@ctieplan spelen

Transcriptie

1 @ctieplan spelen

2 2

3 @ctieplan spelen Inhoudsopgave 1 Voorwoord 2 2 Inleiding 4 3 Samenwerking 6 4 Speellandschap Breda 8 5 Omvormen speelplekken 10 6 Natuurspelen 12 7 Openstelling schoolpleinen 16 8 Sporten in de openbare ruimte 20 9 Zondagsopening speeltuinen toezicht Aandachtspunten 24 Bijlage _11 Actieplan spelen_v7 1

4 1 VOORWOORD Bredase kinderen en ouders vragen om meer natuurlijke rommelruimte. Liever boomhutten bouwen dan op de wipkip zitten. Liever een speelbos, dan op iedere hoek een glijbaan. De wens van de gebruiker staat in dit actieplan centraal. Wij kiezen voor ruimte om te voetballen, te ravotten en vooral ruimte waar kinderen hun fantasie de vrije loop kunnen laten. Dit actieplan vloeit voort uit de uitgangspunten van ons jeugdbeleid Het college vindt het belangrijk dat Breda ruimte biedt om jong te zijn, te kunnen ontdekken en te kunnen opgroeien. We stimuleren een gezonde leefstijl door mogelijkheden te bieden om te bewegen, zoals genoemd in Jeugd krijgt ook buiten de ruimte om te spelen en te ontmoeten. 2

5 We verleggen de focus van kwantiteit naar kwaliteit. We gaan inzetten op grotere, kwalitatief goede speelplekken op een beperkter aantal plekken in de wijk. Die speelplekken richten we in met meer natuurlijke speelelementen. De Bredase jeugd krijgt dus letterlijk de ruimte om te ontdekken. Bij de inrichting van woonwijken werken we aan ruimte die geschikt is om te spelen en elkaar te ontmoeten. Het gaat dan om gedeelde ruimte die op verschillende manieren te gebruiken is. Op pleinen of in het groen is ook ruimte voor kinderen om bijvoorbeeld een balletje te trappen, te picknicken of verstoppertje te spelen. De openbare ruimte moet uitnodigen om te bewegen en een prettige plek zijn om te verblijven voor iedereen. In dit actieplan laten we zien wat we gaan doen en hoe we dit het samen met de ouders, kinderen en andere partners in de stad willen oppakken! Ik daag ieder van harte uit om een bijdrage te leveren. Saskia Boelema Wethouder Jeugd 3

6 2 INLEIDING De doelstellingen uit de Nota Buiten spelen in Breda (2005) zijn stadsbreed gerealiseerd. Een uitzondering vormt de wijk Ginneken, waar over het algemeen weinig openbare ruimte is om zaken te realiseren en Kroeten/Overkroeten, waar weinig officiële speelplekken zijn, maar waar het aanbod aan gedeelde ruimte, waar ook gespeeld kan worden, ruim voldoende is. Op basis van interviews met betrokkenen bij spelen vanuit verschillende beleidsvelden, waaronder is een aantal aandachtspunten naar voren gekomen. De inwoners van Breda blijken bijvoorbeeld voorzieningen voor jongeren (12-18) te missen en er is een wens naar meer rommelruimte voor de jongere kinderen. Dit is opgepakt in het Jeugdbeleid en vertaald in een vraag naar meer natuurlijk spelen. Samen vormen deze aandachtspunten de richting voor een nieuwe koers die we hebben doorvertaald in het Uitvoeringsprogramma en nu verder uitwerken in dit Actieplan Spelen. Vanuit de beperkte beschikbare financiële middelen is er aanleiding om te kijken naar de manier waarop er met het beheer en onderhoud van de huidige speelvoorzieningen omgegaan wordt. In dit document leest u wat de speerpunten zijn van het speelbeleid van Breda. Welke richting gaan we op, wat gaan we oppakken en hoe gaan we dat aanpakken? In ieder geval doen we dit samen met ouders en kinderen, samen met organisaties in Breda en daarbuiten. Ook laten we in dit Actieplan Spelen voorbeelden zien van wat er al is. Wat gaat al goed en hoe kan het nog beter? We gaan vanaf 2012 een nieuwe fase in aan de hand van de volgende hoofdlijnen: 1 Van kwantiteit naar kwaliteit Centrale speel- en ontmoetingsplekken, meer coördinatie op het aanbod van sportvoorzieningen in de openbare ruimte zoals kunstgrasveldjes en skatevoorzieningen, zondagsopening voor speeltuinen met toezicht. 2 Aandacht voor diversiteit in voorzieningen en doelgroepen Van speeltoestellen naar natuurlijk spelen: natuurlijke speelplekken, spelen met water; meer voorzieningen voor jongeren; meer aandacht voor de behoefte van meisjes in de openbare ruimte. 3 Meer gedeelde ruimte, ook geschikt voor spelen Kindvriendelijke inrichting openbare ruimte, openstellen van schoolpleinen. We zetten in op kwaliteit en diversiteit van speelplekken. Uitgangspunt is het behoud van kwalitatief hoogwaardige speelplekken, met een belangrijke ontmoetingsfunctie voor verschillende doelgroepen, op centrale locaties in iedere wijk. Daarnaast is er behoefte aan andere vormen van sport en spel. Denk hierbij de behoefte aan natuurlijk spelen, de behoefte aan sportfaciliteiten in de openbare ruimte, de behoeften van speciale doelgroepen zoals jongeren van en de meiden in deze leeftijdscategorie in het bijzonder. In de Visie Openbare Ruimte van Breda streven we naar een gedeelde, herkenbare en duurzame ruimte. Gedeelde ruimte betekent dat gebruikers samen de ruimte delen. Voor het spelen betekent dat minder afgezette speelplekken en speciale locaties ingericht met speeltoestellen en meer combinatie van spelen met andere functies. Duurzame speelruimte betekent dat er meer rekening gehouden moet worden met de kenmerken van de bevolking van de wijk 4

7 en de specifieke wensen van deze bewoners. het aanbod van speelplekken moet ook omgevormd kunnen worden met het ouder worden van de kinderen. 5

8 3 SAMENWERKING De invulling van het speelbeleid wordt voor en door jongeren uit Breda zelf vormgegeven. We willen een stadsbreed jeugd panel oprichten. De ruimte voor spelen vormt een onderdeel van de wijkplannen, die de komende jaren voor elke wijk in Breda, samen met de bewoners worden opgesteld. Kinderen en andere bewoners zijn onmisbaar bij het realiseren en beheren van speelplekken. Zij zijn immers de gebruikers van deze plekken. Kinderen en ouders geven aan waar hun behoeften liggen en kunnen een rol spelen bij het beheer. Binnen het project Opgeruimd Breda worden bewoners gestimuleerd om actief betrokken te zijn bij de speelplek in hun buurt. Om de vraag vanuit de jeugd te kunnen realiseren is een goed netwerk nodig van organisaties uit de stad, die betrokken zijn bij buiten spelen. Samenwerking met partners in de stad kan de kansen voor spelen in Breda vergroten. Deze samenwerking moet verder uitgebouwd en versterkt worden. Hierbij wordt in eerste instantie gedacht aan kinderopvang organisaties, scholen, sporten natuurclubs, maar er zijn wellicht nog meer organisaties in Breda die zich willen inzetten voor het buiten spelende kind. We willen deze organisaties graag benaderen in het kader van een concreet onderwerp. Voor 2012 is dat natuurspelen. Er worden netwerkbijeenkomsten georganiseerd met dit thema als onderwerp. Zo slaan we twee vliegen in één klap: we onderzoeken de mogelijkheden voor natuurspelen en versterken daarmee het netwerk van organisaties die belang hebben bij goede speelvoorzieningen in de stad. We sluiten hierbij aan bij de contacten die er al zijn vanuit andere beleidsvelden van de gemeente, zoals onderwijs, welzijn en sport. 6

9 Enkele partners in en om de stad: 7

10 4 SPEELLANDSCHAP BREDA Uitgangspunt is het behoud van kwalitatief hoogwaardige speelplekken, met een belangrijke ontmoetingsfunctie voor verschillende doelgroepen, op centrale locaties in de wijken. Het speellandschap van Breda omvat het totale aanbod van speel- en ontmoetingsplekken voor diverse doelgroepen. Het komt tot stand in samenwerking met de jongeren in Breda. Top-plekken De basis van het speellandschap is een evenwichtige spreiding van de traditionele speel- en ontmoetingsplekken. Dit zijn de grotere speelplekken met een divers aanbod voor kinderen van verschillende leeftijden, jongens en meisjes. Deze plekken, waar iedereen graag naartoe gaat, liggen op goede plekken in de verschillende buurten. Samen met de bewoners van de wijken gaan we deze plekken vastleggen op kaart, zodat helder is dat de gemeente in deze plekken de komende jaren vraaggericht blijft investeren. Deze plekken worden aangeduid als Top-plekken en willen we indien mogelijk in de toekomst verder versterken. Deze centrale speel- en ontmoetingsplaatsen hebben een goede spreiding over de wijken. De criteria voor de verschillende soorten plekken in het speellandschap staan in bijlage I. Aan de hand van deze criteria worden samen met vertegenwoordigers uit verschillende wijken (o.a. wijk- en dorpsraden, jeugdraad, scholen, woningcorporaties) gekeken welke status de speelplekken krijgen. Dit leidt tot een kaart per wijk van het speellandschap. De kaarten van het speellandschap dienen als uitgangspunt voor het omvormen van speelplekken. Plus-plekken Rondom de centrale speel- en ontmoetingsplekken liggen spel- en sportplekken die de diversiteit van het speellandschap vergroten. Deze plekken bieden iets anders dan traditionele speeltoestellen zoals wip, glijbaan, klimrek, etc. Denk hierbij bijvoorbeeld aan natuurspeelplekken, speelaanleidingen of sportfaciliteiten (kunstgrasveldjes, skatebanen, jeu de boule). Bijdragen aan diversiteit kan ook door andere doelgroepen aan te spreken zoals middelbare schooljeugd. Deze plekken duiden we aan als Plus-plekken en willen we in de toekomst behouden. Ook meer traditionele speelplekken die bijdragen aan een goede spreiding van het aantal speelplekken benoemen we als Plus-plek. Natuurspelen 8

11 Grote centrale speelplek Sporten voetbalkooi Skatebaan Kleine eenvoudige speelplek 9

12 5 OMVORMEN VAN SPEELPLEKKEN, een financiële opgave Door bezuinigingen zal de komende tijd voor speelvoorzieningen minder budget voor aanleg, beheer en onderhoud beschikbaar zijn. Het huidige budget is ontoereikend om de speeltoestellen die aan vervanging toe zijn, te vervangen. Daarom moeten er een keuze gemaakt worden waar de beschikbare middelen ingezet moeten worden. Minder budget betekent niet minder creativiteit. Samen met partners in de stad gaan wij op zoek naar oplossingen. De beperkte middelen zetten we vooral in op de grotere centrale speel- en ontmoetingsplekken (de Top- en Plus-plekken), en we zijn kritisch bij vervanging van kleinere speelplekken. Kleinere speelplekken die geen onderdeel uitmaken van het speellandschap worden omgevormd tot bespeelbaar groen (grasveld). Op deze manier blijft de ruimte wel beschikbaar voor spelen. De kleinere plekken komen in beeld na het vaststellen van het speellandschap, welke samen met bewoners wordt opgesteld (zie hoofdstuk 4 Speellandschap Breda). Criteria zijn o.a.: afstand ten opzichte van een grotere centrale speelplek, bijdrage aan diversiteit aan speelvoorzieningen in de wijk (zoals bijvoorbeeld natuurspeelplekken of sportfaciliteiten), de demografische opbouw van de buurt en de totale hoeveelheid speelruimte in de wijk. Kleinere speelplekken in buurten met relatief weinig speelruimte worden niet omgevormd. Uit de lijst met speelplekken die buiten het speellandschap vallen maakt de gemeente een selectie op basis van de afschrijvingstermijn, vandalisme en intensiteit van gebruik. Dit proces wordt beschreven in een plan van aanpak. Ook wordt aangegeven op welke termijn toestellen verwijderd worden en hoe hierover met buurtbewoners wordt gecommuniceerd. Mogelijk kunnen de toestellen van deze locaties nog geplaatst worden op speelplekken elders. De omvorming vindt plaats in de periode van 2013 tot Voor de omvorming is een startinvestering nodig. Dit wordt gedekt vanuit het budget voor Opschonen openbare ruimte. Naarmate een aantal speelplekken omgevormd zijn, valt een deel van het onderhoudsbudget vrij. Er hoeven immers minder speelplekken onderhouden te worden, dus zijn er minder kosten. Vanuit deze vrijgevallen middelen kan de rest van de omvorming bekostigd worden. Hierbij is uitgegaan van een gelijkblijvend exploitatiebudget voor de jaren 2013 t/m Wanneer de omvorming van speelplekken afgerond is, is er per speelplek weer voldoende budget voor beheer en onderhoud beschikbaar. Hiermee kan de kwaliteit van de Top- en Plusspeelplekken op voldoende niveau gebracht en gehouden worden. Toestellen kunnen weer vervangen worden wanneer dat vanuit het oogpunt van veiligheid nodig is. Ook is er dan weer ruimte voor extra investeringen op deze plekken, wanneer er behoefte is aan uitbreiding van toestellen, een gewijzigde inrichting of een aanvulling in het aanbod voor een bepaalde doelgroep. Bijvoorbeeld een andere leeftijdsgroep, omdat de kinderen in de betreffende buurt ouder geworden zijn. Adoptie van speelplekken kan mogelijk gekoppeld worden aan de Top-plekken en opgepakt worden binnen het programma Opgeruimd Breda. De centrale speel- en ontmoetingsplekken die geadopteerd worden door de buurt, verdienen daarmee voorrang als er budget vrij komt om dit type plekken verder te versterken of uit te breiden. Andere mogelijkheden voor adoptie van speelplekken zijn onderzocht. Het levert financieel weinig tot geen besparing op. De gemeente blijft verantwoordelijk voor de veiligheid van de toestellen, waardoor er toch kosten voor inspecties en onderhoud gemaakt moeten worden. De winst zit vooral op het maatschappelijke vlak in de vorm van betrokkenheid bij de woonomgeving. 10

13 Ontwerpen voor een nieuwe speelplek, BAVEL HOUTENLAAN SPEELPLEK SC Plek met hekwerk A. Honden Uitlaat x30 betontegel) B. Verharding (30 C. Ruimte voor fietsen en afvalbak D. Banken (2 stuks) as E. Groen kunstgr F. Zand fruitboompalen G. Afscheiding van H. Heuvel (+1 m) ief beheer) J. Ruig gras (extens Es (4 stuks) O Nieuwe bomen Berk (3 stuks) + Nieuwe bomen ilg (3 stuks) Nieuwe bomen Knotw B. C. 1. D. F. G. + J H. D. Adventure Play PST A. J. ** 8. Bank anger (15 1. Sport ballenv Custom * E. + Toelichting 9. J. * + 2. Ruimtenet Vaalse » De Blokmoeren, Haagse Beemden» Ijselplein, Haagpoort» Schoutenlaan, Bavel 3. Adventure Pl PST.12 rberg l Vogelnestschomme 4. Adventure Play PST Evenwichtstoestel 5. Adventure Play PST Steltenpad 6. Adventure Play PST Balansbrug 9. Adventure Play PST Klimpiramide 7. Adventure Play PST Dit is uitsluitend ge kunne kening. Voor monta een presentatiete stuks) Stapstammen (4 8. Adventure Play PST worden. rechten ontleend n hieraan geen 11

14 6 NATUURSPELEN Natuurlijk spelen Meer aandacht voor natuurlijk spelen is een landelijke trend. Ook heeft een meerderheid van de Tweede Kamer onlangs een motie aangenomen die pleit voor meer groene schoolpleinen en de inrichting van meer natuurlijke speelplaatsen. Het biedt meer variatie in het aanbod van speelmogelijkheden. Natuurlijk spelen is een vorm van spel dat plaatsvindt in een natuurlijke (al dan niet ingerichte en onderhouden) omgeving, waarbij eventuele gebruikte materialen door de spelers zelf verkozen worden en afkomstig zijn uit deze omgeving. In stadsgesprekken voor het jeugdbeleid is door aanwezigen de vraag naar meer rommelruimtes naar voren gebracht. Hiermee worden ruimtes bedoeld die niet specifiek zijn ingericht voor spelen, maar waar kinderen met de daar aanwezige materialen kunnen spelen: verstoppertje spelen in de bosjes, hutten maken van takken, graven in het zand. Spelen met water Een specifiek onderdeel van natuurlijk spelen is spelen met water. Zowel vanuit het spelen, als vanuit het waterbeleid willen we kinderen meer bewust om laten gaan met water. Dat is de reden dat er een onderzoek uitgevoerd is naar spelen met water. Er zijn mogelijkheden om meer spelen met water te realiseren in Breda. Aanpak Op een natuurlijke speelplek zijn investeringen nodig voor de aanleg van bijvoorbeeld heuvels, waterpartijen en speelzand. Onderzocht moet worden of natuurspeelplekken gerealiseerd kunnen worden binnen (nieuwbouw)plannen/projecten of met behulp van alternatieve financieringsbronnen (externe organisaties/ subsidiemogelijkheden) of burgerparticipatie. Ook kunnen traditionele speelplekken in een groene omgeving mogelijk omgevormd worden naar natuurlijke speelplekken. Aandacht voor beheer en onderhoud is daarbij belangrijk. Het vraagt om een ander soort beheer dan bij reguliere speeltuinen. Dit vraagt om een andere aanpak, er moet geïnvesteerd worden in kennis en een andere werkwijze. We dagen de stad uit om mee te denken. Ook het jeugdpanel gaat met dit thema aan de slag. Natuurspeelplekken kunnen ook ingezet worden voor natuureducatie, zodat het te- gelijkertijd ook leerplekken zijn. 12

15 speelbos Boeverijen» Speelbos Boeverijen is door Staatbosbeheer aangelegd in het Mastbos, in de buurt van kasteel Bouvigne. Hier kunnen kinderen zich heerlijk uitleven. Je kunt er in bomen klimmen, hutten bouwen, kliederen met water of zand en nog veel meer. Dieper in het bos vind je het kasteel met gracht en touwbrug en de heksenkring. Er zijn tamme kastanjes, krentenbomen en hazelaars geplant. Over een tijdje vind je er dus ook wat te eten. Het Speelbos kan elk jaar veranderen. Voor de ouders staan er picknicktafels en banken. Wat is er al in Breda? Eigenlijk voldoet alleen het Speelbos de Boeverijen in het Mastbos aan alle criteria van natuurspelen. Nabij Breda in de Chaamse bossen en in Boswachterij Dorst heeft Staatsbosbeheer ook twee natuurspeelplaatsen. Wel hebben we in Breda speeltuinen die deels aansluiten bij de criteria voor natuurlijk spelen. Deze speelplekken hebben reliëf, natuurlijke materialen en nodigen uit tot vrij spelen, o.a. met zand. Het natuurlijk spelen wordt hier gecombineerd met toestellen met een natuurlijke uitstraling. Deze plekken zijn:» Speellandschap Klein Ardennen (Hoge Vucht)» Speellandschap Veestraat (Belcrum)» Speellandschap Zaartpark (kant Julianalaan)» Waterspeelplaats, Bezoekerscentrum Wolfslaar en Boerderij (Wolfslaar) 13

16 Er zijn ook nog twee van deze speellandschappen in aanleg:» IJsselplein (Haagpoort)» Blokmoeren (Haagse Beemden) Door het beheerregime kan de natuurwaarde van deze plekken worden verhoogd en in de toekomst kunnen misschien meer losse materialen om mee te spelen worden toegevoegd. Kansen voor Breda Er zijn verschillende aanleidingen die mogelijkheden voor natuurspelen bieden. Procesmatige aanleidingen:» Stadsuitbreiding» Aanpassing van schoolpleinen» Herinrichtingen» Rioolvervanging, afkoppelen regenwater Ruimtelijke aanleidingen:» Uitbreiding van speelplekken die nu in een groene omgeving en/of aan water liggen» Gebieden met natuurwaarde en bij voorkeur natuurlijk (en stromend) water Asterdplas Alle natuurlijke watergangen, vooral waar al stapstenen liggen, zoals de Molenleij, Bavelse leij, de Bijloop (Princenhage) Weerijs, Zaartpark Park Hooghout, Brabantpark Natuurtuin Wolfslaar 14

17 Pilots Rommelruimte Een van de kenmerken van natuurlijk spelen is dat kinderen kunnen spelen met losse materialen hun omgeving zelf kunnen vormgeven of veranderen. Het kan al genoeg zijn om in overleg met de bewoners om plekken aan te wijzen waar kinderen mogen rommelen. Waar graven niet gezien wordt als vandalisme en hutten niet meteen worden afgebroken. Losse materialen Die losse materialen kunnen we soms ook naar dit soort plekken toebrengen. Zo kunnen takken die gezaagd worden door de beheerploeg weer gebruikt worden door kinderen om hutten van te bouwen. In 2012 starten we met een pilot. Kinderen kunnen hutten bouwen op plekken waar ook toezicht is: Speeltuinen de Ploegstraat en Somerweide, Kinderboerderijen de Sik en Hoge Vucht, en natuurtuin Wolfslaar. Deze pilot wordt zomer 2012 geëvalueerd. Wanneer de pilot succesvol is, kan deze de volgende jaren gezet worden of mogelijk nog verder uitgebreid naar andere plekken in de stad. Criteria voor natuurspeelplekken» Niet spelen in natuurlijk groen, maar spelen mèt natuurlijk groen» Eventuele gebruikte materialen worden door de spelers zelf gekozen en zijn afkomstig zijn uit deze omgeving (zand, water, leem, stenen, losse takken)» Kinderen kunnen hiermee deze omgeving zelf vormgeven of veranderen (graven, hutten bouwen, etc)» Voldoende ruimte met natuurwaarde» Ruimte voor vrij spelen met zo min mogelijk voorwaarden of bepalingen» Kinderen hebben mogelijkheid zelf risico s in te schatten en daarmee om te gaan» Op een natuurlijke speelplek zelf zijn in principe geen speeltoestellen aanwezig (wel zijn combinaties van natuurspeelplek met bijpassende toestellen mogelijk) Activiteiten In samenwerking met scholen, Bezoekerscentrum Wolfslaar (natuur- en milieueducatie, kinderopvang, scouting en initiatieven als Stichting BRAAK!, Transition Towns Breda, Breda Duursaam en organisaties zoals Jantje Beton en Stichting Springzaad, kunnen activiteiten gericht op spelen in de natuur georganiseerd of gefaciliteerd worden. Speellandschap Belcrum 15

18 7 OPENSTELLING SCHOOLPLEINEN Het openstellen van schoolpleinen biedt vooral in dichtbebouwde buurten de mogelijkheid om meer openbare speelruimte te creëren. Het uitvoeringsplan rondom het brede school netwerkconcept, waarbij de inhoudelijke samenwerking tussen de verschillende functies in de wijk of buurt centraal staat, biedt extra kansen om het spelen ook na schooltijd te stimuleren. Daarnaast worden er in de stad ook een aantal fysieke Brede scholen gerealiseerd. De combinatie van de verschillende functies binnen deze gebouwen wordt daar waar mogelijk ook in de buitenruimte doorgetrokken. Zo blijven schoolpleinen ook na schooltijd beschikbaar voor de buurt. Het inrichten van speelpleinen als openbare speelgelegenheid sluit prima aan bij de motie Speelruimte in de wijk, ingediend bij de behandeling van de Voorjaarsnota (in juli 2011 motie 12). In die motie wordt het college verzocht samen met het scholenveld te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn in dorpen en wijken om speelpleinen na schooltijd open te stellen. In overleg met de Bredase basisscholen zullen deze mogelijkheden in kaart gebracht worden. Vooral in wijken waar weinig speelruimte is (Ginneken, gebieden rond het centrum), kan dit een verruiming en verrijking van het aanbod opleveren. Wat is er al in Breda? Sommige basisscholen hebben al een openbaar schoolplein. Een paar voorbeelden:» Brede School Het Noorderlicht (Cornelis Florisstraat in Geeren-Noord),» Openbare basisschool De Toermalijn (Zuster Boomaarsstraat in Bavel),» Katholieke basisschool De Laurentius (van Gaverenlaan in Ginneken)» Nutsbasisschool Dirk van veen (Laan van Mecklenburg in Zandberg Een openbaar schoolplein betekent dus dat de speelplaats van de school openbaar (en dus ook na schooltijd) toegankelijk is. Belangrijk is na te gaan wat de ervaringen daarmee zijn. (Hoe bevalt het hen, wat zijn de succesfactoren, wat zijn de aandachtspunten?). In dit verband zijn wij reeds in overleg met het Bestuurlijk overleg Breda als de vertegenwoordiging van het scholenveld. In dat overleg wordt ook de uitwerking van de motie beheer openbare ruimte rondom scholen (motie 20) besproken, waarin het college heeft verzocht met de scholen in gesprek te gaan over het beheer van buitenruimte. Dit wordt verder uitgewerkt binnen het programma Opgeruimd Breda met de klassedeals die binnen dit project worden afgesloten. Aanpak Onder andere aan de hand van de kaart van het speellandschap zal een inventarisatie worden gemaakt waar de bestaande schoolpleinen een rol kunnen vervullen daar waar de kleinere speelplekken niet meer voldoen. Indien binnen de criteria zich mogelijkheden voordoen zal concreet met de school afspraken worden gemaakt over het mogelijk openstellen van het speelplein na schooltijd en aan welke eisen moet worden voldaan. Uiteindelijk is het wel een kwestie van maatwerk. We gaan de kansen in beeld brengen waar we in overleg met het scholenveld openbare schoolpleinen kunnen realiseren. Criteria voor speelpleinen» De sociale veiligheid moet gewaarborgd kunnen worden. Zo is niet ieder schoolplein vanwege de ligging geschikt om na schooltijd te betreden. Vaak liggen zij verscholen in het groen of zijn er diverse hoeken, waar kinderen niet goed zichtbaar zijn. Dat kan leiden tot sociale onveiligheid van het spelende kind. Na schooltijd is er immers geen toezicht of begeleiding meer aanwezig. 16

19 » Het voorkomen van vandalisme en schoonhouden van het schoolplein. Hierbij moet gedacht worden aan vandalisme aan het gebouw of omgeving en afval op het schoolplein wat het spelende kind mogelijk achterlaat. Vandalisme is met name vanaf de jaren tachtig aanleiding geweest tot het plaatsen van hogere hekwerken rondom de schoolgebouwen.» Aandacht voor het geluidsniveau. Niet alleen de school kan overlast hebben van het openstellen van het plein na schooltijd. Ook de buurt en omwonenden kunnen hinder ondervinden. Normaliter is het stil na schooltijd en in de schoolvakanties. Indien een schoolplein openbaar wordt, kan dat extra lawaai en rumoer betekenen. Daarom is het goed om hiervoor oog te hebben en binnen bijvoorbeeld de ruimtelijke kaders goede afspraken te maken (bestemmingsplan).» Het schoolplein moet goed bereikbaar zijn qua tijd (openingstijden en sluitingstijden) en qua ligging in de wijk.» De juridische implicaties moeten helder uitgewerkt zijn. Scholen en kinderopvanginstellingen hebben hun eigen verantwoordelijkheid voor de kinderen. Dat is in de wet geregeld. Daarnaast zijn schoolbesturen veelal eigenaar van hun schoolgebouw. Het is van belang goed uitgewerkt te hebben wie waar en wanneer ergens voor verantwoordelijk is. Ook het dubbel gebruik van een schoolplein na schooltijd door een buitenschoolse opvang en buurtkinderen is bijvoorbeeld een onderwerp waar goede afspraken over gemaakt moeten worden. Open schoolpleinen» Basisschool Dirk van Veen in de wijk Zandberg is een van de scholen waarvan het schoolplein ook na schooltijd gebruikt kan worden door de buurt. Het kunstgrasveld is erg in trek voor een partijtje voetbal. 17

20 Openstelling sportvelden In het kader van het in beeld brengen en optimaal benutten van het speellandschap in de stad onderzoeken we ook de mogelijkheden van het openstellen van sportvelden. Er is vanuit de wijken en de dorpen een onverminderde vraag naar kunstgras voor voetballende jeugd. De realisatie van nieuwe veldjes is kostbaar en ook ruimtelijk niet overal in te passen. Daarom is het interessant om te onderzoeken of een deel van de behoeften ingevuld kan worden door bestaande kunstgrasvoetbalvelden op gemeentelijke buitensportcomplexen op bepaalde tijden open te stellen voor jeugd uit de buurt. Eventueel kan op deze velden toezicht gehouden worden en begeleiding worden aangeboden in de vorm van activiteiten. Sociale controle en toezicht zijn belangrijke succesfactoren. Het onderzoek richt zich in eerste instantie op bestaande kunstgrasvoetbalvelden op gemeentelijke buitensportcomplexen die naast het gebruik door de hoofdgebruiker ook benut zouden kunnen worden voor vrij sport en spel vanuit de omliggende buurten. In dit verband wordt tevens onderzocht wat de ideale spreiding is voor de aanleg van kunstgrasvoetbalvelden in de toekomst. Natuurgrasvelden worden vaak al maximaal bespeeld en moeten in de zomerperiode en gedurende de week herstellen. Dit maakt mogelijke openstelling minder kansrijk. Hockeyvelden zijn in het verleden vaak door de hockeyclubs zelf aangelegd en zijn dus meestal niet van de gemeente. Binnen het onderzoek wordt daarom eerst gekeken naar de kunstgrasvoetbalvelden van de Haagse Beemden (Heksenwiel, Paradijs en Hooghuis), de dorpen (Teteringen, Prinsenbeek, Bavel en in de toekomst Ulvenhout) en die van de Kwakkelhutstraat, de Blauwe Kei en Haags Sportpark (Postillonstraat). De velden op het sportcomplex Tussen de Leyen (voetbalvereniging JEKA) worden gezien hun ligging aan de rand van de stad op dit moment niet meegenomen. De capaciteit van de velden moet voldoende ruimte bieden zijn en aansluiten bij de behoeften van de jeugd van Breda. Gezien de waarde en kwetsbaarheid van kunstgrasvelden is toezicht een voorwaarde en activiteitenbegeleiding een kans. Hierbij kan de inzet van de buurtsportcoaches en combinatiefunctionarissen een meerwaarde opleveren. Afspraken worden gemaakt in overleg met huurders van de velden zoals sportverenigingen en scholen. Naar aanleiding van de eerste uitkomsten van het onderzoek kan besloten worden in tweede instantie ook de natuurvelden en andere kunstgrasvelden, zoals hockey en tennisvelden te betrekken. Pannaveldje 18

21 19

22 8 SPORTEN IN DE OPENBARE RUIMTE Ongeorganiseerd sporten in de openbare ruimte is een trend. In het algemeen streven we bij de inrichting van woonwijken naar meer gedeelde ruimte die ook geschikt is om te spelen en te sporten. In de nota Sportimpuls Breda zijn middelen gereserveerd om op meer plaatsen sporten en bewegen in de openbare ruimte mogelijk te maken. Om deze ontwikkeling in goede banen te leiden is behoefte aan een kader om te sturen op locatie en spreiding van voorzieningen zoals kunstgrasveldjes en skatebanen. Naast bekende sporten zoals hardlopen, fietsen, skaten, voetbal en hockey denken we ook aan nieuwere vormen zoals free running en outdoor fitness. Centrale intake Initiatieven voor nieuwe voorzieningen komen van verschillende kanten op de gemeentelijk organisatie af. Vanaf 2012 wordt een centraal coördinatiepunt ingericht van waaruit de beoordeling, waar en hoe een nieuwe sportvoorziening in de openbare ruimte optimaal kan bijdragen aan een divers en evenwichtig speellandschap voor Breda, wordt gecoördineerd. Synergie Behalve een optimale spreiding zijn ook voorzieningen in de directe omgeving van invloed op de locatiekeuze. Bij voorkeur komen sportvoorzieningen op loopafstand van scholen, jongerencentra of wijkcentra, zodat deze er ook gebruik van kunnen maken. Ook een clustering van verschillende sport- en spelvoorzieningen biedt voordelen. Mensen hebben wat te kiezen, er zijn alternatieven voor toestellen of veldjes die op dat moment bezet zijn en het bevordert de sociale ontmoetingsfunctie van deze plekken. Zicht Sporten is niet alleen leuk om te doen, maar ook leuk om naar te kijken. Ervaren skaters kunnen zelfs echt een show geven. Sportvoorzieningen liggen daarom niet ergens achteraf, maar juist waar veel mensen voorbij komen. Dit draagt ook bij aan de sociale controle. 20 Criteria Het initiatief wordt beoordeeld aan de hand van de volgende aspecten: Waar? Spreiding Een sportvoorziening heeft een bepaalde verzorgingscirkel waarvan de grootte afhangt van de doelgroep. Bij de keuze van een nieuwe locatie worden vergelijkbare voorzieningen in beeld gebracht en werkt men toe naar een evenwichtige spreiding over de stad. Bij skatevoorzieningen wordt ook de toekomstige indoorskatehal meegenomen in de overweging. Geluidshinder De andere kant van de medaille is dat sport ook kan leiden tot geluidsoverlast. Dit heeft invloed op de locatiekeuze maar ook de materialen die gebruikt worden. Wat? Kwaliteit Duurzaamheid is een van de drie kernwaarden van de Visie Openbare Ruimte. Technische en economische levensduur van de voorziening zijn goed op elkaar afgestemd. Daarbij worden niet alleen de realisatiekosten, maar ook de onderhoudskosten vanaf het begin meegewogen in de beslissing. Bij het ontwerp worden deskundigen op het gebied van de betreffende sport betrokken.

23 Innovatie Breda streeft naar een speellandschap met een divers aanbod aan mogelijkheden. Om de diversiteit van sport en speelplekken te vergroten wordt daarbij nadrukkelijk aandacht besteed aan nieuwe en in Breda nog niet gekende vormen, zoals Richard Krajicek Playgrounds, Mark Lammers Plaza, interactieve en multifunctionele trapveldjes, wandel- en looproutes KNAU (Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie) en outdoor fitness toestellen. wat is er al?» NAC streetleague» Cruyff coarts» Pannaveldjes Bestemmingsplan Kunstgrasveldjes kunnen in de vernieuwde bestemmingsplannen zonder bestemmingsplanwijziging (en bijbehorende procedure) gerealiseerd worden binnen de bestemming groen. Dat geldt niet voor grote kooiconstructies boven de 3 meter. We zoeken naar invullingen, oplossingen en ontwerpen voor sport in de openbare ruimte die zoveel mogelijk passen binnen de bestemmingsplannen. Hoe? Medebeheer Denk hierbij aan beheer door jongeren (onder begeleiding jongerenwerker). Maar ook adoptie door lokale bedrijfsleven, waarbij zij vanuit de gedachte van maatschappelijk verantwoord /betrokken) ondernemen het beheer (met name onderhoud) mede vorm geven. Medefinanciering Denk hierbij aan lokaal bedrijfsleven, woningbouwcorporaties, maar ook aan landelijke en lokale fondsen. Vanuit het reclamebeleid is reclame van sponsors op openbare sport- en spelvoorzieningen toegestaan mits deze reclame een functioneel karakter heeft. Bijvoorbeeld: logo- en/of naam van een sponsor op sportvoorzieningen zoals een achterboard van een basket of op een skatevoorziening. Toegankelijkheid Toegang tot de sportvoorziening is een aandachtspunt. Skateparken ontsluit men via verharde paden, maar ook fitnesstoestellen (ook te gebruiken door senioren) vragen extra aandacht voor toegankelijkheid. Straatmeubilair Bij de aanleg van een nieuwe sportvoorziening in de openbare ruimte wordt rekening gehouden met de behoefte aan:» Zitgelegenheid» Verlichting» Afvalbakken Wat is er al in Breda? Voorwaarde voor het maken van een goede afweging is dat we het speellandschap van Breda gedetailleerd en actueel in kaart hebben, ook op het gebied van sport. Elk type sportvoorziening wordt apart geïnventariseerd en in de toekomst geregistreerd. Aan de hand van de overzichtskaart kan de spreiding van het aanbod beter gecoördineerd worden. 21

24 9 ZONDAGSOPENING SPEELTUINEN TOEZICHT Kom de zondagopenstelling met ons vieren! Vanaf 8 januari 2012 speeltuin Somerweide ook op zondag open! in de winter van uur in de zomer van uur Kijk voor alle openingstijden op In Breda zijn 4 speeltuinen met toezicht aanwezig. Dit zijn de speeltuinen aan de Ploegstraat, Somerweide, Abeelstraat en Heuvelbrink. Binnen de openingstijden van de speeltuinen is er toezicht door medewerkers van de BSW. Zij houden de gang van zaken op de speeltuin in de gaten van, voeren klein onderhoud uit (kleine reparaties, schoon houden) en doen eenvoudige EHBO werkzaamheden (pleisters plakken). Deze speeltuinen waren altijd op zondag gesloten. De speeltuinen worden veel gebruikt, ook door scholen en groepen. De vraag vanuit de bevolking komt om deze speeltuinen ook op zondag open te stellen. Dit sluit beter aan bij het feit dat veel ouders door de week werken en juist in het weekeinde met hun kinderen de speeltuin willen bezoeken. Vanaf 2012 zijn de speeltuinen Somerweide en Ploegstraat ook op zondag open. Er is voor deze twee speeltuinen gekozen omdat ze niet toegankelijk zijn zonder beheer (wordt afgesloten met hek) en ook omdat veel kinderen en ouders hier gebruik van maken. Deze wijzigingen in openingstijden hebben niet tot extra kosten geleid. De nieuwe openingstijden van Somerweide en Ploegstraat zijn in de zomer van maandag t/m vrijdag open van uur, op zaterdag van uur en van zondag van uur. In de winter zijn deze speeltuinen op maandag en dinsdag gesloten, woensdag t/m vrijdag van uur, zaterdag van tot uur en zondag van uur. Na 2012 worden aan de hand van de bezoekersaantallen de nieuwe openingstijden geëvalueerd. Bezien wordt of de openingstijden verder aangepast moeten worden. 22

25 Zondagsopening Somerweide en Ploegstraat Zondag 15 januari was een feestelijke dag in de speeltuinen Somerweide en Ploegstraat. Kinderen konden van snoeihout hutten bouwen. Er waren veel kinderen en ze hadden er zin in. Al snel was de houtstapel leeg en stonden er 15 hutten: tegen de bomen aan, vrijstaand, versierd. Soms hielpen ouders of grootouders mee, andere kinderen konden het helemaal zelf. Er werd samengewerkt door kinderen die elkaar daarvoor nog niet kenden. Wethouder Saskia Boelema deelde een prijs uit voor de mooiste hut. 23

26 10 AANDACHTSPUNTEN Visie Openbare Ruimte In de Visie Openbare Ruimte Breda gaan we uit van de volgende drie waarden voor de openbare ruimte: Gedeelde ruimte: De gedachte achter de gedeelde openbare ruimte is dat gebruikers meer op elkaar aangewezen worden, door de ruimte te delen. De openbare ruimte staat zoveel mogelijk soorten gebruik door mensen, planten en dieren toe en stimuleert het gebruik ook. Voor het spelen betekent dat minder afgezette speelplekken en speciale locaties ingericht met speeltoestellen en meer combinatie van spelen met andere functies, meer geïntegreerd in de openbare ruimte. Herkenbare ruimte: Een herkenbare openbare ruimte is een ruimte die de gebruiker vindt passen in zijn/haar beleving van de wijk of stad. Het spelen moet dus meer ingepast worden in de omgeving. Niet elke soort speelplek of speeltoestel kan overal geplaatst worden. Speelnatuur past bijvoorbeeld in een groene, natuurlijke omgeving, toestellen met rubber valondergronden in een meer stedelijke omgeving. Kindvriendelijke inrichting van openbare ruimte Over het algemeen is het nodig de openbare ruimte meer kindvriendelijk in te richten. Dit hoeft niet te gebeuren door het plaatsen van speciale toestellen, maar door de openbare ruimte meer te benaderen door de ogen van het kind. Vaak is een straat aantrekkelijker te maken door bijvoorbeeld het creëren van brede stoepen (desnoods maar aan 1 zijde van de weg), speels inrichten van plantsoenen en te werken met afwisseling in bestrating. In het algemeen moet er bij herinrichtingen van de openbare ruimte en het aanleggen van nieuwe wijken meer gelet worden op de kindvriendelijkheid van deze ruimte. Vooral het realiseren van gedeelde ruimte, een uitgangspunt van de Visie Openbare ruimte, speelt daarbij een belangrijke rol. Meer voorzieningen voor jongeren (12-18 jaar) Uit onder andere Stadsgesprekken in het kader van het jeugdbeleid, is de vraag naar meer sport- en ontmoetingsplekken voor jongeren van 12 tot 18 jaar naar voren gekomen. Duurzame ruimte: Duurzame openbare ruimte is ruimte die mogelijkheden biedt voor betekenisvol gebruik nu en in de toekomst. Een duurzame ruimte is duurzaam in beheer, gebruik en inrichting. Bij spelen betekent dit bijvoorbeeld dat er meer rekening gehouden moet worden met de kenmerken van de bevolking van de wijk en de specifieke wensen van deze bewoners. Dat betekent dat het aanbod van speelplekken ook omgevormd moet kunnen worden met het ouder worden van de kinderen. 24

27 Dit wordt ondersteund door uitkomsten van de Leefbaarheidsenquête waarin gevraagd wordt naar de tevredenheid over de hoeveelheid plekken om buiten te spelen. De voorzieningen voor de jeugd van 12 tot 18 wordt door zes op de tien beperkt of onvoldoende gevonden. Aandacht voor de behoefte van (tiener)meisjes in de openbare ruimte Uit wetenschappelijk onderzoek, waaronder in de wijk Brabantpark, is gebleken dat de behoefte van tienermeisjes in de openbare ruimte afwijkend is van de behoefte van jongens in deze leeftijdscategorie. Meisjes blijken vooral behoefte te hebben aan plekken om met elkaar te kletsen. Het liefst tegelijkertijd bewegend op een schommel, duikelrek of fitnesstoestel. Daarnaast ontmoeten ze elkaar graag bij speelplekken voor jongere kinderen, vanwege de aanwezigheid van anderen om naar te kijken, maar ook vanuit het oogpunt van sociale controle. De komende jaren gaan we binnen de programmering, plannen en projecten kansen zoeken om nieuwe voorzieningen te realiseren, met speciale aandacht voor jongeren tussen de 12 en 18 jaar en meisjes in de openbare ruimte. Dit betekent niet dat de gemeente speciale of extra plekken gaat maken voor deze doelgroepen, wel dat we alerter zijn op deze blinde vlekken en kansen, bij bijvoorbeeld herinrichting, hiervoor willen benutten. 25

28 BIJLAGE: CRITERIA SPEELLANDSCHAP Criteria voor de Top speel- en ontmoetingsplekken» Grote speelplek (minimaal 5 toestellen of spelaanleidingen)» Divers aanbod voor verschillende doelgroepen (leeftijden tenminste 0-12, jongens en meisjes)» Voldoende ruimte om door te ontwikkelen tot een grote speelplek» Goede, bij voorkeur centrale, ligging in een woonbuurt» Locatie waar breed draagvlak voor is in de wijk» Goed en positief gebruik door bewoners» Goede spreiding over de wijk» Het is mogelijk om een kleine speelplek die direct tegen een grote centrale speelplek aan ligt te benoemen als onderdeel van de grote centrale speel- en ontmoetingsplek. Overige Plus-speelplekken speellandschap Deze speelplekken vallen in één van de onderstaande categorieën:» Deze (kleine) speelplek ligt buiten het verzorgingsgebied van een centrale speel- en ontmoetingsplek en draagt zo bij aan een goede spreiding van traditionele speelplekken.» Deze speelplek draagt bij aan de diversiteit van het speellandschap (zie hiernaast).» Deze speelplek wordt bijgehouden door belanghebbenden (bewoners, school, kinderopvang etc) Bijdrage aan diversiteit Een speelplek draagt bij aan de diversiteit van het speellandschap als het iets anders biedt dan traditionele speeltoestellen zoals wip, glijbaan, klimrek, etc. Denk hierbij bijvoorbeeld aan natuurspeelplekken, speelaanleidingen of sportfaciliteiten (kunstgrasveldjes, skatebanen, jeu de boule). Bijdragen aan diversiteit kan ook door andere doelgroepen aan te spreken zoals middelbare schooljeugd. Criteria voor natuurspeelplekken» Niet spelen in natuurlijk groen, maar spelen mèt natuurlijk groen» Eventuele gebruikte materialen worden door de spelers zelf gekozen worden en zijn afkomstig zijn uit deze omgeving (zand, water, leem, stenen, losse takken)» Kinderen kunnen hiermee deze omgeving zelf vormgeven of veranderen (graven, hutten bouwen, etc.)» Voldoende ruimte met natuurwaarde» Ruimte voor vrij spelen met zo min mogelijk voorwaarden of bepalingen» Kinderen hebben mogelijkheid zelf risico s in te schatten en daarmee om te gaan» Spelaanleidingen en speelobjecten zijn gemaakt van natuurlijke materialen (boomstammen, wilgenhutjes of tunnels, zwerfkeien, etc)» Op een natuurlijke speelplek zelf zijn in principe geen traditionele speeltoestellen aanwezig, combinaties met bijpassende toestellen zoals touwbruggen, kabelbanen, trekvlotten etc dragen wel bij aan natuurlijk en avontuurlijk spelen. 26

29 Voorzieningen voor sport in de openbare ruimte zijn o.a.:» Natuurgras trapveldjes» Kunstgras trapveldjes» Voetbalkooien /ballenvangers» Pannaveldjes» Basketbalveldjes» Skatevoorzieningen» Jeu de boules» Interactieve voetbalmuren» Audionetics» Mark Lammers Plaza» Fitness toestellen» Atletiekvoorzieningen» Free running parkour Vanuit de nota Sportimpuls Breda streven we naar innovatie op dit gebied en daarom kunnen er in de toekomst ook nieuwe categorieën bijkomen. 27

30 @ctieplan spelen

31 29

32 30