NAAR EEN BETERE AFVALSCHEIDING TEN BOER. augustus 2008 versie 0

Transcriptie

1 NAAR EEN BETERE AFVALSCHEIDING IN TEN BOER augustus 2008 versie 0

2 Naar een betere afvalscheiding! Op 19 maart 2008 heeft de rekenkamercommissie van de gemeente Ten Boer het rapport Afval scheiden zonder lijden? aan de Raad gepresenteerd. Er werd algemeen waardering uitgesproken voor de wijze waarop het rapport tot stand gekomen was, en ook inhoudelijk was er brede instemming. Vervolgens heeft de Raad op 13 mei 2008 een bijeenkomst belegd in het Buurhoes voor de vertegenwoordigers van de dorpsverenigingen. Ook hier deelde men in grote lijnen de aanbevelingen. Het rapport van de rekenkamer kende uiteindelijk 6 aanbevelingen: 1. Streef als gemeente, aansluitend bij de landelijke uitgangspunten, naar een bronscheiding van het gewone huisvuil van 60% en bij het grof huishoudelijk afval van 75%. 2. Wijzig de grof-vuilregeling zodanig dat grof vuil gratis gebracht kan worden. 3. Stel grotere groene containers beschikbaar en beloon inwoners die een kleinere grijze bak ontvangen met een lager tarief. 4. Overleg met (dorps)verenigingen over de rol die zij kunnen spelen in de gescheiden inzameling van bepaalde deelfracties (bijvoorbeeld metalen). 5. Besteed meer aandacht aan voorlichting over de scheiding van afval en over de resultaten van het beleid. 6. Besteed meer aandacht aan handhaving van de regels voor afvalscheiding en aan controle. In deze notitie worden een aantal voorstellen gedaan om te komen tot een betere afvalscheiding in de gemeente Ten Boer. Inhoud: I. Uitgangspunt...2 II. Grof vuil...2 III. Minicontainers...3 IV. Papier...4 V. Faciliteren dorpsverenigingen...5 VI. Voorlichting...5 VII. Handhaving...6 VIII Samenvatting...6 afdrukdatum: versie 0 1

3 I. Uitgangspunt De gemeente Ten Boer hanteert de streefwaarde van het Landelijk Afvalbeheer Plan (LAP). De gemeente is hierbij ingedeeld in de stedelijkheidsklasse 5. Voor deze categorie gelden de volgende waarden: Doelstelling LAP realisatie 2007 Rest afval minder dan 40% 50, 9% GFT afval meer dan140 kg/inw 124,2 kg/inw Glas meer dan 23 kg/inw 17,9 kg/inw KGA meer dan 2 kg/inw 0,8 kg/inw Kleding meer dan 5 kg/inw 5,6 kg/inw Oud papier meer dan 95 kg/inw 72,2 kg/inw Grof afval meer dan 75% gescheiden 67% Uit de cijfers van 2007 is te concluderen dat de hoeveelheid restafval in verhouding tot het totale aanbod te groot is, en daarmee de bronscheiding, de belangrijkste doelstelling uit het LAP te laag. Het restafval zou namelijk maar 40% van het totale afval moeten zijn, en is bijna 51% van het afval. De cijfers in kg/inwoner voor de verschillende deelstromen zijn richtlijnen: als deze worden gehaald dan haal je ook het percentage bronscheiding. Voor alle deelstromen, met uitzondering van kleding (textiel en schoenen) zijn de cijfers onder het streefcijfer, maar niet extreem veel. Maar, wat uit deze cijfers niet rechtstreeks blijkt, is de invloed van het gescheiden aanbod van grof vuil. Door de inwoners van ten Boer werd in kg/inwoner aan grofvuil aangeboden, terwijl dit voor bijvoorbeeld Groningen 97 kg/inwoner was. Als er in Ten Boer per inwoner ook 97 kg grof vuil aangeleverd zou worden, en de overige volumina zouden gelijk blijven, dan zou het bronscheidingspercentage voor restafval van 50,9% dalen naar 43,8%. Als vervolgens de helft van dit extra grof vuil in mindering zou komen op het restafval (ofwel grof vuil wordt niet meer via de grijze minicontainer, maar via het afvalbrengstation aangeboden), dan zou het percentage verder zakken naar 39,6%. En daarmee zou Ten Boer het streefcijfer van het LAP realiseren. Het verhogen van de volumina van de overige deelstromen (GFT, glas, papier en KGA) is weliswaar ook belangrijk, maar draagt maar in beperkte mate bij aan de verbetering van het bronscheidingspercentage voor het restafval. II. Grof vuil Zoals boven aangegeven is het bevorderen van het gescheiden aanbieden van grof vuil één van de belangrijkste thema s om te komen tot realisatie van de streefcijfers van het LAP. De huidige regeling voor grofvuil kent twee opties: grof vuil kan, tegen betaling van 70,00 aan huis worden opgehaald. grof vuil kan, tegen betaling van 5,00 per keer en 0,16 per kg worden ingeleverd op het afvalbrengstation aan de Duinkerkenstraat te Groningen. Uit het onderzoek van de rekenkamer, en ook uit de reacties van de dorpsverenigingen kwam naar voren dat de inwoners van Ten Boer dit een zeer ongunstige regeling vinden. Vaak wordt verwezen naar de regeling van Groningen, waar burgers twee maal per jaar het grof vuil gratis kunnen laten ophalen, en daarnaast het grof vuil vier keer per jaar gratis kunnen brengen (overigens met uitzondering van bouw- en sloopafval waar altijd voor betaald moet worden). Voorgesteld wordt om de regeling voor Ten Boer in die zin aan te passen dat ook voor de inwoners van Ten Boer gaat gelden dat men vier keer per jaar het grof vuil gratis mag brengen, en na vier keer worden de tarieven van de gemeente Groningen gehanteerd.(vaste bedragen afhankelijk van het voertuig). Dit laatste heeft te maken met de logistiek op het afvalbrengstation zelf. Het doel hiervan is uiteraard te bevorderen dat het grof vuil van ten Boer vaker dan tot nu toe naar het afvalbrengstation gebracht wordt. De financiële consequenties van deze maatregel laten zich moeilijk inschatten. Er zijn namelijk twee variabelen. Allereerst is de vraag hoeveel grof vuil er extra naar het afvalbrengstation gebracht wordt. En vervolgens is het natuurlijk de vraag hoeveel van dat grof vuil nu bij het restafval wordt aangeboden. Uitgaande van de bovengenoemde 97 kg per inwoner zou dit betekenen dat er 574 ton afval extra wordt aangeboden, waarvan de afdrukdatum: versie 0 2

4 helft, ofwel 287 ton uit het restafval komt. Bij deze uitgangspunten zijn de extra jaarlijkse kosten circa Dit betekent een verhoging van de afvalstoffenheffing met 19,05 per aansluiting. Met bovenstaand voorstel wordt grotendeels aangesloten bij de regeling voor grof vuil van Groningen, met uitzondering van het feit dat in Groningen twee keer per jaar het grof vuil gratis aan huis kan worden aangeboden. Gelet echter op de schaalgrootte van ten Boer is een dergelijke regeling zeer kostbaar. Wel is er ook gekeken wat de consequenties zouden zijn als men vanuit Ten Boer niet vier keer, maar slechts twee keer gratis grof vuil mag brengen. Uit de gegevens van Groningen over 2007 blijkt dat 84% van de bezoekers tot maximaal twee keer grof vuil komen brengen, en 96,6% van de bezoekers tot maximaal vier keer. Het beperken van de regeling tot twee keer zou dus betekenen dat 15,6% van de bezoekers moet gaan betalen, als zij dan nog komen natuurlijk. Bij een voorzichtige schatting wordt er dan voor 10% van het grof vuil betaald (of het wordt helemaal niet ingeleverd), waardoor de verhoging van de afvalstoffenheffing beperkt zou kunnen blijven tot circa 17,00. Gelet op dit geringe verschil heeft dit echter niet de voorkeur. III. Minicontainers Momenteel kent Ten Boer twee typen minicontainers: 240 liter grijze container voor restafval (REST) 140 liter groene container voor groente, fruit en tuinafval (GFT) Uit het onderzoek komen twee punten naar voren. Algemeen is het ongenoegen over de te kleine maat van de GFT container. Er is weliswaar een mogelijkheid om een tweede GFT container aan te schaffen (tegen 58,35), maar daar wordt slechts zeer beperkt gebruik van gemaakt. Momenteel staan er 57 extra GFT containers geregistreerd. Het totale volume GFT van 124,2 kg/inwoner ligt nog enigszins onder de streefwaarde van 140 kg/inwoner van het LAP. Het is aannemelijk dat, met name in het groeiseizoen, een deel van het GFT in de REST container verdwijnt, omdat de GFT container vol is. Voor de REST container, waar momenteel alleen een maat van 240 liter beschikbaar is, stelt de rekenkamer voor om de burger de mogelijkheid te geven om voor een 140 liter container te kiezen, en daarvoor ook een apart tarief vast te stellen. Gelet op het bovenstaande wordt voorgesteld om met de afvalwijzer van 2009 een antwoordkaart mee te sturen waarmee ieder adres kan aangeven welk type container men wil hebben. De verwachting is dat van de 2835 adressen met minicontainers (er zijn een beperkt aantal aansluitingen die op een ondergrondse container zijn aangesloten of gebruik maken van een verzamelcontainer) er 1500, dus ongeveer de helft kiest voor een grote GFT container, en daarnaast circa 750 adressen kiezen voor een kleine REST container. Bij het omruilen van een grote REST container naar een kleine container is het van belang een terughoudend beleid te voeren. Bij andere gemeentes, waar dit is toegepast, is gebleken dat burgers vanwege het kostenvoordeel het benodigde volume te laag inschatten. Na enige maanden wil men dan alsnog weer terug naar de grote container. Dit levert niet alleen omruilkosten op, maar ook een grote voorraad van kleien REST containers. De aanschafwaarde van een nieuwe grote groene of kleine grijze container, inclusief het uitzetten (indien dit collectief gebeurt), bedraagt circa 28,00. Daar komt nog 2,50 bij voor de adressticker en administratiekosten (drukken antwoordkaart, kosten terugzenden en dergelijke) Bij een afschrijvingstermijn van 15 jaar betekent dit 2,94 per container. Bij een grotere GFT container mag ervan worden uitgegaan dat er op die adressen ook meer GFT wordt aangeboden. In 2007 werd er per adres 319 kg GFT ingezameld. Als de adressen met een grote GFT container 50% meer GFT aanbieden betekent dat extra composteringskosten van circa 10,00 per aansluiting. Een deel van de extra GFT zal overigens uit het restafval komen, en zorgt daar dus weer voor een minderprijs. Voorgesteld wordt om de totale meerkosten voor een grote GFT container op 10,00 te stellen, dus inclusief de containerkosten zelf. De berekening voor de 750 kleine REST containers verloopt soortgelijk. Totaal werd er in kg restafval aangeboden. Als de 750 kleine REST containers 200 kg minder aanbieden, dan levert dat minder verwerkingskosten van 26,57 (tarief 2008) op. Het is echter aannemelijk dat door het verstrekken van kleine REST container het totale volume aan restafval niet zal verminderen. Immers, men zal voor een kleine container 1 Er is gerekend met 130,00 per ton voor zowel het restafval als de integrale kosten voor het afvalbrengstation per ton. Behalve de 287 ton extra grof vuil komt ook de nu reeds gebrachte hoeveelheid van 130 ton geheel ten laste van de afvalstoffenheffing. In de praktijk zijn de kosten van het afvalbrengstation lager, in 2007 namelijk 110,00 per ton. Het verschil is gereserveerd voor de onzekerheid in de tonnages. afdrukdatum: versie 0 3

5 kiezen, als men nu ook al weinig restafval aanbied. Dat betekent dat de verwerkingskosten voor de adressen met een grote REST container evenredig zal moeten stijgen, en wel met 8,86 (tarief 2008). Doorvoeren van bovenstaande systematiek betekent dat er in Ten Boer de meest basale vorm van DIFTAR (gedifferentieerde tarieven) wordt ingevoerd, namelijk DIFTAR op basis van volume. Er ontstaan dan vier verschillende tarieven. Een en ander betekent een principieel andere vorm van de verordening Afvalstoffenheffing. Het huidige belastingpakket van de DIA kan deze systeemwijziging zonder verdere financiële consequenties doorvoeren. Wel moet er een voorbehoud gemaakt worden voor de mutatiestroom. Als, na de initiële omwisselfase, meer dan 5% van de adressen jaarlijks voor een ander type container kiest kan dit tot meerwerk leiden. Vooralsnog wordt hier echter niet van uitgegaan. Omdat er, na de eenmalige omwisseling in begin 2009, er ongetwijfeld ook nog door het jaar heen individuele verzoeken om omwisseling van containers (en dus ook van het tarief) zal worden verzocht is het verstandig om voor het omwisselen van de maat van een container een apart tarief vast te stellen. 30,00 lijkt hierbij redelijk (half uur man plus materieel). Door voor het omwisselen een tarief te stellen wordt ook voorkomen dat men blijft wisselen. Om het verkeerd inschatten van het benodigde volume te beperken wordt daarnaast voorgesteld om bij een terugwisseling binnen één jaar 50% toeslag te berekenen. Bovenstaande zou tot de volgende tarieven leiden op basis van de tarieven 2008, en dus zonder de structurele aanpassing voor 2009: Tarief afvalstoffenheffing 2008 grof vuil REST GFT totaal % stijging verwerking container verwerking container 240 REST en 140 GFT 235,73 19,05 8,86 263,64 11,8 240 REST en 240 GFT 235,73 19,05 8,86 7,06 2,94 273,64 16,1 140 REST en 140 GFT 235,73 19,05-26,57 2,94 231,15-1,9 140 REST en 240 GFT 235,73 19,05-26,57 2,94 7,06 2,94 241,15 2,3 Bij die adressen die gebruik maken van een verzamelcontainer of van de ondergrondse containers is er uiteraard geen keuze. Voor deze adressen wordt voor de afvalstoffenheffing uitgegaan van de bestaande situatie die dan vanaf 2009 overeenkomt met het tarief van een 240 liter REST container en een 140 liter GFT container. Bij het differentiëren in tarief naar volume van de container is het nog van belang te wijzen op de juistheid van de registratie van de inzamelmiddelen per adres. Momenteel is slechts van een beperkt aantal containers het nummer en het plaatsingsadres bekend. Een afdoende registratie is eigenlijk alleen mogelijk door het chippen van de containers, zodat elke container door het inzamelvoertuig te herkennen is, en derhalve ook te koppelen aan het desbetreffende adres. Hiermee is echter in het bovenstaande voorstel geen rekening gehouden. Dat betekent dat er vooralsnog uitgegaan wordt van de papieren administratie zoals die ontstaat na het uitzetten van de verschillende containers. Op het ogenblik dat er containers door burgers geruild worden, zal de papieren administratie niet meer kloppen met de werkelijkheid op het adres zelf. Er is dan geen gemakkelijk controlemechanisme beschikbaar (de geruilde container is nauwelijks meer te traceren), en de gemeente is gehouden om voor eigen rekening de containers weer aan te passen aan de gewenste situatie. Een tweede punt van aandacht is natuurlijk het ontwijkgedrag. Een aantal burgers zal, om kosten te besparen, kunnen kiezen voor een kleine grijze container, terwijl die eigenlijk te klein is. Het risico bestaat dat het overtollige restafval, dat niet meer in de container past, uiteindelijk via de prullenbakken of, nog erger, als zwerfaval opgeruimd moet worden. IV. Papier Bij het oud papier wordt momenteel 72,2 kg per inwoner ingezameld, terwijl de streefwaarde 95 kg per inwoner is. Ook bij het oud papier zijn er twee manieren van inzamelen: huis-aan-huis via de verenigingen brengen naar de openbare papiercontainers (of naar het afvalbrengstation, maar die route is voor Ten Boer niet van betekenis). Bij de huis-aan-huis inzameling wordt het oud papier momenteel aangeboden in kartonnen dozen, of samengebonden. Steeds meer gemeenten stellen hiervoor echter een minicontainer beschikbaar met een volume van 240 liter. Als onderscheid wordt deze container geheel blauw geleverd, of, en dat komt steeds meer voor, met alleen een blauwe deksel. De ervaring leert dat met een aparte papiercontainer er substantieel meer oud papier wordt ingezameld. afdrukdatum: versie 0 4

6 Zoals boven al is aangegeven bedragen de kosten voor een 240 liter 2,94 per jaar aan afschrijvingskosten. Als echter door het uitzetten van deze aparte papiercontainers het ingezamelde volume per inwoner zou stijgen naar de streefwaarde van 95 kg, dan betekent dat per adres circa 60 kg meer papier. De uitgespaarde verwerkingskosten hiervoor bedragen bijna 8,00 zodat de afschrijvingskosten hieruit ruim gedekt kunnen worden. Het resterende deel komt ten goede aan de afvalstoffenheffing. De inzameling met minicontainers betekent wel een aantal zaken: 1. om de minicontainers te kunnen ledigen is het noodzakelijk dat de huidige papierverwerker (Virol BV) zelf route rijdt met een kraakperswagen met beladingsysteem, 2. de vereniging die nu inzamelt (het oud papier in de kraakperswagen van Virol deponeert) moet bereid zijn om in plaats daarvan met de minicontainers te gaan werken, 3. en last but not least: de burger moet bereid zijn om een extra minicontainer aan huis te plaatsen, naast de al aanwezige containers voor restafval en GFT. Voor de vereniging geldt dat een groter ingezameld volume ook extra opbrengsten genereert; bij dezelfde 60 kg is dit bij de huidige markttarieven (juni 2008) circa 2,58 per adres. In het dorp Ten Boer zelf wordt momenteel al met een kraakperswagen ingezameld. Het gaat hier om 1634 adressen. Voorgesteld wordt om met de inzamelende verenigingen in overleg te gaan over een inzameling met een minicontainer. Voor de verenigingen zou deze nieuwe vorm van inzameling in het totaal 4200,= aan extra inkomsten genereren. Overigens zal in het najaar van 2008 met de verenigingen die momenteel actief zijn nagegaan worden of bij nagenoeg alle adressen in de gemeente ten Boer de huis-aan-huis inzameling van oud papier is verzorgd. Eventuele ontbrekende adressen zullen zo mogelijk worden ingevuld. Een en ander zal vervolgens in de administratie worden verwerkt; momenteel ontbreken daar voor 1235 adressen de actuele gegevens van de papierinzamelaar. V. Faciliteren dorpsverenigingen De rekenkamer stelt voor om in overleg te gaan met de verschillende dorpsverenigingen om op die wijze te komen tot een betere gescheiden inzameling van het restafval Daarbij wordt gedacht aan het separaat inzamelen van oud ijzer, dat immers momenteel een positieve opbrengst van circa 0,15 per kg kent. De vraag is natuurlijk of er ook een zodanig groot volume wordt aangeboden, dat de transportkosten kunnen worden betaald uit de opbrengsten. Het plaatsen en weer weghalen van een afzetcontainer kost 125,00. In een 10m3 container gaat gemiddeld 600 kg schroot (los gestort). De opbrengst van 90,00 weegt dus niet op tegen de kosten van het plaatsen en weer weghalen van de container. Als echter door een dergelijke actie het schroot niet bij het restafval terecht komt, dan is ook de besparing in de verwerkingskosten (bijna 80,00) mee te nemen, en kan het uit. Maar, een grote opbrengst voor de vereniging is niet te verwachten. Anders is het natuurlijk als de vereniging zelf zorg draagt voor het transport, bijvoorbeeld omdat men een geschikte grote aanhangwagen heeft. Voorgesteld wordt om in 2009 de verschillende verenigingen te benaderen of men bereid is aan een proefinzameling mee te werken. De denken valt aan een combinatie met de huidge schoonmaakacties tijdens het voorjaar. Maar ook een eenmalige specifieke inzameling voor bijvoorbeeld een goed doel behoort tot de mogelijkheden. De transportkosten komen bij de proef voor rekening van de gemeente, de opbrengst van het ingezamelde oud ijzer is tegen de dan geldende marktprijs voor de vereniging. Er wordt vooralsnog met vier proeven rekening gehouden; kosten derhalve 500,00 VI. Voorlichting De aanpassingen in de methodiek vragen een goede voorlichting van de burger. Hierbij is gedacht aan: a) Jaarlijks brengt de gemeente Groningen een folder uit over de afvalbrengstations. Als de methodiek van aanbieden voor Ten Boer geheel gelijk oploopt met die van Groningen is het uitbrengen van een gezamenlijke folder voor Groningen én Ten Boer zonder noemenswaardige meerkosten te realiseren. Bij de introductie van alle veranderingen is het handig om de folder éénmalig mee te sturen met de afvalwijzer. b) Behalve de folder over de het afvalbrengstation wordt bij de Afvalwijzer 2009 een speciale folder A5 gevoegd. Deze folder heeft in grote lijnen als onderwerpen zoals genoemd in paragraaf VIII van de nota met een persoonlijk voorwoord van de burgemeester. c) Aanpassen van de internetsite Ten Boer met waar mogelijk c.q. nodig links naar de site van de Milieudienst. d) In december 2008 op een tweetal koopavonden een kraam o.i.d. bij het winkelcentrum en 3x een eenvoudige maar duidelijke advertentie in lokale krant (Noorderkrant) om de nieuwe systematiek goed uit te leggen. Ook het Buurtcontact van 12 december 2008 is hiervoor goed te gebruiken. afdrukdatum: versie 0 5

7 e) In 2009 regelmatig aandacht vragen voor een goed scheidingsgedrag in advertenties in de Noorderkrant. f) Begeleiden handhavingcampagnes (zie paragraaf VII). De kosten van bovenstaande voorlichtingscampagnes zijn kosten die inherent zijn aan beleidswijzigingen en worden uit het algemene voorlichtingsbudget bekostigd. VII. Handhaving De handhaving is uiteraard het sluitstuk van een correcte afvalinzameling. In het najaar van 2008 begint de Milieuinspectie om steekproefsgewijs de inhoud van met name de grijze REST container te inspecteren. Hierbij wordt ook gekeken of de stickers (met huisnummer) op de containers aanwezig zijn. Dit gaat gepaard met een advertentiecampagne waarin een en ander wordt aangekondigd, en waarin ook wordt uitgelegd wat het belang is van een goede scheiding van het afval. Op basis van de ervaringen van dit najaar zal deze methode in 2009 zonodig in aangepaste vorm worden voortgezet. Een en ander kan vooralsnog uit de reguliere middelen, extra budget is dan ook niet voorzien. VIII Samenvatting voorgesteld wordt om met ingang van 2009: 1. voor de eerste vier keer brengen van grof vuil op het afvalbrengstation geen kosten in rekening te brengen, 2. het tarief voor extra keren brengen van grof vuil aan te laten sluiten bij de tarieven van de gemeente Groningen, 3. bij de inzamelmiddelen aan de bewoners de keuze te laten voor een 140 of 240 liter minicontainer, zowel voor restafval als voor groente-, fruit- en tuinafval, 4. bij de afvalwijzer van 2009 een antwoordkaart te voegen waarop men zijn keuze bekend kan maken, 5. in januari 2009 waar nodig de containers te wisselen, 6. voor het wisselen van een minicontainer vanaf 1 februari 2009 een tarief van 30,00 vast te stellen, met een toeslag van 50% als het een terugwisseling binnen één jaar betreft, 7. het tarief voor de afvalstoffenheffing te differentiëren naar het volume van het inzamelmiddel, 8. bij een verzamelcontainer of de ondergrondse container het tarief gelijk te stellen aan het tarief van een 240 liter REST container en een 140 liter GFT container, 9. in overleg te gaan met de verenigingen die het papier inzamelen in het dorp Ten Boer over de introductie van een minicontainer van 240 liter voor papier, 10. in overleg te gaan met alle dorpsvereniging voor een proef voor de inzameling van oud ijzer, met een maximum van 4 proeven, 11. de steekproefsgewijze controle van het aanbiedgedrag van het restafval door de Milieu-inspectie voort te zetten, in combinatie met een voorlichtingscampagne. afdrukdatum: versie 0 6