Wet sociale werkvoorziening

Transcriptie

1 Wet sociale werkvoorziening Kernbeschrijving Sinds de herziening van de Wsw in 1998 beperkt de doelgroep van de Wsw zich uitdrukkelijk tot personen met een lichamelijke, verstandelijke en/of psychische handicap die graag willen werken maar bij wie de handicap van dusdanige aard is dat het verrichten van arbeid duurzaam niet mogelijk is zonder inzet van de Wsw-subsidie als loonkostensubsidie ter compensatie van de verminderde arbeidsproductiviteit, voor begeleiding op de werkvloer en voor eventueel noodzakelijke aanpassingen van de werkplek. Het behoren tot de doelgroep blijkt uitsluitend uit een door de CWI afgegeven indicatiebeschikking. Arbeid wordt verricht in het kader van een dienstbetrekking De dienstbetrekking van Wsw'ers is een arbeidsovereenkomst als bedoeld in artikel 7:610, eerste lid van het Burgerlijk Wetboek. In de Wsw is op enkele onderdelen hiervan afgeweken (ontslagbepalingen). Inleiding Sinds de herziening van de Wsw in 1998 beperkt de doelgroep van de Wsw zich uitdrukkelijk tot alle personen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische handicap, die uitsluitend onder aangepaste omstandigheden kunnen werken. Door middel van een indicatiestelling wordt bepaald wie wel of niet tot de doelgroep behoort. De belangrijkste doelstellingen van de Wsw zijn: het bieden van aangepast werk aan personen die tot arbeid in staat zijn, maar in belangrijke mate als gevolg van in de persoon gelegen factoren niet of voorlopig niet in de gelegenheid zijn arbeid onder normale omstandigheden te verkrijgen, en de arbeid onder aangepaste omstandigheden moet daarbij echter zoveel mogelijk gericht zijn op behoud dan wel het bevorderen van de arbeidsbekwaamheid, mede met het oog op het kunnen gaan verrichten van arbeid onder normale omstandigheden. De Wsw wordt in medebewind uitgevoerd door het gemeentebestuur, waarbij het Rijk een via een budgetfinancieringssystematiek verdeeld macrobudget aan gemeenten ter beschikking stelt. De uitvoering wordt verder gefinancierd uit de exploitatieopbrengsten en uit gemeentelijke bijdragen. 11

2 Sedert 1 januari 2008 wordt de verleende subsidie alleen teruggevorderd als de bij de verlening van de subsidie toegekende taakstelling niet is gerealiseerd. De Wsw kent de minister de bevoegdheid toe om bij geconstateerde ernstige rechtmatigheidstekortkomingen het college een aanwijzing te geven. De gemeente verantwoordt zich via het principe van 'single information single audit', waarbij voor de verantwoording van de specifieke uitkering Wsw een bijlage bij de gemeentelijke jaarrekening is opgenomen. De verantwoording loopt via de minister van BZK. De dienstbetrekking van Wsw'ers is een arbeidsovereenkomst als bedoel in artikel 7:610, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek. In de Wsw is op enkele onderdelen hiervan afgeweken (ontslagbepalingen). De arbeidsvoorwaarden van de werknemers zijn geregeld in een CAO en voorts zijn algemene regelingen, zoals de Wet op de ondernemingsraden, etc. van toepassing op Wsw 'ers. Als de Wsw'er een dienstbetrekking heeft met het gemeentebestuur wordt de arbeid verricht in een traditionele werkplaats of via een detacheringsconstructie bij reguliere werkgevers (overheid of reguliere ondenemingen). Als de Wsw'er de arbeid verricht in het kader van begeleid werken, dan wordt de arbeid verricht in het kader van een dienstbetrekking met die werkgever. De Wsw-subsidie wordt in dat geval aangewend voor subsidiëring van de verminderde arbeidsproductiviteit en voor betaling van de aan de aanpassing van de werkplek verbonden kosten. Bij de uitvoering van de Wsw is elke organisatievorm toegelaten, mist geen onverantwoorde concurrentie wordt bedreven. De Wsw is herhaaldelijk gewijzigd. Recente wijzigingen betreffen de modernisering van de wet. Per 1 januari 2005 is de overdracht van de indicatiestelling naar het CWI gerealiseerd om te kunnen waarborgen dat de toelating tot de Wsw blijft voorbehouden aan personen die als het gaat om hun arbeidsinschakeling vanwege hun handicap exclusief op de Wsw zijn aangewezen. De tweede moderniseringsslag van de Wsw betreft de wijziging van de wet per 1 januari 2008, waarmee wordt beoogd de doelstelling van de wet beter te realiseren, de gemeentelijke verantwoordelijkheid te versterken, het creëren van rechten voor Wsw-geïndiceerden en het (meer) betrekken van reguliere werkgevers bij de uitvoering van de wet. Aan de officiële stukken bij de onderhavige regeling en de wijzigingsregelingen (Kamerstuk en ) wordt het volgende ontleend: Met ingang van 1 januari 2009 is door wijziging van ondermeer de Wet Suwi (Wet van 29 december 2008, Stb. 2008, 600) de CWI vervangen door 12

3 het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen. In de hieronder opgenomen passages uit de officiële stukken dient steeds in plaats van 'de CWI', te worden gelezen: 'het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen'. "In de eerste fase van de modernisering staat de overdracht van de indicatiestelling naar CWI centraal. Ook worden met het wetsvoorstel enkele kleine vernieuwingen ingevoerd die belemmeringen weg moeten nemen bij de realisatie van de huidige ambitie op het gebied van begeleid werken. (Bew.: de Wet van 30 juni 2004, Stb. 2004, 325) In de tweede fase van de modernisering staat het verder bevorderen van begeleid werken centraal. Het werken in de begeleid-werkenvorm doet meer recht aan de maatschappelijke integratie van gehandicapten, biedt de cliënt meer keuze wat betreft de uit te oefenen functies en kan minder stigmatiserend zijn dan het beschut werken in een sociale werkplaats. Daarnaast zullen in deze tweede fase de mogelijkheden worden onderzocht voor het stroomlijnen met andere vormen van indicatiestelling. (Bew.: de Wet van 20 december 2007, Stb. 2007, 564) De kabinetsvoornemens over de modernisering van de Wsw zijn ter hand genomen na het uitbrengen van het advies van de Raad voor Werk en Inkomen (RWI) "de gewoonste zaak van de wereld". Dit advies, en de kabinetsreactie daarop die op 30 september 2003 aan de Tweede Kamer is aangeboden (Kamerstukken II , , nr. 87), vormen het uitgangspunt voor het ontwikkelen van concrete maatregelen voor het bevorderen van begeleid werken, op basis van nadere onderzoeken en overleg met betrokkenen in het veld. Het kabinet acht hierbij een zorgvuldig proces, waarin de belangen van de cliënten centraal staan, van groot belang". Kamerstukken ll 2003/04, , nr 6, p. 2 (NV) Eerste fase modernisering: overdracht indicatiestelling "De indicatiestelling van CWI betreft een volledige indicatie. In de indicatiebeschikking zal CWI aangeven of de betrokken persoon wel of niet behoort tot de Wsw-doelgroep en in welke arbeidshandicapcategorie betrokkene valt (matig of ernstig). Daarnaast bevat de indicatiestelling een advies op hoofdlijnen over de eventueel benodigde werkplekaanpassingen en adviseert CWI of betrokkene wel of niet in staat kan worden geacht om begeleid te werken. Hiermee wordt de verantwoordelijkheidsverdeling tussen CWI en gemeente eenduidig vastgelegd. De CWI is volledig verantwoordelijk voor de indicatiestelling, die er op gericht is te bepalen of iemand op grond van de aard en ernst van de arbeidshandicap wel of niet tot de Wsw-doelgroep behoort. De gemeente is en blijft vervolgens verantwoordelijk voor het realiseren van een passende arbeidsplaats en de loopbaanontwikkeling van de betrokkene. De financiering van gemeenten en CWI is op deze verantwoordelijkheidsverdeling gebaseerd." Kamerstukken l 2003/04, , C, p. 2 (MvA) 13

4 "Zoals aangegeven in het wetsvoorstel heeft de voorgenomen overdracht van de indicatiestelling naar CWI als doelen: het waarborgen van een meer onafhankelijke indicatiestelling; het bevorderen van een landelijke uniforme uitvoering van de indicatiestelling; het bewerkstelligen van een betere aansluiting bij andere voorzieningen bij afwijzing voor de Wsw; op termijn het verkennen of en hoe de indicatiestelling voor de Wsw gestroomlijnd kan worden met andere vormen van indicatiestellingen voor arbeidsmarktmaatregelen." Kamerstukken ll 2003/04, , nr 6, p. 2 (NV) "Indien iemand een indicatie heeft voor de Wsw, geldt die voorziening voor de geïndiceerde periode als voorliggende voorziening voor de AWBZ. Dit principe van de voorliggende voorziening is vastgelegd in het Besluit zorgaanspraken AWBZ. Dit betekent dat ongeacht of de voorziening daadwerkelijk beschikbaar is voor dezelfde periode in principe geen AWBZ-indicatie kan worden afgegeven voor zorgfuncties, waarin de Wsw kan voorzien. Het betreft met name de functies ondersteunende begeleiding en activerende begeleiding. Het is echter wel mogelijk dat de betreffende persoon aangewezen is op AWBZ-zorg die niet op grond van de Wsw kan worden verstrekt. Dat kan blijken bij de indicatiestelling AWBZ. De indicatiesteller inventariseert de zorgbehoefte van de verzekerde en gaat vervolgens na of daarin op een andere wijze kan worden voorzien. Indien dat niet het geval is, kan aanspraak ontstaan op een van de vormen van AWBZ-zorg. Daarbij wordt door de indicatiesteller gelet op inhoudelijke overwegingen en op de persoonlijke omstandigheden van de betreffende persoon. " Kamerstukken ll 2003/04, , nr 6, p. 10 (NV) "Met de overdracht van de indicatiestelling naar CWI wordt een duidelijke scheiding in verantwoordelijkheden aangebracht. CWI is verantwoordelijk voor de toegang tot de Wsw en gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wsw. CWI is verantwoordelijk voor het oordeel over de vraag of de arbeidshandicap van de cliënt een Wsw-indicatie rechtvaardigt en het oordeel over de handicapcategorie voor de hoogte van de subsidie en neemt daarover een besluit. De gemeente is verantwoordelijk voor de plaatsing, de invulling van de aanpassingen op de werkplek en de ontwikkeling van de cliënt. Daarom hebben de onderdelen "noodzakelijke aanpassingen op de werkplek" en "begeleid werken" in de indicatie het karakter van een advies aan de gemeente, analoog aan het reïntegratieadvies van CWI in het kader van de Wet SUWI. Bovendien is de feitelijke plaatsing een kwestie van maatwerk dat niet past bij het karakter van een bindend advies of besluit. De gemeente zal, om een arbeidsplaats in het kader van begeleid werken te realiseren, een werkgever moeten vinden die bereid is de betreffende Wsw-geïndiceerde cliënt met gebruikmaking van de Wsw-subsidie 14

5 in dienst te nemen. Het laten afgeven door CWI van een besluit begeleid werken of een bindend advies zou alleen dan effect hebben wanneer dit zou betekenen dat de gemeente daardoor de verplichting krijgt deze cliënt alléén te plaatsen op een arbeidsplaats in het kader van begeleid werken. Er kan echter niet op voorhand van worden uitgegaan dat dit voor elke Wsw-geïndiceerde cliënt met een begeleid werken-advies ook daadwerkelijk direct lukt. In die gevallen waarin het niet op korte termijn lukt om een arbeidsplaats bij een reguliere werkgever te vinden, moet het mogelijk zijn dat de gemeente de betreffende cliënt een arbeidsplaats binnen het SWbedrijf of een detacheringsplaats aanbiedt, om te voorkomen dat de cliënt lang op de wachtlijst blijft staan. Dit ontslaat de gemeente overigens uiteraard niet van de verantwoordelijkheid voor deze cliënten door te blijven zoeken naar een passende arbeidsplaats bij een reguliere werkgever in het kader van begeleid werken. Het onafhankelijke advies van CWI aan de gemeente is dan ook een bijdrage aan het bevorderen van meer begeleid werken." Kamerstukken ll 2003/04, , nr 6, p. 15 (NV) "De Wsw is een vrijwillige voorziening. Aanmelding voor de Wsw is dan ook niet verplicht. Het vrijwillige karakter van de Wsw blijft gehandhaafd. Wel wordt de aanmelding voor de Wsw zelf minder vrijblijvend. Wanneer een cliënt heeft aangegeven in aanmerking te willen komen voor een Wswplaats en een positieve indicatie heeft ontvangen, wordt van de cliënt verwacht een passend aanbod in het kader van de Wsw te accepteren. Aan gemeenten zal de discretionaire bevoegdheid worden gegeven om de Wswindicatie in te trekken van cliënten die, ondanks hun vrijwillige Wsw-indicatie, een passend Wsw-aanbod weigeren. Dat kan dus ook wanneer de gemeente een passende begeleid werken-plaats aanbiedt die niet wordt geaccepteerd door de cliënt. Het is aan de gemeente te bepalen in welke gevallen van de discretionaire bevoegdheid gebruik wordt gemaakt. Indien een cliënt met een Wsw indicatie begeleid werken een passende begeleid werken plaats weigert, omdat hij de voorkeur geeft aan werken binnen een SW-bedrijf, dan kan dat uiteindelijk leiden tot het intrekken van de Wsw indicatie door de gemeente. Maar dat hoeft niet, gezien de discretionaire bevoegdheid van de gemeente. Tegen deze intrekking staat voor de cliënt de mogelijkheid van bezwaar en beroep open." Kamerstukken ll 2003/04, , nr 6, p. 16 (NV) "In de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (de Wet SUWI) wordt de nieuwe taak voor de CWI opgenomen. Opgenomen wordt dat de CWI ten behoeve van de uitvoering van de Wsw door burgemeester en wethouders van de gemeenten zorgdraagt voor de indicatie en herindicatie van ingezetenen. Dat houdt in dat kandidaten voor de Wsw zich (nadat zij zich als werkzoekende hebben laten registreren) in het vervolg aanmelden bij de CWI voor de Wsw-indicatie. De CWI verricht vervolgens onder- 15

6 zoek en neemt een besluit over de indicatie Wsw. Dit is een wijziging ten opzichte van de huidige situatie waarin burgemeester en wethouders van de gemeente, na het verkregen advies van de indicatiecommissie, het besluit nemen. Het besluit van de CWI heeft conform de huidige situatie betrekking op het wel of niet behoren tot de doelgroep van de Wsw en de handicapcategorie (welke bepalend is voor de hoogte van de subsidie). Daarnaast bepaalt de CWI de geldigheidsduur van de indicatie. De CWI is hierbij gebonden aan een minimale en maximale geldigheidsduur. Tegen het besluit van de CWI staan de reguliere mogelijkheden van bezwaar en beroep open. Naast het hiervoor genoemde besluit adviseert de CWI het college van burgemeester en wethouders van de gemeente die betrokkene uiteindelijk een dienstbetrekking aanbiedt, over welke aanpassingen nodig zijn bij het verrichten van arbeid door betrokkene en het al of niet in aanmerking komen voor begeleid werken door betrokkene. Dergelijke adviezen worden thans door de gemeentelijke indicatiecommissie afgegeven. Nieuw is dat geregeld wordt dat de CWI direct een reïntegratieadvies afgeeft ten aanzien van personen die niet of niet meer tot de doelgroep van de Wsw behoren, omdat zij "te goed" zijn bevonden. In de thans bestaande situatie moet de gemeente of de UWV dit nog apart bij de CWI aanvragen na het gemeentelijke besluit dat betrokkene niet of niet meer tot de doelgroep van de Wsw behoort. Dit is niet alleen een extra schakel, maar daarmee gaat ook kostbare tijd verloren. Net als bij reguliere reïntegratieadviezen wordt met dit wetsvoorstel geregeld, dat in het hier bedoelde geval van de opvattingen van de betrokkene melding wordt gemaakt in het advies. De CWI, de werkzoekende zelf en, conform de verantwoordelijkheidsverdeling voor doelgroepen in de Wet SUWI, de gemeente of de UWV adviseren over een alternatief. Het advies wordt afgegeven ten aanzien van personen die "te goed" worden bevonden voor de Wsw. Indien gebleken is, dat de kandidaat "te slecht" bevonden is voor de Wsw, zullen de mogelijkheden van ondersteunende en activerende begeleiding in het kader van de AWBZ bekeken worden. Bij een herindicatie geldt het bovenstaande in principe onverkort. " Kamerstukken ll 2003/04, , nr 3, p. 6 (MvT) Tweede fase modernisering: 1. Oogmerk wijziging 1 januari Indicatiebesluit 3. Wachtlijst 4. Financieringssystematiek 5. Cliëntenparticipatie 6. Persoonsgebondenbudget (PGB) 1. "De wetswijziging is erop gericht om de kern van de wet, het doel van de Wsw beter te kunnen realiseren: Wsw-plaatsen realiseren die passen bij de mogelijkheden en capaciteiten van de geïndiceerden zodat hun arbeidsvaardigheden behouden of zo mogelijk verder ontplooid worden met 16

7 het oog op het werken onder zo normaal mogelijke omstandigheden. Het vergroten van het aantal begeleid werkenplaatsen is derhalve geen doel op zich. Uit overleg met de bij de uitvoering van de Wsw betrokken partijen alsook uit het voornoemde onderzoek van de AR, het advies van de RWI en het IBO "Aan de slag" is gebleken dat belemmeringen bij het realiseren van dit doel te maken hebben met de door gemeenten als gering ervaren verantwoordelijkheid voor de Wsw, de mogelijkheden die geïndiceerden zelf hebben om sturing te geven aan het realiseren van voor hen passende Wswplaatsen en de bereidheid van reguliere werkgevers om arbeidsplaatsen beschikbaar te stelen. De wetswijziging richt zich dan ook op het verbeteren van de sturing door gemeenten, het creëren van meer zeggenschap voor de doelgroep zelf en het werk maken van een grotere bereidheid van werkgevers om Wsw'ers in dienst te nemen. Deze drie pijlers, waar in onderstaande paragrafen nog nader op in gegaan zal worden, moeten in samenhang met elkaar worden bezien en moeten gezamenlijk leiden tot het beter realiseren van het doel van de wet. Dus inderdaad niet meer de vacature in het swbedrijf centraal, maar de doelgroep zelf. Daarbij past het volgens het kabinet niet om landelijk vooraf een kwantitief doel te stellen. Er is juist voor gekozen om de kwantitatieve doelstelling die er nu is, de zogenoemde taakstelling begeleid werken, te laten vervallen. Het gaat er om dat gemeenten ervoor zorgdragen dat maatwerk wordt geleverd." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p. 3 (NV) 2. "In het wetsvoorstel wordt gesproken over het vervallen van de (her)indicatiebeschikking als betrokkene reguliere arbeid gaat verrichten dan wel de pensioengerechtigde leeftijd bereikt of komt te overlijden. Verondersteld wordt dat de CDA-fractie doelt op het afgeven door CWI van een negatieve herindicatiebeschikking omdat de Wsw-werknemer niet meer tot de doelgroep wordt gerekend. Indien CWI iemand "te goed" of "te slecht" acht voor de Wsw dan is de gemeente verantwoordelijk voor het realiseren van een passende reguliere werkplek dan wel voor de totstandkoming van een plek in de dagbesteding AWBZ. Totdat een dergelijke plek is gevonden blijft betrokkene werkzaam op zijn Wsw-plaats. Werkt betrokkene hieraan niet mee of wordt een passende reguliere werkplek of dagbesteding AWBZ geweigerd dan kan de gemeente of de reguliere werkgever (als sprake is van begeleid werken) overgaan tot ontslag. Afhankelijk van de inkomenssituatie kan betrokkene vervolgens terugvallen op een bijstandsuitkering." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p. 9 (NV) 3. "Zoals gezegd is met de overdracht van de indicatiestelling van gemeenten naar CWI de onafhankelijke en uniforme toelating tot de doelgroep conform de definitie van de doelgroep zoals geformuleerd in de wetswijziging van 1998 personen met een lichamelijke, verstandelijke en/of psychische handicap die graag willen werken maar bij wie de handicap van dusdanige aard is dat het verrichten van arbeid duurzaam niet mogelijk is zonder inzet 17

8 van de Wsw-subsidie gewaarborgd. Wordt iemand geïndiceerd voor de Wsw dan wordt diegene vervolgens op de wachtlijst geplaatst. Het is de verantwoordelijkheid van gemeenten of werkvoorzieningschappen om de wachtlijst te beheren. Het is bedoeling dat alleen mensen op de wachtlijst staan die ook willen en kunnen werken in het kader van de Wsw. Zo dient volgens de huidige regelgeving iemand van de wachtlijst te worden verwijderd als diegene bij herindicatie niet meer tot de doelgroep wordt gerekend, een reguliere baan vindt buiten de Wsw, de pensioengerechtigde leeftijd bereikt of komt te overlijden. Gemeenten hebben daarnaast ook de mogelijkheid om iemand van de wachtlijst te verwijderen als diegene een passende Wsw-plaats weigert." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p. 6 (NV) "Op de wachtlijst mogen alleen geïndiceerden staan die daadwerkelijk beschikbaar zijn voor Wsw-arbeid, oftewel geïndiceerden die ook willen en kunnen werken. Zo zijn geïndiceerden die langdurig ziek zijn of voltijdsonderwijs volgen niet beschikbaar voor Wsw-arbeid. Deze personen dienen dan geen deel uit te maken van de wachtlijst. Pas op het moment dat zij weer beschikbaar zijn, mogen ze wederom hun plek op de wachtlijst innemen. Ook geïndiceerden die een passende Wsw-plaats, een Wsw-plaats die naar het oordeel van de gemeente aansluit bij de capaciteiten en mogelijkheden van de geïndiceerden, weigeren en daarmee blijk geven niet in de Wsw te willen werken, zijn niet beschikbaar voor Wsw-arbeid en dienen van de wachtlijst te worden verwijderd. De Wsw is immers vrijwillig maar niet vrijblijvend." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p. 20 (NV) "Op verzoek van de Tweede Kamer zal het kabinet bij ministeriële regeling nader invulling geven aan het begrip beschikbaarheid. De ministeriële regeling zal worden afgestemd met VNG, Cedris en cliëntenorganisaties. Als een Wsw-geïndiceerde na een periode van niet-beschikbaarheid wel weer in staat is te werken in het kader van de Wsw, kan hij zijn oude plek op de wachtlijst weer innemen, waarbij de datum van zijn indicatiebesluit dan wel het plaatsingsbeleid zoals vastgelegd in de gemeentelijke verordening leidend is voor de plaats op de wachtlijst. De mogelijkheid voor jongeren die een voltijdsscholing of -opleiding volgen, veelal Wajongers, en die om de wachttijd voor de Wsw te overbruggen door reeds tijdens hun scholing of opleiding een Wsw-indicatie aan te vragen, blijft ook na de wetswijziging bestaan. Dit gelet op het belang dat het kabinet hecht aan aansluiting tussen onderwijs en arbeid voor deze groep." Kamerstukken l 2007/08, , nr D, p. 9 (MvA) "Blijkt ondubbelzinnig uit iemands houding en gedragingen dat hij niet bereid is een Wsw-plaats te aanvaarden dan dient hij van de wachtlijst verwijderd te worden. Wordt iemand verwijderd van de wachtlijst aangezien 18

9 hij niet beschikbaar is voor Wsw-arbeid dan kan de gemeente vervolgens, afhankelijk van de individuele omstandigheden, de indicatie van betrokkene intrekken. De Wsw-middelen zijn immers schaars. Daarnaast geldt dat iemand die in het bezit is van een Wswindicatie is vrijgesteld van re-integratie- en sollicitatieverplichtingen op grond van zijn uitkering. Voorkomen moet worden dat de Wsw-indicatie leidt tot berekenend en oneigenlijk gedrag en daarmee tot niet-meedoen. Of en in welke gevallen de indicatie wordt ingetrokken, is de verantwoordelijkheid van de gemeente. Neemt de gemeente het besluit tot het verwijderen van iemand van de wachtlijst of het intrekken van de indicatie dan staat daar de gebruikelijke mogelijkheid van bezwaar en beroep voor betrokkene tegenover. De mogelijkheid voor gemeenten tot het intrekken van de indicatie bij het weigeren van een passend aanbod voor Wsw-arbeid het niet willen werken bestaat sinds 1 januari 2005." Kamerstukken l 2007/08, , nr D, p. 10 (MvA) "Plaatsing dient te geschieden conform de volgorde van instroom op de wachtlijst (het principe van first-in/first-out; fifo). Dus wie het langst wacht, moet het eerst geplaatst worden. Gemeenten die van deze plaatsingsvolgorde willen afwijken, dienen hier in een verordening nadere invulling aan te geven. Bij de totstandkoming van de verordening zijn de gemeenteraad en de geïndiceerden of hun vertegenwoordigers, via de cliëntenparticipatie, betrokken. Het is aan de voornoemde partijen om ervoor te zorgen dat een evenwichtig plaatsingsbeleid wordt geformuleerd, opdat wordt voorkomen dat bepaalde groepen niet meer aan bod komen. Om hen hierbij te ondersteunen zal samen met de partijen die betrokken zijn bij de implementatievoorbereiding een handreiking worden opgesteld. Het formuleren van het plaatsingsbeleid kan niet worden overgelaten aan private sw-bedrijven. Een van fifo afwijkend plaatsingsbeleid moet namelijk vastgesteld worden bij verordening. Het opstellen van een verordening is de bevoegdheid van de gemeenteraad. Kiest een gemeente er evenwel voor om samen te werken in een werkvoorzieningschap dan kan de gemeenteraad besluiten om al de gemeentelijke bevoegdheden over te hevelen aan het werkvoorzieningschap. In dat geval stelt het werkvoorzieningschap de verordening vast. Voldoet de gemeente niet aan de plaatsingsvolgorde zoals wettelijk of in de eigen verordening voorgeschreven dan kunnen geïndiceerden bij de civiele rechter een vordering tegen de gemeente instellen wegens een onrechtmatige daad." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p. 21 (NV) 4. "Met de wetswijziging wordt de financieringssystematiek van de Wsw sterk vereenvoudigd. Het Wsw-budget wordt onder individuele gemeenten verdeeld naar behoefte, op basis van het aantal in de gemeente woonachtige geïndiceerden die op de wachtlijst staan of een dienstbetrekking hebben op 31 december van het jaar T-2. In principe is het aandeel van het landelijk 19

10 beschikbare budget dat een individuele gemeente ontvangt, gelijk aan het aantal in de gemeente woonachtige geïndiceerden die op de wachtlijst staan of een dienstbetrekking hebben ten opzichte van het landelijke aantal. Het kabinet heeft dus gekozen voor een simpele systematiek die het meest recht doet aan de vraag naar Wsw-plaatsen. Op de wachtlijst mogen alleen geïndiceerden staan die daadwerkelijk beschikbaar zijn voor Wsw-arbeid, oftewel geïndiceerden die ook willen en kunnen werken. De gemeente legt in de gemeentelijke jaarrekening van het jaar T-1 verantwoording af over het aantal in de gemeente woonachtige geïndiceerden die op de wachtlijst staan of een dienstbetrekking hebben op 31 december van het jaar T-2, zodat de budgetverdeling voor het jaar T plaats kan vinden voor 1 oktober van het jaar T-1. De gemeentelijke accountant dient op een juiste weergave van de gegevens in de gemeentelijke jaarrekening toe te zien. Ook zal IWI toezicht houden op het wachtlijstbeheer van gemeenten. Voor het budget dat een gemeente ontvangt van het rijk dient een minimumaantal Wsw-plaatsen gerealiseerd te worden. De gemeente dient in de gemeentelijke jaarrekening verantwoording af te leggen over het aantal gerealiseerde Wsw-plaatsen. Het kabinet heeft ervoor gekozen om bij de vaststelling van het budget dat aan gemeenten is verstrekt voor de uitvoering van de Wsw alleen nog maar te beoordelen of gemeenten het minimumaantal toebedeelde Wsw-plaatsen hebben gerealiseerd. Is dit niet het geval dan wordt het budget dat is gemoeid met de niet gerealiseerde Wsw-plaatsen teruggevorderd. Budget dat gemeenten over houden na realisatie van het minimumaantal Wsw-plaatsen mogen gemeenten naar eigen inzicht besteden. Op deze wijze worden gemeenten gestimuleerd tot een efficiënte uitvoering." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p. 15 (NV) "Het kabinet is van mening dat het toekennen van het budget aan individuele gemeenten nodig is om gemeenten beter in staat te stellen om invulling te geven aan de verantwoordelijkheid die zij, ook nu al, hebben voor de Wsw, opdat het doel van de Wsw beter kan worden bereikt. De betrokkenheid van gemeenten bij de vormgeving van het beleid en de uitvoering van de Wsw wordt zodoende beter gewaarborgd. Met het budget in handen, met een plek hiervoor in de gemeentelijke begroting en in de gemeentelijke jaarrekening, kan door het college van B&W in samenspraak met de gemeenteraad meer gestuurd worden op zowel beleid als uitvoering van de Wsw. Kort gezegd: de gemeente betaalt, dus bepaalt." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p. 13 (NV) "Met de wetswijziging worden individuele gemeenten verantwoordelijk, ook in financiële zin, voor hun geïndiceerden. Dit leidt ertoe dat gemeenten over gegevens over de wachtlijst en het aantal gerealiseerde Wsw-plaatsen dienen te beschikken. Het landelijk beschikbare Wsw-budget zal immers aan gemeenten worden verstrekt op basis van het aantal geïndiceerden op 20

11 de wachtlijst en het aantal geïndiceerden dat in het kader van de Wsw werkt. Om het budget onder gemeenten te kunnen verdelen, dienen gemeenten deze gegevens zelf in de gemeentelijke jaarrekening op te nemen. Voor het budget dat gemeenten ontvangen van het rijk moet vervolgens een minimumaantal Wsw-plaatsen gerealiseerd worden voor de eigen geïndiceerden. Gemeenten leggen in de gemeentelijke jaarrekening verantwoording af aan het rijk over het door hen gerealiseerde aantal Wsw-plaatsen voor hun geïndiceerden. Daarbij is het ook in het belang van de eigen geïndiceerde inwoners die op de wachtlijst staan en waar de gemeente verantwoordelijk voor is, dat inzicht wordt geboden in de plek die geïndiceerden innemen op de gemeentelijke wachtlijst. Zij hebben immers het recht om te weten wanneer er een Wsw-plaats voor hen gerealiseerd kan worden of wanneer zij aanspraak kunnen maken op het persoonsgebonden budget (PGB) begeleid werken. Het is echter niet zo dat gemeenten die nu in een werkvoorzieningschap samenwerken en waar dit werkvoorzieningschap de wachtlijst beheert, op dit punt geconfronteerd worden met een groot uitvoeringsprobleem. Het enige dat het werkvoorzieningschap moet doen, is de wachtlijst uitsplitsen per gemeente." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, blz.13 (NV) "Daar waar in de huidige financieringssystematiek als een Wsw-werknemer verhuist maar wel op zijn oude Wsw-plek blijft werken, het rijk het budget verstrekt aan de gemeente of het werkvoorzieningschap waar betrokkene werkt, wordt in de nieuwe financieringssystematiek in dit geval het budget verstrekt aan de gemeente waar betrokkene woont en heeft deze gemeente de verplichting om het budget dat samenhangt met de gerealiseerde Wswplaats over te hevelen aan de gemeente of het werkvoorzieningschap waar betrokkene werkt." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p. 13 (NV) "De verantwoordelijkheid voor hun eigen geïndiceerden kunnen gemeenten echter nooit overhevelen naar een private partij. Voert een private partij echter onderdelen van de Wsw voor de gemeente uit dan biedt de Wsw de gemeente de mogelijkheid om in een aanwijzingsbesluit de rechtsbetrekking met deze partij te regelen. Een aanwijzingsbesluit versterkt de positie van de gemeente doordat de gemeente daarin eenzijdig de randvoorwaarden van de uitvoering kan bepalen." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p. 14 (NV) "De verdeling van het budget en de Wsw-plaatsen onder gemeenten kan van jaar op jaar tot herverdeeleffecten leiden. Onder herverdeeleffecten wordt verstaan de mate waarin een gemeente in enig jaar meer of minder Wsw-plaatsen ontvangt dan in het voorgaande jaar ten koste of ten gunste van andere gemeenten. Om deze effecten te beperken en gemeenten niet 21

12 met te grote wisselingen van jaar op jaar te confronteren is voorzien in een garantiefactor. Deze houdt in dat gemeenten voor het jaar T ten minste een x-percentage van het aantal voor het jaar T-1 toebedeelde Wsw-plaatsen ontvangt. De hoogte van deze garantiefactor zal worden bepaald op basis van de landelijk gemiddelde uitstroom uit het werknemersbestand in het jaar T-2. Hiermee wordt gewaarborgd dat een gemeente die er in enig jaar in Wsw-plaatsen op achteruitgaat, dit zo goed als mogelijk op kan vangen door de gebruikelijke uitstroom uit het werknemersbestand. Het aantal Wsw-plaatsen dat nodig is om gemeenten te garanderen dat zij ten minste een x-percentage van het aantal voor het jaar T-1 toebedeelde Wsw-plaatsen ontvangen, wordt verstrekt uit het aantal landelijk beschikbare Wswplaatsen. Dit betekent dat gemeenten die er in principe op grond van hun aantal geïndiceerden in aantal Wsw-plaatsen op vooruit zouden gaan, een deel daarvan inleveren, zodat gemeenten gecompenseerd kunnen worden die er teveel op achteruit zouden gaan." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p (NV) "Het staat gemeenten geheel vrij om zelf te bepalen hoe voor hun geïndiceerde inwoners Wsw-plaatsen gerealiseerd kunnen worden die passen bij mogelijkheden en capaciteiten van de geïndiceerden. Zo kunnen gemeenten ervoor kiezen om in te zetten op het omzetten van detacheringen in begeleid werkenplekken alsook het detacheren dan wel plaatsen op begeleid werkenplekken van de doelgroep van voor Herindicatie van de doelgroep voor 1998 om in beeld te brengen of deze mensen in staat zijn tot begeleid werken is niet noodzakelijk. Het advies begeleid werken van CWI is immers geen noodzakelijke voorwaarde meer om begeleid te mogen werken. Het kabinet wil de inspanningen van gemeenten en sw-bedrijven ten aanzien van begeleid werken verder stimuleren door een bonussystematiek begeleid werken te introduceren. Gemeenten krijgen vanaf 2008 extra budget voor iedere begeleid werkenplek die in het voorafgaande jaar is gerealiseerd. Op verzoek van de Tweede Kamer zal met gemeenten worden afgesproken dat ze dit budget inzetten in het kader van de Wsw waarbij gemeenten er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen dit budget in te zetten voor een beloning voor Wsw'ers die de overstap maken naar begeleid werken in dienst van een reguliere werkgever of als stimulans voor een reguliere werkgever die een begeleid werkenplek beschikbaar stelt. Voor de bonussystematiek begeleid werken is vanaf mln. gereserveerd. Dit is extra budget, bovenop het macrobudget Wsw en gaat niet ten koste van het aantal Wsw-plaatsen dat gerealiseerd kan worden. De bonus per gerealiseerde begeleid werkenplek is gemaximeerd op Dat betekent dat maximaal begeleid werkenplekken kunnen worden gerealiseerd waarbij de maximale bonus van aan gemeenten wordt uitgekeerd. Als op enig moment meer dan begeleid werkenplekken zijn gerealiseerd, neemt de bonus per begeleid werkenplek navenant af. Stel dat er over 3 jaar begeleid werkenplekken zijn gerealiseerd dan 22

13 bedraagt de bonus per plek Het kabinet wil ten aanzien van het aantal te realiseren begeleid werkenplekken niet vooraf een streefcijfer noemen. Er is juist voor gekozen om het streefcijfer dat er nu is, de zogenoemde taakstelling begeleid werken, te laten vervallen. Het gaat er om dat gemeenten er zorg voor dragen dat maatwerk wordt geleverd en dat Wsw-geïndiceerden aan het werk zijn op een passende aangepaste arbeidsplaats. Het kabinet heeft er bewust voor gekozen de bonussystematiek te beperken tot begeleid werken, omdat deze vorm van werken het minst gerealiseerd wordt en gelet op het doel van de wet wel zeer nastrevenswaardig is. Detacheren daarentegen komt veel beter van de grond 19% eind 2006 en is, gelet op de inleenvergoeding die verkregen wordt, ook al financieel aantrekkelijk voor gemeenten en sw-bedrijven." Kamerstukken l 2007/08, , nr D, p. 5 (MvA) 5. "Mede op verzoek van de cliëntenorganisaties zelf is het recht op cliëntenparticipatie in de wetswijziging opgenomen. Het kabinet wil hiermee de betrokkenheid van geïndiceerden en hun vertegenwoordigers bij de wijze waarop de Wsw door hun gemeente wordt uitgevoerd vergroten. Dit betekent geenszins dat het kabinet gemeenteraden niet competent acht. Het kabinet acht het evenwel van belang dat mensen inspraak hebben over zaken die hen direct aangaan. Om deze reden is bijvoorbeeld ook het recht op cliëntenparticipatie geregeld in de WWB en WMO. Gemeenten moeten in een verordening regelen hoe zij cliëntenparticipatie vorm willen geven, zodat een vorm kan worden gekozen die het beste past bij de lokale of regionale situatie. Zo kunnen gemeenten er dus ook voor kiezen om cliëntenparticipatie op het niveau van het werkvoorzieningschap te organiseren. Gekozen is voor de term cliëntenparticipatie en niet voor de term werknemersparticipatie, omdat deze laatste term niet de gehele doelgroep omvat. Ook de belangen van geïndiceerden die op de wachtlijst staan dienen immers behartigd te worden." Kamerstukken ll 2007/08, , nr 10, p. 25 (NV) "Cliëntenparticipatie is wat anders dan vertegenwoordiging van Wsw'ers in de ondernemingsraden van de sw-bedrijven. In de eerste plaats vanwege het feit dat in ondernemingsraden van sw-bedrijven alleen werknemers zitting hebben; zowel met als zonder indicatie. Doelgroep van de cliëntenparticipatie zijn de Wsw-geïndiceerden: werknemers en geïndiceerden op de wachtlijst. Cliëntenparticipatie richt zich ook primair op het gemeentelijk beleid ten aanzien van de uitvoering van de Wsw en de verordeningen die gemeenten in dit kader opstellen, terwijl ondernemingsraden zich richten op het sw-bedrijf. " Kamerstukken l 2007/08, , nr D, p. 15 (MvA) 23