Monitor van de Duurzame Ontwikkeling

Transcriptie

1 Monitor van de Duurzame Ontwikkeling Driemaandelijks nr. 7 winter 2008 Fair Trade Gemeenten Participatie in een Lokale Agenda 21 Workshops rond transcommunale prospectie Agenda Iris 21: laureaten van oproep 2009

2 BLZ 2 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING NR 2008/07 INHOUD Participatie in een Lokale Agenda Workshops rond transcommunale prospectie 06 Eerlijke handel: Fair Trade Gemeente 12 Agenda Iris 21: laureaten van oproep Dit tijdschrift is het resultaat van samenwerking tussen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Gewest (vzw). Het kan gedownload worden op Nr. 2008/7 winter2008 Redactie: Catherine Closson, Philippe Mertens, Daniel Wathelet, Karlien Wouters. Lay-out: Philippe Mertens. Vertaling: Liesbeth Vankelecom. Revisie: Philippe Delvaux. Coördinatie: Philippe Mertens. Verantwoordelijke uitgever: Marc Thoulen. Adres: Aarlenstraat 53/ Brussel

3 BLZ 3 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING NR 2008/07 Participatie in een Lokale Agenda 21 Tr@me is een bureau dat gespecialiseerd is in territoriale ontwikkeling. Op 15 oktober namen zij als deskundige deel aan een workshop Agenda 21 rond participatie. Een overzicht van de tips en aanbevelingen die naar voren kwamen uit de werkgroepen bestaande uit vertegenwoordigers van gemeenten en OCMW s. Daarna (blz. 6 tot 11) stelt Tr@me een ander aspect van zijn werk voor: een participatief initiatief met de Waalse OCMW s: workshops voor transcommunale prospectie.

4 BLZ 4 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING NR 2008/07 Definitie van het concept participatie Tijdens het werk in subgroepen werd aan de aanwezigen gevraagd een definitie te geven van participatie aan de hand van equivalente termen. Hieronder het resultaat in beeld: Participatie? Alle bovenstaande definities passen in het concept participatie, maar het is niet mogelijk om alles te doen. Daarvoor is er een gebrek aan tijd en middelen. Als we over onvoldoende middelen beschikken, is het nutteloos om een zwaar proces op gang te brengen. Enkele beschouwingen en aanbevelingen Wat participatie betreft, is het essentieel: te weten wat men wil doen na te gaan wie meedoet te weten naar wie en waar men naartoe wil duidelijk te zijn over wat men voorstelt: het publiek moet het proces begrijpen te redeneren in de tijd, in etappes te weten naar wie, wanneer en met welk doel men zich tot de bevolking richt realistisch te zijn over zijn capaciteiten: men moet geen te zware projecten ondernemen altijd de aangekondigde activiteit volledig af te werken. De keuze is doorslaggevend Het is belangrijk het participatief proces goed te kiezen. Zich beperken tot communicatie en sensibilisering is even nobel als coconstructie! Het resultaat moet nuttig zijn Participatie moet leiden tot iets wat kan dienen. Als het resultaat niet nuttig is, zijn we fout bezig en is het initiatief nutteloos! De technieken veranderen De technieken voor participatie veranderen naar gelang van het moment, de beschikbare tijd en de verkregen middelen. Wat is de toegevoegde waarde van participatie? In het bijzonder in een initiatief als Agenda 21 op het vlak van inhoud, kwaliteit, mobilisering, enthousiasme, het nemen van beslissingen, relevantie, sociale cohesie, maatschappelijke inzet. Hulp bij het nemen van beslissingen Het zoeken naar consensus te allen prijze is niet het doel! De deelnemers zijn er ook om akkoorden te zoeken over hun meningsverschillen. Participatie kan beschouwd worden als hulp bij de politieke besluitvorming. Wie beslist er? Het politieke niveau moet bij het proces betrokken worden en mag het project niet ontdekken terwijl het al aan de gang is. Het zijn zij die de beslissingen moeten nemen in de loop van het proces.

5 NR 2008/07 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING BLZ 5 Wanneer moet er participatie zijn? Participatie kan op elk moment. Voor de stand van zaken - diagnose moet men het onderzoeksdomein vastleggen alvorens te beginnen. De tijd die nodig is en de methodes die gebruikt zullen worden, verschillen volgens het proces dat gekozen wordt: diagnose door deskundigen, participatieve diagnose, Een participatieve diagnose (die uitgaat van de verwachtingen van de bevolking en waar het werkkader uitgewerkt wordt met hen) kan productief zijn, maar er is tijd voor nodig. Men kan zich beperken tot een openbaar onderzoek, maar als er geen participatie was in de voorgaande fasen, gaan er snel confrontaties opduiken. Wie is betrokken bij de participatie? verkozenen van gemeenten en OCMW s ambtenaren inwoners buurtcomités en culturele gemeenschappen verenigingen: jongeren, senioren, sport, bedrijven scholen huisvestingsmaatschappij Gewest Algemeen dus ieder die betrokken is bij de ontwikkeling van het grondgebied en op een of andere manier betrokken is bij de evolutie ervan. Welke inwoners en actoren moeten erbij betrokken worden? Wat is ieders rol, statuut, functie, taak en inbreng? Belang van de recrutering Om de deelnemers te kiezen moet men creatief en innoverend te werk gaan. Zo niet zijn het de mensen die beroepshalve met participatie bezig zijn, die zich gaan verplaatsen. Hoe moeten we het dan aanpakken? Door toe te stappen op de actoren, de bevolking (bv. op de markt). Maar ook door hen de tijd te laten om zelf te beslissen of ze zullen meedoen. Door hun een duidelijk contract voor te leggen. Zij moeten weten waartoe ze zich verbinden. Niet vergeten: de fun! Het moet een plezier zijn om mee te doen. Als we ons amuseren, gaan we altijd terug!

6 BLZ 6 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING NR 2008/07 Workshops rond transcommunale prospectie: creatie van activiteiten en tewerkstelling op het platteland Daniel Wathelet (Tr@me) D e prospectie kadert in een andere logica dan die van een beslissingsproces: het wil aanzetten om van het gebruikelijke discours af te stappen. Zo neemt men meer afstand en wordt de verbeelding gestimuleerd. Het berust op enkele fundamentele elementen: Deelname. De actoren op het terrein kunnen en moeten beslissen wat ze gaan doen, in een logica van samenwerking, coconstructie met anderen, maar zonder dat hun eigen inbreng verdwijnt. Ruimtelijke aanpak van de verschijnselen van ontwikkeling. De actie vindt niet plaats buiten het terrein : ze is niet alleen gelokaliseerd, maar ook geterritorialiseerd. Deze eigenschap maakt het mogelijk om elementen met elkaar in verband te brengen waarbij dat maar zelden gebeurt. 1 Het cartografisch instrument dat gebruikt wordt, vergemakkelijkt het overleg en het debat en diversifieert de communicatiewijzen. Tekeningen verduidelijken bepaalde gegevens of fenomenen. Strategische aanpak Omdat de betrokkenen druk bezig zijn met het dagelijks beheer van hun activiteiten, hun partners, de administratie en soms onverwachte situaties het hoofd moeten bieden, hebben zij het soms moeilijk om hun actie in perspectief te zetten. Het initiatief is niet bestemd om een lopend dossier in detail te bestuderen of een knoop door te hakken. Integendeel, het biedt een open kader dat aanzet om te zoeken naar de bron van de evolutie die aan de gang is, en zich een beeld te vormen van de mogelijke ontwikkeling van het grondgebied na tien of vijftien jaar. De logica van het initiatief is actie. In een gegeven situatie die voor een diagnose van troeven en uitdagingen zien we mogelijkheden, leggen we scenario s vast, bepalen we er een of meer waaruit de actieprogramma s voortvloeien. De methodologie van projecten moet volgen voor de uitvoering ervan. Pragmatische aanpak van prospectie Hier beginnen we met de semantische betekenis van de term prospectie. Het luik prospectie: de kennis van de mogelijkheden van het grondgebied (Atelier A). Het luik perspectief: de kijk op de mogelijke toekomst, rekening houdend met de globale sociaal-economische uitdagingen en lokale eigenheden (Atelier B). Het luik projectie: de analyse van de gewenste toekomst en projecten die aan de gang zijn of opgezet moeten worden (Atelier C). Methode en resultaten Dankzij de ateliers werden gaandeweg een methode en collectieve werkmiddelen voor een grondgebied getest en aangepast. De handleiding-gids bundelt elementen ter inspiratie voor andere vergelijkbare initiatieven, die ieder op zijn manier kan aanpassen aan zijn situatie en zijn werkcultuur en indien gewenst kan verfijnen.

7 NR 2008/07 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING BLZ 7 Belangrijk is dat een aantal voorwaarden van haalbaarheid vervuld moeten zijn en dat bepaalde problemen vooraf opgelost moeten zijn. Zoals de link leggen met de eigenheid van het grondgebied en een relevant grondgebied kiezen voor het thema. Nagaan of de deelnemers van de ateliers - dus zij die de toekomst gaan bepalen - relevant zijn. De diversiteit van de standpunten, in het bijzonder die van de minderheden, bevorderen. De evaluatie waarborgt de objectivering en de kapitalisering van de verworvenheden. De participatieve evaluatie tijdens het proces is gericht op de interactie tussen zelf- en mede-evalutie en gericht op de ervaringen, de methode, de instrumenten, het verloop, om in de loop van het project zo nauw mogelijk bij de verwachtingen van de deelnemers aan te sluiten. Een externe evaluatie heeft een neutrale beoordeling geboden ten aanzien van de arbeidsdynamiek, de participatie en de betrokkenheid van de actoren. Bovenop het werk op drie prospectieve scenario s 3, die tekenend zijn voor de mogelijke toekomst van het grondgebied op het vlak van activiteit en tewerkstelling, hebben de workshops ondermeer fundamentele of essentiële kwesties aangekaart voor de waarborg van de operationele transformatie van deze taak. Zo hebben zij gedeelde waarden besproken die vervat zitten in ieder project, identiteit, strategie, maar ook het debat over de voorwaarden voor de uitvoering van deze scenario s in functie van de lokale realiteit (beslissingsprocessen en -plaatsen, argumenten voor de beleidsvoerders, ). Waarom prospectieworkshops? Het voornaamste verwachte resultaat was de uitwerking en de geformaliseerde co-constructie van een territoriale prospectieve methodologie die de betrokkenen beheersen, om te werken op lange termijn op de economische perspectieven van het grondgebied op transcommunale schaal. Vanuit hun respectieve missies beoogde de inschrijving van de partners in een prospectief initiatief de bevordering van het op elkaar afstellen van het aanbod aan structuren voor de begeleiding van de creatie van activiteiten met de verwachte evolutie van de huidige en de toekomstige behoeften van het grondgebied, met inbegrip van de bestaande ondernemingen, de dragers van projecten en de werkzoekenden. Door een proactieve houding wou dit initiatief pistes openen voor nieuwe mogelijkheden van creatie van activiteiten en tewerkstelling op het grondgebied van Noord-Luxemburg, zowel in de rijzende sectoren als in de bestaande sectoren waarvoor de vraag sterk evolueert en op termijn zelfs grondig zal veranderen. Wat er dus moest gedaan worden: De link leggen tussen de begeleiding voor de creatie van activiteiten en werkgelegenheid, en het inzicht in de realiteit en de eigen context van het grondgebied, zowel op het vlak van troeven als verplichtingen, trends of mogelijke, verwachte of gewenste evoluties. De bronnen activeren die deze actoren vormen door hun kennis, ervaring en gewoontes op hun actieterrein. De capaciteiten van de territoriale actoren verbeteren om hun eigen scenario te doen kloppen (institutioneel en op het vlak van actie), ten aanzien van mogelijkheden voor duurzame ontwikkeling op hun grondgebied. Ofwel een stelselmatige aanpak bevorderen in de 1 Bv. werken aan de tewerkstelling op een bepaald grondgebied toont de link met de huisvesting, het wegennet, het sociaal leven,... 2 De prospectieve workshop wordt diepgaander beschreven en geïllustreerd in een handleiding (zie 3. Eco-bouw, buurtdiensten en groen en duurzaam toerisme.

8 BLZ 8 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING NR 2008/07 projecten van lokale ontwikkeling, door een debat voor te stellen over de economische, sociale, culturele en milieu-aspecten van het grondgebied. Tijdens regelmatige workshops een instrument uitwerken voor de bevordering van goed bestuur (waarden en principes), innovatie en creativiteit, volgens een transcommunale aanpak. Het voornaamste doel van deze workshops is het tot stand brengen van netwerken tussen de betrokkenen. Zo kunnen er bruggen geslagen worden tussen verschillende initiatieven, structuren en middelen die bijdragen tot de ontwikkeling van de traditionele of eigentijdse economie op het platteland en zo de creatie van werkgelegenheid en activiteiten. Het doen voortbestaan van het project op langere termijn wil p artnerships concretiseren of uitbreiden en nieuwe initiatieven doen opstarten. Operationeel werken, door een methode te testen en tegelijk te werken aan mogelijke en realistische scenario s voor het grondgebied. Een prospectieve workshop door 5 Waalse OCMW s Daniel Wathelet (Tr@me) Waarom zijn vijf OCMW s uit Noord-Luxemburg workshops rond prospectie gaan organiseren in oktober 2007 en maart 2008? Zij wilden de toekomst van hun grondgebied bekijken vanuit de invalshoek van het tot stand brengen van activiteiten en tewerkstelling voor opkomende sectoren.

9 BLZ 9 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING NR 2008/07 V oor Integra+ en diens partners zijn er vele redenen, maar wij kunnen er enkele essentiële dimensies uit onderstrepen. In de eerste plaats is het een bijkomende etappe, een noodzakelijke, in een partnergerichte en transcommunale dynamiek, die begon in Durbuy in 1990, maar inmiddels reeds zeven gemeenten behelst. 1 In het begin bevordert de verschuiving van het interventiegebied van de OCMW s (overgang van bijstand naar sociale actie) een opening naar andere operatoren (sociale en professionele inschakeling, vorming, bijscholing, cultuur, huisvesting, mobiliteit, gezondheid, begeleiding voor de creatie van activiteiten, ) en in het bijzonder naar die andere wereld die de economische actoren zijn, in het bijzonder de werkgevers. Van de wil om elkaar beter te kennen gaan we over naar overlegde actie, om te komen tot observatie van de gebruikers met een link met de territoriale context, waarvan het resultaat geanalyseerd en geïnterpreteerd wordt door de professionals zelf in thematische workshops (gezondheid, samenleving, mobiliteit, ). De deelnemers inventariseren vaak complexe problemen, stippelen overlegde acties uit en zorgen samen voor de follow-up en de evaluatie. Tekening van een deelnemer aan de module levensproject Intégra+. Wat een netwerk genoemd moet worden (een dertigtal partners) maakt het mogelijk voor de gebruikers geïndividualiseerde parcours uit te stippelen die aangepast zijn aan de personen en aan het grondgebied. De recentste benaming geeft de intentie weer: territoriale parcours van sociale inclusie. In deze dynamiek van netwerk, wordt coherentie en complementariteit beoogd in de interventies van iedere partner, die naast zijn taken actor wordt in de ontwikkeling van zijn grondgebied. Dit begrip van actor strekt zich per essentie 2 ook uit tot iedere gebruiker, met inbegrip van de 1 Durbuy, Hotton, Erezée, La Roche, Rendeux, waarbij ook nog Marche en Somme-Leuze in de provincie Namen zich aangesloten hebben. 2. Waarvoor constant gewerkt moet worden aan de betrekkingen tussen professionals en gebruikers, over de representaties en de stereotypes die vaak aan de basis liggen van mislukkingen. 3 Beroepen in verband met milieu (onderhoud van natuurlijke en beschermde ruimten, waterzuivering, aanleg van waterbekkens, rivierbeheer), ecologisch bouwen, energiebesparing, hernieuwbare energieën en buurtdiensten, met bijzondere aandacht voor de sociale economie.

10 BLZ 10 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING NR 2008/07 meest achtergestelde groepen, die de eerste dragers blijven van het levensproject. De medewerking van alle actoren is een essentieel principe van het project: de autonomie van de gebruikers moet ontwikkeld worden, door ze als territoriale actoren te positioneren en verantwoordelijke burgers in de acties naar boven toe en door hun persoonlijk project te beschouwen als de voornaamste motor van het parcours van sociale en socioprofessionele inschakeling. Dat kadert in een project van permanente vorming, in tegenstelling tot de assistentie die nog te sterk aanwezig blijft in de professionele interventies. Het concept sociale inschakeling stelt niet zozeer voor de uitgeslotene opnieuw te integreren, maar veeleer samen een maatschappelijk project op te zetten, waar ieder over een plaats beschikt waarmee hij zich kan identificeren. Deze niet te verwaarlozen nuance rechtvaardigt de relevantie van essentieel werk naar boven toe, dat betere omstandigheden creëert voor opvang, oriëntatie en dus het goede verloop van projecten of persoonlijke parcours. Na zich toegespitst te hebben op het parcours naar boven toe, legde het partnership geleid door Integra+ zich naar beneden toe op de begeleiding voor de creatie van activiteiten. Maar er doken snel moeilijkheden op in de capaciteit om standvastige tewerkstelling of activiteiten te creëren, zowel met betrekking tot het profiel van de kandidaten als de ondernemingen. De kennis van de huidige mogelijkheden verbetert, maar rekening houdend met bepaalde lokale en globalere uitdagingen, moet men kijken naar de beroepen en activiteiten van morgen, en nog ruimer de toekomst van het grondgebied. Bepaalde partners investeren reeds in sectoren die volop in groei zijn of nieuw zijn, 3 maar intuïtie volstaat niet. We voelen dat te geïndividualiseerde initiatieven weinig productief zullen zijn en dat overleg en debat noodzakelijk zijn. Te meer daar deze activiteitensectoren niet of weinig gestructureerd zijn, dat de mogelijkheden (vorming, bevoorrading, productie, commercialisering, ) uitgebouwd moeten worden, dat de evolutie van de markten of de vraag van de consumenten niet gemakkelijk meetbaar is op langere termijn. Een proces dat voortgezet moet worden Wat moeten we onthouden van de prospectieve workshops die Integra+ organiseert? Het doel is samen een aangepaste methodologie te ontwikkelen voor de ontwikkeling van het grondgebied van Noord-Luxemburg, en meer in het bijzonder de gemeenten Durbuy, Erezée, Hotton, La- Roche-en-Ardenne, Marche-en- Famenne, Rendeux en Somme- Leuze, in een transcommunale aanpak. Voor de uitwerkers-coördinatoren werd de participatieve aanpak van prospectie opgevat als een pragmatisch debat over het beeld van economische, sociale en culturele kwesties, over de zin die gegeven moet worden aan de territoriale actie en het verslag over de actie en het proces: Wat wil ik doen met de anderen? Hoe bouw ik mijn denkproces en actie op? Hoe spreek ik erover? Twee belangrijke streefdoelen lagen dus aan de basis van de workshops: Concrete verwezenlijkingen op het getouw zetten op basis van de representatie van de deelnemers (diagnose - ontwikkelingspistes - beoordeling van veranderingen - visie op de toekomst), waarbij in elke etappe de grenzen van de autoconstructie zichtbaar zijn en dus de behoefte om verder te gaan, anders met andere knowhow. Dit principe van heen en weer gaan tussen warme en koude gegevens, tussen beelden van de actoren en externe inbreng van knowhow, valoriseert de individuele en Tr@me is een studiebureau dat gespecialiseerd is in territoriale ontwikkeling en zich voornamelijk toelegt op de mobilisering van de burger en de uitwerking van overlegde ontwikkelingsstrategieën. Het begeleidt ondermeer de Lokale Agenda 21 van de gemeente Ukkel. Contact: Trame (scrl), d.wathelet@trame.be,

11 PAGE 11 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING NR 2008/07 Kaart met toekomstscenario s Ontwikkeling ambulante handel en aankoopcentrales collectieve intelligentie in de interactieve animatie en stimuleert het gebruik a posteriori van informatie, van externe analyse. Pragmatische vulgarisatie van de prospectie door in iedere etappe een aantal concepten concreet en operationeel te maken, gebruikt volgens variabele definities of geïnterpreteerd op verschillende manieren. Vandaar dat weinig verwezen wordt naar gebruikelijke terminologie in het territoriale jargon. De keuze voor een beproefde maar aanpasbare methodologie zorgde ervoor dat in een beperkte tijd een dynamiek op gang kwam die actoren mobiliseert op transcommunale schaal, die relevant blijkt zonder de interacties te vergeten met andere territoria en schalen (bv. het gewest). Deze vier dagen en een half blijft een verkenning en moet voortgezet worden, uitgediept, aangevuld met ervaringen ten dienste van de actie en moet gedragen worden door de betrokkenen. Zo hebben de deelnemers een prospectieve attitude ontwikkeld, die voortgezet moet worden op het vlak van uitdieping, analyse, bewaring, structurering en omzetting in actieplannen. Meer info: Integra + Contact - Coördinatie: Christiane Rulot Grand Rue Barvaux (Durbuy) tel. 086/ De brochure Très Proche en de gids van de prospectieve workshops kunnen aangevraagd worden via integra@win.be (cahier N 76) Websites:

12 NR 2008/07 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING BLZ 12 FairTradeGemeente in Brussel Een eerlijke en duurzame campagne voor de gemeenten I s jouw gemeente al een FairTradeGemeente? Dan spant ze zich samen met haar inwoners in om eerlijke handel en duurzame landbouw een plaats te geven in de ganse gemeente. Van het gemeentebestuur, de winkels en de bedrijven, tot de talrijke organisaties en scholen die jouw gemeente telt. Fairtradeproducten met Max Havelaar keurmerk garanderen een waardig inkomen voor de producenten uit het Zuiden, met respect voor het milieu. Door middel van de campagne FairTrade- Gemeente verhogen we enerzijds de bekendheid van fair trade 1.

13 BLZ 13 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING NR 2008/07 Anderzijds zorgen we er voor dat de vraag en het aanbod van de producten sterk stijgen. Op die manier maken meer boeren in het Zuiden kans op een waardig bestaan. 2 Het Max Havelaar keurmerk geldt enkel voor producten uit het Zuiden. Toch heeft ook de boer uit onze eigen streek nood aan meer waardering voor zijn werk. Indien de lokale consumptie en productie op een duurzame manier verloopt, werken we voor deze campagne ook graag samen met lokale boeren uit de regio. Zes criteria voor een titel De campagne is een leidraad voor gemeenten langsheen zes criteria. Wanneer de gemeente voldoet aan de zes criteria, dan krijgt ze de titel FairTradeGemeente. Voor het eerste criterium moet de gemeenteraad een resolutie goedkeuren waardoor het bestuur zich ertoe verbindt eerlijke koffie aan te bieden en minstens één ander gelabeld product. Tegelijk moet de gemeente het publiek informeren en in de lokale media informatie verspreiden over haar deelname aan de campagne. Het tweede criterium richt zich tot winkels en horecazaken. Afhankelijk van het inwonersaantal moet een bepaald aantal winkels en horecazaken minimum twee fairtradeproducten opnemen in hun assortiment. Daarnaast worden ook organisaties, scholen en bedrijven overtuigd om fair trade bekend te maken en de producten te consumeren. Hiermee behaal je het derde criterium. De campagne moet een zo ruim mogelijk publiek aanspreken. Media-aandacht in criterium 4 is de manier om door vele mensen opgepikt te worden en met acties in de kijker te staan. Om dit alles te realiseren heb je in de gemeente nood aan een trekkersgroep. Die wordt best van bij het begin opgestart en is liefst zo divers mogelijk. Eens de trekkersgroep in werking is, is het vijfde criterium behaald. FairTradeGemeente is een internationale campagne die ontstaan is in het Verenigd Koninkrijk. Alle landen hanteren daarbij een campagne die gebaseerd is op de vijf bovenvermelde criteria. In België gaan we nog een stapje verder. Aangezien de boeren in België het ook niet al te gemakkelijk hebben, vragen we in criterium 6 om een initiatief te nemen dat lokale consumptie en productie van duurzame voedingsproducten stimuleert. De campagne in het Brussels Gewest In april 2008 stuurde Charles Picqué, Minister- Voorzitter van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, een omzendbrief naar alle Brusselse gemeenten met daarin een aanmoediging voor een eerlijk aankoopbeleid. Op basis van de programmawet van 8 april 2003 (die het toelaat om ethische overwegingen op te nemen bij de gunningcriteria van overheidsopdrachten) wil hij gemeenten stimuleren om het goede voorbeeld te geven voor verantwoorde consumptie. Door middel van deze omzendbrief is het voor gemeentebesturen dus vrij eenvoudig om het eerste criterium te behalen, namelijk de ondertekening van een resolutie en de aankoop van minimum twee fairtradeproducten waaronder koffie. Aangezien Brussel een tweetalig gewest is, garandeert de campagne bovendien dat alles zowel in het Nederlands als in het Frans kan verlopen. De contactpersoon van de gemeente kiest zelf de voorkeurstaal en alle officiële 1 Fair trade = Engelse term voor eerlijke handel 2 Meer info over de impact van eerlijke handel op de producenten in het Zuiden vindt u op de website van Max Havelaar: > Impact in de kijker.

14 NR 2008/07 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING BLZ 14 documenten (zoals de titel) kan de gemeente krijgen in de twee talen: FairTradeGemeente en Commune du Commerce Equitable. De campagne en duurzame ontwikkeling De campagne FairTradeGemeente bereikt de doelstellingen van de duurzame ontwikkeling door vele aspecten. In de eerste plaats berust eerlijke handel als dusdanig op de drie pijlers van de duurzame ontwikkeling, aangezien de internationale normen die deze definiëren, zowel economische eisen omvatten (rechtvaardige prijzen die de productiekosten dekken, een contract voor lange duur, de vooruitbetaling van een deel van de oogst, ) als sociale (geen dwangarbeid, geen kinderarbeid, naleving van de normen van de internationale arbeidsorganisatie, ) en milieuvereisten (beperkt gebruik van pesticiden, milieuvriendelijke irrigatiesystemen, geen uitputting van de aarde, ). Terwijl de gewaarborgde minimumprijs en de sociale aspecten van de eerlijke handel vrij goed gekend zijn bij het grote publiek, weten de meesten nog onvoldoende dat de milieunormen van fair trade ook zeer strikt zijn. Daarom zijn veel fairtradeproducten ook bio. Wanneer een coöperatieve uit het Zuiden de criteria van de eerlijke handel naleeft, blijft er immers niet veel weg meer af te leggen om de vereisten van de biologische productiewijzen te bereiken. Veel producenten van fairtradeproducten streven daarom ook het biolabel na en velen onder hen gebruiken daarvoor overigens de premie van fair trade. Parallel is de campagne zelf een project dat ten volle kadert in het streven naar duurzame ontwikkeling. Enerzijds omdat het fair trade combineert met de bevordering van de consumptie van lokale producten, zoals we reeds stelden. Anderzijds omdat het een actieve participatie van de Maak van uw gemeente een FairTradeGemeente! Sinds de campagne in 2004 in Vlaanderen werd opgestart, hebben meer dan 50 % van de Vlaamse gemeenten zich ingeschreven en hebben 60 gemeenten de titel ook daadwerkelijk behaald. Ook in Wallonië ondernemen gemeenten acties voor het behalen van de titel. In het Brussels Gewest hebben de stad Brussel en Elsene hun titel al verkregen, terwijl verscheidene gemeenten zich in 2008 ingeschreven hebben: Schaarbeek, Sint- Jans-Molenbeek, Jette, Etterbeek en Anderlecht. Ook jij kan in de beweging meestappen en je gemeente bij de campagne doen aansluiten! Wil je meer weten over de campagne? Dan neem je best eens een kijkje op of Met vragen en suggesties kan je terecht op info@fairtradegemeenten.be (in het Nederlands) of info@cdce.be (in het Frans). Wij bieden jou en je gemeente graag ondersteuning bij de uitwerking van de campagne.

15 BLZ 15 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING NR 2008/07 burgers inhoudt: de diversiteit en het dynamisme van de trekkergroep, waarbij alle burgers kunnen aansluiten, vormen immers de sleutels tot het succes om de titel te verkrijgen. Om fair trade en duurzame landbouw een belangrijke plaats te geven in de gemeente werden er al vele prachtige initiatieven genomen. Fietstochten en wandelzoektochten langs verkooppunten van fairtradeproducten, duurzame boerderijen en infostandjes zijn erg in trek en steeds een groot succes. Er worden her en der ook appeltaarten, pannenkoeken en speculaas gebakken met ingrediënten uit het Zuiden én uit de eigen streek. De boer uit het Zuiden en de boer uit het Noorden komen elkaar via die recepten regelmatig tegen in België. Om al deze redenen kan de campagne perfect passen in het actieprogramma van een Lokale Agenda 21 en verschillende Brusselse gemeenten hebben die keuze reeds gemaakt. Het zijn de ambtenaren die werkzaam zijn in duurzame ontwikkeling, naast hun collega s van ontwikkelingssamenwerking, die de lancering en de coördinatie van de campagne in hun gemeente volgen. Contact: Karlien Wouters Catherine Closson Coördinatrices van de campagne Karlien Wouters FairTradeGemeente tel info@fairtradegemeente.be Catherine Closson Communes du commerce équitable tel info@cdce.be

16 NR 2008/07 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING BLZ 16 De laureaten van de tweede projectoproep Agenda Iris 21 V oor het tweede opeenvolgende jaar heeft het Gewest opgeroepen om projecten in te dienen om de gemeenten en OCMW s aan te moedigen een duurzaam beleid in te voeren. De oproep liep tot 14 november De jury, bestaande uit deskundigen met betrekking tot de drie pijlers van de duurzame ontwikkeling, beraadslaagde op 2 december en selecteerde 11 laureaten uit de 18 ingediende projecten. Onder de gelukkigen wordt euro aan subsidies verdeeld. De steun van het Gewest kan tweemaal hernieuwd worden voor de projecten in het kader van een Agenda 21 (mits evaluatie door het begeleidingscomité). De laureaten projecten Lokale Agenda 21 (categorie ) Sint-Agatha-Berchem Brussel-stad OCMW Brussel-stad OCMW Etterbeek OCMW Vorst Sint-Lambrechts-Woluwe Sint-Pieters-Woluwe 4 specifieke projecten duurzame ontwikkeling (categorie ) Etterbeek: Energie en handel Het doel is de handelaars van twee Etterbeekse wijken (De Jacht en Jourdanplein) te sensibiliseren voor energiebesparing. Zij worden aangespoord om initiatieven te nemen in het kader van REG (rationeel energiegebruik). Vorst: stadswater Een deel van de gemeente ligt in de vallei van de Zenne en wordt regelmatig geteisterd door overstromingen. Dit project wil inwoners en ondernemingen sensibiliseren voor de dramatische effecten van wateroverlast. Concreet wordt er een participatief proces uitgestippeld waarbij de slachtoffers van overstromingen en technici Tupperwater vergaderingen houden. OCMW van de stad Brussel: participatieve animatie van de tuinen en de moestuinen van Bruyn Noord (Nederover-Heembeek) Het OCMW wil in het kader van een project van duurzame wijk gediversifieerde biotuintjes en moestuinen aanleggen.

17 NR 2008/07 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING BLZ 17 Affiches met informatie over een duurzaam project-dat geselecteerd werd in het kader van de oproep 2007 (Thermografie van woningen te Watermaal-Bosvoorde). Watermaal-Bosvoorde: campagne voor sensibilisering rond DO Het doel van dit project is een campagne te voeren met het oog op de sensibilisering en de vulgarisering van duurzame ontwikkeling door participatieve kortfilms te maken. Op basis van lokale projecten en voorbeelden worden er drie participatieve videoworkshops georganiseerd met specifieke doelgroepen: jongeren, kansarme volwassenen en gemeentepersoneel. Begeleiding en methodologische ondersteuning Van januari tot december 2009 bieden het BIM, de VSGB en de Stichting van de Toekomstige Generaties methodologische ondersteuning voor de laureaten van de twee oproepen aan de hand van workshops en begeleidingsvergaderingen op verzoek. De concretisering van de projecten uit 2008 Vorig jaar werden er vijf projecten uitgekozen voor categorie 2. Hoe zijn die verlopen? In het volgende nummer van de Monitor van de Duurzame Ontwikkeling zullen wij terugkomen op de uitvoering van de projecten in het kader van de 1 e oproep Agenda Iris 21. Info: Philippe Mertens Philippe Mertens VSGB, tel Pascale Alaime BIM, tel

18 MONITOR VAN DE DUURZAME ONTWIKKELING BLZ 18 NR 2008/07 C est Elektronisch électronique dus c est ook ecologisch écologique!! Par Ons soucis engagement de cohérence voor duurzame et d engagement ontwikkeling en faveur indachtig d un développement maar ook om papierverspilling plus durable mais tegen aussi afin te gaan, d éviter wensen des gaspillages wij de Monitor inutiles van de Duurzame papier, nous Ontwikkeling souhaitons diffuser prioritair le per Moniteur du onder Développement onze lezers te verspreiden. Durable prioritairement par courriel. Inscrivez-vous Neem een abonnement!! Vous Hebt u n avez de Monitor pas reçu van personnellement de Duurzame Ontwikkeling le Moniteur du niet Développement persoonlijk ontvangen? Durable? Wenst Vous souhaitez u de volgende être tenu nummers au courant te de ontvangen? la parution Geen des prochains probleem! numéros Neem een? abonnement Pas de problème via de! Abonnez-vous website van sur le de site Vereniging. internet de U kan l Association. het formulier invullen op > Diensten > Publicaties > Pour Monitor remplir van le de formulaire Duurzame : Ontwikkeling. du développement durable. Download Téléchargez-le via onze! website! Vous U kan pouvez de Monitor également van de télécharger Duurzame gratuitement Ontwikkeling le tevens moniteur gratis à l adresse downloaden suivante op : > Diensten > Publicaties du > Monitor développement van de Duurzame durable. Ontwikkeling. Geen Pas d adresse adres? électronique? Vous U hebt n avez geen pas rechtstreekse accès à internet toegang et tot vous internet souhaitez en wil quand de Monitor même recevoir van de le Duurzame Moniteur du Ontwikkeling Développement toch Durable. ontvangen? Téléphonez-nous, Bel ons en we ensemble zullen samen nous trouverons een oplossing une zoeken. solution. Contact: Forum pour voor un Duurzame Développement Ontwikkeling Durable van de Vereniging Association de van la de Ville Stad et des en Communes de Gemeenten de la van Région het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (VSGB) Aarlenstraat de Bruxelles-Capitale. 53 bus Brussel Tel: Rue d'arlon Boîte 62 - Fax: 4 à Bruxelles Tél: 02/ Fax: 02/ Courriel : philippe.mertens@avcb-vsgb.be philippe.mertens@avcb-vsgb.be Met planten begroeide muur van een parking in Miami Beach Winter 2008