Eerste werkatelier Multifunctionele kering Delfzijl 16 februari 2011 Waterschap Noorderzijlvest Groningen

Transcriptie

1 Eerste werkatelier Multifunctionele kering Delfzijl 16 februari 2011 Waterschap Noorderzijlvest Groningen Arjen Bosch Hans Punter in opdracht van gemeente Delfzijl i

2 Inhoud Doel van dit werkatelier... 3 Samenwerken voor succes... 3 Wiens probleem en wiens verantwoordelijkheid... 4 Wie de regie?... 5 Recapitulerend... 5 Afspraken volgende werkatelier... 6 Bijlage 1 Lijst van deelnemers aan het werkatelier... 7 ii

3 Doel van dit werkatelier In het Marconi-project onderzoeken de gemeente Delfzijl, de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa s, de provincie Groningen en Rijkswaterstaat of en hoe twee belangrijke doelstellingen zich laten combineren: het verzachten van de barrièrewerking van de huidige primaire waterkering om zo het maritieme karakter en de aantrekkelijkheid van Delfzijl te versterken, en het voldoen aan de gestelde veiligheidseisen in de uitvoering van die kering. In het eerste deelproject, Verkenning Schermdijk, is onderzocht welke bijdrage de Schermdijk kan leveren aan de veiligheid van de primaire kering. Met het tweede deelproject Multifunctionele kering dat met dit werkatelier van start gaat, wil de gemeente komen tot een globale omschrijving van de gewenste en toelaatbare functies van de primaire kering tussen Voolhok en de Pier van Oterdum. De bijeenkomst vond plaats bij het Waterschap Noorderzijlvest in de stad Groningen. Als gastvrouw voor het werkatelier deed de secretaris-directeur van Noorderzijlvest, Arike Tomson, de aftrap met een korte presentatie: Samenwerken voor succes. Samenwerken voor succes Na een snelle schets van de geschiedenis van het Marconi-project en de context van het deelproject Multifunctionele kering de aanleiding voor het werkatelier beschrijft en analyseert Arike de case Scheveningen. Zeekering en boulevard worden daar op een innovatieve manier geïntegreerd tot een multifunctionele kering. Voor het zover kon komen moest echter aan een aantal Een dijk is een verbinding, geen scheiding belangrijke procesvoorwaarden zijn voldaan. In deze case zijn drie succesfactoren aan te wijzen: een gezamenlijk gevoel van urgentie; bestuurlijke slagkracht en samenwerking (één stuurgroep en één projectgroep); kennis en kunde bij de deelnemende organisaties. Met de ervaringen uit deze case plaatst ze de kansen en bedreigingen voor het Marconi-project in een breder verband. Samenvattend komt ze tot de volgende noodzakelijke randvoorwaarden voor Delfzijl en het succesvol versterken van de Eemsdelta: denk breed en verken alle kansen; denk niet in oplossingen; de tijdshorizon van het probleem is een andere dan die van de politiek; zoek de echte drijvers, doe niet om het doen ; laat de financiën nog niet bepalend zijn. Toegespitst op een multifunctionele kering voor Delfzijl, benoemt zij ten slotte nog de noodzaak van één stuurgroep, één door alle deelnemers onderkend probleem en één projectgroep waarin alle partijen samenwerken. Vervolgens gaat de presentatie aan de hand van verschillende vragen naadloos over in een verhelderende discussie. 3

4 Wiens probleem en wiens verantwoordelijkheid In een complex project als Marconi staat samenwerken centraal. Om te kunnen samenwerken moeten de gemeenschappelijke en de deelbelangen van alle partijen volstrekt helder zijn. Bij het project Multifunctionele kering hebben niet alle deelnemende partijen hetzelfde gevoel van urgentie. Over de vraag of de bestuurlijke klankbordgroep een echte stuurgroep is (of zich zo voelt) lopen de meningen uiteen, maar de gezamenlijke wil is er en is ook uitgesproken. De huiver (onzekerheid, zorg) die in de stuurgroep ontstaat zodra bestuurlijk commitment mogelijk geld gaat kosten, is een slechte raadgever. Aan deze organisatorische zorgen is wel wat te doen. Focus niet teveel op het vinden van een oplossing onder technici of in een technische omgeving is dat niet zelden een reflex maar ga steeds terug naar de vraagstelling, naar het op te lossen probleem, en houd dat voor ogen. Voor Delfzijl is het probleem duidelijk: voor een aantrekkelijker stad moet de verbinding met het water beter en tegelijkertijd moet de waterveiligheid gegarandeerd zijn. Dat is een meervoudig ruimtelijke ordeningsprobleem en niet zuiver technisch. Door de verplichting om alle bestemmingsplannen bij te werken is voor Delfzijl de urgentie hoog om tot een besluit over een multifunctionele kering te komen. De waterschappen hebben een ander tijdpad voor hun reguliere dijkonderhoud en voor de afstemming van de dijkhoogte op zeespiegel, dalende bodem en veranderende golfkenmerken. De Provincie Groningen werkt aan een visie op ecologie en economie in de Eems Dollard regio. Voor Natura 2000 wordt gewerkt aan een beheerplan Waddenzee. Er zijn tal van processen denkbaar waarbij de gemeente Delfzijl met haar problematiek mogelijk kan aanhaken. Kijk daarom goed om je heen en zoek naar mogelijke andere drijvers voor het Marconi-project. Overweeg ook een andere schaal. Vanwege de industrie en bebouwing dicht op de kering, beperkt Delfzijl het probleem tot de stad en directe omgeving, van Voolhok tot de Pier van Oterdum. Maar past Marconi wellicht ook in de bredere problematiek tussen de Eemshaven en Nieuw Statenzijl, want naarmate het zoekgebied groter is, is er ook meer kans op het vinden van de gewenste oplossingen. De stuurgroep beantwoordde die vraag met de overweging dat je niet zoveel aan je fiets moet knopen dat je niet meer vooruitkomt. Desondanks blijft het zaak om je bij het vinden van oplossingen breed te blijven oriënteren. Steun bij het zoeken naar Het begrip polderen verdient een positieve connotatie: historisch gezien leidt polderen niet tot een grijs compromis, maar tot overeenstemming over het gemeenschappelijk belang om droge voeten te houden. oplossingen niet overwegend op technici (zoals in dit werkatelier), maar betrek daar ook nadrukkelijk andere mindsets bij, zoals bijvoorbeeld die van landschapsarchitecten. De meeste huidige partners in Marconi zijn bij het project betrokken vanuit hun formele taken. Door samenwerking te zoeken met partners met overlappende belangen en doelstellingen, kan het project momentum verkrijgen voor het realiseren van de gewenste oplossingen. Bij een onverwachte versneller van het proces kun je het opgebouwde momentum gebruiken. Processen als deze moet je de tijd geven om te rijpen en druk op te bouwen. Daarmee kun je gaan motoren (wat iets anders is dan duwen en 4

5 trekken), dus kansen zoeken, drijvers zoeken. Voorbeelden van drijvers zijn de afgetoetste dijkvakken en de wens van Delfzijl om de stad-waterbarrière te verkleinen. In breder verband klimaatproblematiek, Eems Dollard NL-BRD, Waddenzee Natura 2000, werelderfgoed zijn er vast meer te vinden. Wie de regie? Zou de Provincie een deel van de regierol op zich zou willen nemen? Niet in de rol van projecttrekker, maar als gangmaker van een beweging waarin verschillende zaken en taken met elkaar mee gaan rollen, elkaar gaan versterken en daardoor een meerwaarde gaan opleveren. Vanuit het werkatelier wordt aan burgemeester Emme Groot voorgesteld om het gezamenlijke probleem in de stuurgroep te herbevestigen en te komen tot één projectgroep waarin alle partners vertegenwoordigd zijn en die de steun heeft van de stuurgroep. De groep die zich vanuit het Deltaprogramma bezighoudt met de Waddenzee heeft een negental uitvragers voor het Eems Dollard gebied die op 9 maart komen met de resultaten op deelthema s. Daar zouden we voor Marconi informatie kunnen halen. Eigenlijk zou je met alle potentiële partners bij het Marconi-project tot een businesscase moeten komen die de achterliggende vragen en problemen op een rijtje zet en aangeeft hoe die zijn te koppelen. Niet vanuit de positie van meedenkers, maar vanuit die van meewerkers. Bij Marconi zijn weliswaar twee waterschappen, de provincie, Groningen Seaports en de gemeente Delfzijl betrokken, maar Arike bespeurt dat partijen verschillend tegen het proces aankijken. Mogelijk is meedenken te vrijblijvend en/of is het gemeenschappelijke probleem niet helder genoeg geweest. De aanwezigen onderschrijven het voorstel om de architectuur van het vastgestelde proces nog eens tegen het licht te houden en gezamenlijk stappen te zetten om tot een goede oplossing te komen. Recapitulerend Na de binnenkomst van Klaas Jan Havinga (gemeentesecretaris Delfzijl) recapituleert Arjen Bosch de voorafgaande discussie. Wat we steeds de stuurgroep noemen, vatten sommige deelnemers meer op als een bestuurlijke klankbordgroep. Als je naar integrale oplossingen wilt, vraagt dat om een stuurgroep. Momenteel organiseert alleen de gemeente de projectgroep, maar het zou beter zijn (en minder vrijblijvend) als daarbij meerdere partijen betrokken zijn. Alle partijen hebben vanuit hun eigen vak- en aandachtsgebied te maken met het Eems Dollard gebied. Wat de gemeenschappelijke deler is vraagt om verheldering. o De gemeente moet iets met de ruimtelijke ordening: de overgang stad-water, de te actualiseren bestemmingsplannen, recreatie/toerisme en demografische ontwikkelingen; o Rijkswaterstaat Noord Nederland moet met een beheerplan komen; o De waterschappen hebben delen van de kering afgetoetst; o De Provincie Groningen is verantwoordelijk voor het Provinciaal Omgevingsplan. De deelnemers aan het werkatelier voelen de gezamenlijke wil om de problematiek scherper te krijgen en oplossingen te vinden, maar we moeten 5

6 onze organisaties meer bewust maken van het benodigde commitment aan het proces. Op een gedeeld probleem ligt een enorme kans voor samenwerking. Als we dat probleem willen aanpakken, hoe krijgen we dat dan voor elkaar, eventueel met aanvullende deskundigheid en ervaring. Maak daarvoor een inventarisatie van alle andere activiteiten in de Waddenzee en de Eems Dollard regio waar Delfzijl bij zou kunnen aansluiten: Programma Rijke Waddenzee; Deltaprogramma Waddenzee; Ecologie en economie in de Eems Dollard; Beheerplan Natura 2000 Waddengebied; Integraal Management Plan Hans Revier meldt dat het Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling NoorderRuimte in de tweede helft van juni 2011 samen met de Waddenacademie een tweedaags symposium wil organiseren. Mogelijk is het project Multifunctionele kering daar als case in te brengen zijn. Op het symposium wordt de (toeristisch recreatieve) ontsluiting van de waddenkust vanuit verschillende disciplines benaderd. Dit Op n Diek symposium wil een bijdrage leveren aan het verbeteren van de vormgeving van de vastelandskust langs de Waddenzee. De kernbegrippen daarbij zijn kustverdediging, wadbeleving, actuele havenvisies en locaties voor energieopwekking. Afspraken volgende werkatelier Voor het volgende werkatelier liggen er de volgende aandachtspunten: Een lijstje met alle lopende projecten in de regio; Ruimte voor het bedenken van nieuwe oplossingsrichtingen; Een landschapsarchitect van de provincie Groningen betrekken bij het vervolgtraject; Waterschappen en gemeente Delfzijl komen elk met een goede probleemanalyse en een antwoord op de vraag wat hebben we gemeen? ; Provincie zoekt ook intern naar meer raakvlakken met Marconi. In het werkatelier worden de afzonderlijke probleemanalyses naast elkaar gelegd. Nagegaan wordt wat er te doen is aan de door sommigen geconstateerde vrijblijvendheid en met het oog op het op te lossen probleem of het wenselijk is het proces als geheel anders in te richten. Centrale vraag voor de volgende keer: Kunnen we (binnen de randvoorwaarden van veiligheid) in een breder verband kijken naar mogelijkheden om in Delfzijl de barrière tussen stad en haven te verkleinen? 6

7 Bijlage 1 Lijst van deelnemers aan het werkatelier Sjaak de Boer Arjen Bosch Klaas Jan Havinga (deels) Ton Hoorndijk Christiaan Jacobs Willem Kastelein Klaas Klaassens Kampe Lentz Pieter Noordstra Hans Revier Olaf Slakhorst Arike Tomson Jornand Veldman Gerwin Zantingh Groningen Seaports De Coulissen Gemeente Delfzijl Gemeente Delfzijl Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Waterschap Hunze en Aa's Rijkswaterstaat Noord-Nederland Hanzehogeschool Groningen Provincie Groningen Waterschap Noorderzijlvest Gemeente Delfzijl Waterschap Noorderzijlvest 7