OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

Transcriptie

1 OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN BOUWWERVEN IN CIRCULAIRE ECONOMIE LENTE 2018 Institutionele en organisatorische hindernissen bij een circulaire aanpak Pascal ONS E²=MC

2 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N N N Feedback geven over de projecten opgevolgd in het kader van de projectoproep Be Circular 2016 / 2017 De organisatorische en institutionele aspecten van de werking van circulaire bouwwerven toelichten De remmen en steunmaatregelen voor de invoering van de circulaire economie in de bouwsector voorstellen Conclusies: de circulaire economie is niet alleen een avontuur op technisch maar ook op menselijk vlak

3 3 INHOUDSOPGAVE N Planning N Budget N Geïntegreerd beheer N Behoud van het bestaande bouwwerk N Overheidsopdrachten N Garanties N Normen en reglementeringen N Afvalstoffenbeheer N Beroepen N Sociale bepalingen MAATSCHAPPELIJK PROCES N Exemplarisch karakter KANSEN N Hergebruikinventaris N Materiaalpaspoort & BIM N Samenwerking tussen architect / aannemer & bouwteam N Kostenbeheersing N Afvalstoffenbeheer N Opslagruimte N Netwerken & webplatformen

4 4 Planning N De ontmantelde elementen worden pas na enige tijd hergebruikt. Dit betekent dat er opslagruimten nodig zijn. Deze zijn niet alleen afhankelijk van de beschikbare ruimte maar ook van de planning voor het hergebruik van de elementen. N Het hergebruik van elementen afkomstig van derde-werven kan leiden tot een timing die afhankelijk is van de beschikbaarheid van de gerecupereerde elementen. Er is tijd nodig om de gewenste items bij leveranciers te vinden Er is tijd nodig om de op een werf van derden ontmantelde elementen ter beschikking te stellen Voorbeeld: Werf HORTA RSZ (PO 2017) - recuperatie van de minerale-wolisolatie van de binnenwanden van het RSZ-gebouw om deze bij renovatiewerken te hergebruiken voor de thermische isolatie van de daken van 341 huizen van Le Logis Floréal. Een deel van de wanden wordt verkocht aan een amateur die ze in een hedendaags project gaat gebruiken. De binnendeuren van de kantoren worden niet verkocht wegens gebrek aan interesse voor deze elementen op het juiste moment.

5 5 Budget N Hergebruikmaterialen niet altijd herkend en beschikbaar wanneer de aannemer zijn offerte opstelt moeilijk prijs op te geven N De opdrachtgever voorziet niet altijd (voldoende) marge voor de verschillen tussen het aangekondigde budget en de werkelijke situatie onzekerheid over de doorverkoopprijzen en de beschikbaarheid Breuk er moeten nieuwe materialen worden gekocht N Het is moeilijk het arbeidsloon voor het ontmantelen, reinigen en hergebruiken ramen te Voorbeeld: Clos Dupont, uitbreiding van een eengezinswoning waarbij de bakstenen van de afgebroken gevel ter plaatse worden hergebruikt en er ook aangekochte herbruikbare bakstenen worden aangevoerd. De architect stelde de plaatsingsplannen voor de bakstenen op volgens de beschikbare materialen veel werk voor de architect maar makkelijker voor de aannemer en goed voor de uitvoeringskwaliteit met nietgekalibreerde bakstenen.

6 6 Geïntegreerd beheer N Vaak zijn de interventiemogelijkheden van de aannemer beperkt tijdens de ontwerpfase N Onderschatting van het belang van de opleiding van de arbeiders op de werf Voorbeeld: werf Debatty - renovatie van sociale woningen, met behoud van het bestaande bouwwerk en thermische isolatie van de gevels aan de binnenzijde: 3 weken vertraging i.v.m. de isolatie van de voorzetwanden wegens non-conformiteit van de plaatsing van de dampschermmembranen + genereren van extra afval Vaak wordt de opleiding van de arbeiders op de werf bij de start van de werken gegeven. Maar dikwijls blijft dit beperkt tot het snel tonen van de manier van werken in voorbeeldsituaties, terwijl de speciale en moeilijke gevallen niet worden behandeld. Ondersteuning van het opleidingsaanbod van de opleidingscentra (Brufor, Sintra) en van de hulp ter zake (Constructiv).

7 7 Behoud van het bestaande bouwwerk N Soms zijn er beschermingen, reparaties en/of verstevigingen nodig die op het randje van het economisch of technisch verantwoorde zijn Voorbeeld: Boondaal - renovatie van twee rijhuizen met inrichting van appartementen. Het behoud van de achtergevel vereiste heel wat consoliderings-, ondersteunings- en stabiliseringswerken die slechts verantwoord waren omdat de opdrachtgever zelf aannemer is en omdat afbraakwerken het afvoeren van puin met een kruiwagen zouden hebben betekend!

8 8 Opdrachten (overheidsopdrachten) N Bij vermelding van hergebruik in bestekken reageren bepaalde aannemers door geen prijs op te geven overdreven hoge prijzen op te geven N Bestekken kunnen soms beperkend zijn, waardoor ondernemingen niet de kans krijgen meer pistes voor te stellen Een hergebruikinventaris voorzien voor het bestek wordt opgesteld De aannemers de mogelijkheid bieden vrije varianten voor te stellen

9 9 Garanties N Garantieprobleem voor gerecupereerde materialen N Hoe zit het met de garantie bij werk aan elementen die nog gedekt zijn na een recente interventie Voorbeeld: Cultureel centrum Deswaef met interventie op het niveau van een recent platform. De opdrachtgever besloot met dezelfde aannemer te werken.

10 10 Normen en reglementeringen N Risico van onverenigbaarheid tussen de beschikbare materialen en de huidige normen en reglementeringen EPB Veiligheid N Noodzaak nieuwe delen van het project te dimensioneren volgens de te integreren herbruikbare elementen Voorbeeld: Clos Dupont, uitbreiding van een eengezinswoning met hergebruik van bestaand buitenschrijnwerk: dimensionering van de opening volgens het raamwerk, integratie van de ventilatieroosters, controle op de aanwezigheid van gelaagde beglazing (zodat men niet door het raam kan vallen), controle op de conformiteit met de EPBregelgeving.

11 11 Afvalstoffenbeheer N Obstakels op het vlak van taal en cultuur voor het correct sorteren van de afvalstoffen (vooral als er heel wat werk in onderaanneming wordt uitgevoerd) N Slechte kennis van de recyclageketens door de ondernemingen: sorteren volgens 4 ketens hout metalen inerte afvalstoffen gemengde afvalstoffen N De recyclageketens voor bepaalde producten eisen van de aannemer dat hij zelf de resten naar het recyclagecentrum brengt (bijv. gipsplaten) N Kosten verbonden aan de bewakers op de bouwwerf Het voorzien van bewakers aanmoedigen Uitbreiding van de ketens zoals voor gips, kunststoffen, diverse verpakkingen, isolatieresten, Om rendabel te zijn, moeten de bewakers ook andere taken kunnen uitvoeren naast de controle van de afvalsortering (beschermingen, bewaring, reparatie, reiniging, beveiliging van de werf/werken, )

12 12 Beroepen N Demonteren en afbreken zijn niet hetzelfde Ze vereisen andere methodes, gereedschappen en vaardigheden! N Het hergebruikproces (ontmanteling, reiniging en hergebruik) vereist een zekere kennis van de materialen en plaatsingstechnieken alsook vindingrijkheid en handigheid; niet iedereen beschikt hierover. N Verlies van motivatie bij de arbeiders als ze niet deelnemen aan de volledige cyclus van demonteren, reinigen, opslaan en hergebruiken. ontmanteling alleen is niet valoriserend (moeilijk, zwaar en vuil werk) Nieuw beroep dat ondersteuning vereist ( ontmantelaar ): naar voren brengen van de vereiste eigenschappen en competenties (vindingrijkheid, materiaalkennis,...), Opleiding van de arbeiders voorzien Valorisatie van de anticipatie op de toekomstige ontmanteling door de ontwerpers voorzien

13 13 Sociale bepalingen N Tal van administratieve stappen voor de integratie van arbeiders van Missions Locales, sociale economie-ondernemingen (SEO) of instellingen voor socioprofessionele inschakeling (ISPI) N Arbeidsovereenkomsten voor de arbeiders vaak korter dan de duur van de werken N Instabiliteit van het personeel van de SEO s; soms wordt het werk niet uitgevoerd Voorbeeld: Petite Suisse, inrichting en uitbreiding van de 5e verdieping. Inschakeling van twee Missions Locales en dus van twee opeenvolgende ploegen, waarvan er geen enkele van het begin tot het einde op de werf aanwezig was.

14 14 INHOUDSOPGAVE N Planning N Budget N Geïntegreerd beheer N Behoud van het bestaande bouwwerk N Overheidsopdrachten N Garanties N Normen en reglementeringen N Afvalstoffenbeheer N Beroepen N Sociale bepalingen MAATSCHAPPELIJK PROCES N Exemplarisch karakter KANSEN N Hergebruikinventaris N Materiaalpaspoort & BIM N Samenwerking tussen architect / aannemer & bouwteam N Kostenbeheersing N Afvalstoffenbeheer N Opslagruimte N Netwerken & webplatformen

15 15 MAATSCHAPPELIJK PROCES Exemplarisch karakter N Front runners en militanten zijn de eersten om te reageren op de projectoproepen (PO) van Leefmilieu Brussel N Het aantal kandidaturen bij projectoproepen is nog beperkt N Het grote publiek zal pas later in beweging komen Dit is een normaal proces Leefmilieu Brussel moet over deze realisaties communiceren om nieuwe gewoonten aan te kweken bij een ruimer publiek Van jaar tot jaar zou er een kritieke massa moeten worden bereikt om een massabeweging te creëren

16 16 INHOUDSOPGAVE N Planning N Budget N Geïntegreerd beheer N Behoud van het bestaande bouwwerk N Overheidsopdrachten N Garanties N Normen en reglementeringen N Afvalstoffenbeheer N Beroepen N Sociale bepalingen MAATSCHAPPELIJK PROCES N Exemplarisch karakter KANSEN N Hergebruikinventaris N Materiaalpaspoort & BIM N Samenwerking tussen architect / aannemer & bouwteam N Kostenbeheersing N Afvalstoffenbeheer N Opslagruimte N Netwerken & webplatformen

17 17 KANSEN Hergebruikinventaris N Een hergebruikinventaris is onontbeerlijk om de materialen met hergebruikpotentieel te identificeren en de aannemer de mogelijkheid te bieden zijn kostenraming op te maken

18 18 KANSEN Kostenbeheersing N Voordeel van het behoud van het bestaande bouwwerk ondanks de beschermingsmaatregelen, de reparaties en andere consolidatiewerken N Evenwicht tussen extra werkzaamheden voor de hergebruikmaterialen en lagere kosten van de gerecupereerde materialen Kleine werven: soms neemt de opdrachtgever deel aan het demonteren, reinigen en hergebruiken zonder zijn arbeid in rekening te brengen N Vaak is een demonteerbare oplossing financieel even interessant als een vaste oplossing

19 19 KANSEN Afvalstoffenbeheer N Het behoud van het bestaande bouwwerk of het hergebruik van elementen (ter plaatse of van elementen afkomstig van derde-werven) vermijdt kosten voor afbraak en voor afvoer van de afvalstoffen waardoor het arbeidsloon voor het demonteren en het reinigen wordt gecompenseerd Het biedt ook een echt economisch voordeel bij moeilijke toegang tot de werf N Groot prijsverschil tussen containers voor gemengde afvalstoffen en die voor gesorteerde afvalstoffen (x 2) sorteren wordt aangemoedigd Opgelet voor slordig vullen ( uitzetting ) voordeel van de bewakers (beter sorteren en beter vullen van de containers)

20 20 KANSEN Opslagruimte N Aanwezigheid van een tuin of van ruimte in de onmiddellijke omgeving => aangrenzende ruimten N Onbewoond/onbezet gebouw tijdens de werken => opslag ter plaatse N Tijdelijke opslagruimte creëren Opslag van elementen ontmanteld door Rotor, betaald via een % van de verkoop

21 21 KANSEN Netwerken & webplatformen N Lijst van de actoren van de circulaire economie N Webplatform van vraag en aanbod Opalis (voor aanbod, handelaars en materialen) N Rotor, schakel tussen middelen en gebruik

22 22 N N N N N N Op zoek gaan naar hergebruikmaterialen op sites van derden vergt tijd Het ter plaatse hergebruiken van materialen vergt opslagruimte Afbreken en ontmantelen zijn niet dezelfde werkzaamheden (andere methodes, gereedschappen, vaardigheden) Het ontstaan van een nieuw beroep - dat van ontmantelaar steunen Voorkomen dat het demonteren / reinigen wordt gescheiden van het hergebruiken Bij de opleiding van de arbeiders moet er niet alleen worden getoond maar moeten ook het hoe en waarom worden uitgelegd en door de deelnemers worden begrepen zodat deze laatsten zelf over volkomen nieuwe situaties kunnen nadenken Het behoud van het bestaande bouwwerk en het hergebruik kunnen concurreren met eenvoudige afbraak-/heropbouwwerken aangezien ze de kosten verbonden aan het afvoeren van afval vermijden, vooral als de werf moeilijk toegankelijk is De opdrachtgever schrijft in de bestekken voor wat behouden en/of wat hergebruikt moet worden Belang van de hergebruikinventaris Belang van de vrije varianten

23 23 Websites N Green Facts, wetenschappelijke feiten over de circulaire economie in de EU en wereldwijd: wat, waar, wie en hoe? Lijst van de obstakels van de circulaire economie + bibliografische referenties N L économie circulaire, connecter, créer et conserver la valeur Van nichemarkt tot massamarkt, uitdagingen en kansen N De Benelux-landen op weg naar een circulaire economie Resultaten van de ronde tafel van 14/12/2015

24 24 CONTACT Pascal ONS? Consultant duurzame energie en steden E²=MC sprl pascal.ons@e2mc.be BEDANKT VOOR UW AANDACHT