Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 8 FEBRUARI 2010 C F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C F 1. D. D., 2. D. C., Mr. Michel Mahieu, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen 1. S. M. en 2. F. J., Mr. François T Kint, advocaat bij het Hof van Cassatie. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen een vonnis, op 26 november 2008 in hoger beroep gewezen door de rechtbank van eerste aanleg te Nijvel. De zaak is bij beschikking van 13 januari 2010 van de eerste voorzitter verwezen naar de derde kamer.

2 8 FEBRUARI 2010 C F/2 Raadsheer Sylviane Velu heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Jean-Marie Genicot heeft geconcludeerd. II. CASSATIEMIDDEL De eisers voeren volgend middel aan. Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 544, 690, 706, 707, 708, 2219, 2229 en 2235 van het Burgerlijk Wetboek; - de artikelen 35 en 36 van het Veldwetboek van 7 oktober 1886 ; - voor zover nodig, artikel 16 van de Grondwet. Aangevochten beslissingen Het bestreden vonnis verklaart het hoger beroep ontvankelijk maar niet-gegrond; bevestigt bijgevolg het beroepen vonnis in al zijn beschikkingen en doet in het bijzonder uitspraak over de hoofdvordering, om alle redenen en inzonderheid om de volgende redenen: De hoofdvordering De (verweerders) verzoeken om de bekrachtiging van de bevindingen van de gerechtsdeskundige, die aanraadt om de 11 grove dennen zonder meer te kappen, hoewel 10 ervan meer dan dertig jaar oud zijn, zodat de kap ervan volgens de (eisers) op grond van de artikelen 35 en volgende van het Veldwetboek niet te verantwoorden valt; De deskundige raadt aan om die bomen te kappen, op grond dat hun takken gedeeltelijk over het naburige goed (een oprit) hangen en dat een gedeeltelijke snoei van die bomen tot gevolg zou hebben dat er van de dennen slechts een stam zou overblijven, met enkele uitstekende takken in de richting van de bosweg van de (eisers), dat een dergelijke snoei niet geschikt is voor dit soort dennen en zou leiden tot een snelle sterfte van de dennen, daar zij nooit geknot mogen worden ; De (eisers) erkennen dat de door de deskundige opgegeven redenen weliswaar vanuit een wetenschappelijk oogpunt steekhoudend zijn, maar ze bekritiseren ze ook, omdat ze tot gevolg hebben dat tien volkomen gezonde bomen van meer dan dertig jaar die op hun goed groeiden op het ogenblik dat de (verweerders) er eigenaar van zijn geworden, moeten verdwijnen omdat ze natuurlijke stoffen voortbrengen die de (verweerders) reden tot klagen geven; Volgens hen legt de vordering van de (verweerders) hen overdreven verplichtingen op, tast ze hun eigen hun goed buiten alle proporties aan en is ze een vorm van rechtsmisbruik omdat de gevorderde maatregelen niet in verhouding staan tot wat werkelijk vereist is om van hun eigendom te kunnen genieten;

3 8 FEBRUARI 2010 C F/3 De (verweerders), die de bevestiging van het beroepen vonnis vorderen, beklemtonen de volgende punten: Het gedrag van de partijen: In hun conclusie erkennen de (eisers) zelf uitdrukkelijk dat zij zich nooit hebben bekommerd om de staat en het onderhoud van de litigieuze bomen. In dat verband verklaren ze het volgende: Mijnheer A.D., die de twee achterliggende percelen heeft gekocht, heeft uiteraard slechts behoefte aan één enkele toegangsweg, wat verklaart dat de toegangsweg die uitgaf op het middelste lot (zie hierboven lot 1), nooit werd schoongemaakt, waardoor hij bomen heeft laten staan die thans meer dan dertig jaar oud zijn, wat erop kan wijzen dat de beboste percelen uit de streek oorspronkelijk uitlopers van de omliggende bossen waren ; - Abnormale en overdreven hinder: De (verweerders) bekritiseren als volgt het standpunt van de (eisers) over de hinder waarover zij klagen: De hinder waarover de (verweerders) zich beklagen, is een gevolg van het leven op het platteland, een keuze die zij zelf hebben gemaakt door in een bosrijke omgeving te komen wonen: zij hadden weet van het bestaan van de litigieuze bomen, net zoals ze weet moeten hebben van de val van de bladeren in de buurt van bladverliezende planten of het lawaai van voertuigen in de nabijheid van een weg ; Volgens de (verweerders) moet die mening van de (eisers) in verband worden gebracht met hun tegenvordering, waarin zij vragen om een hondenhok, dat in de buurt van hun eigendom was geplaatst, te verwijderen; - De schade en de risico s: Volgens de (verweerders) is de omvang van hun schade aangetoond en kan ze niet met ernstige argumenten worden betwist, wat ook geldt voor de oorzaak van de schade. Om daarenboven te vermijden dat de schade zich opnieuw voordoet en verergert, moeten de door de eerste rechter bevolen maatregelen onverwijld worden uitgevoerd, daar dat risico wordt vermeld in het deskundigenverslag en kracht wordt bijgezet door het incident van 19 januari 2007: die dag is de top van één van de litigieuze grove dennen, die naast het eigendom van de (verweerders) staan, afgebroken en op de boom ernaast gevallen, waardoor laatstgenoemde moest worden geveld; Wat de kap van de litigieuze grove dennen betreft, meent de rechtbank, net als de eerste rechter, dat die bomen geveld moeten worden, daar zij zonder enige twijfel hoogstammige bomen zijn die op minder dan twee meter van de scheidingslijn zijn geplant, wat de enige voorwaarde is die opgelegd wordt door artikel 35 van het Veldwetboek, dat geen enkel onderscheid maakt tussen dertigjarige en andere bomen (cf. R.P.D.B., V Droit rural, nr. 262 en volgende);

4 8 FEBRUARI 2010 C F/4 De oplossing die door de (deskundige) wordt voorgesteld, (is) de enige mogelijke oplossing, gelet op het sap van die bomen en de schade die (de verweerders) geleden hebben en die de deskundige duidelijk heeft vastgesteld; Wat de (eisers) ook beweren, zelfs op het platteland is een dergelijke schade abnormaal, overdreven en verstoort zij het evenwicht tussen naburige eigendommen (artikel 544 van het Burgerlijk Wetboek); Ook al hebben de (eisers) na de uitspraak van het beroepen vonnis bepaalde werkzaamheden laten uitvoeren, toch hebben die werkzaamheden niet alle schade waarover de [verweerders] klagen kunnen verhelpen, maar hebben ze ervoor gezorgd dat laatstgenoemden in de toekomst geen soortgelijke schade zouden lijden; De uitspraak van het beroepen vonnis over de hoofdvordering moet bijgevolg worden bevestigd. Grieven ( ) Tweede onderdeel Artikel 544 van het Burgerlijk Wetboek verleent iedere eigenaar het recht om op een normale wijze van zijn zaak te genieten. Artikel 16 van de Grondwet waarborgt het recht van eigendom. De eigenaar van een onroerend goed die geen fout begaat maar het evenwicht tussen zijn eigendomsrecht en dat van zijn buur verbreekt door zijn buur een stoornis op te leggen die de maat van de gewone buurtschapsnadelen overschrijdt, is hem een rechtmatige en passende compensatie verschuldigd die het verbroken evenwicht herstelt. De rechtmatige en passende compensatie die het verbroken evenwicht herstelt, kan nooit bestaan in het totale verbod van het niet foutieve feit dat de stoornis veroorzaakt, ook al is het totale verbod volgens de feitenrechter de enige manier om het verbroken evenwicht te herstellen. Die compensatie kan alleen bestaan in het verbod om dat evenwicht te verbreken. De eisers hebben de appelrechters in hun conclusie gevraagd om te verklaren dat de werkzaamheden die zij na de uitspraak van het eerste vonnis hadden verricht en die zij op de bladzijden 6 en 7 van hun conclusie in hoger beroep beschrijven, voldoening schonken. Het bestreden vonnis beslist dat wat de (eisers) ook beweren, zelfs op het platteland is (de door de verweerders geleden) schade abnormaal, overdreven en verstoort zij het evenwicht tussen naburige eigendommen (artikel 544 van het Burgerlijk Wetboek) en preciseert dat, ook al hebben de (eisers) na de uitspraak van het beroepen vonnis bepaalde werkzaamheden laten uitvoeren, die werkzaamheden toch niet alle schade waarover de (verweerders) klagen hebben kunnen verhelpen, maar ervoor hebben gezorgd dat laatstgenoemden in de toekomst geen soortgelijke schade zouden lijden. Het

5 8 FEBRUARI 2010 C F/5 bestreden vonnis beslist bijgevolg dat de uitspraak van het beroepen vonnis over de hoofdvordering moet worden bevestigd, met name de veroordeling tot het kappen van de elf litigieuze grove dennen. Het bestreden vonnis, dat beslist om het beroepen vonnis te bevestigen dat de eisers veroordeelt om de litigieuze elf grove dennen te vellen, legt een totaal verbod op van het niet foutieve feit dat de stoornis heeft veroorzaakt, terwijl alleen de schade die de maat van de gewone buurtschapsnadelen overschrijdt, gecompenseerd moet worden. Het vonnis schendt derhalve artikel 544 van het Burgerlijk Wetboek en ook, voor zover nodig, artikel 16 van de Grondwet. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Tweede onderdeel Artikel 544 van het Burgerlijk Wetboek verleent iedere eigenaar het recht om op een normale wijze van zijn zaak te genieten. De eigenaar van een onroerend goed die door enig feit, verzuim of gedrag het evenwicht tussen zijn eigendomsrecht en dat van de naburige eigenaar verstoort en hem een stoornis oplegt die de maat van de gewone buurtschapsnadelen overschrijdt, is aan de naburige eigenaar een rechtmatige en passende compensatie verschuldigd, waardoor het verbroken evenwicht wordt hersteld. Het bestreden vonnis stelt vast dat de litigieuze dennen, die geplant zijn op het erf van de eisers in de buurt van de lijn die dat erf en dat van de verweerders van elkaar scheidt, aan de verweerders schade berokkenen die het evenwicht tussen de naburige eigendommen verbreekt. Het wijst erop dat, volgens de gerechtsdeskundige, de snoei van de takken die over het erf van de verweerders hangen - een maatregel die niet geschikt is voor dat soort bomen -, zou leiden tot een snelle sterfte (van die bomen) en dat, teneinde te voorkomen dat er gedeeltelijke ingrepen worden gedaan die geen oplossing bieden op middellange termijn, de wanorde voor de woning en de hinder voor de berijdbare zone op te lossen en de plaats veiliger te maken, ( ) het meer aangewezen is om die dennen te vellen.

6 8 FEBRUARI 2010 C F/6 Het bestreden vonnis beslist, op grond van het verslag van die deskundige, dat die oplossing de enige mogelijke is, gelet op het sap van die bomen en de schade die (de verweerders) geleden hebben, daar de werkzaamheden die de eisers verricht hebben na de uitspraak van het bestreden vonnis niet alle schade waarover de (verweerders) klagen hebben kunnen verhelpen, maar ervoor hebben gezorgd dat laatstgenoemden in de toekomst geen soortgelijke schade zouden lijden. Het bestreden vonnis, dat de eisers om die redenen tot die compensatie veroordeelt, ontzegt hen het recht niet om op hun grond beplantingen te hebben die aan de verweerders geen stoornis opleggen die de maat van de gewone buurtschapsnadelen overschrijdt, en schendt aldus noch voormeld artikel 544 noch artikel 16 van de Grondwet. Het onderdeel kan niet worden aangenomen. ( ) Dictum Het Hof, Verwerpt het cassatieberoep. Veroordeelt de eisers in de kosten. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, derde kamer, te Brussel, door afdelingsvoorzitter Paul Mathieu, de raadsheren Sylviane Velu, Martine Regout, Alain Simon en Mireille Delange, en in openbare terechtzitting van 8 februari 2010 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Paul Mathieu, in aanwezigheid van advocaat-generaal Jean-Marie Genicot, met bijstand van griffier Marie-Jeanne Massart. Vertaling opgemaakt onder toezicht van raadsheer Geert Jocqué en overgeschreven met assistentie van griffier Philippe Van Geem. De griffier, De raadsheer,