Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 27 NOVEMBER 2003 C N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C N ZURICH UNIVERSAL, naamloze vennootschap, met maatschappelijke zetel gevestigd te 2030 Antwerpen, Nieuwelandenweg 5, ingeschreven in het handelsregister te Antwerpen, nummer , eiseres, vertegenwoordigd door mr. Adolf Houtekier, advocaat bij het Hof van Cassatie, kantoor houdende te 2800 Mechelen, Battelsesteenweg 95, alwaar keuze van woonplaats wordt gedaan, tegen 1. INTRAKA, besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, met maatschappelijke zetel te 2460 Kasterlee, Kleinrees 76, vertegenwoordigd door mr. Huguette Geinger, advocaat bij het Hof van Cassatie, kantoor houdende te 1000 Brussel, Quatre Brasstraat 6, alwaar keuze van woonplaats wordt gedaan,

2 27 NOVEMBER 2003 C N/2 2. INTERNATIONALE NEDERLANDEN LEASE BELGIUM (ING LEASE BELGIUM), naamloze vennootschap, met maatschappelijke zetel te 1000 Brussel, Kortenberglaan 71, vertegenwoordigd door mr. Ludovic De Gryse, advocaat bij het Hof van Cassatie, kantoor houdende te 1060 Brussel, Henri Wafelaertsstraat 47-51, alwaar keuze van woonplaats wordt gedaan. I. Bestreden beslissing Het cassatieberoep is gericht tegen een arrest, op 2 april 2001 gewezen door het Hof van Beroep te Antwerpen. II. Rechtspleging voor het Hof Raadsheer Eric Dirix heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Guy Dubrulle heeft geconcludeerd. III. Middelen Eiseres voert in haar verzoekschrift twee middelen aan. 1. Eerste middel Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 747, 2 en 1042 van het Gerechtelijk Wetboek (artikel 747, 2, gewijzigd bij de wetten van 3 augustus 1992 en 23 maart 1995). Aangevochten beslissingen Het bestreden arrest van vernietiging zegt voor recht dat de besluiten van tweede verweerster zoals ter griffie neergelegd op 2 oktober 2000 als laattijdig uit de debatten dienen geweerd en zegt voor recht dat eiseres gehouden is tot uitkering aan eerste verweerster en/of tweede verweerster van de contractueel bedongen vergoeding naar aanleiding van de diefstal van de bewuste trekker merk Scania op grond dat de eerste besluiten van tweede verweerster laattijdig ter griffie neergelegd werden op 2 oktober 2000 terwijl de termijn daartoe bepaald was bij beschikking van 26 juni 2000 tot uiterlijk

3 27 NOVEMBER 2003 C N/3 29 september 2000, dat deze conclusies derhalve uit de debatten dienen geweerd ; dat haar tweede conclusies (syntheseconclusies) tijdig neergelegd werden ter griffie op 26 december 2000 vermits haar daartoe in voormelde beschikking een termijn verleend werd tot 29 december 2000 en dat uit het artikel 747, 2, van het Gerechtelijk Wetboek niet blijkt dat ingevolge de laattijdigheid van haar eerste besluiten en de wering daarvan uit de debatten, haar latere tijdig neergelegde besluiten eveneens uit de debatten dienen geweerd. Grieven Het artikel 747, 2, van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat de termijnen om conclusie te nemen, op verzoek van ten minste een van de partijen, kunnen bepaald worden door de voorzitter of de door hem aangewezen rechter, dat deze magistraat de termijnen om conclusie te nemen en de rechtsdag bepaalt en dat onverminderd de toepassing van de uitzonderingen bedoeld in artikel 748, 1 en 2, de conclusies die zijn overgelegd na het verstrijken van de aldus vastgestelde termijnen, ambtshalve uit de debatten worden geweerd. Het bestreden arrest stelt vast dat de tweede conclusie van tweede verweerster, zijnde haar syntheseconclusie, tijdig neergelegd werd ter griffie op 26 december 2000 vermits haar daartoe bij beschikking van 26 juni 2000 een termijn verleend werd tot 29 december 2000 maar dat de eerste besluiten van tweede verweerster laattijdig ter griffie neergelegd werden op 2 oktober 2000 terwijl de termijn daartoe bij voormelde beschikking bepaald was tot uiterlijk 29 september De syntheseconclusie van tweede verweerster is praktisch zonder meer de letterlijke herhaling van haar eerste, laattijdig neergelegde conclusie en eiseres vorderde dan ook in haar syntheseconclusie om de syntheseconclusie van tweede verweerster ambtshalve uit de debatten te weren omdat niet kan aanvaard worden dat de tweede termijn, die diende voor wederantwoord, zou worden gebruikt zoals de eerste voorziene termijn (zie de syntheseconclusie van eiseres, pag. 3). De partij die de termijn heeft laten verstrijken welke vastgesteld was om zijn eerste besluiten neer te leggen, kan inderdaad niet voor het eerst zijn gehele argumentatie ontwikkelen in een tweede conclusie neergelegd binnen de termijn bepaald om conclusie van wederantwoord te nemen ook al bepaalt de

4 27 NOVEMBER 2003 C N/4 beschikking van 26 juni 2000 dat de laatste conclusie van partijen een hernemende conclusie zal zijn vermits enkel die conclusies kunnen hernomen worden die niet ambtshalve uit de debatten dienen geweerd ; Het bestreden arrest heeft dan ook ten onrechte beslist dat uit het artikel 747, 2, van het Gerechtelijk Wetboek niet blijkt dat ingevolge de laattijdigheid van de eerste besluiten van tweede verweerster en de wering daarvan uit de debatten, haar latere tijdig neergelegde besluiten eveneens uit de debatten dienen geweerd (schending van de artikelen 747, 2, en 1042 van het Gerechtelijk Wetboek). 2. Tweede middel Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 1319, 1320 en 1322 van het Burgerlijk Wetboek. Aangevochten beslissingen Het bestreden arrest van vernietiging zegt voor recht dat eiseres gehouden is tot uitkering aan eerste verweerster en/of tweede verweerster van de contractueel bedongen vergoeding naar aanleiding van de diefstal van de bewuste trekker merk Scania op grond dat partijen niet weerleggen dat de algemene verzekeringsvoorwaarden zoals onder stuk 10 neergelegd door eerste verweerster deze zijn waarvan melding gemaakt wordt in het polisblad stuk 3 waarop eerste verweerster haar vordering steunt, dat onder artikel 4 de uitsluitingen opgesomd staan waaronder punt 16 : de vergoeding voor schade aan het verzekerd motorrijtuig ( ) dat onbeheerd wordt achtergelaten zonder dat het slotvast vergrendeld was en de anti-diefstalbeveiliging in werking was gesteld, dat onder artikel 9 met betrekking tot het onbeheerd achterlaten van verzekerd motorrijtuig nog opgenomen staat : indien het verzekerd motorrijtuig ( ) onbeheerd wordt achtergelaten, zelfs voor een korte periode, heeft de verzekerde ( ) de verplichting om het verzekerd motorrijtuig ( ) overal slotvast te vergrendelen en de anti-diefstalbeveiliging in werking te stellen, dat alle partijen te dezen en in het kader van huidig debat aannemen dat het achterlaten van het bewuste voertuig door eerste verweerster aan de garage van de hersteller en met het deponeren van de

5 27 NOVEMBER 2003 C N/5 voertuigsleutels in diens brievenbus, als onbeheerd achterlaten van het verzekerd motorrijtuig dient aangezien in de zin van de verzekeringspolis, dat uit de tekst van voormelde bedingen niet met zekerheid blijkt dat het verzekerde voertuig op straffe van uitsluiting van dekking met een anti-diefstalsysteem moest uitgerust zijn, dat daaruit even zo goed kan afgeleid worden dat het de plicht van verzekerde is om, voor zover het voertuig van een dergelijk systeem voorzien was, dat systeem alsdan in werking te stellen waarbij alzo de opgelegde verplichting derhalve slaat op het in werking stellen (indien aanwezig) en niet op de aanwezigheid van een anti-diefstalsysteem zelf, dat trouwens eiseres zelf aanvoert dat zij slechts voor de meest recente voertuigen vanaf bouwjaar 1997 de vereiste van een anti-diefstalsysteem specifiek stelde, waaruit derhalve alleszins kan afgeleid worden dat zodanige verplichting niet zonder meer met zekerheid blijkt uit de loutere tekst van de algemene voorwaarden en dit des te meer vermits eiseres niet weerlegt dat zij deze standaardtekst van algemene voorwaarden reeds verschillende jaren ongewijzigd hanteert en ook in de periode voor 1997, dat tenslotte (de rechtsvoorganger van) eiseres zelf in een brief van 18 maart 1991 de tekst van die algemene voorwaarden dusdanig uitlegde dat daaruit geen verplichting blijkt tot het voorhanden zijn van een anti-diefstalsysteem, dat deze uitlegging weliswaar gegeven werd ten overstaan van een andere verzekerde met een andere makelaar en in een vroegere periode doch dat dergelijke uitlegging alleszins mee aangeeft dat een verplichting tot het uitgerust zijn met een dergelijk systeem niet onomstootbaar blijkt uit de loutere tekst van de polisvoorwaarden, dat, in zoverre eiseres aanvoert dat de verplichting tot het uitgerust zijn met dergelijk systeem alleszins bedongen werd voor voertuigen met een bouwjaar vanaf 1997 en inzonder met betrekking tot het bewuste gestolen voertuig, deze bewering niet blijkt uit enig bijzonder beding in de verzekeringspolis zelf, dat, vermits eiseres niet weerlegt dat het verzekerde voertuig voorwerp van een diefstal was en aangezien aangetoond is dat het voertuig niet met een anti-diefstalsysteem diende uitgerust te zijn op straffe van uitsluiting, eiseres derhalve gehouden is tot uitkering op grond van de overeenkomst en dat al haar andere overwegingen niet van aard zijn om anders te moeten oordelen.

6 27 NOVEMBER 2003 C N/6 Grieven Het artikel 4, punt 16, van de algemene verzekeringsvoorwaarden, waarvan de bewoordingen ook in het bestreden arrest zijn weergegeven, bepaalt uitdrukkelijk : Uit de verzekeringsdekking zijn uitgesloten :. De vergoeding voor schade aan het verzekerd motorrijtuig en/of voorwerp dat onbeheerd wordt achtergelaten zonder dat het slotvast vergrendeld was en de anti-diefstalbeveiliging in werking was gesteld (zie het stuk nr. 1, gevoegd bij deze voorziening dat als stuk 3 uit bundel III van eiseres voor de appèlrechter werd neergelegd). Het artikel 9 van de algemene verzekeringsvoorwaarden, waarvan de bewoordingen eveneens in het bestreden arrest zijn weergegeven, bepaalt uitdrukkelijk : indien het verzekerd motorrijtuig en/of voorwerp onbeheerd wordt achtergelaten, zelfs voor een korte periode, heeft de verzekerde en/of verzekeringsnemer de verplichting om het verzekerd motorrijtuig en/of voorwerp overal slotvast te vergrendelen en de antidiefstalbeveiliging in werking te stellen (zie het stuk nr. 1, gevoegd bij deze voorziening dat als stuk 3 uit bundel III van eiseres voor de appèlrechter werd neergelegd). Het geciteerde artikel 4, punt 16, sluit de vergoeding voor schade aan het verzekerd motorrijtuig dat onbeheerd wordt achtergelaten zonder dat de anti-diefstalbeveiliging in werking was gesteld uitdrukkelijk uit de verzekeringsdekking en het geciteerde artikel 9 verplicht de verzekerde en/of verzekeringsnemer uitdrukkelijk de anti-diefstalbeveiliging in werking te stellen indien het verzekerde motorrijtuig onbeheerd wordt achtergelaten. Het bestreden arrest geeft een met de bewoordingen van de geciteerde artikelen onverenigbare uitleg door te beslissen dat uit de tekst van voormelde bedingen niet met zekerheid blijkt dat het verzekerde voertuig op straffe van uitsluiting van dekking met een anti-diefstalsysteem moet uitgerust zijn en door te beslissen dat uit die teksten even zo goed kan afgeleid worden dat het de plicht is van de verzekerde om dat systeem in werking te stellen voor zover het voertuig van een dergelijk systeem voorzien is. Het bestreden arrest voegt door aldus te beslissen, aan de geciteerde artikelen een voorwaarde toe die niet in de tekst voorzien is en die onverenigbaar is met de bewoordingen ervan. Het bestreden arrest heeft bijgevolg de bewijskracht geschonden van de akte die de geciteerde artikelen 4, punt 16 en 9 van de algemene

7 27 NOVEMBER 2003 C N/7 verzekeringsvoorwaarden weergeeft (schending van de artikelen 1319, 1320 en 1322, van het Burgerlijk Wetboek). IV. Beslissing van het Hof 1. Eerste middel Overwegende dat wanneer de rechter krachtens artikel 747, 2, van het Gerechtelijk Wetboek termijnen bepaalt om conclusie te nemen, de conclusie die na het verstrijken van de bepaalde termijn is overgelegd, ambtshalve uit het debat moet worden geweerd ; Dat dit artikel niet de strekking heeft dat een partij die nalaat binnen de aldus bepaalde termijn een conclusie te nemen, hierdoor noodzakelijk het recht verbeurt om in een latere termijn een conclusie te nemen ; Dat de rechter op vordering van een wederpartij echter een deloyale proceshouding mag sanctioneren en op die grond een conclusie uit het debat mag weren ; Overwegende dat uit de stukken waarop het Hof vermag acht te slaan, blijkt dat : 1. de eerste verweerster, bij verzoekschrift van 16 maart 2000, hoger beroep instelde tegen het vonnis van de Rechtbank van Koophandel te Turnhout, gewezen op 27 januari 2000 ; 2. ingevolge de beschikking van de Voorzitter van de Vijfde Kamer Bis van het Hof van Beroep te Antwerpen, op 26 juni 2000 gewezen overeenkomstig artikel 747, 2, van het Gerechtelijk Wetboek : - de tweede verweerster tot uiterlijk 29 september 2000 beschikte om conclusie ter griffie neer te leggen en terzelfdertijd aan de andere partijen toe te zenden, - eiseres tot uiterlijk 31 oktober 2000 beschikte om conclusie ter griffie neer te leggen en terzelfdertijd aan de andere partijen toe te zenden,

8 27 NOVEMBER 2003 C N/8 - de eerste verweerster tot uiterlijk 30 november 2000 beschikte om antwoordconclusie ter griffie neer te leggen en terzelfdertijd aan de andere partijen toe te zenden, - de tweede verweerster tot uiterlijk 29 december 2000 beschikte om conclusie van wederantwoord ter griffie neer te leggen en terzelfdertijd aan de andere partijen toe te zenden, - eiseres tot uiterlijk 31 januari 2000 beschikte om conclusie van wederantwoord ter griffie neer te leggen en terzelfdertijd aan de andere partijen toe te zenden ; 3. de Voorzitter verder stelde dat de laatste conclusie van partijen een hernemende conclusie zal zijn waarin alle elementen die in vorige conclusies werden ontwikkeld en waarin wordt volhard, op een coherente en logisch geordende wijze worden hernomen ; 4. de tweede verweerster haar eerste conclusie ter griffie neerlegde op 2 oktober 2000 en haar syntheseconclusie, die haar eerste conclusie herneemt en vervangt, op 26 december 2000 ; Overwegende dat de appèlrechter vaststelt dat de eerste besluiten van (de tweede verweerster) laattijdig ter griffie neergelegd werden op 2 oktober 2000 terwijl de termijn daartoe bepaald was bij beschikking van 26 juni 2000 tot uiterlijk 29 september 2000 en dat deze conclusies derhalve uit de debatten dienen geweerd ; dat de appèlrechter verder vaststelt dat haar tweede conclusie (syntheseconclusie) tijdig neergelegd werd ter griffie op 26 december 2000 vermits haar daartoe in voormelde beschikking een termijn verleend werd tot 29 december 2000 ; Dat de appèlrechter vervolgens oordeelt dat uit artikel 747, 2, van het Gerechtelijk Wetboek niet blijkt dat ingevolge de laattijdigheid van haar eerste besluiten en de wering daarvan uit de debatten, haar tijdig neergelegde besluiten eveneens uit de debatten dienen geweerd ; Dat hij aldus artikel 747, 2, van het Gerechtelijk Wetboek niet schendt ; Dat het middel in zoverre niet kan worden aangenomen ;

9 27 NOVEMBER 2003 C N/9 2. Tweede middel Overwegende dat artikel 4, 16, van de algemene verzekeringsvoorwaarden van de tussen eiseres en eerste verweerster gesloten verzekeringspolis bepaalt dat uit de verzekeringsdekking (is) uitgesloten : de vergoeding voor schade aan het verzekerd motorrijtuig en/of voorwerp dat onbeheerd wordt achtergelaten zonder dat het slotvast vergrendeld was en de anti-diefstalbeveiliging in werking was gesteld ; Dat artikel 9 bepaalt dat indien het verzekerd motorrijtuig en/of voorwerp onbeheerd wordt achtergelaten, zelfs voor een korte periode, de verzekerde en/of de verzekeringsnemer de verplichting (heeft) om het verzekerd motorrijtuig en/of voorwerp overal slotvast te vergrendelen en de anti-diefstalbeveiliging in werking te stellen ; Overwegende dat de appèlrechter oordeelt dat uit de tekst van voormelde bepalingen niet met zekerheid blijkt dat het verzekerde voertuig op straffe van uitsluiting van dekking met een anti-diefstalsysteem moest uitgerust zijn en dat daaruit even zo goed kan afgeleid worden dat het de plicht van de verzekerde is om, voor zover het voertuig van een dergelijk systeem voorzien was, dat systeem alsdan in werking te stellen waarbij alzo de opgelegde verplichting derhalve slaat op het in werking stellen (indien aanwezig) en niet op de aanwezigheid van een anti-diefstalsysteem zelf ; Dat hij aldus van de vermelde bepalingen een uitlegging geeft die met de bewoordingen ervan niet onverenigbaar is, mitsdien de bewijskracht ervan niet miskent ; Dat het middel feitelijke grondslag mist ; OM DIE REDENEN, HET HOF, Verwerpt het cassatieberoep ;

10 27 NOVEMBER 2003 C N/10 Veroordeelt eiseres in de kosten. De kosten begroot op de som van zeshonderd achtentachtig euro tachtig cent jegens de eisende partij en op de som van honderd vierentachtig euro zesenzeventig cent jegens de eerste verwerende partij en op de som van honderd vierentachtig euro zesenzeventig cent jegens de tweede verwerende partij. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door voorzitter Ivan Verougstraete, afdelingsvoorzitter Robert Boes, de raadsheren Ernest Waûters, Eric Dirix en Albert Fettweis, en in openbare terechtzitting van zevenentwintig november tweeduizend en drie uitgesproken door voorzitter Ivan Verougstraete, in aanwezigheid van advocaat-generaal Guy Dubrulle, met bijstand van griffier Philippe Van Geem.