Bijlage 1 bij besluit DRZN /MT/HG, d.d

Transcriptie

1 Bijlage 1 bij besluit DRZN /MT/HG, d.d WINNING SUPPLETIEZAND VLIELAND 2008 INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN

2 DE AANVRAAG De aanvraag heeft betrekking op de zandwinning in 2008 in de Noordzee ten behoeve van de vooroeversuppletie langs de kust van Vlieland. Het gaat daarbij om één winkavel L12H met bestemming vooroeversuppletie Vlieland ter hoogte van kilometerraaien 47 tot 50. Net als in voorgaande jaren zullen in 2008 op diverse plaatsen langs de Nederlandse kust zandsuppleties worden uitgevoerd ten bate van de kustveiligheid. Hiervoor zal op verschillende locaties op de Noordzee tussen de doorgetrokken 20-meterlijn en de 12-mijlsgrens zand worden gewonnen. Voor de zandwinning in 2008 was de effectinschatting moeilijker dan voor de winning in 2007 omdat de beoogde zandwinningen mogelijk samenvallen met de zandwinningen ten behoeven van de Tweede Maasvlakte. Anders dan bij de beoordeling van de zandwinningen in 2007 is niet op voorhand uit te sluiten dat er significante effecten zouden kunnen optreden. Om deze reden vraagt Rijkswaterstaat vergunning aan voor de zandwinningen ten bate van de kustveiligheid die plaatsvinden in De aanvraag heeft alleen betrekking op de zandwinning, de feitelijke zandsuppletie valt buiten deze aanvraag. Wijze van zandwinning De zandwinning zal worden uitgevoerd met een sleephopperzuiger. Dit is een zelfvarend baggerwerktuig dat al varend zand van de bodem op zuigt. De sleephopperzuiger is voorzien van één of meer pompinstallaties en een eigen laadruim. De sleephopperzuiger baggert al varend met een snelheid van 4 à 7 km/u (2 à 4 knopen). Het baggermengsel wordt het laadruim ingeperst, waar het zand vervolgens de gelegenheid krijgt om te bezinken. Zandbehoefte Men is voornemens om per wingebied één of meerdere sleephopperzuigers in te zetten en het hele jaar door (24 uur per dag) te winnen mits de weersomstandigheden dat toelaten. De meest voorkomende sleephopperzuigers die zullen worden in gezet hebben een beunvolume die varieert tussen en m³. De gemiddelde sleephopperzuiger heeft ongeveer 1 tot 1,5 uur nodig om het laadruim te vullen, bij de grote sleephopperzuigers is dat langer. Het type sleephopperzuiger dat zal worden toegepast is afhankelijk van de beschikbaarheid van materieel bij de aannemer die het werk zal uitvoeren, de periode dat de win- c.q. stortlocatie beschikbaar is, de waterdiepte, het type suppletie en de situatie ter plaatse. De totale winning bij Vlieland in 2008 is 2,52 mln m³ (1,26 km², 1,8 mln m³ netto). De bruto te winnen hoeveelheden zand zijn groter dan de netto te winnen hoeveelheden zand vanwege de overvloei. Naar schatting zal bij maximaal 20% van de gewonnen hoeveelheden sprake zijn van een overvloei van 20%, terwijl bij 80% van de gewonnen hoeveelheden een overvloei van maximaal 5% aan de orde is. Gemiddeld wordt dus rekening gehouden met een overvloei van circa 8%. Locatie De wingebieden liggen voor de kustvakken waar in het kader van regulier onderhoud en aanpak Zwakke Schakels zandsuppletie nodig is. Het gaat in deze aanvraag om één winkavel, L12H, bestemming vooroeversuppletie Vlieland, ter hoogte van kilometerraaien 47 tot 50. De coördinaten volgens het systeem ED50 UTM zijn: Coördinaten hoekpunten winkavel L12H (X) (Y) , , , , , , , , , , , ,00 De maximale zuigdiepte van een kleine sleephopperzuiger (zonder onderwaterpomp) bedraagt circa 24 meter. Dat betekent, dat uitgaande van een gemiddelde waterdiepte van circa 20 meter, de windiepte maximaal 4 meter kan bedragen. In geval van slecht weer en tij kan de windiepte afnemen met 2 meter. 2

3 WETTELIJK KADER Beschermde natuurmonumenten Artikel 60, lid 1 en lid 2, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat besluiten welke genomen zijn op basis van de Nb-wet 67 (waaronder o.a. het besluit tot aanwijzing van het natuurmonument Waddenzee ) gelden als besluiten welke genomen zijn op basis van artikel 10 van de Nb-wet 1998 (besluiten ter aanwijzing van beschermde natuurmonumenten). Artikel 10, lid 1, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat de minister van LNV bij besluit een natuurmonument kan aanwijzen als beschermd natuurmonument. Artikel 10a, lid 1, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat de minister van LNV gebieden aanwijst ter uitvoering van de Vogel- en Habitatrichtlijn. Lid 3 van dit artikel stelt dat de instandhoudingsdoelstelling van deze gebieden mede betrekking kan hebben op doelstellingen ten aanzien van het behoud, het herstel en de ontwikkeling van het natuurschoon of de natuurwetenschappelijke betekenis van het gebied, anders dan vereist ingevolge de Vogel- en Habitatrichtlijn. Artikel 15a, lid 2, van de Nb-wet 1998 stelt dat een besluit houdende aanwijzing van een natuurmonument als beschermd natuurmonument onder de Nb-wet 1998 vervalt met ingang van het tijdstip waarop doch slechts voorzover dat beschermd natuurmonument deel uitmaakt van een Natura 2000-gebied. Natura 2000-gebieden Artikel 19d, lid 1, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat het verboden is zonder vergunning, of in strijd met aan een dergelijke vergunning verbonden voorschriften of beperkingen, projecten of andere handelingen te realiseren c.q. te verrichten die, gelet op de instandhoudingsdoelstelling, de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in een Natura 2000-gebied kunnen verslechteren of een verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor het gebied is aangewezen. Zodanige projecten of andere handelingen zijn in ieder geval projecten of handelingen die de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied kunnen aantasten. De vergunningplicht, zoals deze is neergelegd in artikel 19d van de Nb-wet, ziet niet alleen op handelingen die van invloed zijn en verricht worden binnen een Natura 2000-gebied, maar tevens op activiteiten die buiten een Natura 2000-gebied worden verricht maar wel effecten hebben binnen het beschermde gebied, de zogenaamde externe werking. Artikel 19e, sub a en sub b, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat GS c.q. de minister van LNV bij het verlenen van een vergunning op basis van artikel 19d, lid 1, van de Nb-wet 1998 rekening houden met: - de gevolgen die een project of andere handeling, waarop de vergunningaanvraag betrekking heeft, gelet op de instandhoudingsdoelstelling kan hebben voor een op grond van artikel 10a, lid 1, van de Nb-wet 1998 aangewezen gebied of het gebied waarvan de aanwijzing als zodanig in overweging is genomen als bedoeld in artikel 12, lid 3, van de Nb-wet 1998 en - met een op grond van artikel 19a of artikel 19b, van de Nb-wet 1998, vastgesteld beheersplan. Artikel 10a, lid 1, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat de minister van LNV gebieden aanwijst ter uitvoering van de Vogel- en Habitatrichtlijn. Lid 3 van dit artikel stelt dat de instandhoudingsdoelstelling van deze gebieden mede betrekking kan hebben op doelstellingen ten aanzien van het behoud, het herstel en de ontwikkeling van het natuurschoon of de natuurwetenschappelijke betekenis van het gebied, anders dan vereist ingevolge de Vogel- en Habitatrichtlijn. De Waddenzee, de Noordzeekustzone, Duinen Vlieland, Duinen Texel en Duinen Terschelling zijn krachtens de Vogelrichtlijn aangewezen als Speciale Beschermingszone. De betreffende gebieden zijn voorts bij de Europese Commissie aangemeld als Habitatrichtlijngebieden. Op 19 mei 2003 heeft Nederland de Europese Commissie een lijst van 141 Habitatrichtlijngebieden aangeboden. Op 8 december 2004 heeft de Europese Commissie bekend gemaakt dat zij deze lijst heeft vastgesteld. 3

4 De Waddenzee is onder de Nb-wet 67 in 1981 en 1993 aangewezen als staatsnatuurmonument. Conform artikel 19g, lid 1, van de Nb-wet 1998 kan een vergunning slechts worden verleend indien het bevoegd gezag uit de passende beoordeling zonder enige twijfel kan concluderen dat de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied c.q. desbetreffende gebieden niet aangetast zullen worden. VERGUNNINGPLICHT Ik stel vast dat de voorgenomen winning in potentie de natuurlijke kenmerken van de Natura 2000-gebieden Waddenzee, Noordzeekustzone, Duinen Vlieland, Duinen Texel en Duinen Terschelling zou kunnen aantasten. Derhalve ben ik van mening dat deze winning als vergunningplichtig onder de Nb-wet 1998 moet worden aangemerkt. Ik wil u er voorts op wijzen dat, indien zulks uit de vereisten van de Flora- en Faunawet en de bevindingen in de Ecologische Toetsing voortvloeit, u tevens dient te beschikken over een ontheffing ex artikel 75, derde lid, van de Flora- en Faunawet. Een dergelijke ontheffing dient u aan te vragen bij Dienst Regelingen, t.a.v. Team Uitvoering Flora- en Faunawet, Postbus 1191, 3300 BD te Dordrecht. Voor meer inhoudelijke informatie verwijs ik u naar de website: BELEIDSAFWEGING Nota Ruimte (2006) In zijn algemeenheid is het ruimtelijk beleid voor de VHR-, NB-wet- en EHS- gebieden gericht op het behoud, herstel en de ontwikkeling van de wezenlijke kenmerken en waarden van een gebied. De bescherming van de wezenlijke kenmerken en waarden vindt plaats door toepassing van een specifiek afwegingskader, het zogenoemde «nee, tenzij»-regime. Het Nederlandse deel van de Noordzee is aangewezen als kerngebied van de Ecologische Hoofdstructuur. Hiervoor geldt de volgende doelstelling: Het versterken van de economische betekenis van de Noordzee en behoud en ontwikkeling van internationale waarden van natuur en landschap door de ruimtelijk-economische activiteiten in de Noordzee op duurzame wijze te ontwikkelen en op elkaar af te stemmen met inachtneming van de in de Noordzee aanwezige ecologische en landschappelijke waarden. Een onbelemmerd uitzicht vanaf de kust vormt daarvan een onderdeel. Aangezien het afwegingskader van de Ruimte in het onderhavige geval het afwegingskader van de Habitatrichtlijn volgt, is met het doorlopen van het afwegingskader zoals opgenomen in artikel 19f, lid 1, van de Nb-wet 1998 materieel aan de vereisten van het afwegingskader de Nota Ruimte voldaan. In de Nota Ruimte is voor de Noordzee de volgende doelstelling geformuleerd: waarborging van de veiligheid tegen overstromingen vanuit zee met behoud van (inter)nationale ruimtelijke waarden waarbij de gebiedsspecifieke identiteit een belangrijke kernkwaliteit is. De volgende opgaven staan centraal: integraal kustbeheer, begrenzing en bescherming kustfundament, introductie strategie voor beheer zandige kust, en het op sterkte hebben en houden van de zeewering. Voorop staat waarborging van het dynamische zandige kustsysteem als drager van alle functies. De prioriteit ligt daarbij op het behoud en de ontwikkeling van veerkracht en natuurlijke dynamiek, met respect voor de morfologische en ecologische processen. Deze aspecten zijn bepalend voor de toelaatbaarheid en inpasbaarheid van andere functies. Voor de toelaatbaarheid en inpasbaarheid van andere functies dient een stappenschema te worden doorlopen, waarbij nut en noodzaak van nieuwe activiteiten op zee met significante ruimtelijke en/of ecologische consequenties aangetoond dient te worden, tenzij activiteiten in deze nota expliciet worden toegestaan of door vigerend rijksbeleid worden gestimuleerd. Het stappenschema is nader uitgewerkt in het IBN Winning van zand in de Noordzee is van nationaal belang en mag alleen plaatsvinden zeewaarts van de doorgaande NAP -20m dieptelijn. De bestaande zandvoorraden in de kustzone (landwaarts van de doorgaande NAP -20m dieptelijn) en het dynamische karakter daarvan moeten behouden 4

5 blijven. Nadere voorwaarden voor de winning van bouwstoffen zijn opgenomen in het RON2. In de nota worden ook de Zwakke Schakels in de kust genoemd welke moeten worden aangepakt. De winkavel waar de aangevraagde activiteit zal gaan plaatsvinden ligt zeewaarts van de doorgaande NAP 20m dieptelijn. Het vormgeven van de uitvoering, handhaving en andere beheertaken in de Noordzeekustzone zal verder gestalte krijgen middels het Integraal Beheerplan Noordzee Een nadere uitwerking en concretisering van het beleid voor de Waddenzee is opgenomen in een aparte PKB, te weten de Derde Nota Waddenzee. Integraal Beheerplan Noordzee 2015 (hierna: IBN 2015) Het IBN 2015 vervangt de in 1999 verschenen Beheersvisie Noordzee Binnen het plan wordt o.a. een afwegingskader ontwikkeld dat duidelijkheid schept over de (on)mogelijkheden van initiatieven voor toekomstig gebruik op de Noordzee. In relatie tot de binnen het gebied aanwezige biodiversiteit en de regulering van het menselijk gebruik van het gebied wordt vanuit het beheersplan Noordzee het volgende gesteld: Bij de vergunningverlening voor het ontplooien van economische activiteiten op zee wordt gestreefd naar het zo veel mogelijk beperken van effecten op het ecosysteem. Afhankelijk van de omvang van een activiteit geldt een m.e.r.-plicht, waarbij onderzoek naar effecten op het ecosysteem een belangrijk onderdeel is. Op basis hiervan worden indien nodig beperkende maatregelen getroffen. Ook bij activiteiten die buiten de m.e.r.-plicht vallen, worden natuurvriendelijke technieken voorgeschreven. [ ]. Als een activiteit negatieve effecten heeft, moeten deze eerst met maatregelen beperkt (gemitigeerd) worden.[ ] Met het doorlopen van de Nb-wetvergunningprocedure wordt aan het bovenstaande voldaan. Met betrekking tot de kustlijnzorg wordt in het IBN 2015 gesteld: Het hoofddoel van de kustlijnzorg is de veiligheid van primaire waterkeringen in het kustgebied te waarborgen. Dit doel wordt geacht te zijn bereikt als de kustlijn wordt gehandhaafd [ ] de basiskustlijn en de zandbalans in het kustsysteem dienen gehandhaafd te blijven: het kustsysteem als geheel mag structureel geen zand verliezen. Daarom mag binnen de doorgaande NAP 20 m lijn geen zand worden gewonnen. In de Nota Ruimte en het regionaal Ontgrondingenplan Noordzee (RON 2) is deze doorgaande NAP 20 m lijn verankerd als zeewaartse begrenzing van het kustfundament. De doorgaande NAP -20 m lijn + 2 km geldt als begrenzing voor diepe zandwinning. De winkavel waar de aangevraagde activiteit zal gaan plaatsvinden ligt zeewaarts van de doorgaande NAP 20m dieptelijn. PKB Derde Nota Waddenzee (hierna: PKB) In de PKB staat het volgende beschreven met betrekking tot externe werking: Plannen, projecten of handelingen buiten het PKB-gebied, waarvan op grond van objectieve gegevens niet kan worden uitgesloten dat zij afzonderlijk of in combinatie met andere plannen, projecten of handelingen significante gevolgen hebben voor de, op grond van deze PKB, te beschermen en te behouden waarden en kenmerken van de Waddenzee, dienen aan de hoofddoelstelling van deze PKB te worden getoetst. De op grond van deze PKB te beschermen en te behouden waarden en kenmerken vloeien direct voort uit de hoofddoelstelling van deze PKB. Deze hoofddoelstelling betreft de duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzee als natuurgebied en het behoud van het unieke open landschap. Om dit te bereiken is het beleid gericht op de duurzame bescherming en/of een zo natuurlijk mogelijke ontwikkeling van: de waterbewegingen en de hiermee gepaard gaande geomorfologische en bodemkundige processen; natuurlijk bodemreliëf; 5

6 de kwaliteit van water, bodem en lucht. De water- en bodemkwaliteit dient zodanig te zijn dat verontreinigingen slechts een verwaarloosbaar effect hebben op flora en fauna; biologische processen, waaronder de migratiemogelijkheden van dieren; gebiedsspecifieke planten- en diersoorten; fourageer-, broed- en rustgebieden van vogels, de werp-, rust- en zooggebieden van zeezoogdieren en de kinderkamerfunctie van vis; landschappelijke kwaliteiten, met name rust, weidsheid, open horizon en natuurlijkheid inclusief duisternis; in de bodem aanwezige archeologische waarden en in het gebied aanwezige cultuurhistorische waarden. De PKB stelt meer specifiek dat plannen, projecten en handelingen de afwegingskaders van de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn dienen te doorlopen. Deze zijn nationaal geïmplementeerd in de Nb-wet 1998 en de Flora- en Faunawet. Voor zover wettelijke regelingen zich er niet tegen verzetten, zal door het bevoegd gezag een zelfde afweging als bij de natuurwaarden moeten worden gemaakt ten aanzien van de hierboven reeds benoemde landschappelijke kwaliteiten. PASSENDE BEOORDELING Uit artikel 19f, lid 1, van de Nb-wet 1998 volgt dat voor nieuwe projecten of andere handelingen en die niet direct verband houden met of nodig zijn voor het beheer van een Natura 2000-gebied, maar die afzonderlijk of in combinatie met andere projecten of handelingen significante gevolgen kunnen hebben voor het desbetreffende gebied, de initiatiefnemer een passende beoordeling opstelt. Artikel 19g, lid 1, van de Nb-wet 1998 stelt dat een vergunning slechts verleend kan worden indien het bevoegd gezag zich ervan verzekerd heeft dat de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied niet zal worden aangetast. Geen beheer, nieuw project De voorgenomen winning vormt een project welke geen direct verband heeft met of nodig is voor het beheer van de Natura 2000-gebieden Waddenzee, Noordzeekustzone, Duinen Vlieland, Duinen Texel en Duinen Terschelling. De voorgenomen zandwinning is nog niet eerder in exact dezelfde vorm beoordeeld in het kader van de Nb-wet Mogelijk significante gevolgen Het Europese Hof van Justitie heeft in haar uitspraak van 7 september 2004 aangegeven dat een passende beoordeling slechts dan achterwege kan worden gelaten indien op grond van objectieve gegevens kan worden uitgesloten dat uitvoering van de werkzaamheden afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of projecten significante gevolgen kan hebben voor dat gebied. Naar mijn mening is het, naar de aard van de aangevraagde activiteit, niet op voorhand, op basis van objectieve gegevens, uit te sluiten dat de voorgenomen winning mogelijk significante gevolgen zou kunnen hebben voor de soorten en habitats waarvoor de Waddenzee, de Noordzeekustzone, Duinen Vlieland, Duinen Texel en Duinen Terschelling. als Vogelrichtlijngebied en als Habitatrichtlijn zijn aangewezen respectievelijk zijn aangemeld. Derhalve concludeer ik dat een passende beoordeling conform artikel 19f van de Nb-wet 1998 vereist is. Een passende beoordeling houdt in dat op basis van de beste wetenschappelijke kennis ter zake, alle aspecten van een plan of project die op zichzelf of in combinatie met andere plannen of projecten de instandhoudingsdoelstellingen in gevaar kunnen brengen, geïnventariseerd moeten worden. Bij de aanvraag is een dergelijke passende beoordeling gevoegd, in de vorm van een MER genaamd MER Winning suppletiezand Noordzee 2008 t/m 2012 van 1 november 2007 en een leeswijzer, welke tot doel heeft om snel en gericht alle relevante informatie uit de MER te verzamelen die nodig is voor de Passende Beoordeling. De MER is opgesteld door Grontmij. 6

7 DE BESCHERMDE GEBIEDEN Kwalificerende waarden Voor een uitgebreid overzicht van de kwalificerende habitattypen en habitatsoorten van de Natura 2000-gebieden Waddenzee, Noordzeekustzone, Duinen Vlieland, Duinen Texel en Duinen Terschelling, even als de wezenlijke kenmerken en waarden van het voormalige staatsnatuurmonument Waddenzee verwijs ik naar de hieromtrent weergegeven informatie op Aangezien het Natura 2000-gebied Waddenzee het voormalige staatsnatuurmonument Waddenzee volledig omsluit, ben ik van mening dat voor de effect-beoordeling in relatie tot het natuurmonument Waddenzee verwezen kan worden naar de door de aanvrager uitgevoerde passende beoordeling ten aanzien van het Natura 2000-gebied Waddenzee en mijn beoordeling hiervan. Dit kan mede omdat de wezenlijke kenmerken van het natuurmonument in de beide aanwijzingsbesluiten ruim geformuleerd zijn en een breed scala aan diverse natuurwaarden betreffen. In het onderstaande volgt mijn beoordeling van de bij de aanvraag gevoegde effectenanalyse en conclusies. Mogelijke effecten De zandwinning kan verschillende mogelijke effecten op de natuur hebben. Zandwinning vermindert het doorzicht van het water waardoor 1. de algenproductiviteit enigszins lager wordt. De effecten op de doelsoorten en habitats zijn volgens Grontmij echter gering omdat er een overschot aan voedsel is voor deze soorten. Er is een overschot aan algen en er is een overschot aan prooidieren zodat er geen voedseltekorten zijn op enig niveau in het voedselweb en ecosysteem. 2. zichtjagers iets moeilijker hun prooi kunnen vinden. De effecten zijn volgens Grontmij gering omdat het extra slib meebeweegt met de natuurlijke dynamiek van slib. De resulterende relatieve verandering van de natuurlijke concentraties door extra slib zijn daarom gering. De betekenis van de verandering is ook gering omdat de dieren gewend zijn om in de range van heel helder tot heel troebel water te jagen. Verder verstoort zandwinning de aanwezige beschermde soorten door de vaarbewegingen die gepaard gaan bij de zandwinning. Deze effecten zijn volgens Grontmij moeilijk te voorspellen omdat het niet zeker is waar de dieren zich zullen bevinden. De gebruiksruimte van alle dieren is typisch meer dan tientallen km²s. De effecten beslaan < 1 km². Grontmij stelt vast dat de effectcontouren klein zijn ten opzichte van de gebruikte foerageergebieden. Gekoppeld aan de flexibiliteit en dynamiek die de dieren hebben, betekent dit geen effect. Vogelsoorten Grontmij geeft in haar passende beoordeling aan dat volgens gegevens van SOVON de toppereend, de zwarte zee-eend, de brilduiker, de middelste zaagbek niet voorkomen in de effectzone van de aangevraagde activiteit. Met betrekking tot de overige beschermde vogelsoorten zijn effecten als gevolg van de winning op de kwaliteit en omvang van leefgebieden binnen de Natura 2000-gebieden zelf uit te sluiten, aangezien binnen de gebieden geen beïnvloeding optreedt. Mogelijke effecten die wel op kunnen treden voor de grote stern, visdief, dwergstern, roodkeelduiker, fuut, kuifduiker en aalscholver zijn de verstoringseffecten als gevolg van de vaarbewegingen van en naar de kust. De verstoring en het daarmee gemoeide oppervlak zijn echter gering ten opzichte van de dynamiek en het potentieel te gebruiken leefoppervlak. De verstoring is volgens Grontmij niet zo groot dat het effect heeft op de fitness van het individu, en dus ook niet op populatie niveau. Met betrekking tot de zwarte zee-eend en de eidereend is vastgesteld dat er zich geen grote kokkel-, spisula- of ensisbanken in de buurt van de winning of vaarbewegingen bevinden waar deze vogelsoorten op foerageren. Over de wulp en de steenloper merkt Grontmij in de passende boordeling op dat beide soorten vooral foerageren op droogvallende slibrijke slikken en platen in de Waddenzee. Deze gebieden zijn van nature al zeer slibrijk. Doordat er geen voedsellimitatie voor hun prooidieren plaatsvindt zal er als gevolg van de zandwinning geen effect optreden voor de steltlopers. 7

8 Aan de Nb-wetvergunning is een voorschrift verbonden welke eventuele verstoring van relevante vogelsoorten beoogt te voorkomen, door voor te schrijven dat er 500 meter afstand bewaard moet worden tot vogelconcentraties. Met dit voorschrift worden mogelijke tijdelijke, lokale en geringe verstoringseffecten op foeragerende, ruiende en rustende vogels voorkomen. Habitattypen en bijbehorende flora en fauna Gezien de aard van de aangevraagde activiteit zullen de eventuele negatieve effecten zich beperken tot het habitattype permanent overstroomde zandbanken (H1110) en het habitattype slik- en zandplaten (H1140). De kwelderhabitattypen (H1310 en H1330) en de duinhabitattypen (H2110, H2120 en H2190) bevinden zich op grote afstand en buiten de invloedsfeer van de voorgenomen zandwinning. Aangezien de zandwinning plaatsvindt buiten het verspreidingsgebied van deze habitattypen zijn effecten van de winning zelf op deze habitattypen uit te sluiten. De fijne fractie die tijdens de winning niet bezinkt in het laadruim (fijn zand en slib) vloeit samen met het water terug in de zee. Dit wordt overvloeiverlies genoemd. Naarmate het laadruim voller wordt zal het overvloeiverlies toenemen. Via overvloei stroomt sediment terug in zee en veroorzaakt vertroebeling in de waterkolom. De overvloei bestaat overwegend uit fijne delen (<63μm) welke niet direct bezinken en langer in het water blijven zweven. Zij kunnen zich over een groter gebied verspreiden, afhankelijk van de heersende golven en stroming. De extra sedimentatie als gevolg van de toename van het slibgehalte leidt niet tot een aantasting van de kwaliteit van de beide bovengenoemde habitattypen. Het gaat om een kleine verhoging in slib ten opzichte van het gemiddelde, welke volgens Grontmij geheel binnen de bandbreedte van sedimentatie van de betreffende habitattypen en de daarbij behorende soorten (m.n. bodemdieren) valt. In de Hollandse Kustboog wordt een verlaging in primaire productie verwacht van 2% in de Noordzee-kustzone en in de Waddenzee wordt een lichte toename van 0,3 % verwacht. Uit de analyse in de MER blijkt echter dat het systeem voldoende aanvoer van algen en voedsel heeft. De afname in algenbiomassa is dermate laag dat daar geen verandering in het systeem optreedt. Er zijn geen significante effecten op de kwaliteit van deze habitattypen binnen de betreffende beschermingsgebieden te verwachten. Habitatsoorten: vissen Effecten op de beschermde vissoorten zeeprik, rivierprik en fint als gevolg van de voorgenomen zandwinning zijn uit te sluiten, omdat de zandwinning niet plaatsvindt binnen de betreffende Natura 2000-gebieden zelf. Bovendien beperken de effecten van de winning zich tot de bodemfauna; de betreffende vissoorten foerageren juist niet op deze bodemdieren. Verstoring door de zandwinning en de daarbij horende vaarbewegingen op de betreffende beschermde vissoorten zijn niet uit te sluiten. Bij een verstoringsafstand van 200 meter beperkt de maximale verstoring zich op enig moment tot slechts 0,08% van het potentiële foerageergebied in de Noordzeekustzone. Gezien de mobiliteit van de soorten, het niet plaatsgebonden foerageren en de geringe oppervlakte en duur van de verstoring worden er geen effecten verwacht op de fitness van het individu. Volgens Grontmij zijn er dan ook geen significante effecten op de omvang en kwaliteit van het leefgebied van deze soorten te verwachten door de eventuele verstoring. Door de toename van het slibgehalte treedt er verder een verandering van het doorzicht op. Deze verandering valt binnen de bandbreedte van de variatie van het natuurlijke voorkomen van de soorten. In de kustzone zijn visbestanden niet voedselgelimiteerd. Daarom worden er geen effecten verwacht van de verlaging van primaire productie op volwassen visbestanden als gevolg van de voorgenomen zandwinning. De effecten op doorzicht en algen worden ook beperkt doordat de winningen laat in het jaar, na , starten. Het is pas na deze datum dat de vergunning in werking treedt. De toename van slib leidt in dit kader daarom niet tot verandering in de biomassa en ruimtelijke verdeling van de beschermde vissoorten. Er zijn geen significante effecten op de omvang en kwaliteit van het leefgebied van deze soort te verwachten. Habitatsoorten: zeezoogdieren Effecten op de genoemde beschermde zeezoogdieren als gevolg van de winning zelf zijn uit te sluiten, omdat de zandwinning niet plaatsvindt binnen de betreffende Natura 2000-gebieden. 8

9 Bovendien beperken de effecten van de winning zich tot de bodemfauna en foerageren deze soorten niet op bodemdieren. Beïnvloeding van het leefgebied door verstoring als van de aanwezigheid van schepen tijdens de zandwinning en de vaarbewegingen van deze schepen zijn niet uit te sluiten. Zeehonden vertonen vermijdingsgedrag ten aanzien van een baggerend schip dat zich op een afstand van circa meter van hen vandaan bevindt. Uitgaande van totaal 10 zandwinlocaties waar tegelijkertijd wordt gewonnen binnen een jaar, ter hoogte van de Noordzeekustzone bedraagt het maximale verstoringsgebied op enig moment 36,5% van het betreffende beschermingsgebied. De verstoringsduur van de winschepen gedurende een baggercyclus, die in het totaal 3 à 5 uur duurt, is voor het zandzuigen 30 tot 60 minuten en voor het heen- en terugvaren 120 tot 180 minuten. Er vinden 6 cycli per dag plaats. Hierbij heeft het baggeren een verstoringscirkel met een straal van m die gelokaliseerd is op ongeveer 2 km zeewaarts van de doorgetrokken 20m lijn. Varen heeft een verstoringscirkel met een straal van 200 meter voor onderwatergeluid en meter voor bovenwater. Over vermijdingsgedrag van de bruinvis door geluid/trillingen is weinig bekend. Bruinvissen zijn minder gevoelig voor laag frequent geluid en trillingen dan de gewone zeehond. Varende schepen veroorzaken minder verstoring en hebben dan ook een lagere vermijdingsafstand. Uitgaande van een vermijdingsafstand van meter bedraagt het maximale verstoringsgebied op enig moment 7,7 % van het leefgebied van deze soort binnen de Noordzeekustzone. De bruinvis heeft daarbij een leefgebied dat zich uitstrekt tot het gehele Nederlands Continentaal Plat. (circa km²) en nog daarbuiten. Naar schatting zijn er iedere maand 3 à 5 winningen gaande. In een worst case benadering waarin de 5 winningen precies gelijktijdig plaatsvinden is tijdens het zand zuigen ongeveer 0,3 % van het NCP voor 20% van de tijd verstoord en tijdens het heen- en terugvaren 0,04 % van het NCP verstoord gedurende 60 % van de tijd. Ook de rustplaatsen van zeehonden kunnen verstoord worden door vaarbewegingen binnen een afstand van circa meter vanuit de wingebieden Noord-Holland-noord, waaronder de onderhavige winning. Aangezien er weinig uitwijkmogelijkheden zijn, kan de verstoring leiden tot effecten op de fitness van de individu. Deze effecten worden voorkomen door de periode waarin de soorten aanwezig zijn te mijden dan wel de vaarroutes op meer dan 1200 meter van de belangrijkste rustplaatsen te positioneren. Om eventuele effecten op de rustplaatsen van de zeehonden te voorkomen wordt voorschrift 5 aan deze vergunning verbonden: Het is verboden zand te winnen binnen een afstand van meter van werp-, rust- en zooggebieden van zeehonden en binnen een afstand van 500 meter van vogelconcentraties. De verandering van het doorzicht van het water, als gevolg van een toename van het slibgehalte, valt binnen de bandbreedte van de variatie van het natuurlijk voorkomen van deze soort. Afname van de primaire productie leidt niet tot effecten op de voedselvoorziening aangezien de vissen waarop de soorten foerageren niet gelimiteerd worden door de primaire productie. De toename aan slib leidt in dit kader niet tot verandering in de biomassa en ruimtelijke verdeling van vis en dus ook niet op de voedselbeschikbaarheid voor de bruinvis en de zeehond. Gezien het beperkte verstoringsoppervlakte, de goede uitwijkmogelijkheden, het niet plaatsgebonden foerageren, de beperkte verstoringsduur en de mitigerende maatregelen die in deze vergunning worden voorgeschreven, worden er geen effecten van verstoring van zowel de winning als de vaarbewegingen op deze soorten verwacht. Conclusie effectenanalyse Op basis van de binnen mijn directie aanwezige kennis en expert-judgement onderschrijf ik, ten aanzien van de effecten die optreden als gevolg van de voorgenomen zandwinning, de bovenstaande conclusies die volgen uit de door Grontmij opgestelde en door RWS aangeleverde passende beoordeling. Landschappelijke aspecten en rust In aanvulling op bovenstaande merk ik nog op dat het voormalig staatsnatuurmonument Waddenzee zich, naast de aanwezigheid van diverse flora en fauna, ook kenmerkt door het weidse, open karakter van het gebied (landschap) en de hierbinnen heersende rust. In potentie 9

10 kunnen deze specifieke kenmerken en het kernmerk duisternis door de zandwinningwerkzaamheden beïnvloed worden. Gesteld kan worden dat het aspect van rust in enige mate door de zandwinningwerkzaamheden en door de toename van het slib verstoord kan worden. Dit wordt met name bepaald door de fysieke aanwezigheid van schepen en de activiteiten samenhangend met de werkzaamheden. Deze onderscheiden zich echter niet wezenlijk van het overige reguliere scheepvaartverkeer of de reguliere visserijactiviteiten in het gebied. Daarbij zijn de zandwinningwerkzaamheden relatief beperkt in de tijd. Deze overweging is ook van toepassing op mogelijke verstoring van het landschappelijk karakter (weidsheid en het ongeschonden karakter) van het gebied. In principe heeft een opererende hopper iets meer verlichting dan een normaal varend schip. Enerzijds is er meer verlichting gewenst omdat de bemanning aan dek opereert, anderzijds is er een minimum aan lichthoeveelheid gewenst om meer zich te hebben tijdens het manoeuvreren. In de punt van het schip is iets meer licht omdat daar voor suppleren de persleidingen aan elkaar worden aangesloten. Omdat er bij de zandwinning sprake is van externe werking op de Waddenzee, waarbij de winning plaatsvindt aan de andere zijde van het eiland Vlieland, dan de zijde waar de Waddenzee aan grenst, is er door de verlichting van het schip geen sprake van de aantasting van de waarde duisternis in de Waddenzee. Ik concludeer dan ook dat deze hierboven genoemde werkzaamheden niet van een dusdanig invloed zijn op de aspecten van rust, landschap en duisternis, dat hierin een reden gevonden moet worden om de gevraagde vergunning te weigeren. CUMULATIE Cumulatieve effecten kunnen optreden als gevolg van de volgende activiteiten: overige zandwinningen, aanleg van de Tweede Maasvlakte, visserij, scheepvaart en lokale baggerstortingen en werkzaamheden. De overige zandwinningen, de aanleg van de Tweede Maasvlakte en de visserij hebben invloed op het slibgehalte in de Noordzeekustzone. In de berekeningen voor de toename van slib en afname van de primaire productie zijn de genoemde zandwinningen en de aanleg van de Tweede Maasvlakte reeds meeberekend. De effecten van de visserij zijn meegenomen als achtergrondwaarde in de huidige situatie. Een relevante verhoging van het slibgehalte treedt met name op in 2008 en 2009 als gevolg van de aanleg van de Tweede Maasvlakte. De berekeningen laten zien dat de bijdrage van de voorgenomen zandwinningen aan de toename van het slib en hiermee samenhangende afname van de primaire productie beperkt is. Er vanuit gaande dat het ecosysteem niet voedselgelimiteerd is ten aanzien van fytoplankton, zal er geen sprake zijn van significante effecten op de relevante beschermde soorten, die behoren tot de hogere trofische niveaus. De absolute waarde van het slibgehalte blijft ver beneden de voor benthos letale slibconcentraties. Ook in dit kader worden daarom geen significante effecten verwacht. Veranderingen in het doorzicht leidden eveneens niet tot significante effecten aangezien de slibconcentratie binnen de bandbreedte van de natuurlijke variatie van de kustzone blijft. Diverse lokale baggerstortingen en baggerwerkzaamheden hebben effecten op het bodemleven. Deze omvang van effecten zijn echter maar beperkt tot een klein deel van het oppervlakte van de Natura 2000-gebieden. De beperkte cumulatie van de eveneens beperkte effecten van de zandwinning zal niet leiden tot cumulatief significante effecten. De zandwinning zelf vindt plaats buiten de Natura 2000-gebieden. De effecten op de Natura gebieden beperken zich dus tot de externe werking. Dit is vooral relevant voor soorten die op korte afstand van de winningen in de Natura 2000-gebieden voorkomen en bovendien verstoringsgevoelig zijn. De soort waarbij dit het geval is, is de zeehond. De reguliere scheepvaartbewegingen inclusief de visserij dragen in sterke mate bij aan de verstoring in het Natura 2000-gebied Noordzeekustzone. De kustzone en het gebied rond de 20 meter dieptelijn is een druk bevaren gebied. Bij de Waddenzee zijn er meer dan vaarbewegingen per jaar. Het aantal scheepvaartbewegingen als gevolg van de zandwinning door RWS in totaal bedraagt per betrokken Natura 200-gebied per jaar maximaal Dit is maximaal 3% van de totale scheepvaartbewegingen langs de waddenkust. Het grootste deel van deze schepen vaart via de bestaande vaarroutes. Gezien het grote aantal schepen dat hier vaart, mag aangenomen worden dat de verstoringsgevoelige soorten zich niet meer binnen de verstoringsgevoelige afstand begeven, dan wel dat ze gewend zijn aan de scheepvaartbewegingen. 10

11 In beide gevallen is niet te verwachten dat met de toename van schepen als gevolg van de zandwinning een significante bijdrage zal leveren aan de significantie van de bestaande vaarbewegingen. Alleen daar waar schepen afwijken van de reguliere vaarroutes kunnen de winningsschepen dus tot relevante extra verstoring leiden. De cumulatie omvat dan de verdere afname van het verstoringsvrije gebied. Gezien de beperkte oppervlakte van verstoord gebied door varende schepen en het tijdelijke karakter van de verstoring (enkele minuten per uur) zijn deze effecten zodanig klein dat dit volgens Grontmij niet zal leiden tot effecten op de fitness van de aanwezige individuen en er feitelijk geen sprake is van toename van verstoord gebied. Samengevat concludeer ik dat, omdat er als gevolg van de zandwinning geen cumulatie van effecten ten opzichte van de eventuele effecten vanuit andere activiteiten zoals overige zandwinningen, de aanleg van de Tweede Maasvlakte, visserij, scheepvaart of lokale baggerstortingen en werkzaamheden zal optreden. BESPREKING VAN INSPRAAK Naar aanleiding van deze aanvraag zijn, op grond van artikel 44, lid 3, van de Nb-wet 1998 de provincie Fryslân en de gemeente Vlieland in de gelegenheid gesteld over deze aanvraag hun zienswijze kenbaar te maken. Ingevolge artikel 4:8 van de Algemene wet bestuursrecht zijn RWS Waterdistrict Waddenzee, Stichting WAD, de Waddenvereniging en Vogelbescherming Nederland in de gelegenheid gesteld tot het indienen van een zienswijze betreffende de onderhavige aanvraag. Hierna zullen de ingediende zienswijzen worden besproken, voor zover niet middels het onderhavige besluit aan de zienswijze tegemoet is gekomen en voor zover de opmerkingen voldoende concreet en in het kader van onderhavige vergunningverlening relevant zijn. provincie Fryslân De provincie is van mening dat de toetsing compleet en volledig is uitgevoerd voor wat betreft de winning van suppletiezand. Het bevreemdt de provincie dat de onderhavige aanvragen alleen betrekking hebben op de winning van suppletiezand en niet op de daadwerkelijke suppleties zelf. De provincie is van mening dat beide activiteiten onlosmakelijk aan elkaar verbonden zijn. Zij merkt op dat het suppleren van gewonnen zand waarbij mogelijk significante gevolgen op kunnen treden, een vergunningplichte activiteit is ingevolge de Natuurbeschermingswet. Ik merk op dat ik als bevoegd gezag slechts kan besluiten op het onderhavig aangevraagde en uitsluitend binnen de bevoegdheid zoals deze op basis van de Nb-wet 1998 en het 'Besluit vergunningen Natuurbeschermingswet 1998' aan mij is toegekend. De eventuele regulering op basis van de Nb-wet 1998 van het suppleren zelf valt onder de bevoegdheid van in casu de provincie Fryslân. De provincie is verder van mening dat voor de afzonderlijke winningen in 2009 zoals deze worden genoemd in de meegeleverde MER een Nb-wetvergunning dient te worden aangevraagd. RWS heeft aangegeven ook voor de winningen van suppletiezand in 2009 zoals deze genoemd worden in de MER een Nb-wetvergunning te zullen aanvragen. Zij merkt verder op dat de meegeleverde MER alleen ingaat op reguliere zandsuppleties in het kader van de Basiskustlijn. Zij gaat niet in op de aanvullende suppleties nabij Schiermonnikoog en Ameland in relatie met de gaswinning in het oostelijk deel van de Waddenzee. Mogelijk dat op termijn de MER op dit punt moet worden aangevuld. Ik merk op dat ik als bevoegd gezag slechts kan besluiten op het onderhavig aangevraagde en uitsluitend binnen de bevoegdheid zoals deze op basis van de Nb-wet 1998 en het 'Besluit vergunningen Natuurbeschermingswet 1998' aan mij is toegekend. De onderhavige aanvraag heeft uitsluitend betrekking op de specifiek benoemde winning in Voor de eventuele regulering van de suppleties nabij Schiermonnikoog en Ameland is het vooralsnog primair aan Rijkswaterstaat zelf om de betreffende regulering bij het bevoegde gezag (LNV voor de winning van het suppletiezand; de provincie Fryslân voor het suppleren zelf) te initiëren. 11

12 De overige belanghebbenden hebben niet gereageerd binnen de daarvoor gestelde termijn. CONCLUSIE Uit de overwegingen zoals opgenomen in de, als integraal onderdeel van dit besluit te beschouwen, passende beoordeling kan geconcludeerd worden dat er geen sprake zal zijn van een aantasting van de natuurlijke kenmerken van de betrokken gebieden. Ik ben van mening dat met de betreffende passende beoordeling de zekerheid is verkregen dat de aangevraagde activiteiten geen schadelijke gevolgen zullen hebben voor de natuurlijke kenmerken van de betrokken beschermde gebieden, nu er wetenschappelijk gezien redelijkerwijs geen twijfel bestaat dat er geen schadelijke gevolgen zijn. Deze conclusie geldt nadrukkelijk onder de door mij specifiek hiertoe geformuleerde vergunningvoorschriften. Derhalve ben ik van mening dat de gevraagde vergunning kan worden verleend. 12