Nederlands Centrum voor Biodiversiteit Naturalis

Transcriptie

1 APPORT ISITATIE Nederlands Centrum voor Biodiversiteit Naturalis

2 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave Voorwoord 4 Inleiding 5 Hoofdstuk 1: Algemeen Inleiding Missie Stakeholders Beleidsprioriteiten van het ministerie Bestuur Operationaliseren van beleidsontwikkeling Positionering museum in samenleving Toekomstvisie 10 Hoofdstuk 2: Publiek Inleiding Vaste presentatie Tentoonstellingsprogramma Publieksbegeleiding Evenementen Marketing en PR Toegankelijkheid in nieuwe media 14 Hoofdstuk 3: Collectie Inleiding Collectiebeleid Collectiebeheer Digitale toegankelijkheid collectie Activering en mobiliteit collectie 17 Hoofdstuk 4: Wetenschap Inleiding Kwaliteit en kwantiteit onderzoek Wetenschappelijke omgeving Kwaliteitsborging en output Delen van de kennis met derden 19 Hoofdstuk 5: Bedrijf Inleiding Organisatie Personeel Planning en Control Veiligheid Kwaliteitszorg Sponsoring Huisvesting 23 2

3 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 6: Samenvatting en conclusies Inleiding Conclusies algemeen Conclusies publiek Conclusies collectie Conclusies wetenschap Conclusies bedrijf 27 Bijlage I: Visitatie basisdocumenten voor kwaliteitszorg in musea 28 Bijlage II: Programma visitatiebezoek 38 Bijlage III: Beoordelingskader t.b.v. visitatiecommissie musea 39 3

4 VOORWOORD Voorwoord Wat is natuurlijker dan dat ook een natuurhistorisch museum evolueert? De organisatie van het Natuurhistorisch Museum Naturalis wordt de komende jaren tot het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit Naturalis (NCB Naturalis) omgebouwd door samenvoeging van het oude Naturalis met het Zoölogisch Museum Amsterdam en het Nationaal Herbarium Nederland. Aldus moet een vooraanstaand krachtig onderzoeksinstituut ontstaan met hechte banden met de academische wereld, uitblinkend in wetenschapscommunicatie en met fraaie aansprekende en drukbezochte tentoonstellingen. Naturalis heeft er voor gekozen juist nu het visitatieproces te doorlopen als afsluiting van een oude en als opening van een nieuwe fase in de ontwikkeling van Naturalis. Het zelfevaluatierapport, een uiterst belangrijk element in het gehele proces, ademt ook nadrukkelijk de geest van overgang naar een nieuwe uitdagende situatie waarvoor nog veel geregeld en uitgevonden moet worden. De visitatiecommissie waardeert deze opstelling zeer en heeft ook zonder schroom niet alleen gekeken naar verleden en heden, maar ook naar aspecten van de toekomst. Dat maakt het proces niet altijd eenvoudiger, maar zeker boeiend. Veel is er nog te doen. Goed kan altijd beter. Onze gesprekspartners bleken zonder uitzondering gepassioneerd en met overtuiging betrokken te zijn bij Naturalis, de nieuwe toekomst en hun eigen rol daarin. Met betrokkenheid wordt Naturalis van een toonaangevend Nationaal Natuurhistorisch Museum tot een internationaal gerespecteerd Nederlands Centrum voor Biodiversiteit en onderdeel van een krachtig internationaal netwerk met een spraak- en smaakmakende wetenschappelijke en publieksfunctie. De visitatiecommissie dankt alle gesprekpartners voor de plezierige en openhartige gesprekken en wenst alle betrokkenen veel succes bij de overgang naar NCB Naturalis. Dhr. drs. R.R.H.M. van der Zijl, voorzitter 4

5 INLEIDING Inleiding Dit rapport beschrijft de bevindingen van de visitatiecommissie van het Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis die de volgende vragen als leidraad heeft meegekregen: Geeft de zelfevaluatie van dit museum een getrouw beeld van de werkelijkheid in dit museum? Zo nee, op welke punten signaleert u afwijkingen en in welke zin? Geef op grond van uw bevindingen adviezen aan het museum. Om deze vragen te beantwoorden is in opdracht van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een visitatiecommissie (hierna te noemen commissie) samengesteld die bestond uit de volgende leden: - Dhr. Dr. F. van Eijkern, interim manager bij Boer & Croon Strategy & Management Group, - Mw. Drs. M.E.C. Pernot, algemeen directeur Vereniging Eigen Huis, - Mw. Dr. C. Pisani, algemeen directeur van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen te Brussel, - Dhr. drs. R.R.H.M. van der Zijl, voormalig directeur De Efteling, tevens voorzitter, Als toegevoegd secretaris van de commissie en tevens opsteller van het rapport fungeerde mw. R.E. Roskam MA, MSc. De commissie heeft haar eigen werkwijze bepaald en de volgende instrumenten gekozen. Ten eerste heeft zij kennis genomen van de inhoud van de zelfevaluatie en bijlagen van januari 2010 van het museum die zijn opgesteld volgens de richtlijnen, zoals omschreven in bijlage I. Om de inhoud van het rapport te staven aan de werkelijkheid heeft ten tweede een visitatiebezoek plaatsgevonden op 26 februari Tijdens deze dag heeft de commissie gesproken met betrokkenen binnen en uit de omgeving van de te visiteren instelling (bijlage II). Tevens heeft zij kennis genomen van een selectie van de publicaties van het museum en heeft zij de sfeer van een museum in bedrijf kunnen proeven. Aan het einde van de dag heeft de commissie haar voorlopige bevindingen meegedeeld aan de directie en het managementteam van het museum. De definitieve bevindingen van de commissie zijn tenslotte neergelegd in het voorliggende rapport. De beoordeling heeft plaatsgevonden conform de richtlijnen Beoordelingskader t.b.v. visitatiecommissie musea (bijlage III). Dit beoordelingskader heeft hierbij gediend als richtinggevend en zeker niet als dwingend keurslijf. In dit kader is het visitatieproces gespecificeerd rondom vijf beoordelingsgebieden, te weten: algemeen, publiek, collectie, wetenschap en bedrijf. Elk beoordelingsgebied is opgesplitst in een aantal relevante deelvragen die in de hoofdstukken 1 tot en met 5 van dit rapport aan bod zullen komen. Tevens vindt u per deelvraag, al dan niet nader uitgewerkt en toegelicht, de bevindingen en het oordeel van de commissie. In hoofdstuk 6 is een samenvattend oordeel van de commissie opgenomen. 5

6 HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN 1 Algemeen 1.1 Inleiding Het Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis is ontstaan uit een fusie tussen het Rijks Museum van Natuurlijke Historie en het Rijksmuseum van Geologie en Mineralogie in Leiden aan het einde van de jaren tachtig. De instituten waren sinds de jaren zestig uitgegroeid tot instellingen met een internationale allure, maar de collecties waren slecht toegankelijk voor publiek. Het doel van de fusie was om de collecties die toen al van internationaal formaat waren, toegankelijk te maken voor het publiek. Gekozen werd om de nieuwe organisatie te huivesten in Leiden in een nieuw gebouw. In 1998 werd het Nationaal Natuurhistorisch Museum geopend. Naast het moderne museumgebouw met een op maat gemaakt concept verrees een spraakmakende depottoren om de collectie in onder te brengen. Met de fusie van Naturalis, het Nationaal Herbarium Nederland en het Zoölogisch Museum Amsterdam in januari 2010 tot het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit Naturalis (hierna NCB Naturalis) is de organisatie begonnen aan een nieuwe fase in haar bestaan. De totstandkoming van NCB Naturalis is een prestatie van formaat en het laten versmelten van de verschillende organisaties vormt een buitengewoon grote uitdaging voor alle medewerkers van Naturalis. De zelfevaluatie geeft een goed beeld van de organisatie, maar is beschrijvend van karakter. De organisatie vergelijkt zich nauwelijks met andere natuurhistorische en museale organisaties en is niet ingegaan op de externe omgeving. De commissie had meer vergelijkende gegevens verwacht. Daarmee lijkt de organisatie zelf informatie te missen die van belang is voor de voortgang van het fusieproces. Uit de zelfevaluatie en andere documenten blijkt dat het museum diepgaand nadenkt over hoe de nieuwe organisatie vorm moet worden gegeven. De commissie onderkent dat dit proces geen sinecure is en vindt het jammer dat het geen kennis heeft kunnen nemen van concrete plannen en uitwerkingen bij met name de publiekskant van het museum. De commissie is na de gesprekken nog niet geheel overtuigd dat er bewust een goede balans wordt gezocht tussen de wetenschappelijke kant en de publieke kant van de organisatie, omdat in de zelfevaluatie, de bijlagen en de gesprekken de wetenschappelijke kant en ambities sterk worden benadrukt. De commissie is van mening dat het museum zich te bescheiden opstelt. Gezien de hoeveelheid energie en tijd die gestoken moet worden in het fusieproces, is deze bescheidenheid begrijpelijk. Juist nu Naturalis tot NCB Naturalis is gefuseerd, mogen de ambities op een hoger niveau worden gesteld. Dit geldt niet alleen voor de museale en publiekskant van het museum, maar juist ook voor de wetenschappelijke tak van de organisatie. Het is verheugend dat er al een aantal internationale topwetenschappers zich heeft gemeld bij NCB Naturalis die de wetenschappelijke ambitie verder zal stimuleren. De commissie heeft uit de zelfevaluatie en de gevoerde gesprekken opgemaakt dat Naturalis/ NCB Naturalis gedegen nadenkt over het fusieproces, maar heeft ook moeten constateren dat een aantal aspecten op met name publieke kant van de organisatie de nodige aandacht behoeven. Aan het einde van de paragrafen vindt u het oordeel van de commissie over de deelvragen die horen bij het beoordelingskader (zie bijlage 3). 6

7 HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN 1.2 Het museum heeft een relevante missie en past die bij de beleidsontwikkeling consequent toe. De missie van Naturalis is als volgt geformuleerd: Wij willen onze unieke natuurhistorische collectie gebruiken om een wezenlijke bijdrage te leveren aan de kennis van en de waardering voor de natuur bij een zo groot mogelijk deel van de Nederlandse samenleving. Wij willen daarom HET natuurhistorische museum van Nederland zijn, opererend binnen een internationaal netwerk. De missie is opgesteld in 1994 en geeft ruimte aan nieuwe ontwikkelingen, maar bakent tegelijk ook de activiteiten van Naturalis duidelijk af. De missie heeft drie kernthema s: collectie, het streven hét natuurhistorisch museum in Nederland te zijn en het streven een netwerk met een museum te zijn. De commissie is van mening dat de missie zelfvertrouwen uitstraalt, maar dat ze voorbij gaat aan andere natuurhistorische collecties in Nederland. De commissie is verheugd dat het museum actief deelneemt in de oprichting van het Stichting Nederlandse Natuurhistorische Collecties, waarin instellingen met natuurhistorische collecties zullen gaan samenwerken. De commissie vraagt zich wel af of het uitgangspunt, een netwerk met een museum, wel juist is, aangezien een museum juist functioneert in een netwerk. Recent is bij de fusie tot NCB Naturalis is een nieuwe missie geformuleerd: De missie van NCB Naturalis is een toegankelijk archief te zijn van de diversiteit van het leven op aarde waarmee de stamboom van het leven kan worden gereconstrueerd en begrepen; en kennis van de natuur uit te dragen en zo mensen bewuster te maken van een duurzaam gebruik van grondstoffen uit de levende natuur. Veranderende omstandigheden als de discussie over biodiversiteit (extern) en de fusie tot NCB (intern) hebben een herdefiniëring van de missie noodzakelijk gemaakt. De museale publiekstaak ontbreekt echter in de nieuwe missie van NCB Naturalis. De commissie wil het museum aanbevelen de missie van NCB Naturalis te herdefiniëren om de specifieke publiekstaak van het museum een plaats te geven. Het museum geeft in de zelfevaluatie aan dat de huidige missie niet in één krachtige zin aangeeft waar het museum voor staat en niet aangeeft wat de waarden van het museum zijn. Aangezien de missie de functie heeft om de organisatie sturing te geven, is een breder geformuleerde missie wenselijk. Samenvattend oordeel over de huidige missie: voldoende (mits aangevuld) 1.3 Het museum kent zijn stakeholders en betrekt hen op relevante momenten bij de beleidsontwikkeling en evaluatie NCB Naturalis, heeft door de opbouw van de organisatie een breed spectrum aan belanghebbenden. De stakeholders van het museum en de wetenschappelijke tak verschillen van elkaar, maar kennen ook een overlap. Het museum definieert de rijksoverheid als de belangrijkste belanghebbende, maar benoemt ook alle personen en organisaties die belangrijk zijn voor het bereiken van de doelstellingen. De commissie constateert dat Naturalis/NCB Naturalis een breed beeld heeft van deze groep, maar dat het de stakeholders niet heeft gespecificeerd en gegroepeerd. Dit belemmert het museum bij het betrekken van de verschillende belanghebbenden bij de beleidsontwikkeling. Het is ook niet geheel duidelijk geworden in hoeverre de partijen en organisaties zijn betrokken bij het proces van zelfevaluatie. De commissie acht het raadzaam om de belanghebbenden goed in kaart te brengen om de gezamenlijke belangen van stakeholders en NCB Naturalis te kunnen verweven in de beleidsontwikkeling. Dit is zeker van belang bij de ontwikkeling van een nieuwe vaste presentatie. Samenvattend oordeel over het betrekken van de stakeholders: voldoende 7

8 HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN 1.4 Het museum kent de beleidsprioriteiten van de bewindspersoon voor cultuur en geeft hier invulling aan. In de zelfevaluatie geeft het museum aan dat door de aard van de collectie het niet natuurlijk is om alleen naar het cultuurbeleid te kijken. Natuur- en wetenschappelijk beleid worden in toenemende mate belangrijker voor de organisatie. Dit wordt nog eens benadrukt door de fusie tot NCB Naturalis. Naturalis toont aan dat het door het maken van drie verschillende stappen (informeren, afstemmen en implementeren) niet alleen de beleidsprioriteiten kent, maar aan de prioriteiten ook invulling weet te geven. De commissie is minder overtuigd van het streven om actief, vanuit de eigen kennis en expertise, bij te dragen aan de beleidsagenda en -ontwikkeling. Het museum concludeert terecht dat dit nieuwe actualiteit heeft gekregen vanwege de crisis in biodiversiteit. De commissie wil Naturalis dan ook adviseren om zelfverzekerder en zichtbaarder op te treden in het maatschappelijke debat dat wordt gevoerd op het gebied van biodiversiteit en milieuvraagstukken. Samenvattend oordeel over de invulling van de beleidsprioriteiten rijksoverheid: goed 1.5 De Raad van Toezicht (het bestuur) krijgt tijdig de relevante informatie en benut deze effectief voor de uitoefening van haar rol. Met de fusie tot NCB Naturalis verandert de relatie met de Raad van Toezicht enigzins. In de oude situatie bestond de directie uit één lid, een directeur. In de nieuwe situatie zal de directie bestaan uit twee personen. Een goede samenwerking met en het aanleveren van relevante informatie aan de Raad van Toezicht is vanzelfsprekend van groot belang. Op dit moment krijgt de Raad van Toezicht een uitgebreid kwartaalverslag. 1 Dit verslag geeft inhoudelijke en financiële onderwerpen weer, er wordt inzicht gegeven in de stand van zaken ten opzichte van de begroting. De commissie wil het museum adviseren om de kwartaalverslagen samen te laten gaan met goed bij de organisatie passende prestatie indicatoren. De ontwikkeling van deze indicatoren is ook voor de directie van grote waarde De commissie complimenteert de directie en de Raad van Toezicht met de goede interactie tijdens het proces van fuseren. De Raad van Toezicht is goed op de hoogte van de gang van zaken in de organisatie en ondersteunt de directie in de nieuwe fase van de organisatie. Samenvattend oordeel over het bestuur: goed 1 De commissie kreeg na de visitatie extra informatie omtrent de inhoud van bijlagen die aan de Raad van Toezicht verstrekt worden. 8

9 HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN 1.6 Het museum slaagt er in de beleidsontwikkelingen te vertalen naar concrete plannen en activiteiten. NCB Naturalis werkt met vijf resultaatgebieden: collectie, onderzoek, educatie, informatiediensten en publiek. Per resultaatgebied worden vierjaarlijkse doelstellingen geformuleerd die zijn afgeleid van de missie. Per jaar worden (deel)plannen en activiteiten vastgesteld. Naast de activiteiten binnen de resultaatgebieden wordt er projectmatig gewerkt door interdisciplinaire teams. NCB Naturalis geeft aan dat de vertaling van de missie naar doelstellingen per resultaatgebied de operationalisering van het beleid heeft verbeterd. Het museum geeft daarbij als verbeterpunt aan dat de doelstellingen niet altijd een duidelijk verband hebben met de strategische doelen. De commissie sluit zich bij deze conclusie aan. NCB Naturalis bevindt zich midden in het proces van ontwikkeling van een nieuwe organisatie. Dit maakt het vertalen van beleidsontwikkelingen naar concrete activiteiten niet gemakkelijk. De commissie mist in de zelfevaluatie de concretisering die wel naar voren kwam in de gevoerde gesprekken. Uit deze gesprekken is duidelijk geworden dat activiteiten en projecten voortvloeien uit het beleid en dat er in veel gevallen samenwerkingsverbanden worden aangegaan met externe partijen. Samenvattend oordeel over de vertaling van beleidsontwikkeling: goed 1.7 Het museum is overtuigend in het bepalen van zijn positie in de samenleving De fusie tot NCB Naturalis is een prestatie van groot formaat. De commissie is van mening dat de fusie een goede en relevante keuze is geweest voor de toekomst van het museum als één van de grote Taxonomic Facilities (TAF) in Europa. Als taxonomisch en wetenschappelijk instituut heeft NCB grote ambities op nationaal en internationaal niveau. De commissie kan op dit moment geen oordeel geven over de algehele positiebepaling van NCB Naturalis in de toekomst op nationaal en internationaal niveau wegens gebrek aan gegevens. Het museum positioneert zich door middel van de collectie, taxonomische expertise en internationale netwerken. Deze drie aspecten geven voornamelijk de positie in de wetenschap weer en niet zozeer de positie van de organisatie in de samenleving. Door zijn activiteiten en de fusie tot NCB Naturalis en de daarbij geformuleerde doelstellingen, neemt het museum wel degelijk een positie in, maar de organisatie weet dit nog niet concreet te formuleren. De commissie vindt in de zelfevaluatie, de bijlagen en de gevoerde gesprekken voldoende aspecten die de positie van het museum bepalen. Dit komt met name tot uiting in de verschillende projecten, de diversiteit van de educatieve programma s en de geformuleerde visie voor NCB Naturalis. Het advies aan het museum is om aandacht te schenken aan de positiebepaling aan de publiekskant van het museum. De commissie heeft het vertrouwen dat in combinatie met een heldere doelgroepen analyse het museum in de toekomst overtuigend zijn positie kan bepalen. Samenvattend oordeel over positiebepaling in de samenleving: voldoende 9

10 HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN 1.8 De toekomstvisie van het museum is actueel en relevant De toekomstvisie van het Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis is voor dit criterium niet meer relevant. De commissie velt daarom een oordeel over de toekomstvisie van NCB Naturalis. NCB Naturalis wil een knooppunt worden in een netwerk van informatie op het gebied van biodiversiteit. NCB Naturalis ziet twee ontwikkelingen: een toename in het werken met genetische informatie en groeiende mogelijkheden van het web voor kennisdeling. Juist door de bundeling van de krachten van de te integreren organisaties wil NCB Naturalis het doel om een knooppunt te zijn in een internationaal netwerk verwezenlijken. De commissie acht deze visie met betrekking tot biodiversiteit zeer actueel en relevant, maar maakt daarbij wel de kanttekening dat de concretisering nog veel aandacht behoeft. Dit geldt met name voor de publieksaspecten van de organisatie en voor collecties die buiten de definities vallen van biodiversiteit. Het museum wordt geadviseerd om bij de concretisering van de visie en de doelstellingen een goede balans te zoeken tussen de wetenschappelijke en publieksgerichte ambities. Samenvattend oordeel over de actualiteit en relevantie van de visie: excellent 10

11 HOOFDSTUK 2: PUBLIEK 2 Publiek 2.1 Inleiding Aan het einde van de paragrafen vindt u het oordeel van de commissie over de deelvragen die horen bij het beoordelingskader (zie bijlage 3) De vaste presentatie biedt een relevant beeld van het verzamelgebied van het museum De vaste opstelling is in gebruik genomen bij de opening van het nieuwe gebouw in Het concept Systeem Aarde is sindsdien op kleine punten aangepast. Het museum heeft en krijgt nog altijd veel waardering voor het concept. De vaste presentatie geeft een breed overzicht van het verzamelgebied van het museum, waarbij niet alleen de vele onderwerpen worden behandeld, maar ook de belangrijke taxonomische rangen. De opstelling is echter op (interactieve) aspecten sleets en het concept kent zijn beperkingen. Daarnaast is het concept voor bezoekers niet altijd even duidelijk en kan de gebruiksvriendelijkheid van de objectinformatie verbeterd worden. De representatie van de collectie is ondergeschikt gemaakt aan het Systeem Aarde. Het museum grijpt de fusie tot NCB en de voorgenomen verbouwing van het Pesthuis dan ook aan om een nieuwe presentatie te ontwikkelen die een representatief beeld geeft van de verzamelingen en de diverse doelgroepen kan bedienen. Het museum heeft op dit moment een aantal pilots lopen om de aantrekkelijkheid voor volwassen bezoekers te vergroten. De kernwoorden die het museum gebruikt bij de ontwikkeling van de nieuwe presentatie richten zich op een presentatie met een meer visuele en esthetische vormgeving dan nu het geval is. Daarnaast wil het museum in de toekomst meer van zijn collecties laten zien. Er kan geen oordeel gegeven worden over de nieuwe ontwikkelingen, daar deze nog erg pril zijn. De commissie wil het museum aanbevelen om de resultaten van de publieksonderzoeken te benutten bij de ontwikkeling van de vaste presentatie, waarbij de verschillende didactische benaderingen voor diverse doelgroepen van belang is. De balans tussen de wetenschappelijke en educatieve aspecten van de presentatie zijn voor een organisatie als NCB van grote betekenis. Daarnaast is het belangrijk om heldere en meetbare doelstellingen met betrekking tot de vaste opstelling en de bijbehorende publieksbegeleiding te formuleren. Samenvattend oordeel over de vaste presentatie: goed 11

12 HOOFDSTUK 2: PUBLIEK 2.3 De programmering en uitvoering van tijdelijke tentoonstellingen zijn van goede kwaliteit Naturalis organiseert twee grote tijdelijke tentoonstellingen per jaar; een familie-tentoonstelling en een tentoonstelling die meer gericht is op (natuur)liefhebbers. De commissie is van mening dat de uitvoering van deze tentoonstelling en de bijbehorende activiteiten van goede kwaliteit is. Daarbij moet wel de kanttekening geplaatst worden dat de verhouding tussen vaste opstelling en de tijdelijke tentoonstellingen niet optimaal is. De huidige vaste opstelling neemt verhoudingsgewijs veel ruimte in ten opzichte van de tijdelijke presentaties. Bij de ontwikkeling van een nieuwe vaste opstelling is het aan te bevelen om naar een optimale verhouding te streven om de aantrekkelijkheid van het geheel te bevorderen. Het toevoegen van opstellingen die langer dan de normale tentoonstellingsduur worden gepresenteerd, kunnen herhaalbezoek aantrekkelijker maken. Daarnaast wil de commissie het museum aanbevelen om bij de ontwikkeling en de programmering van tijdelijke tentoonstellingen te focussen op de verschillende beoogde doelgroepen van het museum. Samenvattend oordeel over de kwaliteit van programmering en implementatie van tijdelijke tentoonstellingen: goed 2.4 De didactische kwaliteit van de publieksbegeleiding is toegesneden op de verschillende beoogde doelgroepen De educatieve tak van het museum is goed ontwikkeld, maar is naar de mening van de commissie te veel gericht op kinderen. De verschillende doelgroepen binnen de groep volwassen bezoekers worden minimaal bediend, waardoor het verschil in kwaliteit van publieksbegeleiding voor kinderen en volwassen aanzienlijk is. De structuur van het concept Aarde en de reden waarom bepaalde voorwerpen getoond worden, is niet altijd even duidelijk voor bezoekers. Voor kinderen op het basis- en voortgezet onderwijs zijn er veel verschillende programma s ontwikkeld die zich richten op diverse leeftijden en onderwerpen. De kwaliteit van de educatieve programma s voor scholieren is goed. Het verbaast de commissie dat ondanks de goede kwaliteit en het diverse aanbod van educatieve programma s het aantal schoolbezoeken relatief laag is vergeleken bij vergelijkbare instellingen in Europa. In de zelfevaluatie heeft het museum een aantal maatregelen genoemd om het aantal schoolbezoeken te verhogen, waaronder het aantrekken van een sales medewerker educatie en een proef met het vervoersbedrijf Connexxion. De commissie adviseert het museum om de resultaten van de voorgenomen maatregelen te meten. Daarnaast is het van belang, zeker wegens de ontwikkeling van een nieuwe vaste opstelling, aandacht te schenken aan publieksbegeleiding van verschillende groepen volwassen bezoekers. Het museum trekt verhoudingsgewijs meer lager opgeleide bezoekers dan andere musea, wat een goed resultaat is. Wanneer publieksbegeleiding van volwassenen op verschillende niveaus kan worden aangeboden, zou het museum bezoekers van een diverse opleidingsniveau beter kunnen bedienen. Samenvattend oordeel over de didactische kwaliteit van de publieksbegeleiding: voldoende 12

13 HOOFDSTUK 2: PUBLIEK 2.5 Evenementen passen binnen het profiel van het museum en versterken de maatschappelijke positie van het museum Naturalis organiseert op jaarbasis een aantal evenementen, waarvan een deel met externe partners als de Universiteit Leiden en MuseumGroep Leiden. De commissie is van mening dat het aantal evenementen mager is en beoordeelt dit criterium als net voldoende. Uit de zelfevaluatie blijkt dat het museum dit onderkent. De organisatie is voornemens om een programmeur voor evenementen aan te stellen. De functie wordt ingesteld om een programmeringbeleid te formuleren dat meer inhoudelijke samenhang heeft en dat beter aansluit bij de doelstellingen van het museum. Wanneer de beoogde doelgroepen goed worden geïntegreerd in het programmeringbeleid, heeft de commissie er vertrouwen in dat Naturalis een goed evenementenprogramma weet op te zetten. Een ander aspect is het gegeven dat het museum tegen de maximale capaciteit voor het ontvangen van bezoekers aanloopt. Dat geldt zeker voor de piekperiodes in de voor- en najaarsvakantie. De commissie erkent dat in deze periodes evenementen nog meer druk zouden leggen op het gebouw, maar evenementen kunnen zich juist ook richten op doelgroepen die op dit moment onderbelicht blijven en die buiten de piekperiodes naar het museum kunnen komen. Samenvattend oordeel over evenementen: net voldoende 2.6 Het museum benut op een effectieve manier marketing- en PR-instrumenten De materialen van het museum hebben een goed verzorgd uiterlijk en het museum heeft een duidelijke en heldere huisstijl. Naturalis staat in de top 10 van de best bezochte Nederlandse musea en bezoekers waarderen het museum met gemiddeld een 8,25. De commissie is desondanks van mening dat Naturalis meer bezoekers en scholieren zou kunnen trekken als marketing en communicatie instrumenten effectiever zouden worden ingezet. Het museum heeft door analyses en onderzoek een goed beeld van de samenstelling van de groep bezoekers, maar heeft niet kunnen aantonen op welke manier de verkregen informatie ingezet wordt. Naar de mening van de commissie ligt de oorzaak van het niet effectief kunnen inzetten van instrumenten in de spreiding van de verantwoordelijkheid en budget voor de uitvoering van het marketingbeleid over de verschillende afdelingen. Naturalis concludeert zelf ook dat de versnippering van de verantwoordelijkheid en budgetten niet tot het behalen van gewenste doelstellingen, (meer bezoekers, meer natuurliefhebbers en meer herhaalbezoeken) heeft geleid. Het museum heeft deze spreiding dan ook stopgezet. De communicatie is zeer gericht op kinderen en in veel mindere mate op andere gewenste doelgroepen. Het museum erkent dat de doelgroep moeders met kinderen een grote en belangrijke doelgroep is, maar heeft nog geen activiteiten of instrumenten ontwikkeld om deze doelgroep aan te spreken. NCB Naturalis wil in de toekomst meer samenhang aanbrengen in het marketingbeleid dat gecombineerd wordt met een evenementen-, vrienden-, en sponsorbeleid. De commissie is het met deze bundeling van activiteiten eens, maar vraagt zich af of het voeren van twee verschillende brands geen alternatief zou kunnen zijn. De museale tak en de wetenschappelijke tak van de gefuseerde organisatie vragen waarschijnlijk om een andere benadering. De museale tak Naturalis richt zich direct op het publiek en vormt daarmee het gezicht van NCB Naturalis, terwijl de wetenschappelijke tak (NCB) zich richt op onderzoeksorganisaties en universiteiten. Het opdelen van het merk NCB in twee merken (voor intern gebruik) kan voor de effectiviteit van de inzet van marketing en communicatie-instrumenten een grote verbetering betekenen. Samenvattend oordeel over de marketing en PR: onvoldoende 13

14 HOOFDSTUK 2: PUBLIEK 2.7 Het museum is ten behoeve van diverse doelgroepen op een relevante en toegankelijke manier aanwezig in nieuwe media De website en onderliggende websites van Naturalis bieden aan verschillende doelgroepen informatie. Het museum heeft in samenwerking met andere partners verschillende websites en databases, bijvoorbeeld natuurinformatie.nl, nederlandsesoorten.nl en walvisstrandingen.nl. Door samen te werken met verschillende (natuur)organisaties betrekt Naturalis een grote groep personen die bij deze organisaties zijn aangesloten. Naturalis bereikt op deze manier ook niet reguliere museumbezoekers. Het museum kan in deze groepen (amateuronderzoekers, liefhebbers e.d.) gezien worden als nieuwkomer, aangezien de organisatie wetenschappelijk is ingesteld. Naturalis is, net als andere natuurhistorische musea in Europa bezig met het organiseren van citizen science als waardevolle aanvulling op het eigen wetenschappelijke werk. Het engageren van deze organisaties heeft Naturalis de mogelijkheid gegeven om zich in bestaande netwerken te begeven. Het zoeken naar nieuwe netwerken via social communities verdient aanbeveling om ook nieuwe groepen te betrekken die niet bij bovenstaande organisaties betrokken zijn. Het zoeken van dergelijke netwerken is van belang in het kader van de doelstelling om meer publieke bewustwording te genereren in de samenleving over biodiversiteit en milieu gerelateerde kwesties. De websites trekken jaarlijks meer dan vier miljoen bezoekers en kent nu verschillende links en pagina s met informatie en verslagen van projecten, onderzoek en andere activiteiten. Het aanbod is groot wat de overzichtelijkheid niet ten goede komt. Vele bezoekers maken gebruik van de mogelijkheid om informatie en beelden te uploaden, maar van een social community is geen sprake. De mogelijkheden voor social communities liggen onder handbereik door de al aanwezige betrokkenheid van particulieren. De commissie mist op de website interactieve onderdelen en aansluiting bij social communities zoals Hyves en Facebook. Juist doordat het milieu en biodiversiteit in het middelpunt van de belangstelling staan, laat het museum hier een grote kans liggen om verschillende en nieuwe doelgroepen te benaderen. De commissie hoopt dat Naturalis aan de voorgenomen plannen om bestaande websites verder door te ontwikkelen en gebruikers een actievere rol te geven, vorm weet te geven. De commissie beoordeelt de website(s) van Naturalis als voldoende, maar acht de aanwezigheid in sociale media nog als onvoldoende. Samenvattend oordeel over de toegankelijkheid in nieuwe media: voldoende 14

15 HOOFDSTUK 3: COLLECTIE 3 Collectie 3.1 Inleiding Aan het einde van de paragrafen vindt u het oordeel van de commissie over de deelvragen die horen bij het beoordelingskader (zie bijlage 3). 3.2 Het collectiebeleid van het museum is passend bij de doelstelling en wordt consequent toegepast bij beslissingen tot aankoop of afstoot De collectie van Naturalis omvat circa vijftien miljoen objecten. De collectie bestaat uit dieren, fossielen, gesteenten, mineralen en planten en een kleine collectie historische en kunsthistorische voorwerpen. Het museum beschikt over een acquisitieplan, een afstotingsplan en een conserveringsplan. Het acquisitieplan omschrijft de criteria voor selectie en acquisitie per deelcollectie op een zeer heldere manier. Hoewel het museum nog maar tien procent van de gehele collectie heeft kunnen registreren, heeft Naturalis niet alleen een zeer goed beeld gevormd van de eigen collecties, maar heeft ook goed in kaart weten te brengen waar de collecties aangevuld moeten worden. De commissie is van mening dat het collectiebeleid van het museum excellent is, maar wil daarbij nog een kleine aantekening maken. In het acquisitie- en het afstotingsplan staan de selectiecriteria duidelijk omschreven. Op basis daarvan is het mogelijk om tot afstoting over te kunnen gaan van objecten die in andere instellingen, zowel nationaal als internationaal, beter op hun plaats zouden zijn. Uit de zelfevaluatie en de gesprekken bleek dat er in de organisatie weinig animo is voor afstoting. De commissie begrijpt dat in het licht van de werkzaamheden om de overige negentig procent te registreren en de enorme toename van de collectie in de nabije toekomst, dit onderwerp geen prioriteit gegeven wordt. Afstoting van collecties naar andere instellingen kan echter de relatie en de samenwerking, specialisatie en netwerkvorming met andere instellingen nog verder bevorderen en de collectieonderdelen wellicht toegankelijker maken voor publiek en professionals. Als laatste wil de commissie het museum aanbevelen om bij het stellen van prioriteiten relevante keuzes te maken bij de registratie van de collecties die door de fusie aan de huidige collectie worden toegevoegd. Bij de prioritering is het meewegen van de doelstellingen voor zowel de wetenschappelijke (taxonomische) als de publieke kant van het museum van groot belang. De uitbreiding van de collectie tot 37 miljoen voorwerpen is buitengewoon groot en registratie van die collecties is één van de grootste uitdagingen waar het museum voor staat. De splitsing van de afdelingen Collectie en Onderzoek in twee afzonderlijke afdelingen is in dit licht naar de mening van de commissie een goede keuze geweest. Samenvattend oordeel over het collectiebeleid: excellent 15

16 HOOFDSTUK 3: COLLECTIE 3.3 Het museum heeft zijn collectiebeheer op orde, zowel qua registratie en documentatie als qua restauratie en conservering Het onderwerp collectieregistratie is in het voorgaande criterium al aan de orde gekomen. De achterstanden in registratie en het uniform maken van de verschillende bestaande registratiesystemen verdient, zoals het museum ook zelf aangeeft, permanente aandacht. Het museum is vier jaar geleden overgegaan op de ontwikkeling van een centraal registratiesysteem. Dit centrale registratiesysteem zal naar verwachting worden gebruikt bij de registratie van de nieuwe collecties. Het bijeenbrengen van de verschillende databases in één systeem mag zeer succesvol genoemd worden. De commissie is onder de indruk van de werkzaamheden op het gebied van conservering. Uit het rapport van de Erfgoedinspectie blijkt dat het museum zeer goed op de hoogte is van de bewaaromstandigheden en dat de organisatie de wijze van opslag per deelcollectie probeert te maximaliseren. Daarnaast is het museum actief in het bestuderen en verwerven van nieuwe bewaartechnieken, met name voor nieuwe deelcollecties als DNA samples en deep frozen tissues. Het museum werkt aan de invoering van de internationale standaard voor collectiemanagement, Spectrum. Daarnaast worden de werkwijzen die zijn opgenomen in het Vademecum Naturalis regelmatig geactualiseerd. Samenvattend oordeel over de het collectiebeheer: goed 3.4 De collectie is digitaal in voldoende mate toegankelijk voor vakgenoten en publiek Naturalis staat aan de vooravond van de migratie van de verschillende databases die in de loop der jaren zijn ontstaan, wat een aanzienlijke prestatie is en de toegankelijkheid en beschikbaarheid verbetert. Het museum geeft in de zelfevaluatie aan dat aan het onderwerp digitalisering een hoge prioriteit wordt gegeven. De commissie sluit zich daar bij aan. De digitaliseringgraad van de collectie is met tien procent niet groot. De lage digitaliseringgraad is verklaarbaar uit het karakter van natuurhistorische collecties. Dergelijke collecties bestaan veelal uit series en deze wijze van verzamelen is van groot belang voor (taxonomische) studie van de collectie. De waarde van de collectie ligt vooral besloten in de informatie die besloten is in de collecties en die door middel van studie zichtbaar gemaakt kan worden. De commissie voelt zich genoodzaakt om twee beoordelingen te geven. Wanneer de digitaliseringgraad vergeleken wordt met andere (rijks)musea in Nederland is deze laag, maar wanneer het percentage echter vergeleken wordt met andere vergelijkbare internationale instellingen is Naturalis al vergevorderd met digitaliseren van zijn collecties. De commissie is van mening dat de publiekskant van de collectie onderbelicht lijkt. Dit uit zich vooral in de gebruiksvriendelijkheid van de databases en links naar databases op de website van Naturalis. De geboden informatie over de collectie is uitgebreid en divers, maar voor nietwetenschappelijke bezoekers is de toegang tot die informatie niet altijd makkelijk te vinden. De organisatie meldt in de zelfevaluatie dat met ondersteuning van de FES-gelden een grootschalig digitalisering van de collecties zal worden gestart. De focus bij deze digitalisering ligt op de collecties die centraal komen te staan bij het onderzoek van NCB Naturalis. De commissie wil benadrukken dat de publieke kant van NCB Naturalis bij dit grootschalige digitaliseringsproject meegenomen zou moeten worden. Ook gezien het doel om publieke bewustwording over milieu- en natuurvraagstukken te bevorderen. Samenvattend oordeel over de digitale toegankelijkheid: onvoldoende/voldoende 16

17 HOOFDSTUK 3: COLLECTIE 3.5 Het museum slaagt er in om de toegankelijkheid van de collectie te vergroten door activering en mobiliteit daarvan Het museum voert bij de operationalisatie van de waarde van de collectie het motto: ontsluiten, ontsluiten, ontsluiten om het gebruik van de collectie te stimuleren. De in het voorgaande criterium genoemde digitaliseringproject moet het gebruik van de collecties door derden bevorderen. Voorheen werd het museum wel vergeleken met Fort Knox, maar het museum heeft dit beeld weten om te buigen naar die van een organisatie die zijn collecties openstelt voor derden. Het museum moet echter nog een grote slag maken om collectie-eenheden breder toegankelijk te maken. Het museum voert een strikt, maar gezien de cijfers ook ruimhartig bruikleenbeleid. Om de veiligheid te borgen, worden voorwerpen alleen in bruikleen gegeven als de betreffende instelling is opgenomen in het Museumregister van de Stichting Museumregistratie. Daarnaast weten veel professionele en amateuronderzoekers het museum en zijn collecties te vinden. Het museum staat zeer open tegenover deze bezoeken, omdat het in veel gevallen bijdraagt aan de verrijking van kennis over de collectie. Als laatste wil de commissie de rondleidingen voor het publiek door de depottoren noemen. De commissie is zeer positief over dit initiatief, maar vindt het jammer dat maar een zeer beperkt deel van het publiek hiermee bereikt wordt. In de plannen voor een nieuw NCB depot zijn ook plannen opgenomen voor een open depot. De commissie juicht dit plan van harte toe en zou een suggestie willen toevoegen aan het idee van een open depot. Nu het museum een nieuwe vaste opstelling ontwikkelt, zou de mogelijkheid meegenomen kunnen worden van een etalage waar bezoekers medewerkers van NCB Naturalis aan het werk zien. Vergelijkbare opstellingen bij restauraties bij andere musea hebben goede ervaringen opgeleverd. Het publieke belang van het hebben van collecties is niet makkelijk om goed zichtbaar te maken aan het publiek, maar door mogelijkheden te zoeken om collecties en het werken met collecties te presenteren kan het draagvlak worden vergroot. Samenvattend oordeel over de activering van de collectie: voldoende 17

18 HOOFDSTUK 4: WETENSCHAP 4 Wetenschap 4.1 Inleiding Aan het einde van de paragrafen vindt u het oordeel van de commissie over de deelvragen die horen bij het beoordelingskader (zie bijlage 3) De kwaliteit en de kwantiteit van het wetenschappelijk onderzoek zijn passend binnen de doelstellingen van het museum Taxonomisch onderzoek wordt door Naturalis centraal gesteld in het onderzoeksbeleid. Het museum ziet dit onderzoek als ruggengraat en als unique selling point, omdat er in Nederland geen andere instellingen zijn die dit soort onderzoek uitvoeren. Door de samenwerking tussen taxonomen en specialisten op thematisch gebied kunnen resultaten ingezet worden in het wetenschappelijke en maatschappelijk domein. De samenhang van het onderzoek dat gedaan wordt bij Naturalis is vergelijkbaar met andere internationale natuurhistorische musea. De commissie concludeert dat de kwantiteit en de diversiteit van het onderzoek goed is, maar dat om de wetenschappelijke ambities van het museum te kunnen verwezenlijken de kwaliteit van het onderzoek sterk verbeterd moet worden. Het is de commissie niet geheel duidelijk geworden wat de referenties van het museum zijn bij het bepalen van de wetenschappelijke kwaliteit. Een dergelijke referentie zou raadzaam zijn om de vermeldingen in de Science Citation Index te kunnen wegen. Een goede stap in de verbetering van de kwaliteit is de nieuw in te stellen Wetenschappelijke Raad naast de al bestaande Museale Adviesraad. De samenstelling van deze raad zal gezocht worden in het internationale veld. De commissie proeft ook bij de organisatie het streven naar een hogere kwaliteit in plaats van een grotere kwantiteit. De recente aanmelding van enkele topwetenschappers uit het buitenland geeft een hoopvol beeld ten aanzien van de wetenschappelijke kwaliteit. Samenvattend oordeel over het wetenschappelijk onderzoek: voldoende/goed 4.3 Het wetenschappelijk onderzoek in het museum draagt bij aan het relevante wetenschappelijke discours De rol van taxonomie is belangrijk voor onderzoek in het algemeen. Zoals in 4.2 al werd aangegeven, wordt taxonomisch onderzoek nog maar door weinig instellingen gedaan, maar het gebruik van de resultaten van het onderzoek is wijd verspreid. Daarmee draagt Naturalis op nationaal en internationaal vlak bij aan het wetenschappelijke discours. Wanneer in de toekomst de kwaliteit van de wetenschappelijke output verhoogd wordt, ontstaan er voor de organisatie mogelijkheden om zich actief te mengen in het discours. Zeer positief is dat Naturalis een beleid voert om artikelen te publiceren in open access tijdschriften of open access te bewerkstelligen. 18

19 HOOFDSTUK 4: WETENSCHAP De commissie wil bij dit criterium nog een opmerking toevoegen over de bijdrage van Naturalis aan het maatschappelijke discours. De onderwerpen milieubescherming en biodiversiteit staan internationaal in het middelpunt van de belangstelling. De commissie vindt het jammer dat Naturalis zich weinig zichtbaar mengt in het maatschappelijke debat. De mogelijkheden en de kennis zijn binnen de organisatie aanwezig en de commissie beveelt het museum aan om zich actiever te mengen in het maatschappelijke debat. Ook omdat dit de positie van het museum in de samenleving zal versterken. Samenvattend oordeel over de bijdrage aan het wetenschappelijk discours: goed 4.4 De kwaliteitsborging van de output van het wetenschappelijk onderzoek is op orde De nu bestaande Wetenschappelijke Raad geeft vrijblijvende adviezen, maar aan deze adviezen wordt wel opvolging gegeven. Sinds een aantal jaar kent het museum een programma van fellowships voor buitenlandse onderzoekers. Het stimuleren van samenwerking met internationale en nationale universiteiten en instellingen en de publicaties die er uit voortkomen bevorderen de kwalitatieve output van het onderzoek. NCB Naturalis zou gezien de wetenschappelijke ambities misschien een visitatie in overweging kunnen nemen die zich richt op de wetenschappelijke taken en activiteiten van het instituut. Positief, zeker voor de toekomst, is de leidende rol die Naturalis op zich heeft genomen bij het Europese project EDIT (European Distributed Institute of Taxonomy). Dit network of excellence houdt zich bezig met de uitvoering en ontwikkeling van onder andere opleidingsaspecten, evaluatiecriteria van onderzoekers en gezamenlijke totaalinventarisaties. Opleidingsaspecten zijn een belangrijk thema bij de kwaliteitsborging, omdat zoals bij meer musea het personeelsbestand vergrijst. Naturalis zoekt naar mogelijkheden om de kennis die is opgebouwd door te geven aan nieuwe generaties onderzoekers. Samenvattend oordeel over de kwaliteitsborging van onderzoek: voldoende 4.5 Het museum deelt haar kennis met derden open en doelgroepgericht In 4.3 werd al aangegeven dat Naturalis zijn publicaties bij voorkeur publiceert bij open access tijdschriften. De website biedt aan derden een divers en uitgebreid aanbod aan informatie. De website is ondanks de al eerder aangestipte overvloed aan links, een goede portal voor verschillende doelgroepen als kinderen, scholen, natuurliefhebbers, professionele onderzoekers en amateuronderzoekers. Zoals al eerder aangegeven kan de gebruiksvriendelijkheid en de overzichtelijkheid van de website en onderliggende pagina s beter ten aanzien van de publiekskant van het museum. De commissie concludeert dat Naturalis haar kennis deelt en de houding van de organisatie en ongetwijfeld ook van de toekomstige organisatie open is. Samenvattend oordeel over de kennisdeling met derden: goed 19

20 HOOFDSTUK 5: BEDRIJF 5 Bedrijf 5.1 Inleiding Aan het einde van de paragrafen vindt u het oordeel van de commissie over de deelvragen die horen bij het beoordelingskader (zie bijlage 3). 5.2 De organisatie van het museum is effectief toegesneden op de doelstellingen van het museum De organisatie van Naturalis kent drie sectoren met bijbehorende resultaatgebieden afdelingen: Publiek, Collectie en Onderzoek. Daarnaast kent de organisatie een aantal ondersteunende afdelingen. De directeur vormt het Managementteam samen met de drie adjunct-directeuren die tevens hoofd zijn van één van de sectoren. Naturalis had voor de fusie 135 fte en dit zal als gefuseerde organisatie groeien naar circa 200 fte. In 2005 werd de sector Collectie & Onderzoek gesplitst in twee aparte sectoren. Gezien de huidige fusie tot NCB en de explosieve groei van collecties als gevolg van de fusie, is dit een goede keuze geweest. Op enkele afdelingen is de werkdruk groter dan in andere delen van de organisatie. Zo is de druk op de afdeling collectieregistratie groot. Met de komst van de nieuwe collecties zal deze druk naar verwachting verder toenemen. Er is echter geen mogelijkheid tot uitbreiding van het aantal fte s om knelpunten op te lossen, wegens de kosten die ermee gemoeid zijn. Het museum werkt wel op sommige afdelingen met 0-urencontracten en flexwerkers. De commissie veronderstelt dat de subsidies vanuit de FES onder andere ingezet kunnen worden om de druk op deze afdelingen te verlichten. De fusie tot NCB zal grote veranderingen brengen in de omvang en samenstelling van de gehele organisatie. Met name de omvang van de sectoren onderzoek en collecties neemt toe. De verschillende stafafdelingen worden onderbracht in één sector met een eigen eindverantwoordelijke. Ook in de sector Publiek zijn veranderingen te verwachten door de voorgenomen vernieuwing van de vaste presentaties. De organisatie loopt een aanmerkelijk risico dat de sector Publiek ondergesneeuwd raakt door de enorme groei van de sectoren Collectie en Onderzoek. Dat risico is aanwezig omdat er grote nadruk ligt op de wetenschappelijke taken binnen NCB Naturalis. Zie ook de aanbeveling omtrent de herformulering van de missie in 1.2. Samenvattend oordeel van de commissie over de organisatie van het museum: goed 20

21 HOOFDSTUK 5: BEDRIJF 5.3 Het personeel van het museum is kwalitatief en kwantitatief in staat om een optimale bijdrage te leveren aan de realisatie van de doelstellingen van het museum In de situatie voor de fusie was de organisatie van het museum in kwalitatief opzicht goed in staat een optimale bijdrage te leveren aan de verwezenlijking van de doelstellingen. In de zelfevaluatie geeft Naturalis aan dat door bezuinigingen er op sommige afdelingen, bijvoorbeeld collecties, knelpunten zijn ontstaan. Desondanks is de personeelstevredenheid hoog. In de gevoerde gesprekken kwam de betrokkenheid en de bevlogenheid van het personeel zeer duidelijk naar voren. De organisatie en de processen en procedures zullen met de komst van Zoölogisch Museum Amsterdam en het Nationaal Herbarium Nederland een grote verandering doormaken en dit proces zal grote aandacht behoeven. De commissie is dan ook positief over het voornemen om een integratiemanager aan te stellen om het fysieke fusieproces in goede banen te leiden. Daarnaast is een goed doordacht personeelsbeleid zeer belangrijk. De commissie is niet geheel overtuigd dat het huidige personeelsbeleid dat aansluit bij de nieuwe situatie en wil dit aanmerken als verbeterpunt voor de nabije toekomst. Samenvattend oordeel van de commissie over het personeel van het museum: voldoende 5.4 De (financiële) planning & control-cyclus van het museum levert relevante sturingsinformatie en biedt mogelijkheden tot tijdig bijsturen Naturalis kent verschillende budgethouders en is er trots op dat er zelden overschrijdingen plaatsvinden van het budget. Het museum mag daar terecht tevreden over zijn, maar het heeft de commissie verbaasd, dat er geen kostendragers zijn geïdentificeerd. De commissie beveelt het museum sterk aan om gestalte te geven aan projectbudgettering om de kosten goed in kaart te brengen en te beheersen. Deze analyse is voor de toekomstige organisatie van groot belang om de verschillende geldstromen van de wetenschappelijke en publieks- en museale afdelingen goed te managen. Het museum beschikt over een meerjarenplanning en kwartaal- en maandrapportages en ieder kwartaal vindt er een gesprek plaats met de adjunct-directeuren aan de hand van Balance Score Cards. Samenvattend oordeel over de planning & controlcyclus: goed 5.5 De opvolging van calamiteiten, zowel in de publieksruimtes als in de depotruimtes is in de organisatie van het museum geborgd Het museum beschikt over een beveiligingsplan, een BHV-plan en een calamiteitenplan collectie. De verantwoordelijkheid ligt bij het Hoofd Publieksbegeleiding. De personeelsleden die lid zijn van het BHV-team krijgen regelmatig een training. Daarnaast houdt de organisatie met regelmaat oefeningen. Ervaringen naar aanleiding van deze oefeningen worden gebruikt om de bestaande procedures aan te passen of te verbeteren. Verder worden medewerkers door middel van verschillende communicatiemiddelen op de hoogte gehouden van wijzigingen. Samenvattend oordeel over de opvolging van calamiteiten: goed 21