Schoolplan De Stapsteen Op basis van het Attendiz Instituutsplan

Transcriptie

1 Schoolplan De Stapsteen Op basis van het Attendiz Instituutsplan Datum vaststelling Attendiz: Datum instemming MR:

2 Inhoud Voorwoord 2 Inleiding 4 Algemene schoolgegevens 7 Missie, visie en uitgangspunten van de school 8 Hoe staat onze school ervoor in 2016? 11 Ons onderwijsbeleid 13 Onze opbrengsten 18 Onderwijsondersteuning en leerlingenzorg 25 Veiligheidsbeleid 32 Personeelsbeleid 39 Huisvestings- en financieel beleid 40 Kwaliteitszorg en kwaliteitsbeleid 41 Bijlagen 45 1

3 Voorwoord De naam van onze school is De Stapsteen. De naam De Stapsteen is gekozen aangezien de ontwikkeling van de leerlingen stapsgewijs plaatsvindt. Elke stap is een sprong vooruit op cognitiefen sociaal emotioneel gebied. De school is één van de stapstenen die bijdraagt aan de ontwikkeling van de leerlingen. Een steen vormt voor hen een stevige ondergrond waarop de ontwikkeling plaatsvindt. Het personeel van De Stapsteen wil de leerlingen begeleiden bij hun ontwikkelingskansen op een van de stapstenen van hun leven. Om de leerlingen goed te kunnen begeleiden moeten wij zorgdragen voor goed onderwijs. Goed onderwijs kenmerkt zich heel concreet door bereikte resultaten: de opbrengsten. Met een einddoel voor ogen, vastgelegd in het ontwikkelingsperspectief, van hetgeen we met de leerlingen willen bereiken. Op grond waarvan wij concrete doelen kunnen vaststellen voor de langere en korte termijn. Resultaten bereik je alleen door het bieden van goed onderwijs. De leerkracht is bepalend voor de kwaliteit van ons onderwijs. Bij kwaliteitszorg in het onderwijs staat de relatie tussen leerkracht en kind centraal. Een leerkracht leert niet van bovenaf, maar vooral door reflecteren en gereflecteerd worden op eigen handelen. Telkens opnieuw zullen wij ons moeten bezinnen op ons eigen handelen. Om te kunnen reflecteren op je eigen handelen, streven wij naar een open en betrokken cultuur. Het (echt) zien van elkaar is belangrijk hierbij. Ook de komende jaren zal er geïnvesteerd worden in de nascholing van het personeel om zodoende de kwaliteit te kunnen waarborgen. Wij zullen voortdurend moeten evalueren hoe wij de kwaliteit van ons onderwijs kunnen borgen en versterken. Opbrengstgericht onderwijs vraagt dan ook om een lerende organisatie. Wij zien onze school als een professionele leergemeenschap waar mensen van en door elkaar leren. Investeren en bevorderen van het individueel en collectief leren zijn belangrijke pijlers voor de kwaliteit van het onderwijs op onze school. Het schoolplan wordt één keer per vier jaar vastgesteld. In het laatste jaar van deze vierarige cyclus ( ) wordt het plan door de leidinggevende en het schoolteam geëvalueerd. De bevindingen van deze evaluatie zijn medebepalend voor de bijstelling van het schoolplan voor de nieuwe periode. Attendiz, de stichting waartoe wij behoren, heeft een instituutsplan opgesteld. Vanuit dit plan wordt er jaarlijks een stichtingsbreed jaarplan opgesteld. Ons jaarplan is hiervan afgeleid en aangevuld met school specifieke plannen en doelen die in dit schoolplan worden beschreven. Elk schooljaar zal er in de maand mei een tussenevaluatie plaatsvinden, zodat zowel het Attendiz jaarplan als het schooljaarplan tussentijds kan worden bijgesteld. Voor directie en schoolteam geeft het schoolplan richting aan de voornemens tot verandering en activiteiten. Aan de ouders bieden wij met dit schoolplan duidelijkheid over onze plannen voor de komende vier jaren. 2

4 Onze wijze van werken en handelen om goed onderwijs te kunnen geven hebben wij vastgelegd in de kwaliteitskaarten SO. Deze kwaliteitskaarten worden ook gebruikt voor de samenvattingen van de rapporten die de onderwijsinspectie maakt over scholen. De kwaliteitskaarten beschrijven onder andere het leerstofaanbod, het pedagogisch klimaat, de didactische aanpak en de leerlingenzorg. Het zijn voor ons de stapstenen om goed onderwijs te kunnen verzorgen. De indeling van het schoolplan is op basis van de kwaliteitskaarten. 3

5 1. Inleiding Typering van de school De Stapsteen is een school voor Speciaal Onderwijs in Hengelo met een aanbod voor leerlingen van groep 3 t/m groep 8. De school maakt deel uit van Stichting Attendiz. Attendiz verzorgt (voortgezet) speciaal onderwijs in Twente. De Stapsteen is een neutraal-bijzondere school. Dit betekent dat de school zich niet verbonden weet met één richting of geloofsovertuiging. De school biedt plaats aan leerlingen van allerlei gezindten. Daarnaast heeft De Stapsteen een regionale functie: leerlingen uit onder andere Hengelo, Borne, Hof van Twente, Haaksbergen, Dinkelland, Tubbergen en Oldenzaal bezoeken de school. De leerlingen van De Stapsteen kunnen zich om uiteenlopende redenen binnen het regulier onderwijs onvoldoende ontwikkelen. De leerlingen zijn afkomstig van basisscholen en scholen voor speciaal basis onderwijs uit de hierboven genoemde gemeenten. Daarnaast stromen er leerlingen in vanuit De Zevensprong in Hengelo, een school voor speciaal onderwijs in Hengelo met een aanbod voor jonge leerlingen van groep 1 t/m groep 3. Deze school maakt ook onderdeel uit van de Stichting Attendiz. Leerlingen worden gedurende meerdere jaren op onze school geplaatst. Rond de leeftijd van twaalf jaar wordt de leerling doorverwezen naar de meest passende vorm van voortgezet onderwijs. Indien, voordat de leerling 12 jaar is, mocht blijken dat De Stapsteen niet meer de juiste school is voor de leerling, dan zal er eerder, in overleg met de ouders, een doorverwijzing plaatsvinden naar een andere school. Doelgroep Leerlingen waarbij de onderwijsbehoefte voortkomt uit de stoornis. Leerlingen waarbij de gedragsproblemen voorop staan. Leerlingen die op gebied van leren en/of gedrag meer aandacht nodig hebben dan een basisschool of school voor speciaal basisonderwijs kan bieden. Leerlingen die een combinatie van dagbehandeling en onderwijs nodig hebben (residentiële plaats bekostigde leerlingen). Doelstelling Onze doelstelling is om leerlingen in de basisschoolleeftijd met een specifieke (onderwijs) behoefte alle kansen te bieden om zich zo optimaal mogelijk te kunnen en mogen ontwikkelen. Wij streven ernaar om voor elk kind het hoogst haalbare uitstroomprofiel te realiseren en willen voortdurend in beweging zijn om de kwaliteit van het onderwijs aan deze doelgroep te verbeteren. Wij stellen voor ieder kind een Ontwikkelingsperspectief (OPP) vast. Vanuit dit perspectief werken we aan een maximaal haalbare toerusting op zowel didactisch als sociaal-emotioneel gebied. Schoolontwikkeling In dit schoolplan geven wij de schoolontwikkeling weer die wij nastreven voor de periode Anders gezegd: Waar staat De Stapsteen in 2016 en waar we willen we zijn in 2020? 4

6 Naast het landelijke beleid wordt het onderwijsbeleid bij Attendiz, dus ook bij De Stapsteen, eveneens bepaald door de 4 kernpunten die voortkomen uit het bestuursakkoord dat in 2014 tot stand kwam tussen het Ministerie van OCW en de PO-Raad: 1. Alle scholen van Attendiz zorgen voor uitdagend en toekomstgericht onderwijs, dat inspeelt op de talenten en leerbehoeften van de leerlingen. 2. Alle scholen van Attendiz bieden onderwijs van hoge kwaliteit. 3. Het team van leraren, onderwijsondersteunend personeel en schoolleiders ontwikkelt zich voortdurend in haar professionaliteit. 4. Alle scholen van Attendiz stellen de leerling centraal en dragen bij aan doorgaande leer- en ontwikkelingslijnen. Om invulling te geven aan deze kernpunten wil De Stapsteen boeiend en betekenisvol onderwijs bieden, rekening houdend met een samenleving die voortdurend in ontwikkeling is. De leerkracht vervult daarin een cruciale rol. Ook weten we dat het welbevinden en de betrokkenheid van onze leerlingen belangrijke succesfactoren zijn, dus daar zetten we sterk op in. Onderwijsinhoudelijk wil De Stapsteen zich blijven ontwikkelen tot een scholengroep die leerlingen optimaal voorbereidt op de samenleving van morgen. Daarom staat de ontwikkeling van een visie op 21 e eeuws leren in de nabije periode hoog op de agenda. Daarnaast versterken landelijke ontwikkelingen zoals Passend Onderwijs en de invoering van de Wet Kwaliteit (Voortgezet) Speciaal Onderwijs de noodzaak en urgentie van deze oriëntatie op de toekomst van De Stapsteen. Door dit te beschrijven in een plan willen we onszelf, de ouders, de inspectie en het bevoegd gezag duidelijkheid bieden over onze uitgangspositie en verantwoording afleggen over onze plannen voor de periode tot en met medio Kwaliteitszorg voortdurend Verbeteren & Vernieuwen Onze leerlingen verdienen het best denkbare onderwijs. Wij willen eruit halen wat erin zit. Daarom streven wij naar hoge onderwijskwaliteit. Om dit streven waar te kunnen maken zoeken we voortdurend naar input en feedback met als doel voortdurend verbeteringen aan te brengen in onze school en in het werk dat we doen. Op verschillende wijze brengen wij de kwaliteit van onze school in kaart: Eens in de vier jaar ondergaan we een grootschalig kwaliteitsonderzoek. (Laatste onderzoek november 2015) Eens in de vier jaar krijgt onze school een bezoek van de Inspectie, vaker als daartoe concrete aanleiding bestaat. (Laatste onderzoek februari 2016) Eens in de twee jaar krijgen we bezoek van het interne auditteam. (laatste onderzoek maart 2015) Ieder jaar brengt onze school een schoolgids uit, waarin gerapporteerd wordt over de resultaten en opbrengsten van onze leerlingen. Ieder jaar wordt in een managementgesprek vastgelegd met welke verbeterpunten de school aan de slag gaat. 5

7 Met de invoering van de kwaliteitskaarten in het schooljaar 2014/2015 hebben we een heldere, overzichtelijke structuur aangebracht. Zij helpen ons goed zicht te krijgen op onze kwaliteit. Deze kwaliteitskaarten (Kwaliteitskader van Attendiz) bestaan uit 9 verschillende kwaliteitsaspecten. Het gaat om: 1. Opbrengsten 2. Zorg en begeleiding 3. Leerstofaanbod 4. Onderwijstijd 5. Schoolklimaat 6. Klassenmanagement 7. Afstemming 8. Kwaliteitszorgsysteem 9. Kwaliteitszorgvoorwaarden De kwaliteitskaarten zullen de komende jaren nader worden uitgewerkt en bij veranderingen worden bijgewerkt. De resultaten van onze eigen scan en die van de interne audit worden in dit schoolplan beschreven. Dit totale beeld geeft onze stand van zaken aan met betrekking tot kwaliteitszorg en geeft ons inzicht in onze ontwikkel- en verbeterpunten. Zij bieden ons een stevig handvat om onze kwaliteit op peil te houden, te borgen en te verhogen. D. Grovenstein 6

8 2. Algemene schoolgegevens Naam van onze school: De Stapsteen Adres: Jac. Perkstraat 5-7 en JR Hengelo Telefoon: adres: Website: Denominatie: Schooltype: Neutraal bijzonder Speciaal onderwijs Medewerkers op school: Aantal: 45 Wtf: 34,4200 Directie: Aantal: 1 Wtf: 1,000 Aantal leerlingen op Verdeling van de leerlingen: OB: 0 MB: 83 BB: 85 Bestuur van onze school: Attendiz Adres: Welbergweg PE Hengelo Postbus KC Hengelo info@attendiz.nl Samenwerkingsverband: Samenwerkingsverband ( 7

9 3. Missie, visie en uitgangspunten van de school De Stapsteen is één van de scholen die valt onder het bestuur van Attendiz. De centrale missie van Attendiz is: Alle leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften: krijgen de kansen die nodig zijn om zich optimaal te kunnen ontwikkelen. bieden wij de ondersteuning die zij nodig hebben in hun ontwikkeling. horen erbij; geen kind wordt om reden van een individuele beperking, aanleg, tempo of motivatie uitgesloten. 3.1 De visie van onze school De Stapsteen wil een school zijn waar leerlingen met een onderwijsbehoefte voortkomende uit hun stoornis zich cognitief en sociaal emotioneel in een veilige omgeving kunnen ontwikkelen om een juiste plek in het voortgezet (speciaal) onderwijs te krijgen en daarmee een stap zetten naar een volwaardige plaats in de samenleving. 3.2 De missie van onze school De Stapsteen is een school: die verder kijkt dan het gedrag van de leerling; die leerlingen vanuit zichzelf zelfvertrouwen laat ontwikkelen; die leerlingen zelfbewust maakt en de zelfstandigheid van de leerling vergroot; die toekomstgericht onderwijs biedt. die veel structuur, duidelijkheid en voorspelbaarheid biedt; die veel aandacht besteedt aan de sociaal emotionele ontwikkeling; die werkt volgens het principe van voorstructureren naar zelfreguleren; die samenwerkt met ouders en andere ketenpartners; waar het personeel die door nascholing haar eigen kwaliteit versterkt. waar het personeel samenwerkt als team en prestatiegericht werkt. Mission statement: Wij willen de leerlingen leren de wereld te kunnen lezen Belangrijke pijlers binnen ons onderwijs zijn: Structuur en voorspelbaarheid Het klimaat op onze school kenmerkt zich door veiligheid en geborgenheid. Een klimaat waarin elk kind zich optimaal kan ontplooien ten aanzien van zijn/haar (onderwijskundige) mogelijkheden, waar respect voor elkaar is en waar elk kind voelt dat het geaccepteerd en gewaardeerd wordt. Om de veiligheid te vergroten bieden wij veel structuur en voorspelbaarheid. Hoge verwachtingen - uitgaan van kansen Uitgangspunt vormen niet de onmogelijkheden, maar juist de ontwikkelingsmogelijkheden van de leerlingen. We proberen de eigen identiteit van de leerlingen te versterken en tegemoet te komen aan de basisbehoeften: relatie, autonomie en competentie. Het kind krijgt binnen het leerstofarrangement de ruimte om zich naar eigen mogelijkheden te ontwikkelen. We streven ernaar dat elk kind succeservaring opdoet. 8

10 Adaptieve, afgestemde leeromgeving We streven ernaar de leeromgeving zo rijk mogelijk in te richten. Luc Stevens inspireert ons daarbij door te stellen: Een omgeving is een omgeving die betrokkenheid bij leerlingen oproept, het competentiegevoel bij leerlingen versterkt en ruimte geeft aan autonomie. Bovenal woont er in die rijke leeromgeving een leerkracht die met zijn hart bij de leerlingen is en met zijn hoofd bij de leerdoelen. De leerkracht optimaliseert door te zorgen voor een goed voorbereide leeromgeving, dus zodanig ingericht onderwijs dat spontane ontwikkelingsprocessen en eigen initiatieven van leerlingen gestimuleerd worden. De klas is functioneel op het leren ingericht en de manier waarop de materialen worden aangeboden is overzichtelijk en gestructureerd. De leerlingen vragen om een rustige, op de belevingswereld afgestemde leeromgeving en een eigen werkplek. Door middel van visuele ondersteuning in de vorm van pictogrammen, afbeeldingen en foto s, wordt de omgeving voor de leerlingen gestructureerd. De leerkracht is alert, werkt preventief en stuurt op het juiste moment bij. Onze visie op leerlingen De leerlingen die onze school bezoeken kenmerken zich door een grote diversiteit aan hulpvragen. Al werkend met de leerlingen wordt via observatie en diagnostiek (indien gewenst) een duidelijk beeld verkregen van de ontwikkelings(on)mogelijkheden van elke leerling afzonderlijk. Door middel van (aangepast) onderwijs kunnen een aantal belemmeringen mogelijk worden opgeheven, andere belemmeringen zullen een meer permanent karakter blijken te hebben. Naast het onderwijs zal in een aantal gevallen een beroep moeten worden gedaan op jeugdhulpverlening en/of jeugdgezondheidszorg. 9

11 Onze visie op onderwijs De Stapsteen is een ambitieuze en resultaatgerichte school met een veilig, gestructureerd, uitdagend en positief klimaat, waar leerlingen, ouders en personeel met veel plezier komen. Wij volgen en sturen de ontwikkeling van de leerlingen in een continu proces en passen ons onderwijsaanbod hierop aan. Door aandacht te hebben voor de totale ontwikkeling en individuele ontplooiing van het kind leggen wij een stevige basis voor het verdere ontwikkelingsproces. Onze visie op een veilig schoolklimaat We willen dat onze leerlingen én medewerkers zich veilig voelen op school. We bieden onze leerlingen veiligheid door middel van het structureren in tijd, werkzaamheden, ruimte en relaties. Dat helpt onze leerlingen bij het optimaliseren van de leerprestaties, maar ook bij de ontwikkeling van hun persoonlijkheid. Onze medewerkers bieden wij veiligheid door hen op de jaarlijkse agressie-interventietrainingen te leren hoe zij agressie incidenten kunnen voorkomen en tevens hoe zij kunnen handelen mocht agressie toch ontstaan. Het invoeren van Positive Behavior Support (PBS) zal leiden tot een nog veiliger schoolsysteem. 10

12 4. Hoe staat onze school er voor in 2016? Het onderwijsbeleid van onze school wordt door een aantal factoren bepaald. De hoofdlijnen van het beleid worden bepaald door de overheid. Landelijke ontwikkelingen zijn in algemene zin bepalend voor de richting van het onderwijs. Tussen datgene wat vanuit de overheid wordt bepaald en datgene wat de school tot haar eigen ambities rekent, reikt Attendiz, het bestuur van onze school, richtlijnen aan die mede de inhoudelijke (in)richting van onze school inkleuren. Tenslotte bepaalt onze school zelf hoe het onderwijsbeleid voor de komende jaren zal worden vormgegeven. 4.1 Kansen & bedreigingen, sterke & zwakke punten (SWOT) van onze school Onze school staat op het standpunt dat bedreigingen die op onze school afkomen, voor zover mogelijk, geneutraliseerd moeten worden en dat de kansen die zich aandienen moeten worden verzilverd. Voor De Stapsteen ziet de SWOT er als volgt uit: Sterkte Goede reputatie binnen swv Expertise op diverse stoornissen en daarop afgestemde didactiek Kleinere groepen met leerkracht en onderwijsassistent Goede zorgstructuur Therapie op school Expertise op gedrag en didactiek. Handelen volgens OGW en stellen van ambities. Goed LOVS (Parnassys) Kansen Inzetten PBS. Eigenaarschap ontwikkelen bij leerlingen in de bovenbouw, gericht op de uitstroom Meer expertise halen uit onderwijzend personeel (bijv. begeleide intervisie collegiale consultatie, het idee maatjes meer uitwerken). Meer tijd voor talentontwikkeling. Meer aandacht voor reguleren van prikkels Nieuwe leer methoden Opbrengst Gericht Werken (OGW) Vervolg ABC Meer inzet werkgroepen Betere interne communicatie. Zwakten Ontbreken van trainingen op sociaal emotioneel gebied SOVA-methode sluit onvoldoende aan. OGW nog niet door eenieder gedragen ABC technieken nog niet voldoende geïmplementeerd Veel parttimers (soms 4 voor een groep) Weinig mogelijkheden voor ICT gebruik Bedreigingen Minder financiële mogelijkheden. Krimp in aantal leerlingen (stichting breed). Meer multi-problem gezinnen. Werkdruk binnen school Veel wisselingen onderwijzend personeel (mobiliteit); Veel onduidelijkheden Passend Onderwijs Veel tussentijdse instroom van leerlingen 11

13 4.2 Vooruitblik We weten waar de belangrijkste aandachtspunten voor onze school liggen. Die aandachtspunten zetten we om in concrete doelstellingen. In de volgende hoofdstukken lichten wij toe op welke accenten ons beleid komt te liggen en welk tijdpad daaraan hangt. Ieder van de negen kwaliteitsaspecten uit het Attendiz kwaliteitskader komt daarbij aan bod. 12

14 5. Ons onderwijsbeleid De wet Passend Onderwijs en de wet Kwaliteit (V)SO bieden op landelijk niveau de belangrijkste kaders waarbinnen het onderwijs op onze school wordt vormgegeven. Deze nieuwe wetten hebben voor Attendiz geleid tot twee belangrijke uitgangspunten: maximale ontplooiing en thuisnabij onderwijs. Deze twee uitgangspunten vormen de input voor een aantal belangrijke ontwikkelpunten. Met de kwaliteitskaarten biedt Attendiz onze school een stevig handvat om systematisch aan de invoering en borging van deze ontwikkelpunten te werken. In het volgende hoofdstuk staan wij uitgebreid stil bij onze opbrengsten. In dit hoofdstuk lichten wij eerst de volgende kwaliteitsaspecten toe: Leerstofaanbod Onderwijstijd 5.1 Ons leerstofaanbod Wij vinden een boeiend leerstofaanbod belangrijk. Naast een sterk programma, geldt dat onze leraren het onderwijs op een dusdanige manier weten aan te bieden dat leerlingen worden uitgedaagd tot leren en ontdekken én dat zij plezier ervaren in het leren door het opdoen van succeservaringen. Hiermee wordt het leerrendement van de leerlingen vergroot. Ons leerstofaanbod is eigentijds, breed en afgestemd op de kerndoelen. Onze leraren stemmen dit af op de onderwijsbehoeften die kenmerkend zijn voor de leerlingpopulatie. Waar dat gewenst is, verbreden of verdiepen we het aanbod. Algemeen beeld De Stapsteen heeft voor de cognitieve vakken en de leergebied overstijgende vakken een leerstofaanbod dat voldoet aan de kerndoelen. De leerroute heeft een leerstofaanbod tot eind groep 8. We werken met een leerstofjaarklassensysteem. De leidraad voor de indeling van de groepen is het niveau, het ontwikkelingsperspectief en de zorgvraag van de leerlingen. Gekoppeld aan het uitstroomperspectief worden de leerlingen ingedeeld in een van drie onderstaande standaardarrangementen: 1. Verdiept arrangement (leerlingen met uitstroomperspectief HAVO/VWO niveau); 2. Basisarrangement (leerlingen met uitstroomperspectief VMBO Theoretische leerweg en VMBO KaderBeroeps). In het VSO is dit de diplomagerichte leerweg (DG); 3. Intensief arrangement (leerlingen met uitstroomperspectief VMBO BasisBeroeps en praktijkonderwijs). In het VSO is dit de Arbeidsgerichte Leerweg (AG). Als de leerlingen bij ons op school komen wordt het uitstroomperspectief vastgesteld. In de groepen wordt er gewerkt met genoemde 3 arrangementen. De leerlingen werken met leerlijnen gekoppeld aan de methode. We hopen dit te bereiken door te werken volgens de uitgangspunten van de convergente differentiatie. Dat betekent dat de leerstof in eerste instantie geïntensiveerd in plaats van gedispenseerd wordt. De leerkracht biedt de leerlingen extra instructie en extra leertijd. Deze tijd komt bovenop de leertijd van het basisaanbod. De leerstof blijft gelijk. Ons uitgangspunt hierbij is dat dit enkel gerealiseerd kan worden door aan te sluiten bij de specifieke ondersteuningsbehoeften van ieder kind, door verbijzondering van het onderwijs en tevens aan te sluiten op individuele zones van de naaste ontwikkeling. Dit vraagt om voortdurende differentiatie en afstemming van de leerkracht. Indien leerlingen een zeer specifieke ondersteuningsbehoefte hebben, kan (eerder) afgeweken worden van het basisarrangement. 13

15 Cognitieve vakken Binnen De Stapsteen is het leerstofaanbod afgestemd op de kerndoelen. Het aanbod van Nederlandse taal en rekenen/wiskunde voldoet aan de kerndoelen SO zoals vastgesteld in de wet. De gehanteerde methoden voldoen aan de kerndoelen. Met ingang van het schooljaar zal er in elke groep gewerkt worden met een groepsplan. In dit groepsplan wordt de doorgaande lijn, het leerstofaanbod, de bijbehorende doelen, de didactiek en de organisatie ervan aan elkaar gekoppeld. In het groepsplan staat welke leerlingen het basisaanbod, het verdiepte aanbod of het intensief aanbod krijgen op basis van het OPP, werkhouding enzovoort. Het groepsplan is leidend voor het handelen van de leerkracht en de inhoud van de week- en dagplanning. Leergebied overstijgende leer- en vormingsgebieden Op het gebied van de leergebied overstijgende leer- en vormingsgebieden maken we gebruik van de methode Goed Gedaan!. De methode Goed Gedaan! voldoet aan de kerndoelen. Deze methode besteedt aandacht aan inzichten en vaardigheden rond actief burgerschap en sociale integratie. In deze schoolplanperiode wordt het groepsplan Sociaal Gedrag opgesteld. Dit bevat een doorlopende leerlijn met doelen en de inhoud van de methode en een koppeling met de Sociaal Competentie Observatie Lijst (SCOL). De leerlijn Leren Leren wordt in schooljaar nader uitgewerkt. 14

16 Aansluiting leerroute op de uitstroombestemming De Stapsteen heeft zicht op de eisen die de vervolgbestemming stelt aan het niveau van functioneren van de leerlingen. Er zijn nauwe contacten met vervolgscholen. Als leerlingen vastlopen op hun vervolgschool blijkt uit onze bestendigingsanalyse dat de aansluiting op cognitieve vakken goed is, maar dat de aansluiting spaak kan lopen op gedragsfactoren die belemmerend blijken te werken. Met de SCOL en de methoden op Sociaal Gedrag, in combinatie met leerlijn sociaal emotionele ontwikkeling, willen we hier de komende jaren verbetering in bereiken. Doorgaande lijn De doorgaande lijn moet voorzien in een op elkaar aansluitend gebruik van leerlijnen, methodes en leerstofaanbod. Onze methoden zijn gekozen vanuit het perspectief: aansluiten bij het uitstroomperspectief. Aangezien wij veel leerlingen krijgen die afkomstig zijn van De Zevensprong proberen wij een doorgaande lijn te creëren met deze school. In de toekomst is het goed mogelijk dat De Zevensprong en De Stapsteen, die beide een aanbod voor groep 3 bieden, samengevoegd gaan worden. Als voorbereiding op deze mogelijke samenvoeging vinden nu al met grote regelmaat afstemmingsoverleggen plaats met betrekking tot zowel pedagogische- als didactische vraagstukken. Uit evaluatie van kwaliteitskaart 3: leerstofaanbod, komen de volgende punten naar voren. Vak Methode/Leerlijn Korte toelichting Nederlandse Taal, (aanvankelijk lezen) Veilig leren lezen In het schooljaar zal er gestart worden met een vernieuwde/nieuwe methode voor aanvankelijk lezen. Rekenen Alles telt In het schooljaar zal er gewerkt worden met een nieuwe methode waarin de leerstof wordt verdeeld in de door ons gehanteerde arrangementen. SEO Goed gedaan! De samenleving heeft te maken gekregen met een aantal nieuwe facetten op het gebied van SEO. Derhalve zal er gekeken worden naar een nieuwe methode waarin ook deze facetten zijn opgenomen. Wereld Oriëntatie 5.2 Onze onderwijstijd Naut, Meander en Brandaan Er zal de komende jaren gekeken worden naar (een) betekenisvollere methode. De belangrijkste taak van onze school is kwalitatief goed onderwijs geven. De tijden waarop onze school lesgeeft, de schooltijden, bepalen wij zelf en deze zijn terug te vinden in onze schoolgids. De overheid heeft vastgelegd hoeveel tijd scholen moeten besteden aan onderwijs: de onderwijstijd. Onderwijstijd beschouwen wij als een middel om beleidskeuzes te verwezenlijken. Wij verdelen de tijd zodanig over de vakken dat leerlingen in staat zijn het onderwijsprogramma zo optimaal tot zich te nemen. De verdeling van de onderwijstijd past bij de uitstroomprofielen van onze school. 15

17 Algemeen beeld De Stapsteen heeft de onderwijstijd voor de verschillende vakgebieden in een urentabel vastgelegd. We maken onderscheid tussen de groepen 3 t/m 5 en 6 t/m 8 voor wat betreft de urenverdeling over de vakken. De lesroosters komen overeen met de vastgestelde uren in de adviesurentabel. De leerkrachten zetten de onderwijstijd doelgericht en efficiënt in. Beredeneerde keuze De Stapsteen heeft de onderwijstijd verdeeld over de verschillende vakgebieden en dit in een urentabel samengevat. De groepen 3 t/m 5 en 6 t/m 8 hebben een andere verdeling van de uren over de vakgebieden. Het verschil zit hem in meer uren Nederlandse taal, wereld oriënterende vakken en Engels. Indien uit analyses naar voren komt dat er meer aandacht moet worden geschonken groepen aan één of meerdere kernvakken, dan kan er in overleg met de Commissie voor de Begeleiding (CvB) beredeneerd afgeweken worden van de urentabel. De urentabel is de leidraad voor het opstellen van de groepsroosters. De verdeling van de uren in de dag- en weekplanning komen overeen met hetgeen afgesproken is. Doelgericht inzetten De leerkrachten geven hun lessen conform het lesrooster en maken de planning ervan zichtbaar voor de leerlingen in de groep door het lesrooster op te hangen. In de week- en dagplanners is te zien dat de leraren de geplande onderwijstijd bewust inzetten om kennis- en vaardigheidsdoelen te kunnen behalen. Binnen de groepen zijn de doelen met betrekking tot de cognitieve en leergebied overstijgende doelen vastgelegd in de dag- of weekplanner. De doelen worden bij de uitvoering van de les expliciet genoemd en zichtbaar gemaakt en naderhand geëvalueerd met de leerlingen. Efficiënt gebruik Op De Stapsteen wordt de geplande onderwijstijd besteed aan het doel van de activiteit. Het voeren van goed klassenmanagement wordt zo optimaal mogelijk nagestreefd, waardoor er zo weinig mogelijk tijd weglekt aan organisatorische zaken of ordeverstoringen. Onderlinge taken en verantwoordelijkheden binnen het groepsteam zijn helder en de onderwijsassistenten worden ingezet voor de ondersteuning van de lesactiviteit. Leerlingen worden daardoor snel geholpen en kunnen verder met hun taak of activiteit. De Stapsteen zet arrangementen, instructieplekken en materialen in die horen bij de zelfstandige verwerking. Wij stemmen onze onderwijstijd bovendien af op verschillen tussen leerlingen, zowel tijdens de les (instructie- en verwerkingstijd) als daarbuiten. In onderstaande tabel geven wij weer hoeveel tijd (in percentage) wij gemiddeld aan welke vaardigheden besteden: 16

18 Vaardigheden Percentage van de totale onderwijstijd Groep 3 Groep 4 en 5 Groep 6 t/m8 Nederlandse taal Spelling 7 6 Lezen (begrijpend luisteren/ stil lezen) 11 Begrijpend lezen 5 5 Technisch lezen Stillezen 6 4 Schrijven Engels 2 Rekenen en wiskunde Wo Aardrijkskunde Wo Geschiedenis Wo Natuur Wo Verkeer SEO KO Handvaardigheid KO Tekenen KO Muziek Bewegingsonderwijs Beleid ten aanzien van lesuitval of verzuim: Door nauw contact te houden met ouders/verzorgers hopen we het verzuim van de leerlingen zoveel mogelijk tegen te gaan. We houden de absenties bij (+ de reden ervan) en trekken vroegtijdig aan de bel als dit nodig is. Indien nodig nemen we contact op met de leerplichtambtenaar. Bij veelvoudige afwezigheid door ziekte bespreken we onze zorgen met de ouders en nemen we, indien gewenst, contact op met onze jeugdarts (lid CvB). Zij kan vervolgens een kind op laten roepen voor het spreekuur. Met ingang van het schooljaar zal er gewerkt worden overeenkomstig het verzuimbeleid van Attendiz. 5.3 Vooruitblik Onderwerp Afstemming met de Zevensprong Afstemming met vervolgscholen Invoeren groepsoverzicht Groepsplan leerstof Groepsplan sociaal gedrag en leren - leren Leerlijn leren - leren Nieuw OntwikkelingsPersPectief (OPP) Doorontwikkeling SCOL Leren werken met Parnassys 21 e century skills Nieuwe methode VLL Nieuwe methode rekenen en zaakvakken Nieuwe methode SEO 17

19 6. Onze opbrengsten Opbrengstgericht werken betekent dat de leeropbrengsten van de leerling, de klas en de school het uitgangspunt zijn geworden. Wij werken opbrengstgericht door ons planmatig in te zetten voor het verbeteren van de vorderingen van onze leerlingen. Dit doen wij door hoge doelen te stellen, hieraan gericht te werken en onze leerlingen systematisch te volgen in hun vorderingen. 6.1 Opbrengstgericht werken hoe doen wij dat in onze school? Wij willen de toegevoegde waarde van ons onderwijs aantonen. We kijken daarom niet alleen naar de eindopbrengsten van onze leerlingen, maar we zetten deze resultaten ook af tegen een relevante standaard. Dat gebeurt op 3 niveaus: 1. Op schoolniveau; 2. Op groepsniveau; 3. Op leerlingniveau. Schoolbespreking Twee keer per schooljaar meten we of de leeropbrengsten van alle leerlingen in de school op het verwachtingsniveau liggen. We maken hiervan een schoolfoto. Daarin kijken we wat de resultaten van de toetsen van de leerlingen bij de vakken rekenen, taal, technisch lezen, begrijpend lezen en spelling zijn. Deze resultaten op de cognitieve vakken vergelijken we met de landelijke gemiddelden. We hebben vooralsnog als ambitie gesteld dat we het landelijk gemiddelde nastreven. We kunnen door het maken van deze schoolfoto vergelijkingen trekken tussen de verschillende schooljaren. Op basis van eventueel veranderende data kunnen de schoolstandaarden worden bijgesteld (indien gewenst). Dat doen we tijdens een schoolbespreking. Indien nodig nemen we maatregelen die de hele school aangaan. Groepsbespreking Twee keer per schooljaar meten we of de leeropbrengsten in elke groep in lijn liggen met de ambitie schoolstandaarden. Deze vergelijking zegt ons of we maatregelen moeten nemen ten aanzien van de hele groep of een deel van de groep of een deel van het vakgebied. Individuele bespreking De vraag die twee keer per schooljaar beantwoord moet worden is: wat heeft dit kind nodig om zijn of haar ontwikkelingsperspectief te behalen? Soms moeten we het onderwijs aan een leerling nog iets verder aanscherpen, omdat de onderwijsaanpak die hij ontvangt, niet passend is bij zijn behoeften. We signaleren deze leerlingen aan de hand van drie criteria: Er is sprake van onvoldoende vaardigheidsgroei; Er is sprake van een hiaat in de leerstofbeheersing; Er is sprake van een situatie van niet gedijen, van onvoldoende welbevinden en betrokkenheid. Voor een leerling die aan één van deze criteria voldoet, verzamelen we handelingsgerichte gegevens, bepalen we welk doel we willen nastreven en wat de onderwijsbehoeften zijn. Op grond hiervan nemen we een individuele maatregel of we wijzigen van arrangement. Eventueel kan het ontwikkelingsperspectief worden aangepast. Als er veel gelijksoortige individuele maatregelen nodig zijn, dan pakken we dit groepsgewijs aan. 18

20 Tussentijdse evaluatie Na 10 weken en na 30 weken in het schooljaar vindt er een tussenevaluatie plaats. Bij deze evaluatie wordt gebruik gemaakt van de drie criteria die ook tijdens de individuele bespreking worden gehanteerd. Leerlingoverleg Gemiddeld één keer in de drie weken vindt er een overleg plaats tussen de zorgcoördinator, de orthopedagoog, de groepsleerkracht en de onderwijsassistent. In dit overleg wordt de voortgang van de groep besproken. De uitkomsten van dit gesprek worden in de CvB besproken. 19

21 Algemeen beeld De Stapsteen geeft het opbrengstgericht werken vorm door het stellen van doelen, hieraan te werken en vervolgens systematisch te evalueren of de doelen zijn behaald. We werken dus doelgericht en systematisch aan het maximaliseren van prestaties. We baseren ons bij het opbrengstgericht werken op de werkwijzen die zijn beschreven door Gijzen (2012), van Hasselt (2011) en Struiksma (2012), waaruit zes belangrijke uitgangspunten zijn op te maken: 1. School > groep > leerling We gaan uit van de school. Dat wil zeggen dat we schoolafspraken maken met betrekking tot de onderwijskundige doelen (bijvoorbeeld de schoolstandaarden voor de kernvakken en de sociaal emotionele ontwikkeling), het onderwijskundig handelen (IGDI model) en de onderwijskundige middelen/materialen (vraagtekenkaart, time timer, software enzovoort). Dit wordt vertaald naar de groep en dan naar de leerling in zijn ontwikkelingsperspectief. 2. Van eind naar begin We kijken wat we willen bereiken met de school, met de groep en de leerling. Of wat zijn onze schooldoelen, onze groepsdoelen en wat is het doel dat we een leerling willen laten halen. In het laatste geval is dat de uitstroomverwachting/uitstroomperspectief. Voor de school en de groep zijn dat de te halen leerstandaarden voor de kernvakken. 3. Middenmoot als vertrekpunt In het werken in de groep gaan we uit van de middenmoot van de groep. Voor leerlingen die boven de middenmoot presteren zullen we leerstof moeten aanbieden die hen verrijkt. Dit kunnen ook leerlingen zijn die op de CITO toetsen niet een I scoren. Voor leerlingen die minder dan de middenmoot presteren zullen we de leerstof moeten intensiveren. En daar waar nodig de leerlijn aanpassen. Denk hierbij aan leerlingen die naar het praktijkonderwijs gaan. 4. Overeenkomsten in onderwijsbehoeften Het is niet meer mogelijk om elke leerling individueel te helpen. Dat betekent dat we naar overeenkomsten in de onderwijsbehoeften bij de leerlingen moeten zoeken. Dat betekent dat de één wat meer krijgt en de ander wat minder. Hiermee maken we het ook handelbaarder in de groep. 5. Eerst convergent, dan divergent Een uitgangspunt dat het gevolg is van punt 4. Convergent werken wil zeggen dat we met de hele groep leerlingen telkens aan één set doelen werken. Om die te bereiken is er variatie in de aanpak. Convergente differentiatie biedt de meeste kansen op hoge opbrengsten, juist voor zwakke leerlingen. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om de groep als totaliteit aan te spreken, zodat leerlingen ook van elkaar kunnen leren, sociaal en inhoudelijk. Alleen als het echt niet anders kan, gaan we over op divergente differentiatie: leerlingen mogen dan langer over dezelfde stof doen. 6. Respons op instructie Als we zien dat een leerling onderwijskundig naar verwachting groeit, geen hiaten in de leerstofbeheersing heeft en goed gedijt, dan gaan we door met waar we mee bezig zijn. Is dit niet het geval dan kan deze leerling een zorgleerling worden en zullen we maatregelen moeten treffen. 20

22 Cognitieve opbrengsten Voor de cognitieve opbrengsten brengen we onze resultaten in kaart. Twee keer per jaar maken we een totaaloverzicht van de schoolopbrengsten in de vorm van een schoolfoto. Daarin laten we zien wat de resultaten van de toetsen van de leerlingen bij de vakken rekenen, taal, technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en werkwoordspelling zijn. Deze resultaten op de cognitieve vakken vergelijken we met de landelijke normen. We hebben vooralsnog als ambitie gesteld dat we de landelijke norm nastreven. We kunnen door het maken van deze schoolfoto vergelijken trekken tussen de verschillende schooljaren. Op basis van eventueel veranderende data kunnen de schooldata, indien gewenst, worden bijgesteld. Sociale opbrengsten Met ingang van schooljaar neemt De Stapsteen de Sociaal Competentie Observatie Lijst (SCOL) af. De resultaten van dit meetinstrument leveren data voor het kunnen vaststellen van een schoolstandaard. Op dezelfde wijze als bij de cognitieve opbrengsten (zie schoolbespreking) heeft De Stapsteen de ambitie om naast de schoolstandaard, die in schooljaar wordt vastgesteld, een ambitiestandaard voor de sociale opbrengsten te formuleren. Standaardnormen en ambitienormen De Stapsteen is in ontwikkeling naar een school waarbij het handelingsgerichten opbrengstgericht werken in een cyclisch proces nader vorm krijgt. Op schoolniveau is deze ontwikkeling inmiddels gerealiseerd. Op groeps- en leerling niveau zal dit plaatsvinden in het schooljaar en wel door de invoering van het groepsoverzicht en het groepsplan. Door de komende jaren steeds opnieuw de opbrengsten van de totale school in kaart te brengen zal De Stapsteen haar eigen norm verder ontwikkelen en zal het onderwijs gericht zijn op het behalen van de opbrengstambities die gesteld zullen worden op basis van deze schoolstandaard. Door ambities te stellen en vervolgens terug te redeneren van school naar groep naar individu hopen wij de juiste keuzes te maken voor ons onderwijsaanbod om zo de hoogst mogelijke opbrengsten te kunnen realiseren. Onze (voorlopige) schoolstandaard taal en rekenen hebben we gemaakt door alle resultaten van de eindtoetsen van Cito taal en rekenen van hoog naar laag te ordenen en vervolgens in deze ordening drie lijnen te trekken, één bij 20% van de scores, één bij de 80% en één bij de 90% van de scores. Deze drie lijnen corresponderen met de drie standaarden die De Stapsteen hanteert: 1. Gevorderde standaard, voor de beste 20% leerlingen; 2. Voldoende standaard, voor de beste 80% leerlingen; 3. Minimum standaard, voor de beste 90% leerlingen. Op basis van deze (voorlopige) schoolstandaarden voor taal en rekenen heeft de CvB besloten om de ambitie schoolstandaarden voor de komende twee jaren vast te stellen op landelijk niveau. Voor sociaal emotionele opbrengsten zitten we in de fase van het verzamelen van data. Op basis van deze gegevens hebben we in het schooljaar onze schoolstandaard vastgesteld. Door ook de komende jaren de schoolopbrengsten in kaart te brengen en deze te vergelijken met elkaar zal het geheel uiteindelijk een degelijk en stevig onderbouwd karakter krijgen. 21

23 Onze opbrengsten hoe staan wij ervoor? Analyses van de gegevens van de laatste jaren vertellen ons ons dat de resultaten van de leerlingen op het landelijk niveau zitten wat betreft het uitstroomperspectief. Bij een aantal leerlingen is de gedragscomponent dermate fors dat dit zijn weerslag heeft op hun resultaten en van invloed is op de keuze van de doorstroombestemming. Om deze factoren goed te volgen kijken we per kind ook naar de persoonlijke vaardigheidsgroei om scherp te krijgen of het kind optimaal presteert ten opzichte van zijn eigen individuele mogelijkheden. Deze informatie is van grote toegevoegde waarde voor de keuze die we maken in ons aanbod. Het ambitieniveau blijven we voorlopig vaststellen op de landelijke norm. Lager stellen van onze standaarden zou betekenen dat wij genoegen nemen met lagere resultaten. Dit zou direct gevolgen kunnen hebben voor het uitstroomniveau van de leerlingen. Door ook de komende jaren de schoolopbrengsten in kaart te brengen en deze te vergelijken met met de andere SO locaties van Attendiz zal het geheel uiteindelijk een degelijk en stevig onderbouwd karakter krijgen. Mogelijk moet, op basis van data van meerdere jaren, in de toekomst de norm naar beneden gesteld worden. Vooralsnog zetten we in op het verstevigen van ons basisaanbod, waarbij het vaststellen van de middenmoot richting geeft aan ons aanbod (volgens het gedachtengoed van Wijnand Gijzen). We zullen ons blijven ontwikkelen met als doel de leerkrachtvaardigheden uit te breiden en te komen tot een verdieping van hun vaardigheden om zo, als leerkracht, het verschil te kunnen maken in het werken met onze leerlingen. 22

24 Behaalt onze school vooraf gestelde doelen? Hieronder ziet u het overzicht van de uitstroomcijfers van de afgelopen jaren. Wij streven er naar dat 80% van onze leerlingen aan het eind van de schoolloopbaan op De Stapsteen het benodigde niveau voor de uitstroombestemming, zoals vermeld in het ontwikkelingsperspectief, heeft bereikt. De afgelopen jaren is 96% van onze uitgestroomde leerlingen nog op de school, en werkt de leerling op het niveau, dat wij hebben geadviseerd. Uitstroomgegevens Categorie Totaal aantal leerlingen VSO BB 4-29% 9-39% 10-35,5% 6-22% 14-33% 6-10% VSO KB 2-15% 3-13% 1-3,5% 2-7% 11-19% VSO TL 3-21% 6-26% 5-18,0% 4-12% 9-21% 3-5% VSO Havo VWO 3-21% 2-9% 4-15,0% 4-15% 4-9% 9-16% VSO AGL 1-2% 2-4% Regulier VO 3-13% 6-22% 9-21% 10-17% Regulier Basisonderwijs 1-2% PrO 1-7% 1-4% 3-7% 1-2% SB(A)O 1-7% 1-3,5% 1-2% SO 1-3,5% 3-11% 2-5% 10-17% SO Cluster 3 1-3,5% 1-4% VSO Cluster 3 4-4,0% Particuliere school 1-2% Zorgboerderij (geen school) 1-2% Buitenland 2-4% Overleden 1-3,5% Bestendiging hoe gaat het met onze leerlingen na verlaten van onze school? De leerlingen worden gedurende een periode van 2 jaar na uitstroom door ons gevolgd. Uitgangspunt bij verwijzing is dat de leerroute behorend bij het gekozen uitstroomperspectief de leerling in voldoende mate toerust om met succes het onderwijs, al dan niet met extra ondersteuning, op de vervolgvoorziening te kunnen volgen. Dat betekent dat ervan uit mag worden gegaan dat de leerling twee jaar na plaatsing in beginsel nog steeds op die plek zit, ofwel is doorverwezen naar een plek die in lijn ligt met de uitstroomplek. Als school spannen we ons in om er voor te zorgen dat we zicht hebben op de eisen die de vervolgscholen stellen aan onze leerlingen. We proberen ons onderwijsaanbod en ons eindadvies daarop af te stemmen. Jaarlijks (in oktober tot twee jaar na verwijzing) sturen we een brief naar de vervolgschool met het verzoek de vragen over de bestendiging te beantwoorden. Deze informatie gebruiken we om zicht te houden op de bestendiging van de verworven plaatsen. Een analyse van deze gegevens wordt gemaakt binnen het School OndersteuningsTeam (SOT). Waar mogelijk trekken we bij niet gerealiseerde bestendiging conclusies, zoeken we naar verklaringen en/of verbinden hieraan consequenties voor ons onderwijs. Gegevens met betrekking tot de bestendiging van de leerlingen worden gepubliceerd op de website. 23

25 Vooruitblik Onderwerp Invoering leerlijnen verdiept en intensief arrangement Schoolstandaarden en ambities Inzicht sociale opbrengsten 24

26 7. Onderwijsondersteuning en leerlingenzorg De leerling staat centraal, de leerkracht als spil en de specifieke deskundige de ondersteuner. Onze school volgt en begeleidt de leerlingen zodanig dat zij een ononderbroken ontwikkeling kunnen doorlopen. Deze opvatting strookt met het beleid van het ministerie van OCW rond passend onderwijs en met de invoering van de wet Kwaliteit (V)SO. Vanuit dit kader, lichten wij in dit hoofdstuk de volgende kwaliteitskaarten toe: 1. Zorg en begeleiding; 2. Afstemming; 3. Klassenmanagement. 7.1 Zorg en begeleiding ons schoolondersteuningsprofiel Deskundigheid personeel In ons schoolondersteuningsprofiel leggen wij vast welke ondersteuning onze school kan bieden. Op basis van het profiel inventariseren wij welke expertise moet worden ontwikkeld en wat dat betekent voor de scholing van ons team. De Attendiz Academie speelt daarin een belangrijke rol. Medewerkers leren van elkaar en met elkaar. De grote uitdaging voor de komende periode is het vergroten van de competenties bij onze medewerkers, zodat de ontwikkeling van onze leerlingen geoptimaliseerd wordt. De kwaliteit van het onderwijs op De Stapsteen wordt bepaald door de kwaliteit van de medewerkers. Het zijn de mensen die vorm en inhoud moeten geven aan de mogelijkheden om individueel en als team te leren. De school als lerende organisatie betekent vooral ook leren van elkaar. Dit doen we door systematisch aandacht te besteden aan deskundigheidsbevordering in de vorm van scholing, studiedagen en door het koppelen van individuele ontwikkelingsdoelen aan de doelen die de organisatie zich stelt en door de samenwerking tussen de diverse disciplines te stimuleren. De school als professionele organisatie betekent vooral ook dat teamleden bereid en in staat zijn om zichzelf en elkaar te coachen, te sturen en samen te werken. 25

27 De kennis en vaardigheden waarover de medewerker beschikt dienen steeds opnieuw passend gemaakt te worden. De Stapsteen kan de gestelde taken en doelen alleen met succes volbrengen indien het team zich blijvend ontwikkelt. Het team van De Stapsteen heeft veel diversiteit aan kwaliteit. Het bevorderen van het leren van en met elkaar vormt een voortdurend speerpunt binnen de deskundigheidsbevordering van onze school. Dit geven we o.a. vorm door: Klassenconsultatie directie en disciplines; Wisselende samenwerking leerkracht/onderwijsassistent (een leerkracht werkt in principe maximaal twee jaar met dezelfde onderwijsassistent); Teamscholing; Individuele scholing van de personeelsleden. Leerlingenzorg De CvB stelt bij plaatsing voor iedere leerling binnen zes weken een OPP vast. Hiertoe vormt zij een actueel integratief beeld. Aansluitend op het integratieve beeld en een uitgebreide opsomming van de belemmerende en bevorderende factoren bepaalt de CvB een OPP voor de leerling, bestaande uit een leerroute, uitstroomniveau en uitstroombestemming. De CvB stuurt het concept OPP, ondertekend door een lid van de CvB, naar de ouders. Het OPP wordt aan het begin van het schooljaar in een op overeenstemming gericht overleg voorgelegd aan de ouders. De ouders ondertekenen het OPP als zij akkoord gaan met de inhoud. De Stapsteen beschikt over een geïntegreerd leerlingvolgsysteem (Parnassys) om de prestaties van de leerlingen te volgen. In dit systeem worden de gegevens van de CITO toetsen en de methodegebonden toetsen opgeslagen. Daarnaast wordt andere informatie over de voortgang en het gedijen van de leerling in dit systeem opgeslagen. Voor de leergebied overstijgende vakken gebruikt De Stapsteen het meetinstrument Sociale Competente Observatie Lijst (SCOL). De resultaten hiervan worden in dit instrument opgeslagen en niet overgezet naar het geïntegreerde leerlingvolgsysteem. 26

28 Op basis van het OPP werken de leerkrachten planmatig aan de ontwikkeling van de leerlingen. Het OPP geeft richting aan het handelen in de groep. De onderwijskundige en pedagogische doelen uit het OPP komen terug in de dagplanners van de groepen. Indien nodig zijn bij de doelen de concrete activiteiten, methoden, middelen en materiaal beschreven. De Stapsteen bepaalt twee keer per jaar in de tussentijdse evaluatie en in de groepsbespreking of de leerlingen zich ontwikkelen conform het OPP en stelt indien nodig een aangepast onderwijsarrangement op om de leerling te helpen zich volgens de verwachtingen te ontwikkelen op de gekozen leerroute. Indien de ontwikkeling niet conform de vastgestelde leerroute verloopt en er bijstellingen moet en plaatsvinden, dan wordt dit binnen de CvB besproken en vastgesteld. De ouders worden hierover geïnformeerd. De Stapsteen heeft contacten met diverse ketenpartners indien dit ondersteunend is aan de doelen in het OPP. De insteek is om na overleg met de ouders gezamenlijk een traject in te zetten dat leerlingen zal ondersteunen in een doorgaande lijn in de ontwikkeling. De Stapsteen heeft de leerlingenzorg beschreven in het document systeem van leerlingenzorg. Hierin staan de werkzaamheden van de leerkrachten en de leden van de CvB per maand gerangschikt. 7.2 Afstemming Niet de onmogelijkheden, maar de mogelijkheden van de leerling staan centraal. Het potentieel van al onze leerlingen is vastgelegd in het ontwikkelingsperspectief. Leerlingen verschillen en dat mag; dat is normaal. Onze school houdt rekening met de verschillen tussen leerlingen. Wij verzamelen voor iedere leerling systematisch informatie over de voortgang in de ontwikkeling met behulp van toetsen, observaties, gesprekken en (zelf)rapportages. De leraren gebruiken deze informatie om het onderwijs dagelijks en op langere termijn af te stemmen op het niveau en de ontwikkeling van de leerlingen. Wanneer leerlingen niet genoeg lijken te profiteren, gaat de school na waar de ontwikkeling stagneert en wat mogelijke verklaringen hiervoor zijn. Om die reden vinden wij het noodzakelijk dat onze leraren binnen hun groep differentiëren in aanbod, instructie, verwerkingstijd, en begeleiding. Afstemming aangeboden leerinhouden In principe ontvangen alle leerlingen op De Stapsteen de basisaanpak (uitstroomniveau VMBO K/ VMBO TL). Voor een deel van de leerlingen biedt de school een verrijkte aanpak en streeft zij hogere doelen na. Voor een ander deel van de leerlingen biedt zij in het intensieve arrangement, een eigen samengesteld lesprogramma, dat gebaseerd is op een selectie van leerdoelen uit het basisaanbod. 27

29 Afstemmen op instructie Op De Stapsteen stemmen de groepsteams, onder regie van de CvB, hun aanpak zo goed mogelijk af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen, zoals beschreven in het OPP. De leerkrachten differentiëren op planmatige wijze in de uitleg van de leerstof. Dit vindt plaats met behulp van het IGDI/EDI lesmodel. Afstemming op verwerkingsbehoeften De verwerkingsopdrachten aan het eind van de les worden zoveel mogelijk afgestemd op het niveau van de leerling. De Stapsteen kent verschillende ontwikkelingsmaterialen en ondersteunende verwerkingsopdrachten. De leerlingen kunnen op uiteenlopende wijze de leerstof verwerken. Met ingang van het schooljaar zal het groepsoverzicht en het groepsplan worden ingevoerd. Deze plannen vormen de leidraad voor het handelen in de groep op onderwijskundig gebied. Hierin zal ook een verdere differentiatie van de verwerkingsopdrachten worden aangegeven. Afstemming op onderwijstijd Op De Stapsteen wordt er gebruik gemaakt van de adviesurentabel voor de leervakken. Op grond van de toetsresultaten kan er afgeweken worden van deze tabel, reductie of uitbreiding van uren, voor zowel de groep als de individuele leerling. Het afwijken vindt plaats in overleg met de zorgcoördinator. Afstemming (ortho-)pedagogisch handelen Op De Stapsteen wordt gewerkt met een door de school opgesteld Werkboek orthopedagogisch handelen. Hierin wordt beschreven welke onderwijsbehoeften de leerlingen hebben op grond van hun stoornis en welke aanpakken daarop aansluiten. De Stapsteen werkt vanuit de basisstrategie van voorstructureren naar zelfreguleren. Leerlingen kunnen gebruik maken van verschillende structuurmiddelen. Gedurende de schoolloopbaan wordt ernaar gewerkt dat de leerlingen steeds minder behoefte hebben aan deze middelen. Alle personeelsleden nemen jaarlijks deel aan de cursussen voor de Agressievisie Beroepshouding & Communicatie (ABC) methodiek. Deze methodiek is ingebed in het handelen van het team. Ook wanneer een leerling ongewenst en/of bedreigend gedrag vertoond, streven we ernaar de leerling zo goed mogelijk middels de ABC aanpak te benaderen en zo te begeleiden dat de situatie neutraliseert. We zijn gericht op preventie en behoud van positief gedrag. Waar nodig krijgen leerlingen extra nabijheid of meer stimulans. In het schooljaar starten we met Positive Behavior Support (PBS). Het is een schoolbrede aanpak, gericht op het bevorderen van positief gedrag binnen school. Het doel van PBS is een positieve, sociale omgeving te creëren die het leren bevordert en die gedragsproblemen voorkomt of doet afnemen. 28

30 7.3 Klassenmanagement Bij goed klassenmanagement worden problemen niet alleen goed opgelost, ze worden gebruikt om van te leren en liever nog, te voorkomen. Klassenmanagement is de manier waarop het onderwijs in de klas georganiseerd wordt. Ook nu is er een centrale rol weggelegd voor de leerkracht. Hij of zij is verantwoordelijk voor de lesinhoud, de manier van werken, de instructie en de relatie tussen leerkracht en leerlingen. Goed klassenmanagement is de pijler van het onderwijs. Daarom plant en structureert de leerkracht zijn of haar eigen handelen, op basis van de informatie die er over de leerlingen beschikbaar is. Zij zorgen ervoor dat het niveau van hun lessen past bij het beoogde eindniveau van de leerlingen. Duidelijke uitleg van de leerstof Het bieden van betekenisvolle en uitdagende leeromgeving is van essentieel belang. Ondersteunende en aansprekende materialen worden ingezet om de instructie zo boeiend en duidelijk mogelijk te geven en leerlingen nieuwsgierig te maken naar wat ze gaan leren. Het doel van de les wordt hierbij genoemd en is zichtbaar voor de leerlingen. Het gehanteerde lesmodel IGDI/EDi geeft richting aan het instructiemoment en de fasen binnen de les. Daarnaast vraagt het geven van een goede, inspirerende instructie om voortdurende reflectie van de leerkracht en het vermogen om de instructie aan te passen als deze de leerlingen onvoldoende bereikt. De leerkracht dient hiervoor over voldoende didactische vaardigheden te beschikken. Om de kwaliteit van de didactische vaardigheden te meten en zo nodig te verbeteren zal er met ingang van het schooljaar gewerkt gaan worden met een vaardigheidsmeter tijdens de klassenconsultatie van de directie en de specialisten. Taakgerichte werksfeer Op De Stapsteen creëren we op een zo optimaal mogelijke manier een overzichtelijke, gestructureerde en voorspelbare werksfeer. Hiervoor wordt er gezorgd voor een efficiënte organisatie. Het onderwijsleerproces dient hiervoor ordelijk en rustig te verlopen. Om dit te realiseren wordt er gebruik gemaakt van dagplanners, rooster, duidelijke looprondes, vraagtekenkaart, pictogrammen en time-timers. De leerkrachten en onderwijsassistenten zijn voor de leerlingen nabij. Ze verschaffen de leerlingen voortdurend duidelijkheid over de gewenste leerhouding en geven daar veel ondersteunende feedback op. 29

31 Actieve betrokkenheid Van de leerkrachten op De Stapsteen wordt verwacht dat zij op een aansprekende manier lesgeven. Hierbij maken zij gebruik van verschillende materialen waardoor de leerlingen betrokken worden bij de les. Dit vraagt van de leerkrachten een kritische houding met betrekking tot hun eigen handelen en het vermogen, om indien nodig, aanpassingen te doen in het belang van het onderwijsproces en de resultaten. Dit vraagt om breed arsenaal van didactische vaardigheden. De betrokkenheid van de leerlingen wordt gestimuleerd door het gebruik van bijvoorbeeld wisbordjes en het inzetten van coöperatieve werkvormen. De leerkrachten zorgen ervoor dat de leerlingen geconcentreerd kunnen werken. Verstoring van de les wordt zoveel mogelijk tegen gegaan. Aan het eind van de les, tijdens de lesevaluatie, worden de leerlingen betrokken bij het reflecteren op de gang van zaken van de les. Daarbij wordt niet alleen het lesverloop geëvalueerd, maar ook hun werkhouding en inzet. De leerkracht laat de leerling, waarbij de mate afhankelijk is van de leeftijd en de mogelijkheden van de leerling, verantwoordelijkheid dragen voor zijn eigen werk. De leerling wordt ook duidelijk gemaakt op welke wijze de beoordeling van het werk zal plaatsvinden. Ten aanzien van het eigenaarschap zullen er de komende jaren nog nadere afspraken worden gemaakt. Feedback Op De Stapsteen zorgt de leerkracht voor duidelijkheid wat er van de leerling verwacht wordt ten aanzien van de opdrachten en taken die hij moet uitvoeren. In het IGDI/EDI lesmodel, dat binnen school door de leerkrachten wordt gehanteerd, zorgen het stellen van doelen en de directe instructie er voor dat de leerling deze duidelijkheid krijgt. Het gaat hierbij niet om hetgeen hij gaat leren, maar ook om de wijze van de uitvoering van de opdracht de taak. De leerkracht laat de leerling, waarbij de mate afhankelijk is van de leeftijd en de mogelijkheden van de leerling, verantwoordelijkheid dragen voor zijn eigen werk. De leerling wordt ook duidelijk gemaakt op welke wijze de beoordeling van het werk zal plaatsvinden. Ten aanzien van het eigenaarschap zullen er nog nadere afspraken worden gemaakt. De leerkracht geeft positieve feedback, zowel procesgerichte als taakgerichte feedback. Deze feedback vindt plaats tijdens de uitvoering van het werk en na afloop van de taak, zowel mondeling als schriftelijk. Bij de schriftelijk feedback wordt aangegeven waar de feedback op gericht is. De feedback is erop gericht om de leerling te helpen de stap te maken van hetgeen hij heeft geleerd naar wat hij nog moet leren (feed up, feedback en feed forward). Het vernauwt de kloof tussen het actuele niveau en het gewenste niveau. 30

32 De taakgerichte feedback van de leerkracht en de onderwijsassistent gaat over de wijze waarop de leerling de taak heeft uitgevoerd. Het gaat hierbij om wel of niet correct gegeven antwoorden, maar ook over het gedrag van de leerling. Hierbij hanteren we de regel dat we een leerling complimenteren over de groep en bestraffen in de nabijheid van de leerling. De gegeven procesgerichte feedback gaat over de wijze hoe de leerling de strategieën/regels (leestrategieeën, spellingregels, rekenstrategieën) heeft gebruikt, hoe hij geleerd heeft van fouten. Afhankelijk van de leeftijd van de leerling kan er ook zelfregulerende feedback gegeven worden (het geven van feedback door de leerkracht op een voorstel van de leerling hoe hij een taak wil aanpakken, op het vooraf controleren van het gemaakte werk voordat hij het werk inlevert, op het feit dat hij hulp heeft gevraagd aan een medeleerling). Hierbij wordt de zelfsturing (metacognitie) van de leerling gestimuleerd. In het kader hiervan mogen de leerlingen, die het aankunnen, in de hogere leerjaren het gemaakte werk zelf of samen nakijken, onder controle van de leerkracht. Alle feedback kan zowel schriftelijk, mondeling of non-verbaal worden gegeven. Voor onze leerlingen, waarbij er vaak sprake is van een negatief zelfbeeld, is het belangrijk dat de kinderen de relatie tussen inspanning en succes ervaren. Derhalve zal het gemaakte werk zo snel mogelijk worden nagekeken, zodat het effect van de feedback zo groot mogelijk is. Bij de voorbereiding van de lessen zal de leerkracht rekening houden met de feedback die hij heeft gegeven tijdens en naar aanleiding van de vorige les. De leerkracht zal tijdens de volgende les dan onderdelen van de vorige les herhalen, zowel klassikaal als individueel. Aanleren van leerstrategieën Het activeren van voorkennis, het uitdagen tot hardop denken, het inzetten van controle activiteiten, het samen plannen en hete vooraf inschatten van de benodigde tijd voor een opdracht zijn voorbeelden van het expliciet stimuleren van leerstrategieën die op De Stapsteen worden ingezet. Bij samenwerkingsopdrachten, zoals coöperatief werken, verwoorden, begeleiden en ondersteunen de leerkrachten deze activiteit. De Stapsteen heeft school instrumenten ontwikkeld die stimulerende en helpend zijn bij het aanleren van leerstrategieën. Voorbeelden hiervan zijn vormgegeven in de protocollen werkstuk, spreekbeurt, boekverslag en de dag- en weekplanners voor de leerlingen. De methode begrijpend lezen wordt gebruikt voor het aanleren van strategieën. De transfer van de strategieën zal de komende jaren verder moeten plaatsvinden. 7.4 Vooruitblik Onderwerp Leerlingen betrekken bij de vorderingen Leerlingen betrekken bij het OPP Afstemming verwerkingsopdrachten op het niveau van de leerling Gesprekken cyclus (doelstellngen-, functionerings-, en beoordelingsgesprek Invoeren vaardigheidsmeter leerkrachten Aantal leerkrachten op school in LC functie Deelname aan cursussen Attendiz Academie 31

33 8. Veiligheidsbeleid Attendiz streeft op al haar scholen een klimaat na dat de veiligheid garandeert voor iedereen die bij school betrokken is. Deze veiligheid staat beschreven in het veiligheidsbeleidsplan van Attendiz. Het kwaliteitsaspect dat in dit hoofdstuk centraal staat is daarom het schoolklimaat. Het schoolklimaat is opgedeeld in 3 aspecten: 8.1 Fysieke veiligheid Een veilige omgeving kent voor onze school 2 componenten: Wet- en regelgeving rondom Arbo- en BHV-beleid; Eisen met betrekking tot de inrichting van onze ruimten. Goed onderwijs in een veilige omgeving is waar De Stapsteen voor staat. In 2014 zijn er binnen Attendiz voor alle scholen grote stappen gezet met het project Veilig Werken en Leren. Als uitgangspunt hiervoor is de risico-inventarisatie en evaluatie (ARBO en BHV) uit 2012 gebruikt. Attendiz heeft een organisatiestructuur opgezet voor borging van ARBO en BHV. Op De Stapsteen is een BHV-coördinator en ARBO-coördinator aangesteld. Zij zijn, samen met de personeelsleden en de leerlingen, verantwoordelijk voor een veilige schoolomgeving. Voor De Stapsteen is, samen met de afdeling Financiën en Beheer van Atttendiz, een bedrijfsnoodplan opgesteld. Hierin staat beschreven hoe te handelen in geval van calamiteiten, zoals brand. In elke groep hangt het noodplan in geval van een ontruiming. Twee keer per jaar wordt er een ontruimingsoefening gehouden. Momenteel worden protocollen opgesteld voor diverse veiligheid gerelateerde onderwerpen. Deze protocollen beschrijven hoe we moeten handelen in verschillende situaties zodat we voldoen aan de wet- en regelgeving rondom het ARBO- en BHV beleid. Een aantal veiligheidseisen, zoals de keuring van de speeltoestellen en de gymtoestellen in het gymlokaal, zijn uitbesteed aan de gemeente. Door de gangen, kantoren, leslokalen en andere ruimtes ordelijk en functioneel in te richten, dragen wij zorg voor de fysieke veiligheid van ons personeel en de leerlingen. De leerkracht zorgt ervoor dat de opstelling van het meubilair in het leslokaal dusdanig is dat hij goed zicht heeft op alle leerlingen. De opstelling van het meubilair is dusdanig dat er voldoende ruimte overblijft voor looppaden. Het bureau van de leerkracht staat in de nabijheid van digibord. Het bureau van de onderwijsassistent staat tegen het bureau van de leerkracht of achter in de groep. De bureaus staan zodanig dat er zicht is op alle leerlingen. Op het bureau staan een aantal bureauaccessoires. Het bureau is zo leeg mogelijk. Bij het bureau staat een kast waarin onder andere de groepsmap staat. Op de kasten staan zo weinig mogelijk spullen. De vensterbanken zijn leeg, eventueel worden ze ingericht met decoratiemateriaal als een plant of werkstukken. We zorgen voor ordentelijkheid en eenheid met betrekking tot hetgeen er staat. De werkplekken zijn overzichtelijk ingericht met alleen nodige en bruikbare materialen. De kasten delen het klaslokaal in meerdere ruimten. Bij de instructietafel staan krukken, zodat de leerlingen geen stoel hoeven mee te nemen. Voor sommige leerlingen zijn de structuur maatregelen niet voldoende. Voor deze leerling(en) kan er gebruik gemaakt worden van tussenschotjes. 32

34 Naast individueel is het mogelijk dat leerlingen met meerdere leerlingen in een groepje kunnen zitten. Functionele leermaterialen, zoals een landkaart, worden op een vaste plek opgehangen in een lokaal. Bij voorkeur niet aan de wand waar het digibord aan hangt. Schoolregels en klassenregels hangen naast elkaar en centraal bij de deur. De wanden zijn niet volgehangen met allerlei materialen, posters en knutselwerkjes. De dagindeling hangt op een zichtbare plek aan de wand. Werkstukken hangen gegroepeerd op het prikbord in het lokaal en op het prikbord in de gang. In de gangen staan geen voorwerpen die een veilige doorgang belemmeren. Voor de kantoren geldt dat deze ook ordentelijk en functioneel moeten zijn ingericht. 8.2 Pedagogisch klimaat Pedagogische veiligheid We hechten veel waarde aan de pedagogische veiligheid binnen school. We zorgen voor een positieve benadering en interactie, oplossingsgericht werken en het coachen, toewerken naar gewenst gedrag. Een voorbeeld hiervan is het werken met de ABC-methodiek. Om de pedagogische veiligheid verder te verbeteren gaan we de komende drie jaar werken volgens de methodiek van het Positive Behavior Support (PBS). Het is een schoolbrede aanpak gericht op het creëren van een positief schoolklimaat, zodat het leren wordt bevorderd en gedragsproblemen worden voorkomen. De PBS aanpak zorgt ervoor dat alle leerlingen de meest effectieve interventies in de klas aangeboden krijgen, waardoor ze zich optimaal kunnen ontwikkelen. PBS is een operationeel model dat direct ondersteunt bij effectief onderwijs. Bij de invoering van PBS zullen we ondersteund worden door medewerkers van de Attendiz Academie. 33

35 Pedagogische huisstijl De doelgroep waar mee gewerkt wordt op De Stapsteen vraagt van het personeel om vaardigheden, eigenschappen en bekwaamheidseisen die specifiek zijn voor het werken met onze doelgroep. De leerkrachten en de onderwijsassistenten zijn van cruciaal belang bij het creëren van een sterk pedagogisch en veilig klimaat. Men heeft een vormende (opvoedende) taak. Zij zorgen er voor dat de leerlingen op den duur goed kunnen functioneren in de maatschappij. Men creëert daartoe een veilig en gestructureerd klimaat waarin de leerlingen zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen. Als school willen we dat de leerkrachten en onderwijsassistenten positief, motiverend en competent zijn. Wij vinden het belangrijk een zekere mate van gelijkheid, met erkenning van persoonlijke verschillen, te ontwikkelen in de manier van omgaan met de leerlingen. Dit moet voor de leerlingen resulteren in voorspelbaar gedrag van het personeel. De Stapsteen wil een school zijn waar leerlingen, ouders en personeel zich veilig en geborgen voelen en waar iedereen met plezier komt. Wij leren de leerlingen ervaren wat zij zelf kunnen. We komen in ons onderwijs tegemoet aan de basisbehoeften van de leerlingen door te werken aan: Geloof en plezier in eigen kunnen (competentie); Ervaren dat mensen je waarderen om wie je bent en met je om willen gaan (relatie); Ervaren dat je zelfstandig en onafhankelijk iets voor elkaar kunt krijgen (autonomie). Deze drie basisbehoeften vormen het uitgangspunt van ons (orthopedagogisch) handelen. 34

36 Het pedagogisch klimaat staat voor de veiligheid van iedereen die bij onze school betrokken is, met name voor onze leerlingen. We besteden veel aandacht aan het welbevinden van onze leerlingen, de personeelsleden en de ouders. We zorgen voor een zo optimaal mogelijke veilige- en inspirerende werkomgeving. De ouders worden op verschillende manieren betrokken bij school. Niet alleen met betrekking tot de ontwikkeling van hun kinderen, maar ook bij diverse activiteiten van De Stapsteen. Uit het onderzoek van Beekveld en Terpstra in november 2015 komt naar voren dat leerlingen, ouders en personeel De Stapsteen ervaren als een veilige school. De komende jaren zal de pedagogische huisstijl verder versterkt worden door de invoering van PBS. Heldere afspraken, werkwijzen en houdingen zullen bijdragen aan een optimale sociaal-emotionele ontwikkeling van onze leerlingen en zorgdragen voor een gezond klimaat in iedere groep. 8.3 Sociale veiligheid Attendiz acht het van groot belang dat iedere school sterke aandacht heeft voor de sociale en emotionele ontwikkeling van haar leerlingen. Op De Stapsteen is er veel aandacht voor de sociale- en emotionele ontwikkeling van onze leerlingen. Onze leerlingen hebben veel moeite met het functioneren in sociale situaties. Zij zijn niet per definitie weerbaar en het ontbreekt hen veelal aan de competenties die ze nodig hebben om zich staande te houden in de wereld om hen heen. Hierdoor kunnen ongewild onveilige situaties ontstaan of worden sociale situaties als onveilig ervaren. Derhalve besteden we veel aandacht aan de sociaal emotionele ontwikkeling. Dit gebeurt door een zo sterk mogelijk pedagogisch klimaat neer te zetten dat zorgt voor veiligheid voor iedereen die bij De Stapsteen betrokken is. Betrokkenheid van ouders Wij zien de ouders als een belangrijke partner. Wij hechten veel waarde aan een open en transparante communicatie met hen. De ouders van onze leerlingen voelen zich betrokken bij het onderwijs op school en geven aan dat de communicatie met en van school goed is (onderzoek Beekvelt en Terpstra, november 2015). De Stapsteen heeft een Medezeggenschapsraad (MR) en een actieve Ouderraad (OR). De MR praat mee over het beleid van de school. De OR organiseert diverse activiteiten voor de leerlingen, zowel onder schooltijd (Sinterklaas, Kerst enz.) en na schooltijd. De ouders worden door school geïnformeerd door middel van nieuwsbrieven, informatieavonden, koffieochtenden en ouderavonden. Daarnaast zijn er voor de ouders contactmomenten zoals de 20- minuten gesprekken waarin men geïnformeerd wordt over de ontwikkeling van hun kind. Ook kunnen er op verzoek van school of van ouders tussentijdse gesprekken plaatsvinden over hun kind. De leerkrachten en de onderwijsassistenten gaan op huisbezoek bij de leerlingen van hun groep, om zodoende een indruk te krijgen van de woonomgeving van hun leerling. Daarnaast vinden er contacten plaats met de ouders door middel van een contactschriftje, en telefoon. De groepen houden de ouders wekelijks op de hoogte van het reilen en zeilen in de groep door middel van een weekbrief. De ouders geven in het onderzoek van Beekveld & Terpstra (november 2015) aan dat de school goed bereikbaar is en er altijd de mogelijkheid is voor een gesprek. 35

37 Veilige leer- en werkomgeving Een veilige leer- en werkomgeving is de basis voor een optimale ontwikkeling van de leerling. Ouders, team en leerlingen ervaren dat er veel aandacht is voor de veiligheid op De Stapsteen (Beekveld en Terpstra, november 2015). In het schooljaar zijn we gestart met de ABC training. Dit vormt de leidraad in het voorkomen van en het oplossen van incidenten. Jaarlijks zullen er bijscholingen in de ABC werkwijze plaatsvinden. Incidenten worden geregistreerd in een incidenten registratie. Deze registratie zal met de invoering van het leerlingvolgsysteem Parnassys te zijner tijd in dit programma plaatsvinden. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van een agressie-incidentenformulier. Indien nodig kan een personeelslid na een incident gesprekken voeren met de trauma coach van De Stapsteen. Respectvolle omgang Het respectvol omgaan met leerlingen, ouders en personeel is van groot belang bij het creëren van een veilig schoolklimaat. Uit onderzoeken (audit Attendiz en onderzoek Beekveld en Terpstra) blijkt dat men van mening is dat er op De Stapsteen hiervan sprake is. Op De Stapsteen zijn regels vastgesteld op school- en groepsniveau en regels voor het schoolplein. De regels voor de school en de groep hangen in het lokaal. Aan het begin van het schooljaar worden deze regels doorgenomen met het personeel en de leerlingen. Indien wenselijk worden er regels aangepast. Men mag verwachten dat er adequaat en respectvol wordt gehandeld indien de afspraken niet worden nagekomen. 36

38 Veilige en inspirerende leer- en werkomgeving De Stapsteen bevindt zich in de woonwijk Groot Driene. De Stapsteen bestaat uit twee gebouwen die op enige afstand van elkaar staan. Beide gebouwen hebben een groot schoolplein voor de leerlingen. Op beide schoolpleinen staan enkele speeltoestellen voor de leerlingen. De pleinen zijn openbaar, maar onder schooltijd alleen toegankelijk voor de leerlingen. Tijdens de pauzes is er toezicht door de leerkrachten en onderwijsassistenten van de groepen die pauze hebben. Voor het gebruik van het schoolplein zijn regels opgesteld. Bij de komst en vertrek van de leerlingen is er toezicht door het personeel, zowel buiten als binnen. De inrichting van de lokalen (zie 8.1) is functioneel en passend voor de leerlingen. Er is veel aandacht voor het bieden van structuur in ruimte, tijd en materialen. Dit wordt onder andere vormgegeven door visuele ondersteuning in de vorm van pictogrammen en andere afbeeldingen. We hebben positieve en hoge verwachtingen van de leerlingen. Deze verwachtingen worden uitgesproken en de leerlingen worden positief aangesproken op wat ze kunnen. We besteden aandacht aan het bevorderen van samenwerken, onder andere door gebruik te maken van coöperatieve werkvormen, tussen de leerlingen. Daarnaast maken we gebruik van de methode Goed Gedaan!, een methode voor de sociaal emotionele ontwikkeling. Het samenwerken zal ook een onderdeel vormen van het groepsplan sociaal gedrag dat de komende jaren zal worden ingevoerd. Anti-pestprotocol Op De Stapsteen wordt gewerkt met een anti-pestprotocol, onderdeel van het veiligheidsplan van Attendiz. Het antipestprotocol vormt een plan van aanpak ten aanzien van: Het voorkomen van pestgedrag; Het tijdig signaleren van pestgedrag; Het remediëren/bespreekbaar maken en aanpakken van pestgedrag; De samenwerking tussen ouders en school om pestgedrag te voorkomen en om te buigen. Met dit anti-pestprotocol verwachten wij als personeel van onze school, samen met de leerlingen en ouders een positieve en effectieve bijdrage te kunnen leveren aan het voorkomen en bestrijden van pestgedrag. Sociale vaardigheden Ontwikkeling van sociale vaardigheden vormt een belangrijke pijler van ons onderwijs en hieraan wordt gedurende hele dag veel aandacht besteed. Met deze aandacht hopen we de cultuur en het klimaat binnen de school zo positief mogelijk te beïnvloeden. We werken voornamelijk preventief en constructief; het zit verweven in ons dagelijkse handelen met de leerlingen. Ter ondersteuning maken we gebruik van de methode Goed Gedaan!. Agressie Bij sommige van onze leerlingen kan sprake zijn van snel opkomende agressie. Ons beleid is gericht op het voorkomen en aanpakken van incidenten. Alle agressie-incidentmeldingen worden geregistreerd en besproken binnen de CVB. Eventuele acties of consequenties kunnen van daaruit genomen worden. Op De Stapsteen wordt in het dagprogramma en in het bijzonder tijdens de sociale vaardigheidslessen veel aandacht besteed aan het omgaan met emoties en het voorkomen van externaliserend gedrag. Onze personeelsleden bieden wij veiligheid door hen op de jaarlijkse agressie-interventietrainingen te leren hoe zij agressie-incidenten kunnen voorkomen en tevens hoe zij kunnen handelen in geval van agressie. 37

39 Gebouw veiligheid Voor een veilig leer- en werkomgeving is het noodzakelijk dat het schoolgebouw veilig is. Regelmatig (maandelijks of jaarlijks) vinden er controles plaats op het gebied van veiligheid door instanties die in het kader van de veiligheid apparatuur hebben aangebracht of door de brandweer. Ook vindt er jaarlijks een legionella controle plaats. Daarnaast kent De Stapsteen een meerjarenonderhoudsplanning. Hierin wordt beschreven welke werkzaamheden er de komende jaren worden uitgevoerd in het kader van de veiligheid van de gebouwen. De conciërge volgt jaarlijks een aantal cursussen gericht op het onderhoud en de veiligheid van de schoolgebouwen. Protocollen Bovenstaande zaken ondersteunen het veilige klimaat dat we nastreven. Toch doen zich soms situaties voor die om maatregelen vragen. Er is daarom een aantal protocollen vastgesteld die voor iedere school binnen Attendiz gelden, te vinden op zoals het protocol Schorsen en Verwijderen, het Pestprotocol of de gedragscode Social Media. 8.4 Vooruitblik Onderwerp Opstellen en implementeren schoolveiligheidsplan Invoeren PBS Invoeren nieuwe methode sociaal emotionele ontwikkeling Invoeren uniform verzuimprotocol 38

40 9. Personeelsbeleid Onze school conformeert zich aan het kaderstellend personeelsbeleid van Attendiz, waarbij een jaarlijkse gesprekkencyclus, excellentie, mobiliteit, duurzame inzetbaarheid en een eigen vervangingspool belangrijke uitgangspunten zijn. Ook vindt de nodige na-, bij- en omscholing van onze teams en medewerkers plaats onder de vlag van de Attendiz Academie. De inhoudelijke keuzes die op onze school worden gemaakt ten aanzien van personeelsbeleid vloeien hieruit voort. 9.1 Het personeelsbeleid van De Stapsteen richt zich op: De gesprekkencyclus Het fundament voor een goed personeelsbeleid wordt gevormd door heldere (resultaat) afspraken en structurele gesprekken tussen medewerker en leidinggevende, die zijn vormgegeven in een gesprekkencyclus. De cyclus richt zich op de ontwikkeling van de medewerkers. Goed personeel is de belangrijkste voorwaarde om goed onderwijs te realiseren. Kwalitatief goed geschoold personeel is hierbij een succesfactor. De gesprekkencyclus bestaat uit een doelstellingengesprek over het persoonlijk ontwikkelingsplan, een functioneringsgesprek en een beoordelingsgesprek (momenteel alleen nog voor de leerkrachten) Deskundigheidsbevordering De Stapsteen voert een actief beleid op het gebied van deskundigheidsbevordering zowel op team als op individueel niveau. Door structurele professionele ontwikkeling is De Stapsteen beter in staat om haar onderwijsdoelen te realiseren. Deskundigheidsbevordering geldt voor zowel onderwijzend als onderwijsondersteunend personeel, aansluitend bij de schoolontwikkeling en in overeenstemming met het persoonlijk ontwikkelingsplan (pop) van de individuele medewerker. Medewerkers worden gestimuleerd om gebruik te maken van de nascholing bij de Attendiz Academie. Daarnaast is het mogelijk om in overleg met de leidinggevende opleidingen te volgen die aansluiten bij de schoolontwikkeling. Attendiz breed zal er het komende schooljaar gestart worden met het verhogen van de didactische vaardigheden van de leerkrachten, waarbij gebruik zal worden gemaakt van een vaardigheidsmeter. Door middel van intervisie en collegiale consultatie is het ook mogelijk om de deskundigheid te verhogen. Verzuimbeleid Vanaf het schooljaar kent Attendiz een verzuimbeleid. Het doel van dit beleid is het verzuimpercentage te verlagen. Binnen De Stapsteen worden de afspraken voortvloeiend uit dit beleid uitgevoerd. 9.2 Bekwaamheidsdossier Alle werknemers beschikken over een bekwaamheidsdossier. Bekwaamheidsdossiers maken deel uit van de wet Beroepen in het Onderwijs (BIO). Deze dossiers zijn centraal opgeslagen in de school. In dit dossier bevinden zich: afschriften van diploma s en certificaten; afschriften van aanstellingsbrieven; de Persoonlijke Ontwikkelingsplannen (POP); de gespreksverslagen. 39

41 10. Huisvestings- en financieel beleid Leidend voor het huisvestingsbeleid van onze school is de meerjarenonderhoudsplanning (mjop) van Attendiz. Tegelijkertijd zijn onze leerlingaantallen bepalend. Met het oog op de daling van het totaal aantal leerlingen bij Attendiz, wordt beoogd optimale groepsbezettingen te creëren. Daar draagt ook onze school aan bij. Ten aanzien van het financiële beleid conformeert onze school zich aan het Attendizbeleid. 40

42 11. Kwaliteitszorg en kwaliteitsbeleid Kwaliteitszorg beschouwen wij als een manier van werken die kenmerkend is voor onze hele schoolorganisatie. Centraal staat de opvatting dat kwaliteit niet in 1 afdeling of persoon zit, maar deel uitmaakt van het denken en handelen van al onze medewerkers. In een aantal onderling samenhangende projecten werken wij systematisch aan de borging van kwaliteit en aan mogelijkheden om ons onderwijs te verbeteren Kwaliteitskaarten Het Attendiz kwaliteitskader bestaat uit 9 verschillende kwaliteitsaspecten, waarbij de aspecten 1 t/m 7 hierboven al aan bod kwamen: 1. Opbrengsten 2. Zorg en begeleiding 3. Leerstofaanbod 4. Onderwijstijd 5. Schoolklimaat 6. Klassenmanagement 7. Afstemming 8. Kwaliteitszorgsysteem 9. Kwaliteitszorgvoorwaarden Deze 9 kwaliteitsaspecten zijn onderverdeeld in 43 indicatoren. Attendiz heeft iedere indicator uitgewerkt in een eigen kwaliteitskaart. In die 43 kwaliteitskaarten hebben wij onze eigen opvattingen over goed onderwijs uitgewerkt. Zij vormen de leidraad voor het onderwijskundig handelen van ons team. Rest ons nu nog om stil te staan bij het kwaliteitszorgsysteem en de voorwaarden. Ons kwaliteitszorgsysteem heeft betrekking op onze resultaten, het onderwijsproces, het schoolklimaat, het pedagogisch-didactisch klimaat en het veiligheidsbeleid. Naast de zelfevaluatie die wij jaarlijks houden, zien wij de input van een drietal rapporten als zeer waardevol. Het kwaliteitsonderzoek van Van Beekveld & Terpstra In 2012 werd voor het eerst een grootschalig kwaliteitsonderzoek afgenomen op onze school. In november 2015 werd een tweede kwaliteitsonderzoek uitgevoerd, door hetzelfde adviesbureau. De resultaten van dit kwaliteitsonderzoek zijn in januari 2016 gepresenteerd. Als school zijn we tevreden met de over-all score. De rapportcijfers die de respondenten (leerkrachten, onderwijsassistenten, specialisten, onderwijsondersteunend personeel, ouders, leerlingen en manangement) liggen tussen 7,2 en 8,1. Onderdelen die volgens de respondenten goed gaan zijn het klassenmanagement, de ontwikkelingsmogelijkheden van het personeel, het werkklimaat, de veiligheid en de informatievoorziening vanuit school. De ouders gaven aan ook meer betrokken te zijn bij school. Aandachtspunt voor De Stapsteen is het gebruik van ICT in de groepen. We willen hier aandacht aan schenken door een werkgroep ICT onder leiding van een ICT-coördinator in te stellen. 41

43 Deze werkgroep zal de leerkrachten ondersteunen bij het invoeren van ICT tijdens de lessen en het management adviseren wat betreft de ICT-middelen. Ook de werkdruk is een punt van aandacht voor de komende jaren. We zullen de werkdruk proberen te verlagen door efficiënter te gaan werken, een middel hiervoor is het LOVS Parnassys en door keuzes te maken wat we wel gaan doen en wat we niet gaan doen. De leerlingen hebben aangegeven dat ze meer op de hoogte gehouden willen worden waar ze naar toe leren en ze willen meer horen hoe hun vorderingen zijn. Als school willen we de leerlingen meer eigenaar laten zijn van hun werk. Hierin kunnen we de opmerkingen van de leerlingen meenemen. Het interne auditrapport In maart 2015 heeft er een interne audit plaatsgevonden op De Stapsteen. Het auditteam kwam tot het volgende algemeen beeld: De Stapsteen is in de ogen van het auditteam een school waar leren en ontwikkelen plaats vindt en een belangrijk doel op zich is. De school laat zien dat ze voor haar populatie een passend en ambitieus onderwijscontinuüm aanbiedt. Zij wil een school zijn met opbrengstgericht passend onderwijs en dit is zichtbaar in alle geledingen. De behaalde opbrengsten op cognitief en leergebied overstijgend gebied (LGO) worden nauwkeurig gevolgd en geanalyseerd. De cognitieve resultaten worden vergeleken met landelijke beschikbare toetsgegevens en de school verbindt hier consequenties aan voor de organisatie en inrichting van het onderwijs in allerlei opzichten. De Commissie voor de Begeleiding (CvB) vervult een prominente en regievoerende taak in het hele systeem van de leerlingenzorg. Zij stelt het Ontwikkelingsperspectief (OPP) vast, evalueert dit aan de hand van genormeerde instrumenten en stuurt bovendien de planning van het onderwijs voor de komende periode aan. In de uitvoering van de handelingsplanning in de groepen zijn verschillen gezien, waarbij het kenbaar maken van doelen en het evalueren van het behalen van de doelen in de groepen sterker naar voren kan komen. Ondanks die onderlinge verschillen laat het onderwijs op De Stapsteen het beeld zien van een goed georganiseerde onderwijsleersituatie, waarbij in een veilig pedagogisch klimaat opbrengstgericht onderwijs wordt geboden. De teamleden zijn enthousiast en betrokken bij de inrichting en organisatie van het onderwijs en benutten in toenemende mate elkaars kwaliteiten. Op het gebied van de kwaliteitszorg werkt de school planmatig aan verbeteractiviteiten en kiest de directeur in overleg met het team, en rekening houdend met de Attendiz agenda, zijn prioriteiten. Er is draagvlak voor de ingeslagen weg. De directeur heeft een goed inzicht in de stand van zaken betreffende de kwaliteit van het onderwijs op de school en in de professionaliteit van zijn team. Als verbeterpunten heeft het auditteam de volgende punten aangegeven (hieraan is de afgelopen periode gewerkt): Het OPP bestaat overwegend uit sociaal emotionele gegevens. Dit beeld kan sterker dan nu aangevuld worden met cognitieve gegevens; Het op overeenstemming georganiseerd overleg over het OPP met de ouders vindt alleen plaats op verzoek van de ouders. Het is niet structureel vastgelegd in een contactmoment. Ook betrekt de school de leerlingen nog te weinig bij dit overleg; Indien de ontwikkeling niet conform de vastgestelde leerroute verloopt en er bijstellingen nodig zijn, is de CvB het orgaan waar wijzigingen in het OPP plaats vindt. De CvB beredeneert 42

44 de wijziging op een abstracte wijze in haar notulen. In het OPP is een beredenering ervan voor de ouders niet duidelijk genoeg terug te vinden. Ouders krijgen wel een mededeling over de wijziging in het OPP en ze krijgen het nieuwe OPP overhandigd. De documentatie ervan kan ook in het OPP inzichtelijker zijn; De resultaten van het verdiepte arrangement vallen tegen ten opzichte van de andere twee arrangementen. De school geeft aan dat er meer aanbod op het verdiepte arrangement moet komen, om zodoende meer uitstroom HAVO/VWO te realiseren; Maatregelen voor uitbreiding van de onderwijstijd voor een leerling moet inzichtelijk in het OPP worden beredeneerd; Evaluaties van het wel of niet behalen van het lesdoel moet worden opgenomen in de lesplanner; De schriftelijke feedback is summier en niet specifiek; Het auditteam adviseert de CvB om nog eens kritisch te kijken of het OPP alleen beperkt blijft tot de hele specifieke onderwijsbehoeften en de afstemmingsbehoeften van de betreffende leerling en of het nu niet te algemeen is; Aanscherpen van kennis en gebruik van het IGDI-model is bij sommige teamleden wenselijk; Het auditteam heeft niet veel afstemming in de verwerkingsopdrachten gezien; Door in de adviesurentabel bewuste keuzes te maken voor uitbreiding van onderwijstijd voor bepaalde vakken op basis van toets resultaten is de school verantwoord bezig met het afstemmen van onderwijstijd op school- en groepsniveau. Op individueel niveau heeft het auditteam geen aanpassingen gezien; De evaluatie van de onderwijsondersteuning kan beter en inzichtelijker. Evenals de betrokkenheid van de ouders bij deze evaluaties en het verantwoorden van de school over de gerealiseerde onderwijskwaliteit aan derden; In de schoolgidsbijlage opbrengsten op de website staan vooral de opbrengsten aan het einde van de schoolperiode en de bestendiging. De analyses en de conclusies die hieruit getrokken worden zouden scherper beschreven kunnen worden. Uit de gesprekken met de directie en CvB blijkt dat zij duidelijke en scherpe analyses trekken dan nu in het document terug te vinden is; Een advies van het auditteam is om jaarlijks een evaluatie af te nemen bij de schoolverlaters en hun ouders. Het inspectierapport Op 3 februari 2016 heeft de inspectie De Stapsteen bezocht in het kader een vierjaarlijks bezoek. Het centrale thema van dit bezoek was: hoe werkt de school aan haar opbrengsten. De algemene indruk van de inspectie na afloop van het bezoek was dat De Stapsteen zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld tot een school die in een cyclisch proces handelings- en opbrengstgericht werkt. De Stapsteen brengt de opbrengsten zowel op school-, groeps-, als leerlingniveau in kaart. In de groepen werkt het team met een direct instructiemodel waardoor afstemming op de verschillen in onderwijsbehoeften mogelijk is. Aandachtspunt voor het team en de Commissie voor de Begeleiding is de uitgebreidheid van het format en de teksten van de ontwikkelingsperspectieven. Ook zal De Stapsteen de evaluatie van de resultaten van de leerling in meetbare termen moeten vermelden en de aandachtspunten uit de groepsbespreking beter zichtbaar moeten maken in het OPP. Het handelen in de groep zal een direct verband moeten hebben met hetgeen over de leerling in zijn OPP is beschreven. Dit geldt ook voor de dagplanner. 43

45 Op basis van haar bevindingen heeft de inspectie geen risico s vastgesteld en besloten dat het basisarrangement voor vier jaar gehandhaafd blijft. Naar aanleiding van de bevindingen van de inspectie is besloten om in het schooljaar een nieuw OPP te gebruiken, dat Attendiz breed zal worden ingevoerd. Tot slot Dit schoolplan geeft in globale beleidsdoelstellingen aan waar we als De Stapsteen in de komende jaren naartoe willen groeien. Met de wetenschap van nu zijn deze doelstellingen geformuleerd, maar het is niet denkbeeldig dat nieuwe inzichten ons in de komende periode zullen verrijken. Onze kwaliteitskaarten gebruiken wij als handvat om globale beleidsdoelstellingen concreet vorm te geven. Zij geven concrete uitwerking aan de algemene doelen die de scholen van Attendiz nastreven. Deze manier van werken biedt ons de mogelijkheid om te anticiperen op ontwikkelingen die op ons af komen. Maar wij doen meer dan dat. Wij werken onze beleidsdoelstelling uit in actieplannen. Het eerste actieplan beslaat het schooljaar 2016/2017. In zo n actieplan werken wij uit met welke beleidsdoelstellingen wij aan de slag gaan. Onderwijsinhoudelijke doelen werken we uit in stuurgroepen, beleidsdoelstellingen die zijn gericht op de organisatorische ontwikkelingen van onze school behandelen we in werkgroepen. Ieder jaar zorgen wij voor een actueel actieplan. 44