Dag van de begeleiding

Transcriptie

1 KRISJE FROYEN, PBC REGIO ANTWERPEN I.S.M. LIESBETH DE CEULAER, ZILL-COACH Dag van de begeleiding WERKWINKEL 10: HOE ZIJN OUDERS PARTNER VAN ZILL?

2 Inhoud van vandaag Intro: verbinding Verdieping in verbindend samenwerken Facetten van partnerschap tussen ouders en school vanuit ZILL Een model ontwerpen Reflectie

3 Intro: verbinding

4 doel opdracht Aangeven welke manieren van betrokkenheid er zijn. Aangeven wat we verstaan onder partner zijn. Beantwoord de vragen op de post-its. Hang je antwoorden met een wasknijper aan de draden. 7 min.

5 Verdieping in verbindend samenwerken

6 VERBINDENDE HOUDING 1 Op een duidelijke manier datgene zeggen wat essentieel is voor een goede relatie. 2 Luisteren wat anderen echt te zeggen hebben. 3 Openheid creëren waardoor elke betrokkene verantwoordelijkheid kan nemen voor de eigen gevoelens en behoeften. 4 Focussen op wat verbindt, eerder dan op wat scheidt...

7 VERBINDENDE HOUDING

8 THE SOCIAL DISCIPLINE MATRIX de Pedagogische Dansvloer We zien twee driehoeken: De Dramadriehoek (linksonder): deze laat pedagogische modellen en basishoudingen zien waarin mensen elkaar gevangen houden in de psychologische rollen van Aanklager (macht), Slachtoffer (onmacht) en Redder (overmacht). Het maakt elke groei onmogelijk. De Winnaarsdriehoek (rechtsboven): in deze pedagogische modellen en basishoudingen, nl. Assertiviteit, Kwetsbaarheid en Zorgzaamheid, geven mensen elkaar de kans om te groeien.

9 STURING EN ONDERSTEUNING (VANUIT VERBINDEND SCHOOLKLIMAAT) Sturing twee mogelijkheden om sturing te geven (linksboven): Groene sturing is gericht op herstel van de verhoudingen en nodigt uit weer vanuit het verbindende kwadrant (rechtsboven) te werken. Rode sturing is gericht op het afreageren van eigen frustraties, boosheid of irritatie. Dat lucht wel even op, maar het resultaat is dat je rood gedrag blijft vertonen. Agressie roept agressie op. Ondersteuning twee manieren om ondersteuning te geven (rechtsonder): Groene ondersteuning is er op gericht condities te creëren waarin men voor zichzelf kan zorgen en dus kan groeien. Rode ondersteuning neemt de problemen over en lost ze op, tolereert overschrijdend gedrag uit angst voor verstoring van de relatie. Dat geeft wel even rust, maar het resultaat is dat men steeds meer een beroep op je doet, omdat men niet leert zelf zijn problemen aan te pakken.

10 WEERSTAND ALS SIGNAAL In de praktijk zullen de meeste scholen ernaar streven om vanuit het verbindende kwadrant te werken. Door allerlei oorzaken: werkdruk, piekbelasting, drukke groepen, normoverschrijdend gedrag, fysieke klachten, privéproblemen etc. is het heel begrijpelijk dat dit niet altijd lukt. Soms word je meegetrokken in het rood, soms heb je zelfs even zin in rood, afreageer- gedrag. Helaas levert dit meestal niet het gewenste resultaat op. Er ontstaat weerstand, of de weerstand groeit. Dat is het beste signaal dat een ouder je kan geven: zo willen we het niet, probeer het eens op een andere manier Weerstand is een uitnodiging aan de school om terug te keren naar groen: niet Aanklagen, maar wel voor jezelf opkomen; geen Slachtoffer zijn, wel je kwetsbaarheid (durven) laten zien; niet Redden, maar wel zorgzaam zijn. Kortom: communiceren met elkaar vanuit wederzijds respect.

11 VIJF VERHALEN ROND VERBINDEND SAMENWERKEN doel in gesprek gaan rond de rollen die je kan innemen in verbindend samenwerken te kiezen verhalen 20 min Kleuter met een algemene ontwikkelingsachterstand die met zijn ouders naar België gevlucht is Meisje dat haar moeder verloor, moet iets voor moederdag maken Jongen bij wie de ontwikkeling van het wiskundig denken moeizaam verloopt Hoogbegaafd meisje dat niet gemotiveerd is om haar huiswerk te maken omdat ze het te gemakkelijk vindt 5 Islamitische jongen die niet mee op bosklassen mag

12 Opdracht met The social discipline matrix De deelnemers verdelen zich in groepjes van vijf. Iedere deelnemer voorziet een pion (muntje, pen, gom, paperclip, ). De deelnemers kiezen per groep een foto met verhaal uit. Ze verdelen de rollen onderling. Iemand leest het verhaal voor. Na het verhaal zet ieder zijn/haar eigen pion op the social discipline matrix volgens de rol die hij/zij heeft ingenomen. Iedere deelnemer geeft een antwoord op de vragen: - Welke positie nam je rol in? - Wat deed dit met je? Hoe voelde jij je?

13 de social discipline matrix

14 verhaal 1 Kleuter met een algemene ontwikkelingsachterstand die met zijn ouders naar België gevlucht is. Te verdelen rollen mama, papa, CLB, PBC, zorgcoördinator Youssef is een 5-jarige kleuter. Hij is drie jaar geleden met zijn mama en zus naar België gevlucht vanuit Kosovo. De papa van Youssef is sinds 1 jaar ook in België komen wonen. Het gaat moeilijk met Youssef op school: de leervoorwaarden zijn niet in orde en vooral gedragsmatig loopt het erg moeilijk, zowel in de klas als op de speelplaats. Youssef heeft moeilijkheden om zich uit te drukken in het Nederlands. Thuis wordt er geen Nederlands gesproken. Zijn zus zit in het eerste leerjaar en kan eveneens moeilijk volgen, maar zij houdt zich meestal wel aan de regels en afspraken in de klas en op de speelplaats. Omwille van de grote problematiek op school komt Youssef nog maar halve dagen naar school. Na de speeltijd verloopt het steeds moeilijker en de namiddagen zijn niet te doen. Vanuit de hulpvraag van de kleuterjuffrouw wordt er beroep gedaan op een pedagogisch begeleider competentie-ontwikkeling. Deze begeleider gaat aan de slag met gesprekken en observaties in de klas in het kader van een brede beeldvorming. Nadien wordt er een begeleidingstraject opgestart met de kleuterjuf. Er wordt eveneens verbindend samengewerkt met ouders, CLB, zorgcoördinator en directie. Dit krijgt vorm in overlegmomenten. Omwille van de moeilijk lopende oudercontacten wordt ook hier aan PBC gevraagd om volgende keer deel te nemen aan het oudergesprek, de verantwoordelijkheid blijft wel bij de school.

15 De zorg leidt het gesprek met ouders, de kleuterjuf, het CLB en PBC. Aan de ouders wordt vooraf gevraagd of ze beroep wilden doen op een tolk, maar hier wensen de ouders niet op in te gaan. Papa vertaalt tijdens het gesprek naar mama toe en omgekeerd van mama uit naar de school. De school had in vorige gesprekken reeds op een dwingende manier gesproken over een overstap naar BuO, maar ouders wilden hier niet in meegaan. Ze gaven dit niet aan in die gesprekken zelf, maar namen nadien geen initiatief zoals contact opnemen met scholen BuO om eens te gaan kijken, verder gaan met Youssef voor een diagnostisch onderzoek om meer zicht te krijgen op zijn problematiek. Ze gingen wel akkoord met het inschakelen van PBC om de kleuterjuf te ondersteunen in het omgaan met Youssef. Tijdens het gesprek wordt er samen gezocht naar een gedeelde zorg rond Youssef. Vanuit het tonen van voorbeelden uit de observatie hoe Youssef probeert tot schrijven te komen, kan al snel de grote interesse en motivatie van Youssef aan bod komen. Aansluitend kan ook de grote achterstand op zijn leeftijdsgenoten bespreekbaar gemaakt worden. Zijn beperkte mogelijkheden om zich uit te drukken in de klas en op de speelplaats kunnen concreet gemaakt worden en de samenhang hiervan met het gedrag dat hij laat zien kan gekaderd worden. Er wordt tijdens het gesprek regelmatig de tijd gegeven aan papa om te vertalen wat er gezegd werd en iedere keer wordt er ook uitdrukkelijk naar een reactie van mama gevraagd. Verder kan in het gesprek de nood van Youssef aan geborgenheid, sturing en verduidelijking aan bod komen. De mogelijkheden, de reeds ondernomen acties van de kleuterjuffrouw, de zorgjuffrouw en de zorgcoördinator, maar tevens ook de beperkingen en de vraag van de school naar nog meer ondersteuning. De bezorgdheid omtrent het stimuleren van de ontwikkeling van Youssef alsook de bezorgdheid over het starten in het eerste leerjaar worden op tafel gelegd door de zorgcoördinator. Het CLB stelt voor aan de ouders om naast de aanvraag voor kine (die ze al gedaan hadden eerder in het schooljaar), ook een aanvraag te doen voor logopedie (met eventueel de mogelijkheid om die op school te laten doorgaan). De ouders gaan hiermee akkoord en ze zijn eveneens bereid om samen met de CLBmedewerker te gaan kijken naar de werking van een speelleerklas (en zullen nadien effectief gaan kijken). Op de vraag van verder onderzoek wensen ze voorlopig niet in te gaan omdat ze de logo en kine en het effect hiervan willen afwachten. Youssef stapte het volgende schooljaar over naar een speelleerklas in de buurt en kan nu volledige dagen naar school gaan. Hij maakt het goed. Zijn zus zit ondertussen in het tweede leerjaar en maakt het eveneens goed. De ouders zijn tevreden met de beslissing, hun zoon is gelukkig en leert bij op zijn niveau. Bovendien kan mama nu ook op zoek naar werk (wat vanwege de halve dagen school voordien niet mogelijk was). opdracht na het beluisteren van het verhaal Ieder zet zijn eigen pion op the social discipline matrix volgens de rol die hij/zij heeft ingenomen. Beantwoord deze reflectievragen: Welke positie nam je rol in? Wat deed dit met je? Hoe voelde jij je?

16 verhaal 2 Meisje dat haar mama verloor, moet iets voor moederdag maken. Te verdelen rollen zorgjuf, klasjuf, de paralleljuf, Sofie, papa Twee jaar geleden is de mama van Sofie aan kanker overleden. Sofie woont bij haar papa en wordt vaak opgevangen door oma. Het is binnenkort moederdag en naar goede gewoonte wordt er op school iets geknutseld. Sofie wordt op voorhand bij de juf geroepen, de juf stelt Sofie voor om iets voor oma te maken wanneer de andere kinderen iets voor hun mama knutselen. Sofie knikt, ze durft niet te zeggen dat ze dat eigenlijk niet wil. Ze wil liever iets anders doen of iets voor papa knutselen. Wanneer de klas er na de speeltijd aan begint, blokkeert Sofie. Ze wil niet meedoen. De juf legt opnieuw uit dat ze iets voor oma mag knutselen, Sofie reageert niet. Na schooltijd belt de juf naar papa om de moeilijke situatie uit te leggen. Ze vraagt aan papa om het hier even over te hebben met Sofie. Papa heeft s avonds een gesprekje met Sofie, waarin Sofie aangeeft dat ze niets voor oma wil maken. Papa schrijft dit in de agenda en vraagt of er geen alternatieve knutselactiviteit voor Sofie kan voorzien worden. De volgende dag werken de klasgenootjes verder voor moederdag. Niettegenstaande het verzoek van papa voorziet de juf geen andere activiteit voor Sofie. Sofie blokkeert opnieuw in de les, de paralleljuf probeert tevergeefs Sofie nog op andere gedachten te brengen. Sofie wordt voor een gesprekje naar de zorgjuf gestuurd. Sofie heeft vertrouwen in de zorgjuf en vertelt haar dat ze liever iets voor papa zou maken. De zorgjuf vraagt wat ze dan zou willen maken en Sofie legt uit dat ze hetzelfde als de andere kinderen wil maken maar versierd met wat andere kleuren. De zorgjuf neemt dit op met de klasjuf en belt papa even terug op om het verloop van de situatie te duiden. Papa is blij dat er

17 uiteindelijk een oplossing is gekomen, hij is echter wel teleurgesteld in het feit dat de klasjuf geen alternatief voorzien had en ook niet meer heeft geantwoord op zijn bericht in de agenda. Met zijn voorstel had Sofie immers van veel verdriet en frustratie gespaard kunnen blijven. Hij zegt dat hij hoopt dat hier het volgende schooljaar zorgzamer mee omgegaan zal worden. De zorgjuf schrijft dit op in het leerlingvolgsysteem, zodat de bezorgdheid van papa mee kan doorgaan naar de volgende leerkracht. opdracht na het beluisteren van het verhaal Ieder zet zijn eigen pion op the social discipline matrix volgens de rol die hij/zij heeft ingenomen. Beantwoord deze reflectievragen: Welke positie nam je rol in? Wat deed dit met je? Hoe voelde jij je?

18 verhaal 3 Een jongen bij wie de ontwikkeling van het wiskundig denken moeizaam verloopt. Te verdelen rollen: mama, papa, plusmama, meester en zorgcoördinator Stefan kan niet mee tijdens de rekenlessen. De meester voorziet vaak verlengde instructie en laat hem gebruik maken van hulpmiddelen, bv van een tafelkaart. Toch blijft het voor Stefan moeilijk om bij de instructie aan te sluiten en de opdrachten te maken. De zorgcoördinator wil dit voor het gebruikelijke oudercontact met de papa, de plusmama en de mama bespreken. Ze nodigt de mensen uit maar geeft niet aan waarover dit gesprek zal gaan. Tijdens het overleg schrikken de papa, de plusmama erg van de boodschap die de zorgcoördinator brengt. Ze vragen zich af waarom ze niet eerder op de hoogte zijn gebracht dat het zo moeilijk liep. De meester heeft hierover nooit iets in de agenda geschreven of op een andere manier gecommuniceerd. De meester heeft inderdaad afgewacht omdat hij het moeilijk vond om aan de ouders duidelijk te maken dat de redelijke aanpassingen die hij reeds deed geen effect hebben. De papa, de plusmama en de mama zijn erg misnoegd en besluiten om iemand buiten de school in te schakelen om bijlessen in wiskunde te geven. Ze hopen op deze manier Stefan de best mogelijke kansen te geven. Omwille van het vervelende gevoel na het oudergesprek communiceren de papa, de plusmama en de mama dit niet met de school. Daardoor is er geen communicatie over de reeds uitgeprobeerde redelijke aanpassingen en kan er ook geen info aan de school worden doorgegeven over wat in de bijlessen werkt en wat niet werkt. Nog meer rekentijd zorgt voor nog meer frustratie bij Stefan die liever wil gaan voetballen. Hij durft dit echter niet tegen zijn ouders te vertellen en gaat iedere dinsdag en donderdag met tegenzin naar de bijles.

19 opdracht na het beluisteren van het verhaal Ieder zet zijn eigen pion op the social discipline matrix volgens de rol die hij/zij heeft ingenomen. Beantwoord deze reflectievragen: Welke positie nam je rol in? Wat deed dit met je? Hoe voelde jij je?

20 verhaal 4 Hoogbegaafd meisje dat niet gemotiveerd is om haar huiswerk te maken omdat ze het te gemakkelijk vindt. Te verdelen rollen: directie, CLB -medewerker, klasjuf, mama, leerling (Sylvie) Sylvie is een sterke leerling. Dit is al zo van in de kleuterklas. Er werd toen voorgesteld om Sylvie omwille van haar cognitieve mogelijkheden een jaar te laten versnellen. De ouders van Sylvie gingen hier niet op in omdat ze vonden dat Sylvie socio-emotioneel goed op haar plaats zat. Ze wilden bovendien dat Sylvie bij haar leeftijdsgenootjes kon blijven. Ze wensten wel extra differentiatie in de klas om Sylvie de nodige uitdaging te bieden. De school probeert zo goed mogelijk in te spelen op de noden van Sylvie. Op een dag krijgt de directie via de telefoon de boodschap van de mama van Sylvie dat ze zich zorgen maakt over het feit dat haar dochter te gemakkelijk huiswerk krijgt. Ze wil er nooit aan beginnen, het huiswerk is nochtans voor Sylvie zo gemakkelijk dat het haar slechts vijf minuten zou kosten om het te maken. Mama vraagt om hierover in gesprek te gaan met de klasjuf en de zorg. Het gesprek wordt georganiseerd en ook de directie en het CLB nemen deel. De ouders van Sylvie zijn gescheiden en de vader trekt zich volgens de moeder niet veel aan van het schoolgebeuren. De directie verduidelijkt het doel van het gesprek. Dan vertelt de CLB-medewerker hoe ze Sylvie al langer opvolgt, ze deed o.a. in het verleden een IQ-testing toen er aan hoogbegaafdheid gedacht werd. Sylvie scoorde in de categorie inderdaad hoger dan gemiddeld. De zorg en de klasjuf leggen uit waarvoor zij huiswerk inzetten, namelijk om te herhalen wat er tijdens de les aan bod komt. De klasjuf begrijpt dat dit niet altijd zinvol is voor Sylvie, maar ze ziet het niet zitten om telkens voor Sylvie het

21 huiswerk aan te passen. Ze moet dit al voor de zwakkere leerlingen van de klas doen. De CLBmedewerker stelt voor om Sylvie enkele weken rond een thema te laten werken in de plaats van het gebruikelijke huiswerk te maken. Het resultaat ervan kan ze dan nadien voor de klas brengen, Sylvie kan immers nog enorm groeien in het spreken voor de klas. De klasjuf ziet dit voorstel zitten en Sylvie bepaalt samen met de klasjuf een eerste onderwerp. Nu begint Sylvie telkens met plezier aan haar huiswerk. opdracht na het beluisteren van het verhaal Ieder zet zijn eigen pion op the social discipline matrix volgens de rol die hij/zij heeft ingenomen. Beantwoord deze reflectievragen: Welke positie nam je rol in? Wat deed dit met je? Hoe voelde jij je?

22 verhaal 5 Islamitische jongen die niet mee op bosklassen mag. Te verdelen rollen: leerling (Karim), mama, papa, zorgcoördinator, de klasjuf Karim groeit op in een islamitisch gezin. Wanneer de leerlingen een briefje meekrijgen om een week op bosklassen te gaan, komt Karim de volgende dag bedroefd op school aan. Hij heeft het antwoordstrookje bij, hij mag niet meegaan. De juf geeft het bericht door aan de zorgcoördinator en vraagt haar om contact op te nemen met de ouders van Karim. Ze wil dat de zorgjuf er nog eens op aandringt dat Karim toch zou mee mogen. De zorgcoördinator krijgt mama aan de telefoon. Mama legt uit dat ze ook graag wil dat Karim mee kan gaan, maar dat papa dit niet wil omdat hij denkt dat er niet halal gegeten kan worden. De zorgcoördinator vraagt dit na bij de kok waar ze blijven logeren. De kok verzekert haar dat er op vraag ook halal eten wordt voorzien. De zorgcoördinator koppelt dit via de agenda terug naar de mama van Karim. Ze geeft meteen een nieuwe brief mee om in te vullen. Al de volgende dag heeft Karim het briefje bij, deze keer met de toestemming om mee op bosklassen te gaan. Karim is erg opgelucht. Hij kijkt ernaar uit om kampen te kunnen bouwen met zijn vrienden van de klas en om zijn goochelkunsten te tonen op de bonte avond.

23 opdracht na het beluisteren van het verhaal Ieder zet zijn eigen pion op the social discipline matrix volgens de rol die hij/zij heeft ingenomen. Beantwoord deze reflectievragen: Welke positie nam je rol in? Wat deed dit met je? Hoe voelde jij je?

24 Facetten van partnerschap tussen ouders en school vanuit

25 WE LEZEN OVER PARTNERSCHAP EN ZOOMEN IN OP 3 FACETTEN doel 1 vanuit ZILL bekeken verdiepende inzichten opdoen omtrent partnerschap ouders en school Naar een krachtige samenwerking tussen ouder en school. Kruispunt migratie-integratie 20 min. Hoe kunnen we ZILL inzetten om te zorgen voor een krachtige betrokkenheid tussen ouders en school? Bekijk dit vanuit de 7 dimensies van ouderbetrokkenheid op school beschreven in de tekst. 2 Samen sterker dan alleen, communiceren en samenwerken. Noëlla Pameyer en Peter De Vries & Ouders en school: samenwerkend team. Irene van Kesteren Zowel ouders als leerkracht hebben elk hun rol, expertise en verantwoordelijkheid in de persoonsvorming van hun kind/hun leerling. Hoe kunnen we de persoonsgebonden ontwikkelvelden van ZILL inzetten om de verbindende samenwerking tussen ouders en school te verhogen? Hoe kunnen we met de ontwikkelvelden, de ontwikkelthema s en de te verwachten leeruitkomsten communiceren met ouders die we beschouwen als ervaringsdeskundigen? 3 ZILL en ouderbetrokkenheid, een onderzoek (tussentijds productverslag studenten UA) Versterkt een hoge ouderbetrokkenheid bij de schoolwerking de implementatie van ZILL? Verhoogt de implementatie van ZILL de ouderbetrokkenheid bij de schoolwerking?

26 Bronnenkaart 7 dimensies van ouderbetrokkenheid Wat? Deze zeven dimensies werden ontwikkeld in opdracht van de vzw Schoolopbouwwerk Brussel, die later het model van Samaey en Vettenburg herwerkte tot een reflectie-instrument dat de school kan gebruiken voor het in beeld brengen, analyseren en aanpakken van een ouderbeleid op school. Later werd dit reflectie-instrument verfijnd door het Kruispunt Migratie-Integratie. Het uitgangspunt is dat door werk te maken van een krachtige samenwerking tussen ouder en school het leren van het kind positief beïnvloed wordt. Voor wie? Het instrument is bedoeld voor iedereen die werk wil maken van een krachtige samenwerking tussen ouder en school. Het kan ingezet worden op verschillende onderwijsniveaus. Waarom? Dit instrument wil een andere kijk op ouderbetrokkenheid aanbieden: wie werk wil maken van ouderbetrokkenheid moet niet alleen werken aan de kant van de ouders maar ook aan de kant van de school. Werder wil het instrument scholen, brugfiguren, schoolopbouwwerkers prikkelen om een beleid uit te tekenen dat inzet op zeven dimensies. Werk maken van een verhoogde betrokkenheid van ouders op onderwijs betekent dan dat je verder kijkt dan enkel het gedrag van ouders. Je moet ook inzetten op de kennis, de overtuigingen, de competenties, de gevoelens en de overwegingen van ouders om zich al dan niet in te zetten voor het onderwijs van hun kinderen. Hoe? Het werkkader zoals het Kruispunt Migratie-Integratie heeft ontwikkeld, vertrekt vanuit een analyse van de situatie. Deze analyse gebeurt aan de hand van 7 dimensies en in beide richtingen.

27 Een samenvatting van de reflectievragen bij elke dimensie vinden we in De Mets (2013) 1. Hoe krijg je een beeld van de betrokkenheid van de ouders op de school? Zicht krijgen op de betrokkenheid van ouders op de school van hun kind doen we aan de hand van zeven dimensies. We gaan na hoe ouders scoren op die dimensies. Kennisdimensie: wat weet de ouder over onderwijs, studierichting, de school, de klas van zijn kind? Kent de ouder de kanalen om meer te weten te komen over het onderwijs, de studierichting, de school, de klas van zijn kind? Emotionele dimensie: welke gevoelens overheersen bij de ouders in de relatie tot de school, het onderwijs in het algemeen? Rationele dimensie: welke kosten-batenanalyse maken ouders om zich al dan niet in te zetten voor de school, de schoolloopbaan van hun kind? Ouders gaan na wat het hen opbrengt en wat het hen kost. Overtuigingsdimensie: is de ouder ervan overtuigd dat hij een rol kan spelen in de schoolloopbaan van zijn kind? Competentiedimensie: voelt/is de ouder (zich) competent om een rol op te nemen in de schoolloopbaan van zijn kind? Gedragsdimensie: hoe zet de ouder zijn betrokkenheid om in concreet waarneembaar gedrag? Tijdsdimensie: hoeveel tijd besteedt de ouder aan bepaalde zaken? Deze dimensie wordt samen met de gedragsdimensie bekeken. De gedragsdimensie stelt de vraag naar hoe de ouder zijn betrokkenheid omzet in waarneembaar gedrag, de tijdsdimensie vraagt naar de tijd die de ouder daaraan besteedt. 2. Hoe krijg je een beeld van de betrokkenheid van de school op de ouders? In welke mate is de school betrokken op de ouders? Om daarop een zicht te krijgen, passen we het oorspronkelijke model van de dimensies van ouderbetrokkenheid ook toe op de school. Kennisdimensie: wat weet de school/de leerkracht over de ouders van hun leerlingen? En tegelijk: kent de school al dan niet de kanalen om meer te weten te komen over de ouders van zijn leerlingen? Emotionele dimensie: welke gevoelens overheersen bij de school/de leerkracht in de relatie met de ouders? Rationele dimensie: welke kosten-batenanalyse maakt de school om zich al dan niet in te zetten voor alle ouders van hun leerlingen? De school gaat na wat het haar opbrengt en wat het haar kost. Overtuigingsdimensie: is de school ervan overtuigd dat ze een rol te spelen heeft in het vormgeven van een krachtige samenwerking tussen ouder en school? Competentiedimensie: voelt/is de school (zich) competent om te werken aan een krachtige samenwerking tussen ouder en school? Gedragsdimensie: wat doet de school/de leerkracht concreet om ouders te betrekken bij de schoolloopbaan van hun kind? Tijdsdimensie: hoeveel tijd besteedt de school/de leerkracht aan het werken aan een goede samenwerking tussen ouders en school? Deze dimensie wordt samen met de gedragsdimensie bekeken. De gedragsdimensie vraagt hoe de school/de leerkracht haar/zijn betrokkenheid omzet in waarneembaar gedrag. De tijdsdimensie stelt de vraag naar de tijd die de school/de leerkracht daaraan besteedt Samenvatting van het reflectie-instrument ontwikkeld op basis van de zeven dimensies van Samaey en Vettenburg (2007) uit De Mets (2013)

28 Praktisch Thema Ouderbetrokkenheid op de site van het Kruispunt M-I: Het Werkkader Naar een krachtige samenwerking tussen ouder en school (jan. 2012) is downloadbaar via: rkkader_ouderbetrokkenheid.pdf Verdere referenties: o Samaey, S. en Vettenburg, N. (2007). Eindrapport: Ontwikkeling van een instrument betrokkenheid van ouders bij het onderwijs. Onuitgegeven onderzoeksrapport. Universiteit Gent, faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, vakgroep sociale agogiek. o De Mets, J. ( 2013 ). Van eiland naar wij-land. Inspiratiegids voor een goede samenwerking tussen ouders en secundaire scholen. Drukkerij Verbeke: Gent.

29 Een samenvatting van de reflectievragen bij elke dimensie vinden we in De Mets (2013) Hoe krijg je een beeld van de betrokkenheid van ouders met betrekking tot ZILL? Zicht krijgen op de betrokkenheid van ouders op ZILL. Kennisdimensie: Emotionele dimensie: Rationele dimensie: Overtuigingsdimensie: Competentiedimensie: Gedragsdimensie: Tijdsdimensie:. Samenvatting van het reflectie-instrument ontwikkeld op basis van de zeven dimensies van Samaey en Vettenburg (2007) uit De Mets (2013)

30 Special Samen sterker dan alleen Communiceren en samenwerken Een constructieve samenwerking tussen leerkrachten en ouders is cruciaal bij het bevorderen van schoolsucces. Hoe geef je het communiceren en samenwerken met ouders in de praktijk vorm? Noëlle Pameijer is als school- en kinderpsycholoog werkzaam in samenwerkingsverband Annie M.G. Schmidt Peter de Vries is principal-adviseur en trainer bij CPS Onderwijsontwikkeling en advies en auteur van boeken als Handboek ouders in de school, Ouderbetrokkenheid 3.0 en Ouderbetrokkenheid voor elkaar School en ouders hebben elkaar hard nodig om tot succesvol onderwijs te komen Investeren in ouderbetrokkenheid loont, omdat leerlingen er beter van kunnen worden. Uit twee meta-analyses blijkt dat ouderbetrokkenheid belangrijk is voor schoolsucces (Marzano, 2007; Hattie, 2009). Ouderbetrokkenheid is een kenmerk van succesvol onderwijs. Het bevordert de schoolprestaties, werkhouding, het sociaal-emotioneel functioneren en welbevinden van leerlingen (ongeacht de achtergrond van het gezin of het opleidingsniveau van de ouders). Een constructieve samenwerking tussen leerkrachten en ouders is hierbij cruciaal. Deze draagt bij aan een schoolcultuur waarin leerkrachten en ouders zij aan zij staan en bevordert daarmee het werkplezier van leerkrachten én het vertrouwen van ouders in de school. Ook in Passend Onderwijs is ouderbetrokkenheid relevant. Eén van de doelen van dit beleid is immers het versterken van de positie van ouders bij de invulling van de extra ondersteuning voor hun kind. School en ouders hebben elkaar dus hard nodig om tot succesvol onderwijs te komen. Ouderbetrokkenheid 3.0 Samenwerken met ouders betekent meer dan hen informeren (Ouderbetrokkenheid 1.0) of informatie uitwisselen (Ouderbetrokkenheid 2.0). Het betekent dat zij ook meedenken, meebeslissen en meedoen in het onderwijs aan hun kind (Ouderbetrokkenheid 3.0). Zowel school als ouders investeren hierin, zij zijn beiden verantwoordelijk voor schoolsucces. Daarom praten zij zo veel mogelijk met elkaar en zo min mogelijk over elkaar (in de teamkamer of op het schoolplein) of tegen elkaar ( jullie moeten eens ). Door samen in een sfeer van openheid, respect en gelijkwaardigheid te brainstormen ontstaan vaak heel nieuwe inzichten en oplossingen: samen weten en kunnen we meer dan ieder voor zich. In dit artikel bespreken we twee aanbevelingen in de samenwerking met ouders (ontleend aan handelingsgericht werken): (1) over de posities van betrokkenen en (2) over de structuur in een gesprek. Dit draagt bij aan de realisatie van Ouderbetrokkenheid 3.0: hoe komen we sámen tot nieuwe inzichten en oplossingen? Wat maakt school en ouders samen sterk? Samen verantwoordelijk voor schoolsucces School en ouders zijn samen verantwoordelijk voor schoolsucces, maar wie beslist eigenlijk waarover? Leerkrachten en ouders hebben een gemeenschappelijk belang: dat hun leerling c.q. kind zich, gezien zijn mogelijkheden en talenten, optimaal ontwikkelt op school en thuis. In de samenwerking hebben zowel leerkrachten als ouders een wezenlijke bijdrage. Leerkrachten zijn onderwijsprofessionals: zij kennen het kind als leerling het beste, zij zien het bijvoorbeeld tijdens instructie en zelfstandig werken, bij rekenen, taal, wereldoriëntatie, geschiedenis, expressieactiviteiten en samen spelen. Ouders zijn even belangrijk, zij zijn ervaringsdeskundigen: zij kennen hun kind het langst en het best. Zij zien hun kind in uiteenlopende situaties, onder andere binnen en buiten, alleen en samen met andere kinderen, achter de computer, voor de tv, aan de eettafel, op de voetbalclub en bij familie. Samen denken zij na over wat hun leerling/ kind nodig heeft om met plezier naar school te 12 JSW 3 november 2013

31 Human Touch Photography gaan en er optimaal te kunnen leren. Ze respecteren elkaars verantwoordelijkheid, want als ouders en school zich op elkaars terrein begeven, kan onduidelijk worden wie waarover beslist. Ter voorkoming van misverstanden benoemen we in een gesprek daarom het volgende. Onderwijs geven is de primaire verantwoordelijkheid van het schoolteam. Leerkrachten maken keuzes wat betreft de methode, instructie, feedback, plaats van de leerling in de groep (naast wie en waar), omgangsregels, overgang van groep 2 naar 3 en dergelijke. Ouders denken mee en verwoorden hun ideeën, maar ze gaan niet op de stoel van de leerkracht zitten. Opvoeden is de primaire verantwoordelijkheid van ouders. Zij bepalen zaken zoals religie, voeding, kleding, tijdstip van naar bed gaan, vrijetijdsbesteding, hobby s, tv kijken en computergebruik. Een aantal van deze zaken hangt samen met schoolsucces, zoals het leren op school thuis ondersteunen, interesse voor schoolwerk tonen en achter de aanpak van de leerkracht staan. Dit is onderwijsondersteunend gedrag. Hoe meer hiervan aanwezig, hoe groter de kans op schoolsucces. Ook hier geldt dat leerkrachten hierover meedenken, maar niet op de stoel van de ouders gaan zitten. Ouders kunnen dus meedenken over het onderwijs en leerkrachten over de opvoeding. Ze kunnen elkaar buitengewoon waardevolle tips geven, zolang maar duidelijk is dat leerkrachten uiteindelijk beslissen over het onderwijs en ouders over de opvoeding. Respecteren betrokkenen elkaars kennis, ervaringsdeskundigheid en verantwoordelijkheden, dan verloopt de samenwerking voor een ieder plezierig: voor de leerkracht, ouders én voor de betreffende leerling. Voor kinderen is het van groot belang dat de samenwerking tussen hun leerkracht en ouders constructief verloopt. Zij hebben leerkrachten en ouders nodig die op één lijn zitten, dit geeft jonge kinderen veiligheid en oudere kinderen houvast. Stel dat ouders en leerkracht behoorlijk van mening verschillen, bijvoorbeeld over de invulling van de extra ondersteuning, dan blijven ze idealiter constructief met elkaar in gesprek en belasten ze het kind niet met hun onenigheid. Door aan te geven dat ze samen naar een oplossing zoeken, komt het kind niet in een loyaliteitsconflict. Van overzicht via inzicht naar uitzicht Gesprekken tussen leerkrachten en ouders hebben baat bij de structuur: van overzicht via inzicht naar uitzicht. Eerst bespreken wat goed gaat met het kind op school en thuis en Investeren in ouderbetrokkenheid is in het belang van kind, school en ouders Op ouder betrokkenheid vind je diverse links naar meer informatie over het onderwerp ouderbetrokkenheid, filmpjes met voorbeelden van contact en samenwerken en tips voor social media. JSW 3 november

32 Gesprekken tussen leerkrachten en ouders hebben baat bij structuur wat moeilijk: het overzicht. Bespreek ook de overeenkomsten en verschillen. Want veel leerlingen gedragen zich op school anders dan thuis en leerlingen kunnen zich bij de ene leerkracht weer anders gedragen dan bij de andere. Het zijn immers verschillende situaties. Met name de vraag waar bepaald gedrag goed gaat is dan interessant: hoe zou het komen dat het in de school- of thuissituatie wel lukt om? Tijdens deze (geheel vrijblijvende) uitwisseling is ieders bijdrage waardevol: die van de leerkracht als onderwijsprofessional en die van de ouders (en het kind) als ervaringsdeskundigen. Samen gaan ze na: welke kenmerken van kind (capaciteiten, interesses, sociale vaardigheden of werkhouding bijvoorbeeld), onderwijs (klassenmanagement en instructie bijvoorbeeld) en opvoeding (extra oefenen bijvoorbeeld) spelen mogelijk een rol? Deze kenmerken kunnen de ontwikkeling van het kind stimuleren (+) of belemmeren (-). Zijn er nog belangrijke vragen (?), dan kan een observatie of gesprek met de leerling nodig zijn om deze te beantwoorden. Bij deze analyse gaat het om de vraag: hoe zit het met de afstemming tussen dat wat het kind nodig heeft in onderwijs en opvoeding en dat wat het al dan niet krijgt in de aanpak van zijn leerkracht en ouders? Wat lukt school en ouders al wel en wat lukt ze (nog) niet? Zo ontstaat een gezamenlijk inzicht in de situatie; betrokkenen begrijpen wat er Human Touch Photography aan de hand is. Lukt 14 JSW 3 november 2013

33 het de leerkracht en ouders om waardering voor elkaar uit te spreken (bijvoorbeeld voor de grote inzet) of elkaar te complimenteren (bijvoorbeeld met een succesvolle aanpak), dan wordt de sfeer in het gesprek nog positiever. Zodra er genoeg inzicht in de wisselwerking is, formuleren leerkracht en ouders samen doelen voor het kind, het onderwijs en/of de opvoeding. Zij doen dit zo concreet mogelijk (in verband met de evaluatie): wat horen en zien we als ons doel is bereikt? Met als richtlijn: verander dat wat problematisch is én versterk/benut dat wat positief is. Bij ieder doel is er vervolgens de vraag: wat is nodig om dit doel te bereiken, het uitzicht. Bij kind-doelen horen onderwijs- en opvoedbehoeften (wat heeft dit kind in onderwijs en opvoeding nodig om dit doel te kunnen behalen?) en bij doelen voor de leerkracht en/of de ouders horen ondersteuningsbehoeften (wat hebben zij nodig om dit kind te kunnen bieden wat het nodig heeft op school en/of thuis?). Haalbaarheid In deze uitwisseling denken betrokkenen idealiter out of the box en ze geven elkaar tips: wat willen we veranderen? Daarna pas bespreken ze de haalbaarheid: wat kunnen we veranderen? Door van wenselijk naar haalbaar te redeneren, begrijpen school en ouders elkaar beter. Soms willen ze namelijk hetzelfde veranderen, maar blijkt dit niet haalbaar. Wat is voor deze leerkracht (met bijvoorbeeld nog 25 leerlingen in de klas) haalbaar en wat is voor deze ouders (met bijvoorbeeld nog twee kinderen en beiden een drukke baan) haalbaar? Het kan hierbij nodig zijn om weer even te benoemen wie waarover beslist: leerkrachten over het onderwijs en ouders over de opvoeding. Betrokkenen bespreken dit open en eerlijk en ze respecteren elkaars grenzen en keuzes. Hieruit komen de afspraken vanzelf: wie doet wat, wanneer, hoe en waarom? En tot slot: wanneer evalueren we of onze doelen zijn bereikt? Onderwijs: +/-/? Doel: Wat is nodig om de doelen te behalen? Onderwijs/opvoedbehoeften van het kind: opdrachten, materialen, onderwijsleeromgeving, instructie, feedback, groepsgenoten, leerkracht of ouders die Ondersteuningsbehoeften van de leerkracht: kennis, vaardigheden, ondersteuning van of door Ondersteuningsbehoeften van de ouders: kennis, vaardigheden, ondersteuning van of door Afspraken: Het kind gaat School gaat Ouders gaan Kind: +/-/? Doel: Handelingsgericht werken voor schoolteams en voor ouders in Samen Sterk: Ouders en School (ook wel HGW voor ouders genoemd). Hiermee streven leerkrachten en ouders hetzelfde na en spreken ze dezelfde taal. Dit bevordert hun onderlinge communicatie aanzienlijk en draagt bij aan een plezierige samenwerking, zo is onze ervaring. Voor zowel leerkrachten als ouders is hun basishouding van groot belang: wees een OEN (Open, Eerlijk en Nieuwsgierig) en laat je OMA (Overtuigingen, Meningen en Aannames) thuis! Ben je oprecht in het verhaal van de ander geïnteresseerd en luister je daar goed naar, dan valt er enorm veel van en met elkaar te leren. Veel succes daarmee! Opvoeding: +/-/? Doel: Op pagina 25 van deze JSW vind je de praktijkbijdrage Samenwerking met Glans. Hierin krijg je tips voor het voeren van gesprekken met ouders volgens de glans-techniek. Hoe onderhoud je het contact en hoe verdiep je het? Hoe zorg je ervoor dat je samenwerkt in plaats van elkaar tegenwerkt? Zelf aan de slag met ouderbetrokkenheid? Doe mee aan de Lezersactie op pagina 10. Het voorgaande is samen met ouders te visualiseren, op een schoolbord of flapover (zie de afbeelding hiernaast). Ouderbetrokkenheid loont Investeren in ouderbetrokkenheid loont en is in het belang van kind, school en ouders. Daarvoor is een helder en gezamenlijk kader nodig. Voor leerkrachten is dit uitgewerkt in VERDER LEZEN! Pameijer, N. (2012). Samen Sterk: Ouders & School! Leuven: Acco Pameijer, N., Beukering, T. van & Lange, S. de (2009). Handelingsgericht werken: een handreiking voor het schoolteam. Leuven: Acco. litera tuur! Hattie (2009). Visible learning. London & New York: Routledge, Taylor & Francis Group. Marzano, R. (2007). Wat werkt op school. Middelburg: Bazalt. JSW 3 november

34 Irene van Kesteren Ouders en school: een samenwerkend team Wie kent ze niet, die borrelpraatjes en klachten aan het hek? 'Ouders voeden niet meer op', 'Ze denken alleen maar aan zichzelf " of: 'Ze hebben geen klap verstand van onderwijs, maar bemoeien zich overal mee'. Maar ook: 'Die leerkrachten weten altijd alles beter', 'Ze horen niets eens wat je zegt', 'Ik houd mijn mond maar, anders krijgt mijn kind straks nog last'. Wie daaral te goed teveel naar luistert, zou kunnen denken dat een goede verstandhouding tussen ouders en school een illusie is. Een droombeeld in stand gehouden door beleidsmakers die de dagelijkse praktijk van scholen en ouders niet kennen. Toch is een goede samenwerking tussen school en ouders wel degelijk mogelijk. Dat niet alleen: een goede relatie is ook nodig. School en ouders hebben immers een gezamenlijk belang: een goede ontwikkeling van het kind.

35 uders zijn op de eerste plaats verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen, maar zij delen die veran twoordelij kheid met (vele) anderen. De school is hierbij een uitermate belangrijke partner. Wie zegt dat scholen moeten onderwijzen en ouders moeten opvoeden, staat buiten de werkelijkheid. Wie met kinderen omgaat, voedt ze bewust of onbewust (in positieve óf negatieve zin) op, of je dat nu wilt of niet. In de omgang met kinderen breng je cultuur over en draag je bij aan hun waarden- en persoonlijkheids ontwikkeling. De manieren waarop dat gebeurt verschillen natuurlijk. Tussen ouders en kinderen is er sprake van een uiterst persoonlijke en emotionele relatie. Scholen oriënteren zich vooral op de kennis en vaardigheden van het kind en de sociale ontwikkeling van het kind in de groep. Beide oriëntaties zijn voor een kind belangrijk. Zoals op microniveau, in en rond het gezin, de afstemming over de opvoeding - tussen beide ouders bijvoorbeeld - meerwaarde heeft, zo geldt dat ook voor de afstemming tussen school aan de ene kant en ouders aan de andere. INVESTEREN IN PARTNERSCHAP Het realiseren van partnerschap tussen school en ouders komt niet vanzelf. Daarin moet worden geïnvesteerd. Dat is een verantwoordelijkheid van ouders, maar vooral ook van de school. Niet omdat ouders de minderen zouden zijn, maar omdat de school, als samenhangende verzameling van professionals, de opdracht heeft een visie op de ontwikkeling van kinderen en de relatie met ouders te hebben. De ervaring leert dat de mogelijkheden voor een school om de terughoudendheid van ouders te doorbreken vele malen groter zijn dan de mogelijkheden van ouders om bij terughoudende scholen een voet aan de grond te krijgen. De ouders vormen immers niet vanzelfsprekend een eenheid, die een gezamenlijke lijn kunnen uitzetten, zoals de school dat wel kan. Een moeder: 'Wij zijn een groep betrokken ouders bij de school en maken ons zorgen over de vechtpartijen op de speelplaats en in de gangen. Het lijkt wel alsof de leerkrachten het niet zien of niet belangrijk vinden. Wij hebben er al een paar keer wat van gezegd, maar het is alsof je tegen dovemansoren praat. De luikjes gaan dicht en er verandert niets. ' ROLLEN VAN OUDERS 'Ouders zijn zo verschillend!' 'De een loopt de deur plat, de ander zien wij hier nooit.' 'Sommige ouders staan altijd voor ons klaar, anderen hebben altijd alleen maar kritiek op wat wij hier doen.' Daar valt weinig tegen in te brengen. Ouders verschillen inderdaad en hebben zo hun eigen cultuur die afwijkt van de schoolcultuur. Sterker nog: afhankelijk van de situatie stellen ouders zich verschillend op en nemen zij diverse rollen aan. In Ouders als educatieve partner. Een handreiking voor scholen van Q:primair worden verschillende rolpatronen onderscheiden: - opdrachtgever (ouder als bestuurslid), - leverancier (van kinderen), - consument of klant (van onderwijs), - belanghebbende of constituent (aan wie verantwoording wordt afgelegd, al dan niet via de Medezeggenschapsraad), - participant ofleverancier (van diensten), - gelijkwaardig partner. Met geen van deze rollen is iets mis. Integendeel, het ligt voor de hand dat ouders, afhankelijk van de omstandigheden, tussen de verschillende rollen heen en weer bewegen. Dat neemt niet weg dat naar mijn mening de partnerrol min of meer een overkoepelende rol is en het meest van alle zichtbaar maakt dat ouders en school een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben en deel uitmaken van hetzelfde systeem: de gekoppelde opvoedingscultuur van thuis en school. De ontwikkeling van kinderen - die met beide culturen te maken hebben - is gebaat bij een goede relatie tussen school en ouders. Kinderen hebben heel goed in de gaten of hun ouders een positieve relatie onderhouden met de school. Dat beïnvloedt hun welbevinden, wat weer leidt tot betere leerprestaties. Daarnaast vergemakkelijkt een goede relatie de opvoeding. Een vader: 'Onze zoon Jasper heeft de grootste moeite met rekenen. Dat vindt hij zeif nog het allervervelendste. Mijn vrouw heeft daarover een paar keer een gesprek met de juifrouw gehad. Wij weten nu hoe wij hem thuis kunnen helpen, zonder hem al te veel onder druk te zetten. En het helpt. Jasper begint er nu ze!ft lol in te krijgen. Beter kunnen wij het niet hebben. ' Ik durf de stelling aan dat de meeste ouders behoefte hebben aan een partnerschaprelatie met de school. Ook de ouders die zich zelden of nooit op school laten zien. Elke ouder wil het beste voor zijn kind en elke ouder wil dat de school daaraan een bijdrage levert. Een school die weet wat zij belangrijk vindt in de relatie met ouders en daarover ook open wil communiceren, heeft ouders daarom al half voor zich gewonnen. PEDAGOGISCHE OPDRACHT Dat scholen met ouders samenwerken en afstemmen over de opvoeding van kinderen staat, wat mij betreft, dus buiten discussie. Waarmee onmiddellijk is gezegd dat de samenwerking en afstemming tussen school en ouders niet langs standaardlijnen kunnen verlopen. Scholen verschillen van elkaar, ouders eveneens. Zaak is juist dat de school zich bewust is van haar mogelijkheden en doelbewuste keuzes maakt. Op de eerste plaats 35

36 natuurlijk over de wijze waarop zij vorm geeft aan haar pedagogische taak of opdracht. Wat zijn, mede gezien de identiteit van de school en de daaraan verbonden missie, de belangrijke waarden waar de school voor staat, die in de opvoeding van de kinderen tot uitdrukking moeten komen? Op welke wijze geeft de school daaraan vorm? Met andere woorden: hoe gaat de school met kinderen om? Tot welke concrete handelswijzen en onderlinge afspraken leidt dat? Voor mij is het niet meer dan vanzelfsprekend dat scholen ouders betrekken bij de steeds terugkerende discussie over de pedagogische opdracht van de school. De school vormt immers een grotere gemeenschap, waar naast kinderen en professionals, ook ouders deel van uitmaken. De confrontatie met de waarden en normen van ouders, hoe divers ook, speelt een rol in het keuzeproces waar de school voor staat. Een ouder: 'Pas was er op onze school een ouder panel over straffen en belonen. Er waren zo'n twintig ouders, de directeur en verschillende leerkrachten. Ik was er ook bij als ouder en ik ben er zeer enthousiast over. Wij hadden een heel goed gesprek. Als besluit van de avond zijn er allerlei suggesties over tafel gegaan waar de school en ook wij als ouders over na kunnen denken. Het is heel goed als ouders en school over zulke onderwerpen met elkaar praten. De directeur schrijft hier binnenkort over in de schoolkrant (hij laat het ons eerst lezen) en dan schrijven wij ook nog een stukje. Zo houden wij alle ouders erbij betrokken. ' 36 VISIE Het voorgaande impliceert ook dat de school een visie ontwikkelt op de wijze waarop zij relaties onderhoudt met de ouders. De pedagogische opdracht van de school, gecombineerd met de overtuiging dat partnerschap tussen ouders en school kinderen ten goede komt, leidt tot het antwoord op de vraag hoe de verhouding tussen school en ouders er uit moet zien. Wat wil je, in het belang van de kinderen, met elkaar bereiken? Hoever kom je op elkaars terrein? Hoe vrijblijvend is die relatie? Ook hier geldt wat mij betreft: de visie op de relatie met ouders ontwikkelt een school niet in een eigen cultuur, maar met de ouders samen. Een visie op die relatie dient zichtbaar te worden in concrete keuzes rondom de samenwerking en afstemming met ouders. Dat kan bijvoorbeeld ertoe leiden dat de school besluit het intakegesprek met nieuwe ouders hoog op de prioriteitenlijst te zetten, vanuit de gedachte dat juist daar de eerste bouwstenen voor gelijkwaardig partnerschap kunnen worden gelegd. Het ontwikkelen van en uitwerking geven aan die visie ontwikkelt en bevestigt een cultuur van gezamenlijke verantwoordelijkheid. In het voorgaande ben ik er impliciet van uit gegaan dat schoolteams altijd een eenheid vormen. Helaas is dat niet altijd het geval. Binnen scholen bestaan soms verschillende partijen, die op cruciale momenten niet op één lijn kunnen komen. In het belang van kinderen en hun ouders is het echter noodzakelijk dat discussies over de pedagogische opdracht van de school en over de visie op de relatie met ouders uiteindelijk uitmonden in één gemeenschappelijke visie, waar ieder zich achter schaart en ook naar handelt. Ouders mogen dat, naar mijn mening, van een professioneel team en van professioneelleiderschap ook verwachten. RELATIE MET OUDERS Vanzelfsprekend zijn lang niet alle ouders betrokken in het gehele proces. Dat is onmogelijk en ook niet echt nodig, zolang de insteek maar is het creëren van een relatie met alle ouders, ook met ouders die om welke reden dan ook, niet op school zullen verschijnen. Natuurlijk is partnerschap gemakkelijker te realiseren wanneer school en ouders elkaar daadwerkelijk ontmoeten en ervaringen met elkaar delen. Juist in de kennismaking met nieuwe ouders kun je als school ouders proberen te overtuigen van het belang daarvan. Maar als het niet anders kan, is partnerschap tussen school en ouders ook mogelijk, als er een fysieke afstand bestaat tussen school en een deel van de ouders. Dat vraagt om specifieke informatie- en communicatie-instrumenten. Als

37 de school aan ouders duidelijk maakt dat zij waarde hecht aan partnerschap is elke beperking te overwinnen. Een deel van de ouders zal kiezen voor vormen van partnerschap op en binnen de school: meehelpen, meedenken en meebeslissen. Min of meer informele vormen van meedenken, het ouderpanel bijvoorbeeld, bewerkstelligen dat een grotere diversiteit aan ouders een bijdrage levert aan de ontwikkeling van de school. En dus optreedt als partner van de school. Een ander deel van de ouders kiest voor vormen van partnerschap met het oog op de ontwikkeling en het welbevinden van het eigen kind. Het is mijn overtuiging dat de school die een cultuur van gezamenlijke verantwoordelijkheid ontwikkelt en uitdraagt, wegen vindt om de afstemming met zoveel mogelijk ouders tot stand te brengen. De auteur is directeur van de Nederlandse Katholieke vereniging van Ouders LITERATUUR: Rooijen, A. van & C. De Wit (2004): School en ouders als partners: van visie naar praktijk. Een handreiking voor basisscholen. Den Haag: NKO Wit, C. de (2005): Ouders als educatieve partner. Een handreiking voor scholen. Den Haag: Q:Primair

38 Een model ontwerpen

39 ZILL EN OUDERBETROKKENHEID EEN EIGEN MODEL ONTWERPEN doel inspiratie je (opgedane) ideeën in een model gieten waarmee je als begeleider aan de slag kan 15 min. 1 We bieden drie voorbeeldmodellen aan ter inspiratie. betrachting 2 Hoe kunnen we de relatie tussen ZILL en ouderbetrokkenheid zichtbaar maken? Hoe zorgen we dat dit een blijvend verhaal is? opdracht 3 Ontwerp een eigen model om dit te verduidelijken..

40 voorbeeldmodel 1 voorbeeldmodel 2

41 voorbeeldmodel 3

42 Reflectievragen bij de werkwinkel 1. Wat leer je in deze werkwinkel rond kwaliteitsvol onderwijs voor elk kind? 2. Hoe zet je de inhoud van deze werkwinkel in jouw praktijk in? Met wie kan je hiervoor samenwerken?

43 Hartelijk dank voor jullie aandacht!