VLAAMS GEWEST, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering, in. de persoon van de Minister-President, met kabinet gevestigd te

Transcriptie

1 29 MEI 2000 C N/1 Nr. C N.- VLAAMS GEWEST, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering, in de persoon van de Minister-President, met kabinet gevestigd te 1000 Brussel, Martelaarsplein, 19, voor wie optreedt de Vlaamse Minister van Openbare Werken, Vervoer en Ruimtelijke Ordening, met kabinet te 1010 Brussel, R.A.C.-Arcadengebouw, Blok F, eiser tot cassatie van de arresten, op 2 juni 1993 en 25 januari 1996 gewezen door het Hof van Beroep te Brussel, vertegenwoordigd door Mr. Ludovic De Gryse, advocaat bij het Hof van Cassatie, kantoor houdende te 1060 Brussel, Henri Wafelaertsstraat 47-51, alwaar keuze van woonplaats wordt gedaan, tegen 1. D.B.J., en zijn echtgenote 2. R.A., verweerders in cassatie, vertegenwoordigd door Mr. René Bützler, advocaat bij het Hof van Cassatie, kantoor houdende te 1083 Brussel, de Villegaslaan 33-34, alwaar keuze van woonplaats wordt gedaan, HET HOF, Gehoord het verslag van raadsheer Bourgeois en op de conclusie van advocaat-generaal De Raeve ; Gelet op de bestreden arresten, op 2 juni 1993 en 25 januari 1996 gewezen door het Hof van Beroep te Brussel ;

2 29 MEI 2000 C N/2 Gelet op de beschikking van de eerste voorzitter van 20 april 2000 waarbij de zaak naar de derde kamer wordt verwezen ; Over het eerste middel, gesteld als volgt : schending van de artikelen 6 van het Burgerlijk Wetboek, 774, 1042 van het Gerechtelijk Wetboek, 37 en 38 van de wet van 29 maart 1962 houdende organisatie van de ruimtelijke ordening en van de stedenbouw, zoals gewijzigd bij wet van 22 december 1977, doordat het bestreden arrest van 2 juni 1993 de vordering van verweerders strekkende tot planschadevergoeding ontvankelijk verklaart op volgende gronden : (...) dat niet wordt betwist dat de vordering tijdig werd ingesteld, namelijk binnen één jaar na de dag waarop het recht ontstaat overeenkomstig artikel 37, lid 3, Stedenbouwwet (artikel 38, lid 2 Stedenbouwwet) ; dat in casu dit recht is ontstaan ingevolge de aflevering op 8 maart 1984 van het stedenbouwkundig attest nummer 1, terwijl het recht op planschadevergoeding overeenkomstig artikel 37, derde lid, stedenbouwwet ontstaat ofwel bij overdracht van het goed ofwel bij de weigering van een bouw- of verkavelingsvergunning of nog bij het afleveren van een negatief stedenbouwkundig attest ; onder overdracht van het goed tevens de overdracht tengevolge van overlijden moet worden begrepen ;

3 29 MEI 2000 C N/3 artikel 38, tweede lid, stedenbouwwet bepaalt dat de vorderingen vervallen één jaar na de dag waarop het recht op vergoeding ontstaat overeenkomstig artikel 37, derde lid ; deze termijn van artikel 38 stedenbouwwet, die de ontvankelijkheid van de vorderingen tot planschadevergoeding determineert, de openbare orde raakt en derhalve in elke stand van het geding kan worden ingeroepen en zelfs door de rechter ambtshalve dient toegepast, mits uiteraard eerbiediging van het recht van verdediging van de partijen in het geding (artikel 6 Burgerlijk Wetboek en artikel 774 Gerechtelijk Wetboek) ; dit middel van openbare orde ook voor het eerst voor het Hof van Cassatie kan worden ingeroepen, en terwijl verweerders hun vordering tot planschadevergoeding hadden gesteund op het feit dat zij eigenaar waren van het litigieuze perceel grond na dit verkregen te hebben bij notariële akte van notaris Beeckmans te Overijse van 20 januari 1943 en op het feit dat hen op 8 maart 1984 een negatief stedenbouwkundig attest werd afgeleverd (zie dagvaarding van het Vlaams Gewest van 9 juli 1984 en dagvaarding van de Belgische Staat van 5 juni 1985, conclusies in eerste aanleg en conclusies in hoger beroep van 30 juni 1989) ; zij in de procedures in eerste aanleg en in hoger beroep deze stukken hebben neergelegd ;

4 29 MEI 2000 C N/4 echter uit de voor het Hof van Beroep overgelegde en ingeroepen notariële akte blijkt dat niet verweerders de eigendom van de litigieuze gronden hadden verworven bij de notariële akte van 20 januari 1943, doch wel de ouders van eerste verweerder, namelijk de heer A.D.B. en zijn echtgenote mevrouw J.B.; eerste verweerder bij het overlijden van zijn vader op 22 augustus 1976 eigenaar is geworden van een gedeelte van het litigieuze perceel en bij het overlijden van zijn moeder op 11 december 1980 de gehele eigendom verwierf ; het recht op planschadevergoeding derhalve, op straffe van verval van de vordering, ten laatste op datum van overlijden van mevrouw B. op 11 december 1980 is ontstaan zodat de vordering tot planschadevergoeding binnen het jaar na die datum had moeten worden ingesteld, dit is ten laatste op 11 december 1981 ; de vordering van verweerders tegen eiser bij dagvaarding van 9 juli 1984 ingesteld, derhalve laattijdig was en dus niet ontvankelijk, zodat het bestreden arrest, door niettemin de vordering van verweerders ontvankelijk te verklaren, niet wettig is verantwoord en de artikelen 6 Burgerlijk Wetboek, 774, 1042 Gerechtelijk Wetboek, 37 en 38 van de Stedenbouwwet zoals gewijzigd bij wet van 22 december 1977 schendt :

5 29 MEI 2000 C N/5 Overwegende dat het middel gericht is tegen het arrest van 2 juni 1993 ; Overwegende dat het middel ervan uitgaat dat blijkens de akte van notaris Beeckmans te Overijse van 20 januari 1943 niet de verweerders maar hun ouders bij die akte de eigendom van de litigieuze gronden hebben verworven ; Overwegende dat de appèlrechter dit feitelijk gegeven niet vaststelt ; Dat het middel het Hof verplicht tot een onderzoek van die notariële akte, waarvoor het niet bevoegd is ; Dat het middel mitsdien niet ontvankelijk is ; Over het tweede middel, gesteld als volgt : schending van de artikelen 6 van het Burgerlijk Wetboek, 19, 23, 24 van het Gerechtelijk Wetboek, 37 en 38 van de wet van 29 maart 1962 houdende organisatie van de ruimtelijke ordening en van de stedenbouw zoals gewijzigd bij wet van 22 december 1977, doordat het bestreden arrest van 25 januari 1996 omtrent de ontvankelijkheid van de vordering van verweerders verwijst naar het eerder geveld arrest van 2 juni 1993, oordeelt dat over dat punt geen uitspraak meer kan worden gedaan en deze beslissing op volgende overwegingen laat steunen :

6 29 MEI 2000 C N/6 (...) evenwel dat in het arrest van 2 juni 1993 het hof uitdrukkelijk heeft beslist dat de vordering van appelanten in zoverre gesteund op artikel 37 Stedenbouwwet ontvankelijk is ; dat het hof derhalve op dit punt zijn rechtsmacht heeft uitgeput en niet vermag hierop terug te komen, zonder het gezag van gewijsde van (zijn) eigen beslissing te schenden, terwijl, eerste onderdeel, iedere eindbeslissing overeenkomstig artikel 24 van het Gerechtelijk Wetboek gezag van gewijsde heeft vanaf de uitspraak ; artikel 23 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat het gezag van gewijsde zich niet verder uitstrekt dan tot hetgeen het voorwerp van de beslissing heeft uitgemaakt ; artikel 19 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat een beslissing een eindbeslissing is inzover daarmee de rechtsmacht van de rechter over een geschilpunt uitgeput is, behoudens de rechtsmiddelen bij de wet bepaald ; een geschilpunt een punt is dat het voorwerp van de debatten heeft uitgemaakt, en terwijl eiser in zijn appèlconclusies van 11 juni 1995 had aangevoerd dat de vordering van verweerders onontvankelijk was nu het recht op vergoeding ten laatste op datum van overlijden van de moeder van eerste verweerder was ontstaan, namelijk op 11 december 1980, en de vordering derhalve conform artikel 38 van de stedenbouwwet op straffe van verval binnen het jaar na die datum had dienen ingesteld, wat niet was gebeurd,

7 29 MEI 2000 C N/7 en terwijl het arrest van 2 juni 1993 over de ontvankelijkheid van de vordering van verweerders uitspraak heeft gedaan, doch deze ontvankelijkheid heeft beoordeeld op grond van het door verweerders ingeroepen feit van ontstaan van hun recht op vergoeding bij de aflevering van een negatief stedenbouwkundig attest op 8 maart 1984 ; het arrest niet heeft nagegaan of het recht op vergoeding op een ander tijdstip en op grond van een ander feit kon zijn ontstaan ; het bestreden arrest aldus geen uitspraak heeft gedaan over de ontvankelijkheid van de vordering in functie van het ontstaan van het recht op vergoeding op ogenblik van het overlijden van de ouders van eerste verweerder ; het arrest aldus geen uitspraak heeft gedaan over het middel gesteund op het feit en de datum van het overlijden van de ouders van eerste verweerder, zodat het op dat punt ook geen gezag van gewijsde heeft verkregen ; het bestreden arrest van 25 januari 1996 derhalve niet op wettige wijze kon oordelen dat het hof reeds in zijn arrest van 2 juni 1993 zijn rechtsmacht over het bovenstaande middel van eiser had uitgeput en om die reden niet op dat punt kon terugkomen zonder ook het gezag van gewijsde van dat arrest te schenden, zodat het bestreden arrest, door aldus te oordelen, de artikelen 19, 23 en 24 van het Gerechtelijk Wetboek schendt ;

8 29 MEI 2000 C N/8 terwijl, tweede onderdeel, iedere eindbeslissing overeenkomstig artikel 24 van het Gerechtelijk Wetboek gezag van gewijsde heeft vanaf de uitspraak ; artikel 19 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat een beslissing een eindbeslissing is inzover daarmee de rechtsmacht van de rechter over een geschilpunt uitgeput is, behoudens de rechtsmiddelen bij de wet bepaald ; wanneer de rechter reeds over een geschilpunt uitspraak heeft gedaan in een beslissing alvorens recht te doen en hem na die beslissing, doch voor de eindbeslissing, gevraagd wordt op grond van een middel van openbare orde opnieuw het geschilpunt te beoordelen, de rechter zonder het principe van het rechterlijk gewijsde te miskennen en zonder zijn macht te overschrijden opnieuw het geschilpunt kan beoordelen en eventueel op zijn eerdere beslissing kan terugkomen ; dergelijke uitzondering op het gezag van gewijsde, dat in burgerlijke zaken niet van openbare orde is, en op de hieraan verbonden rechtsmacht van de rechter verantwoord is omwille van het openbare orde karakter van het ingeroepen middel ; en terwijl eiser in zijn appèlconclusies van 11 juni 1995 had aangevoerd dat de vordering van verweerders onontvankelijk was nu het recht op vergoeding ten laatste op datum van overlijden van de moeder van eerste verweerder was ontstaan, namelijk op 11 december 1980, en de vordering derhalve conform artikel 38 van de stedenbouwwet op straffe van verval binnen

9 29 MEI 2000 C N/9 het jaar na die datum had dienen ingesteld, wat niet was gebeurd ; het door eiser ingeroepen middel gesteund op de artikelen 37 en 38 van de stedenbouwwet van openbare orde is, en terwijl het bestreden arrest van 25 januari 1996, ondanks dit middel van openbare orde, stelt dat het hof reeds in zijn tussenarrest van 2 juni 1993 zijn rechtsmacht over het punt van de ontvankelijkheid van de vordering op grond van de stedenbouwwet had uitgeput en oordeelt dat het niet meer op dat punt kan terugkomen, zodat - in de mate wel zou worden aangenomen dat het hof reeds zijn rechtsmacht over het geschilpunt had uitgeput in het eerder arrest van 2 juni het bestreden arrest van 25 januari 1996, door te oordelen zoals hierboven gesteld, niet wettig verantwoord is en de artikelen 6 van het Burgerlijk Wetboek, 19, 23, 24 van het Gerechtelijk Wetboek, 37 en 38 van de Stedenbouwwet zoals gewijzigd bij wet van 22 december 1977 schendt : Overwegende dat het middel gericht is tegen het arrest van 25 januari 1996 ; Wat het eerste onderdeel betreft : Overwegende dat het arrest van 2 juni 1993 zonder enig voorbehoud of beperking, beslist dat de vordering van de ver-

10 29 MEI 2000 C N/10 weerders op grond van artikel 37 van de Stedenbouwwet ontvankelijk is ; Overwegende dat het arrest van 25 januari 1996 dat beslist dat het zijn rechtsmacht over de ontvankelijkheid van de vordering heeft uitgeput, oordeelt dat die beslissing een eindbeslissing is ; Dat het arrest zodoende artikel 19 van het Gerechtelijk Wetboek niet schendt ; Dat het onderdeel niet kan worden aangenomen ; Wat het tweede onderdeel betreft : Overwegende dat artikel 19 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat een vonnis een eindvonnis is in zoverre daarmee de rechtsmacht van de rechter over een geschilpunt uitgeput is, behoudens de rechtsmiddelen bij de wet bepaald ; Overwegende dat die wetsbepaling uitsluit dat over het geschilpunt waarover een eindbeslissing is gewezen, opnieuw uitspraak wordt gedaan in het verder verloop van de procedure op grond van een nieuw middel dat de openbare orde raakt, maar zonder dat tegen de eindbeslissing een rechtsmiddel is aangewend ; Dat het onderdeel faalt naar recht ; OM DIE REDENEN, Verwerpt de voorziening ;

11 29 MEI 2000 C N/11 Veroordeelt eiser in de kosten. De kosten begroot op de som van drieëntwintigduizend tweeënveertig frank jegens de eisende partij en op de som van drieduizend zeshonderd negentig frank jegens de verwerende partijen. Aldus door het Hof van Cassatie, derde kamer, te Brussel, in openbare terechtzitting van negenentwintig mei tweeduizend uitgesproken