Is Suïcidaliteit als vreemdgaan met de dood?

Transcriptie

1 Is Suïcidaliteit als vreemdgaan met de dood? Mieke Hartgers Klinisch psycholoog/specialismeleider PsyQ Systeemtherapie en Consultatie

2 Differentiëren van suïcidaal gedrag Perceptuele desintegratie Primair depressieve cognitie Psychosociale entrapment Inadequate communicatie en coping Remco de Winter, 2018

3 Aandacht voor de context Perceptuele desintegratie Primair depressieve cognitie Psychosociale entrapment Inadequate communicatie en coping familieledenbeleid familieledenbeleid Psychosociale hulpverlening Is deze differentiatie aan contextgerichte interventies bruikbaar? Systeemgericht behandelen

4 Systemisch kader Denk circulair: niets of niemand is de oorzaak Geen dichotomie van dader/slachtoffer, of patiënt/mantelzorger Meerzijdig partijdig Focus op interacties en rollen in plaats van op intrapsychische processen Patronen in het systeem beschrijven in plaats van duiden en interpreteren van individuele emoties Cornelis, van Oenen en Mutter, 2013

5 Karikatuur? Fragment uit de Noorse TV-serieDag, seizoen 1, aflevering 1: Dag is een relatietherapeut met de filosofie dat mensen onafhankelijk zouden moeten zijn. Hij moedigt daarom zijn patiënten ook aan deze onafhankelijkheid te realiseren. Te zien op Netflix of DVD Karikatuur van suïcidaliteit als manipulatie?

6 CAMS suïcide status form (SSF-IV-R) David A. Jobes (CAMS=Collaborative Assessment and Management of Suicidality) Nederlandse vertaling Remco FP de WinterMD PhD, Marieke de Groot PhD. Belangrijk verlies? Ja / nee Beschrijving: Relatieproblemen? Ja / nee Beschrijving: Gevoel van last voor anderen? Ja / nee Beschrijving:

7 Professionals kunnen naasten globaal in vier rollen tegenkomen. Als informatiebronvoor diagnostiek en monitoring participantin de behandeling van de patiënt mantelzorgervoor persoonlijke zorg, praktische hulp of emotionele ondersteuning. zelf zorgvrager zijn of worden vanwege overbelasting.

8 In de eerste plaats zijn naasten vaak toeleiders naar zorg en een belangrijke informatiebronvoor de professional. Zij kunnen functioneren als co-begeleider of als bondgenootvan de professional.. In de derde plaats hebben naasten meestal de rol van mantelzorger. In de vierde plaats kunnen naasten zelf zorgvragerzijn of worden. Naasten kunnen zich machteloos, schuldig en vervreemd voelen door de doodswens van hun geliefde. Ook ligt gevaar van overbelasting op de loer. Zij kunnen hierdoor soms zelf hulp of ondersteuning nodig hebben.

9 Werk zo veel mogelijk samen met naasten bij de observatie, diagnostiek, begeleiding of de behandeling. Daarbij moeten professionals hen erop wijzen dat het belangrijk is suïcidaal gedrag serieus te nemen en niet af te doen als eigen verantwoordelijkheid van de patiënt, of eigen keuze of manipulatie. Het is ook niet adequaat om naasten te instrueren niet te veel betrokken te zijn. Bij suïcidaliteit gaat het immers om leven en dood, dus van over-betrokken zijn, kan in de beleving van naasten geen sprake zijn

10 Praktische adviezen voor naasten: soms (te) veel gevraagd? Het gesprek aangaan en luisteren. Naar problemen, gedachten en gevoelens vragen. Reageren zonder te oordelen en zo proberen te begrijpen wat er in de ander omgaat. Laten merken dat men om die ander geeft. Niet meteen met oplossingen komen. Degene helpen om (professionele) hulp te zoeken. Praktische hulp en steun bieden (bijvoorbeeld zorgen voor eten, samen bewegen en helpen met de administratie).

11 9 juli 2015

12 dichotomie DADER Fout machtig SLACHTOFFER Goed machteloos PATIËNT ziek afhankelijk MANTELZORGER gezond autonoom

13 'Wat ik het meest tegenkom is dat de overspelige niet zozeer zijn partner zat is, maar de persoon die hij of zij zelf is geworden. In de affaire kan hij/zij weer de mens zijn die hij/zij vroeger was of die hij óók wil zijn, maar waarvoor thuis geen ruimte is.? Is er een parallel te trekken mbtde interactie bij suicidaliteit? Esther Perel, VPRO, Zomergasten, 9 september 2018

14 Overspel gaat over verraad, geheimen, verlating, verzwijgen, afwijzing E.Perel Soms is ontrouw het einde van het eerste huwelijk, en kan het de start van het volgende huwelijk zijn, met dezelfde partner E.Perel Kan dit ook een bruikbaar uitgangspunt zijn voor de partnerrelatie na een suïcidepoging?

15 Er zijn mensen die dat soort dingen voor zichzelf houden omdat ze geen zin hebben in afkeuring. Keur het gedrag van anderen niet af en u zult vaker de waarheid horen.

16

17

18 MULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN SUÏCIDAAL GEDRAG Ambivalent De patiënt wil zowel suïcide plegen als doorgaan met leven. Het suïcidale gedrag staat in het teken van een breuk met anderen, is gericht op teleurstellingen in de relationele sfeer en er zijn soms gedachten aan wraak. Het suïcidale gedrag is sterk impulsief ingekleurd en uitgebreide plannen of voorbereidingen zijn niet gemaakt. De patiënt wil sterk afwisselend dan weer dood, dan weer leven.

19 CAMS

20 Een suïcide dreiging heeft een unieke dwingende power: het dreigt niet alleen de huidige interactie, maar alle interacties te beëindigen! Het is de ultieme vorm om het 'laatste woord te hebben. Vanwege deze kracht en de potentiële destructieve gevolgen beschouwen we dreigen met zelfmoord als een vorm van gewelddadige communicatie Ouders reageren vaak ondoeltreffend op dreigingen met zelfdoding door in paniekte raken, agressief te reageren, de dreiging af te wijzen of passief te blijven Ouders zijn vaak de eerste en soms enige mensen die op de hoogte zijn van de dreiging

21 paniekreacties verhogen vaak de opwinding en ontregeling (Lebowitz & Omer, 2013); reageren op de waargenomen agressie door terug te slaan of toe te geven leidt meestal tot meer escalatie in de interactie(omer, 2004) passief blijven, het negeren van, of het minimaliseren van de dreiging laat het kind alleen en niet-ondersteund

22 Most programs that do involve parents are usually geared to improving family communication, increasing positive interactions and strengthening the parent child bond a) in many cases, suicidal young people are not willing to seek or accept treatment and over half of those who completed suicide have never been in contact with mental health services b) parents are in deep distress and should be considered as clients in their own right and not only as treatment agents; c) little attention is given to the threat-interaction as a risk factor in itself and to the question of how parents can reduce its destructive potential.

23 De boodschap van beslist ouderlijke aanwezigheid kan als volgt worden geparafraseerd Wij zijn je ouders en zullen je ouders blijven! We zullen je niet alleen laten! Je kunt ons niet weggooien of verlammen!wij staan hier aan jouw zijde en zullen de bedreiging van jouw leven en dat van ons weerstaan! "

24 TOT SLOT: DE KINDEREN Kinderen van suïcidale personen worden in de hulpverlening vaak over het hoofd gezien, zelfs familieledenbeleid richt zich vaak vooral op de volwassen familieleden Terwijl zij vaak al geruime tijd belast zijn door voortdurende waakzaamheid als gevolg van eerder suïcidale gedrag van een ouder, of door suïcidale uitlatingen die zij, al dan niet per ongeluk, hebben opgevangen Filmfragment uit: Le pèrede mes enfants, 2009, Mia Hansen-Løve