De erfgoedwaarden van de Brusselse huizen Troeven en beperkingen voor een duurzame renovatie

Transcriptie

1 1 Home Passive Home Brusselse stadsrijwoningen gerenoveerd tot passief, laag- of zeer lageenergiehuizen Leefmilieu Brussel De erfgoedwaarden van de Brusselse huizen Troeven en beperkingen voor een duurzame renovatie Jérôme BERTRAND De Stadswinkel 1

2 Doelstelling(en) van de presentatie Sensibiliseren voor de erfgoedwaarde van de Brussels rijwoningen Aanzetten tot de inachtneming van deze erfgoedwaarde tijdens de energetische renovatie 3 Algemeen schema van de presentatie Hoe ouder het gebouw, des te lager de energieprestaties : een denkbeeld dat genuanceerd moet worden! Erfgoedwaarden van de Brusselse rijwoningen: het zit in de details! Energetische renovatie en erfgoed: enkele voorbeelden van interventies 4 2

3 Hoe ouder het gebouw, des te lager de energieprestaties : een denkbeeld dat genuanceerd moet worden! 5 De Brusselse woongebouwen: Chronologische verdeling Bron : CERAA De toepassing van de principes van passiefhuis in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Eindverslag Januari

4 Evolutie van de thermische isolatie van het metselwerk na 1973: spouwmuur met thermische isolatie Valeur U 0,49 W/m 2.K na 1945: spouwmuur met luchtspouw 1,53 W/m 2.K 2,37 W/m 2.K voor 1945: volle muur Tekening P. & J. BERTRAND De woningen van de periode zijn het meest energieverslindend Bron : CERAA De toepassing van de principes van passiefhuis in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Eindverslag Januari

5 Een van de redenen hiervoor is de toename van beglaasde oppervlaktes Sint-Gillis rond 1875 Sint-Lambrechts-Woluwe rond

6 Erfgoedwaarden van de Brusselse rijwoningen: het zit in de details! 12 6

7 Architecturaal erfgoed in Brussel Ongeveer beschermde goederen uit +/ gebouwen in Brussel (de beschermde gebouwen zijn dus goed voor iets minder dan 2% van het gebouwenbestand) Tienduizenden gebouwen met een hoge erfgoedwaarde maar niet beschermd (meer dan gebouwen opgenomen in het Wetenschappelijke Inventaris terwijl enkel 6 van de 19 gemeentes geïnventariseerd zijn) Ongeveer goederen gebouwd voor 1932 en opgenomen in de Voorlopige Inventaris Onroerend Erfgoed. De kwaliteit van het geheel 7

8 De kwaliteit van het detail 8

9 9

10 Foto Gilbert Dekeyser 10

11 De grootste esthetische zorg voor de voorgevel Een relatief kleinere belangstelling voor het aanzien van de achtergevel 11

12 Traditionele voorzieningen die aan de inwoner de middelen geven om zijn comfortniveau te controleren Binnenluiken : rond 1800 Luiken : rond 1875 Jaloezie: rond 1880 Zeer lange levenscycli dankzij het onderhoud 24 12

13 Zeer lange levenscycli dankzij een ontwerpwijze die reparaties mogelijk maakt Herstelde ingangsdeur met ingebracht hout 25 Energetische renovatie en erfgoed: enkele voorbeelden van interventies

14 Isolatie van een voorgevel in het kader van een renovatie tot passiefhuis Archiefstraat Brussel Laureaat van de Projectoproep Voorbeelgebouwen 2009 van Leefmilieu Brussel Foto Raphael Tilman, architect 27 Een nieuw façadisme volgens de passiefhuisstandaard? 14

15 15

16 Binnenisolatie van de buitenmuren: gevolgen voor de plafonds 31 Moeilijke integratie van de balansventilatie 32 16

17 Een lage-energie renovatie met respect voor het erfgoed Rubensstraat Brussel 33 Toestand voor de renovatie 34 17

18 Toestand voor de renovatie 35 Toestand voor de renovatie 36 18

19 Toestand voor de renovatie 37 Toestand voor de renovatie 38 19

20 Renovatieprincipes De energieprestaties sterk verhogen (32kWh/m 2 per jaar) PHPP software De erfgoedwaarden van het huis handhaven Zoveel mogelijk duurzame materialen gebruiken Laureaat van de projectoproep Voorbeeldgebouwen 2008 van Leefmilieu Brussel 39 Isolatie van de buitenschil Bron: Aline Branders, Architecture et Climat, projet LEHR 40 20

21 Balansventilatie met warmterecuperatie Bron: Leefmilieu Brussel: Info Fiches (043) Voorbeeldgebouwen

22

23

24

25

26 51 Dubbele beglazing in bestaande ramen in het kader van een lage-energie renovatie Koninklijke Sinte-Mariastraat 237 Renovatie van drie woningen, laureaat Projectoproep Voorbeeldgebouwen 2008 van Leefmilieu Brussel. 26

27 Verdubbelen van de vensters om de thermische en akoestische isolatie te versterken Foto s Paul Mordan Isolatie van een erkerraam door de aanleg van glasdeuren aan de binnenkant 54 27

28 Te onthouden uit de presentatie De energieprestaties van de Brusselse gebouwen zijn zeer zeker voor verbetering vatbaar met inachtneming van hun erfgoedwaarden. Bepaalde ingrepen hebben weinig impact op de erfgoedkwaliteit van het gebouw: warmte-installaties, isolatie van de daken, isolatie van de achtergevel, isolatie van de kelderplafonds Andere maatregelen kunnen daarentegen het zicht van het gebouw aantasten: isolatie van de straatgevel, integratie van de balansventilatie, vervangen van het buitenschrijnwerk Alternatieve oplossingen laten toe het buitenschrijnwerk te handhaven met verbetering van de energieprestaties. 55 Websites Bibliografie Praktische handleiding voor de duurzame bouw : Praktische aanbeveling ENE11 - Bij renovatie: de wanden isoleren, Leefmilieu Brussel, juli Leefmilieu Brussel: Info Fiches (043) Voorbeeldgebouwen 2008 Hennaut Eric endemanet Marie, Hout en metaal in de Brusselse huisgevel, Koning Boudewijnstichting, Archieven Moderne Architectuur, Brussel, Heymans Vincent, Les dimensions de l ordinaire, La maison particulière à Bruxelles, fin XIX e début XX e siècle. L Harmattan, Paris, Bertrand Jérôme, Het houten schrijnwerk Erfgoed en comfort verenigen, Directie Monumenten en Landschappen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel,

29 Contact Jérôme BERTRAND De Stadswinkel: renovatieadviseur Gegevens : 02/ jrmbertrand@curbain.be 57 29