Agenda CDD Beleid en risicobeheersing

Transcriptie

1 CDD Beleid en risicobeheersing De wet vertalen naar de praktijk Ad Kuus Rabobank 13 juni 2017 Agenda CDD regelgeving Beheersingsraamwerk CDD Beleid Risico-inventarisatie Cliëntenonderzoek Jurisprudentie Beheersmatrix 1

2 Klantintegriteit: het kader 1988 FATF: 40 aanbevelingen 1991 EU-richtlijn ter bestrijding van witwassen 1993 Wet MOT en WID 2001 BIS: CDD for Bank 2002 Wolfsberg Principles 2005 Derde EU-richtlijn Wwft: 1 augustus Aanpassing Wwft 2013 Leidraad DNB/AFM/MinFin e EU Richtlijn 2017 Aanpassing Wwft e EU Richtlijn Wijzigingen Wwft (4 e AML) Risico analyse Meer risk based PEP UBO Uitbreiding toepassing: Fiscale delicten Kansspelsector Verlaging drempel contante betalingen (handelaren in goederen van hoge waarde) van naar Aanpassing optie vereenvoudigd CDD: Banken Gelden op derdengeldenrekeningen notarissen/advocaten Electronisch geld Afgeleide identificatie niet meer bij wet geregeld Andere eisen vastlegging UBO Verantwoordelijke binnen organisatie en compliance rol 4 2

3 Implementatie Ingangsdatum 4 e AML Invoering nationale wetgeving Planning Nederland Consultatiedocument aanpassing Wwft Afzonderlijk voorstel UBO-register? AmvB s (consultatie( Definitief wetsvoorstel - Tweede Kamer - Eerste Kamer 20 mei 2015 Uiterlijk 26 juni juli 16 augustus 2016??? voor eind ingediend 2 mnd 6 wkn 12 weken doorlooptijd?? Publicatie Staatsblad: ingangsdatum?? Coulanceperiode?? 3 maanden?? 5 UBO Uiteindelijk belanghebbende: 25% van de aandelen of stemrechten in rechtspersoon, of andere wijze feitelijke zeggenschap Begunstigde van 25% van het vermogen van een stichting of trust Belanghebbende van personenvennootschap Op andere wijze feitelijke zeggenschap hoger leidinggevend personeel als er geen andere UBO is vastgesteld. 10% norm voor bepaalde UBO s? UBO risk based identificeren en eventueel verifiëren: UBO verklaring of gegevens KvK; risk based aanvullende info Onderzoek naar bron van het hele vermogen van de PEP-UBO 3

4 UBO Register UBO register Centraal aandeelhouders register Wie gaat de registers vullen Wie mag de registers raadplegen De instelling mag zich niet uitsluitend op een register verlaten! 7 5 e Anti Witwas Richtlijn (concept) Toezicht op platforms wisselen virtuele valuta Verdere verkleining vrijstelling voor prepaid kaarten (150 eur per maand) Verificatie ook mbv electronische identificatiemiddelen Aanscherping CDD hoog-risico landen Betere toegang tot UBO-register voor meldplichtige instelling UBO-grens naar 10% bij bepaalde ondernemingen Aanscherpen onderzoek trust Uitbreiding bevoegdheden FIU voor informatievergaring Verbetering samenwerking FIU s Centraal register voor bankrekeningen 8 4

5 De Risico s Wwft: Betrokken bij witwassen of terrorismefinanciering Meldplicht Wet op het financieel toezicht: Customer Due Diligence Reputatierisico Operationeel en Juridisch risico Wetboek van Strafrecht Strafbaar stelling witwassen Eenvoudig witwassen Sanctiewet Wwft - Wft Overlap van regels voor instellingen die onder de Wft vallen: ethiek 5

6 Beheersingsraamwerk Leidraad DNB: 1. Systematische analyse van de integriteitsrisico s 2. Opzet van een strategie 3. Beleid opstellen 4. Beleid uitwerken in procedures en maatregelen 5. Toetsing en beoordeling Beheersingsraamwerk Integere Bedrijfscultuur Belangenafweging en evenwichtig handelen Risicoanalyse en vastlegging daarvan Consistent handelen Duidelijke doelstellingen en handelen in lijn daarmee Bespreekbaar maken (tegenspraak) Ruimte geven voor bespreken Voorbeeldgedrag leiding Uitvoerbaarheid Realistische targets, geen (perverse) prikkels Transparantie Communiceren naar alle stakeholders Handhaving Consequenties verbinden aan niet-naleving 6

7 Beheersingsraamwerk Systematische analyse van integriteitsrisico s (art 10 Besluit Prud. Regels, art 4 Regeling integere bedrijfsvoering Wtt) Gebruikersgids DNB Beheersingsraamwerk Integere Bedrijfscultuur Systematische analyse van de integriteitsrisico s 7

8 Beheersingsraamwerk Integere Bedrijfscultuur Systematische analyse van de integriteitsrisico s Beheersingsraamwerk Integere Bedrijfscultuur Systematische analyse van de integriteitsrisico s Beleid opstellen en uitwerken in procedures en maatregelen Klant in sanctieland Spaarrekening impact 8

9 Beheersingsraamwerk Integere Bedrijfscultuur Systematische analyse van de integriteitsrisico s Beleid opstellen en uitwerken in procedures en maatregelen Awareness: opleidingen Beheersingsraamwerk Integere Bedrijfscultuur Systematische analyse van de integriteitsrisico s Beleid opstellen en uitwerken in procedures en maatregelen Awareness: opleidingen Dossiervorming Vastlegging Bewaartermijnen 9

10 Beheersingsraamwerk Integere Bedrijfscultuur Systematische analyse van de integriteitsrisico s Beleid opstellen en uitwerken in procedures en maatregelen Awareness: opleidingen Dossiervorming Toetsing en beoordeling PDCA Toezicht Intern Extern Beleid Risico categorieën Laag Normaal Verhoogd Onacceptabel Beheersmaatregelen 10

11 Risicobeheersing Maatregelen formuleren om risico s te beheersen Risico beperken Beleidskeuzes Flankerend beleid Risico s accepteren op het juiste niveau Review en monitoring Relevante risico s DNB Leidraad: Landen Producten, diensten, transacties Cliënten en leveringskanalen 4e AML: Geografisch Clientgebonden Product-, dienst-, transactie- of leveringskanaalgebonden 11

12 Landenrisico 1 FATF via DNB en Ministerie van Financiën (art 9: aanwijzing) FATF Tegenmaatregelen Noord Korea en Iran Strategische tekortkomingen Bosnia-Herzegovina, Ethiopia, Iraq, Sri-Lanka, Syria, Trinidad and Tobago,, Vanuatu, Yemen EU: Afghanistan, Bosnië en Herzegovina, Guyana, Irak, Laos, Syrië, Uganda, Vanuatu, Jemen Landenrisico 2 Terrorisme risico 12

13 Landenrisico 3 Sanctierisico Landenrisico 4 Terrorisme risico Corruptierisico: Transparancy International 13

14 Landenrisico 6 Terrorisme risico Corruptierisico Politieke instabiliteit Offshore financieel centrum (belastingparadijzen) Landenrisico 7 Terrorisme risico Corruptierisico Politieke instabiliteit Offshore financieel centrum (belastingparadijzen) Basel AML Index 14

15 Producten en diensten Internationale correspondent banking diensten (internationale) private banking diensten Bankbiljetten en edelmetalen Grote coupures: 100, 200, 500 Bevorderend van anonimiteit of eenvoudig grensoverschrijdend Online banking Waardekaarten Private investment, trusts New Payment Methods Zakelijk vastgoedactiviteiten Shellbanks Verbod om een een correspondentbankrelatie aan te gaan met een shellbank of een bank die shellbank rekeningen laat aanhouden. (Shellbank: bank die geen fysieke vestiging heeft en ook geen onderdeel uitmaakt van conglomeraat dat onder toezicht staat 15

16 Zakelijk vastgoed Beleidsregel DNB inzake Zakelijke vastgoedactiviteiten Zakelijk vastgoed Projectontwikkeling Financiering Beleggen DNB: zakelijke relatie die naar zijn aard een hoger risico is Eigen beleid maken Ook beleid van de klant toetsen Cliëntrisico s Ongebruikelijke patronen Geografische afstand Frequentie en reden overstap Schuiven van tegoeden zonder duidelijke reden Ongebruikelijke of complexe structuren Risicovolle branches PEP s 16

17 Risicovolle branches Verboden growshops Gedoogd Coffeeshops Risicovol Sexwerkers Horeca Fondsenwervers Autohandel Oude metalen Kansspelen, loterijen Belwinkels Antiek Illegale financiële onderneming Circulaire illegale financiële ondernemingen (2005) - Indicatie van illegale fin. Ondernemingen: - Naam rekeninghouder: bank, trustkantoor, participatiefonds - Rekening verloop: grote stortingen, kleine periodieke terugboekingen - Omschrijvingen transacties: rente, rendement, premie, provisie - Contante stortingen door particulieren + overboekingen naar buitenland - Periodiek omwisselen - Aanbieden van rentecoupons - Geen relaties met illegale ondernemingen - Toezichthouder melden. 17

18 PEP Politiek Prominente Persoon Staatshoofden, regeringsleiders, ministers, staatssecretarissen; Parlementsleden Leden hoge rechterlijke instanties Ambassadeurs, hoge legerofficieren Leiding overheidsbedrijven en toezichthouders Bestuurders internationale organisaties Bestuurders politieke partijen Tot één jaar na beëindiging functie Directe familieleden daarvan De naaste geassocieerden Buitenlandse nationaliteit, maar ook wonend in Nederland Nederlanders buiten Nederland Domestic PEP s Overige risico s Faciliteren van criminele activiteiten Loterijen (zwarte lijst) Kweken verdovende middelen Marktplaatsfraude Factuurfraude 18

19 Laag risico Vereenvoudigd cliëntenonderzoek Bepaalde soorten klanten: Financiële instelling die is gevestigd in de EU en bepaalde andere landen met soortgelijke regels en toezicht Beursgenoteerde ondernemingen in lidstaten en bepaalde andere landen Clienten die geld aanhouden op rekeningen van notarissen en advocaten (client van uw client) Nederlandse overheidsinstantie Europese instantie Bepaalde producten Kleine levensverzekeringen Pensioenproducten Electronisch geld: Max 150 op de kaart Max 2500 per jaar oplaadbaar (en max 1000 terugbetaalbaar) CDD Beleid Beleid rond klantacceptatie (wie mag beslissing nemen) Ken uw klant: identificatie en verificatie doel relatie, herkomst middelen Monitoring en review van klanten Risicomanagement Tone at the top audit en compliance dossiervorming Opleidingen: permanente educatie Risk based benadering Integreren in overige processen! 19

20 Ken uw klant: Integraal KEN UW KLANT Cliëntenonderzoek Identificatie Verificatie van de identiteit Identificeren van de uiteindelijk belanghebbende (UBO) Kennen van het doel en de aard van de relatie Voortdurende controle op de zakelijke relatie en de verrichte transacties; en Voortdurende controle op de bron van de middelen die bij de relatie/transactie gebruikt worden. 20

21 Hoe onderzoeken Klantgesprek Toetsen EVA, VIS, BKR, Sanctielijsten Klompengevoel Doorvragen bij signalen Open bronnen/internet Accountantsverklaringen Inschakelen gespecialiseerd bureau Risicobepalen en accepteren Bevoegdheden matrix Risico groep Bevoegd Laag Adviseur Midden Teamleider/manager Hoog Senior Management Rol Compliance 21

22 Voortdurende controle van de relatie Monitoring systematische analyse transacties Voortdurende controle van de relatie Monitoring systematische analyse transacties Review Heruitvoering/actualisering cliëntenonderzoek Periodieke review Afhankelijk van het risico Niet vereist bij laag risico, maar wel bij nieuwe dienst/product of wijziging kenmerken Incident gedreven review Bij signalen (monitoring, uitlevering) bad news 22

23 Periodieke review Risico groep Laag Midden Hoog Periodieke review Geen periodieke review Review bij risico verhogende verkoop Elke 3 5 jaar Elke 6 12 maanden Beëindiging relatie Contractvrijheid Redelijkheid en billijkheid Criteria Ernst van het feit Risico voor de instelling Mate van afhankelijkheid van de klant bij de rekening Unbankables 23

24 Jurisprudentie Rechtbank Utrecht Jurisprudentie ECLI:NL:RBROT:2017: dossiers onderzocht: 3 keer UBO niet gecontroleerd, geen PEP-screening Boete euro het identificeren van de uiteindelijk belanghebbende en een PEP is vormvrij en instellingen kunnen derhalve zelf bepalen hoe het beleid wordt ingericht om aan deze verplichting te voldoen. Dat betekent niet dat er bij [eiseres] onduidelijkheid heeft kunnen bestaan over het feit dat zij verplicht is onderzoek naar de uiteindelijk belanghebbende en een eventuele PEP te verrichten. 24

25 Jurisprudentie Fiscaal geld (HR 2008, LJN: BD2774) De wetgever heeft niet beoogd andere beperkingen aan te leggen wat betreft het gronddelict waaruit het voorwerp van de witwashandelingen afkomstig is, dan dat het moet gaan om een misdrijf. Aan zijn oordeel dat de verdachte van het haar tenlastegelegdemoet worden vrijgesproken, heeft het Hof kennelijk ten grondslag gelegd dat vermogensbestanddelen waarover men de beschikking heeft doordat belasting is ontdoken, niet kunnen worden aangemerkt als voorwerpen "afkomstig (...) van enig misdrijf" in de zin van de art. 420bis en 420quater Sr. Dat oordeel getuigt van een onjuiste rechtsopvatting. Die vermogensbestanddelen kunnen in zoverre worden aangemerkt als van misdrijf afkomstig in de zin van voormelde bepalingen. Jurisprudentie Fiscaal geld (Hof A dam ) Verdachte was veroordeeld wegens witwassen van niet aangegeven geld op een rekening in Luxemburg Verdachte had met de fiscus afgerekend (naheffing) In deze zaak besloot het Hof dat ook het wederrechtelijk verkregen voordeel ontnomen mocht worden. Dat voordeel bestond uit het niet opgegeven saldo! 25

26 Risk based implementatie Categorie Voorbeelden Maatregelen Acceptatie Review/monit. Laag Normaal Hoog Onacceptabel 26