JURIDISCHE ASPECTEN IN VERBAND MET WITWASSEN EN WITWAS-TECHNIEKEN. 21 juni

Transcriptie

1 JURIDISCHE ASPECTEN IN VERBAND MET WITWASSEN EN WITWAS-TECHNIEKEN 21 juni

2 INHOUD PRESENTATIE 1. Inleiding 2. Voorkoming van witwassen en de administratieve wet 3. Strafwet 4. Rol en Werking van de Cel voor Financiële Informatieverwerking 5. Typologieën en resultaten 21 juni

3 INHOUD PRESENTATIE (vervolg) 6. Praktijkvoorbeelden 7. Taak van de Bedrijfsrevisor 8. Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen en rol van de erkende revisor 9. Fiscale fraude 10. Verhoogd risico bij afstandsrelaties 11. Algemeen besluit 21 juni

4 1. Inleiding Bedoeling van het seminarie Wettelijke regime en toepassingsgebied (uitbreiding ondermeer bij wet van 12 januari 2004) Praktijkvoorbeelden Toepasbaarheid op fiscale fraude en het begrip bijzondere mechanismen Aspecten i.v.m. kredietinstellingen en rol CBF Rol van de revisor 21 juni

5 2 Voorkoming van witwassen en administratieve wet 2.1 Wettelijk regime 2.2 Toepassingsgebied 2.3 Geviseerde vormen van criminaliteit 2.4 Taken financiële sector en niet financiële beroepen 2.5 Rol van controle- of toezichthoudende overheden 2.6 Karakteristieken van cijferberoepen 21 juni

6 2.1 Wettelijk regime i.v.m. het witwassen van gelden Doel wetgever: Richtlijn 91/308/EEG van 10 juni 1991 omzetten in Belgisch recht Repressieve benadering van witwassen (strafwet) vervolledigen met preventieve maatregelen (administratief beteugeld) Verplichting tot samenwerking in hoofde van financiële sector en nietfinanciële beroepen voor opsporing en kennisgeving (Cel) Uitbreiding van het toepassingsgebied van de wetgeving (tweede Europese witwasrichtlijn: Materiële toepassingsgebied Personele toepassingsgebied Verduidelijking/verruiming identificatieplicht Aantal technische aanpassingen 21 juni

7 2.2 Toepassingsgebied (1/6) (oorspronkelijk financiële ondernemingen en tussenpersonen) Art. 2 Bepalingen wet zijn van toepassing op: Nationale Bank Kredietinstellingen (wet 22 maart 1993) Beursvennootschappen (wet 6 april 1995) Verzekeringsondernemingen (wet 9 juli 1975) De Post 21 juni

8 2.2 Toepassingsgebied van de wetgeving (2/6) Art. 2 (vervolg) Makelaars in financiële instrumenten (wet 6 april 1995) Deposito- en Consignatiekas Vennootschappen voor vermogensbeheer Vennootschappen voor beleggingsadvies Beroepshalve verrichtingen voor contante aankoop of verkoop van deviezen (contanten, cheques of kredietkaart) Hypothecaire ondernemingen (wet 4 augustus 1992) Consumentenkrediet (wet 12 juni 1991) 21 juni

9 2.2 Toepassingsgebied van de wetgeving (3/6) Art. 2 (vervolg) Uitgeven of beheren kredietkaarten Leasingondernemingen (KB 10 november 1967) Bijkantoren van beleggingsondernemingen Vastgoedmakelaars Bewakingsondernemingen Plaatsing van orders in financiële instrumenten 21 juni

10 2.2 Toepassingsgebied van de wetgeving (4/6) Art. 2 (vervolg) Marktondernemingen Belgische gereglementeerde markten Handelaren in diamant Verzekeringsbemiddelaars Derivatenspecialisten (wet van 6 april 1995) 21 juni

11 2.2 Toepassingsgebied van de wetgeving (5/6) Art. 2 bis (bepalingen van wet zijn van toepassing voor zover uitdrukkelijk voorzien) Notarissen Gerechtsdeurwaarders Revisoren Accountants / belastingconsulenten / boekhouders / boekhouders-fiscalisten Uitbaters kansspelen 21 juni

12 2.2 Toepassingsgebied van de Art. 2 ter: Advocaten wetgeving (6/6) Bijstaan cliënt voorbereiden of uitvoeren van verrichtingen i.v.m.:» Aan- of verkoop onroerende goed of bedrijven» Beheren van diens geld, waardepapieren,» Openen of beheer van bank, spaar- of effectenrekeningen» Organiseren inbreng voor oprichting, uitbating, beheer van vennootschappen» Oprichting, uitbating of beheer van trusts, vennootschappen, Optreden in naam van en/of voor rekening van cliënt in financiële verrichting of verrichting onr. goed 21 juni

13 2.3 Geviseerde vormen van criminaliteit Begrip witwassen Geviseerde vormen van criminaliteit 21 juni

14 2.3.1 Definitie van witwassen (art. 3 1) (1/2) Omzetting of overdracht van geld of activa met de bedoeling de illegale herkomst ervan te verbergen of te verdoezelen of een persoon die betrokken is bij een misdrijf waaruit dit geld of deze activa voorkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevolgen van zijn daden 21 juni

15 2.3.1 Definitie van witwassen (art. 3 1) (2/2) Verhelen of verhullen van de aard, oorsprong, vindplaats, vervreemding, verplaatsing of eigendom van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent Verwerving, bezit of gebruik van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent Deelneming aan, medeplichtigheid tot, poging tot, de hulp aan, het aanzetten tot, het vergemakkelijken van of het geven van raad betreffende één van de in de drie voorgaande punten bedoelde daden 21 juni

16 2.3.2 Vormen van criminaliteit (art ) (1/3) Geld of activa zijn illegaal voor toepassing van deze wet wanneer verband met: terrorisme of financiering van terrorisme; georganiseerde misdaad; illegale drugshandel; illegale handel in wapens, goederen en koopwaren; handel in clandestiene werkkrachten; mensenhandel; exploitatie van de prostitutie; illegaal gebruik bij dieren van stoffen met hormonale... werking of het illegaal verhandelen van dergelijke stoffen; 21 juni

17 2.3.2 Vormen van criminaliteit (vervolg): (art ) (2/3) illegale handel in menselijke organen of weefsels; fraude ten nadele van de financiële belangen van de Europese Unie; ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend; omkoping van openbare ambtenaren. 21 juni

18 2.3.2 Vormen van criminaliteit (art. 3 2, 2 en 3 ) (3/3) (vervolg): Een beursmisdrijf of een onwettig openbaar aantrekken van spaargelden of het verlenen van beleggingsdiensten, diensten van valutahandel of geldoverdracht zonder vergunning Een oplichting, misbruik van vertrouwen, misbruik van vennootschapsgoederen, een gijzeling, een diefstal of afpersing met geweld of bedreiging, of een misdrijf dat verband houdt met staat van faillissement 21 juni

19 2.4 Taken financiële sector en niet financiële beroepen Vereenzelviging van cliënten Bewaarplicht Plicht tot waakzaamheid Aanwijzing van een verantwoordelijke Meldingsplicht Girale betalingsverplichting Rol van toezichthoudende overheden Karakteristieken eigen aan cijferberoepen 21 juni

20 2.4.1 Vereenzelvigen van de cliënten (art. 4) Bewijsstukken vereenzelviging tenzij cliënt zelf financiële onderneming is (afschrift te nemen); Gelegenheidscliënten voor transacties van meer dan EURO of altijd indien vermoeden; Vereenzelviging: naam, voornaam, adres (voor rechtspersonen de firma, adres of maatschappelijke zetel); Alle redelijke maatregelen nemen om ware identiteit te achterhalen van economisch rechthebbende; Niet van toepassing indien cliënt in artikel 2 bedoelde onderneming/persoon is. 21 juni

21 2.4.2 Bewaarplicht Bewaring van de documenten (identificatie en samenstellen van transacties) (art. 7) Tenminste 5 jaar na beëindigen relatie en na datum operatie. 21 juni

22 2.4.3 Plicht tot waakzaamheid Plicht tot waakzaamheid (art. 8 en 9) Vorming van personeel en interne procedures» personeel opleiden (inhoud wet en witwastechnieken); Schriftelijk verslag over elke dubieuze verrichting (niet voor revisoren)» gericht aan verantwoordelijke en 5 jaar bewaard. 21 juni

23 2.4.4 Aanwijzing verantwoordelijke Persoon aanduiden die verantwoordelijk is voor toepassing wet in onderneming (art 10): Vaststelling procedures interne controle Informatieverstrekking en centralisatie Deze verplichting geldt niet voor bedrijfsrevisoren 21 juni

24 2.4.5 Melding van verdachte verrichtingen (art. 12 en 14bis) Melding zodra vermoeden of weten:» voor uitvoeren van verrichting;» uitvoeringstermijn meedelen;» mag telefonisch, te bevestigen per fax;» Cel bevestigt ontvangst;» Cel kan zich verzetten tegen uitvoering (max. 48 uur);» Cel kan procureur des Konings verlenging termijn vragen;» Indien verrichting niet uit te stellen (aard verrichting/ aanleiding beletten vervolging): reden opgeven 21 juni

25 2.4.5 Melding van verdachte verrichtingen (art. 12 en 14bis) Melding van verdachte verrichtingen (art. 12 en 14bis) (vervolg)» Ook feiten die zouden kunnen wijzen op» Niet betrokken cliënt of derde inlichten;» Geen enkele vordering of professionele sanctie mogelijk wegens te goeder trouw verstrekte melding. Voor revisoren VROEGER» Feiten waarvan men weet dat ze verband houden;» Feiten die bewijsmateriaal kunnen vormen. Dienden niet gemeld door revisoren:» Verdenking zonder enige vaststelling van feit» Feit dat geen bewijselement vormt» Feit dat geen verband houdt met art juni

26 2.4.5 Melding door advocaten Afwijkende procedure: melden aan stafhouder van orde waartoe zij behoren (feiten waarvan zij weten of vermoeden) Stafhouder controleert of melding betrekking heeft op onderworpen activiteit Stafhouder meldt door aan Cel Medewerkingplicht (ook andere nietfinanciële beroepen) 21 juni

27 2.4.6 Girale betalingsverplichting Witwasrichtlijn: Edelstenen, -metalen, kunstwerken, veilingmeesters Wet januari 2004 (art 10): prijs van de verkoop door een handelaar, van een goed ter waarde van EUR of meer, mag niet in contanten worden vereffend (ook betalingen en leveringen in buitenland vallen hieronder) Onroerend goed enkel overschrijving of cheque behalve tot 10% en EUR 21 juni

28 2.4.7 Rol van controle- of toezichthoudende overheden Cel mag controle- of toezichthoudende overheden op de hoogte brengen Deze overheden kunnen : beslissingen of maatregelen openbaar maken; administratieve geldboete opleggen (250 EUR tot EUR); andere administratieve sancties op basis van controlewetgeving opleggen. Controle- of toezichthoudende overheden dienen ook feiten die bewijsmateriaal voor witwassen/financiering terrorisme kunnen vormen te melden aan Cel 21 juni

29 2.4.8 Karakteristieken eigen aan cijferberoepen Beroepsgeheim (tenzij verplicht door de wet) art. 458 SW niet van toepassing: in rechte getuigenis afleggen; wettelijke bepaling legt verplichting op; en voor mededeling attest of bevestiging met schriftelijke toestemming. Vertrouwensklimaat; Identificatie; Bewaring documenten; Infrastructuur beroepen. 21 juni

30 2.4.8 Standpunt Raad Raad van IBR: gunstig advies want : Reeds ingevoerd in verscheidene buurlanden zoals Frankrijk en Verenigd Koninkrijk; Bescherming tegen aansprakelijkheidsvorderingen wegens melding. Opmerkingen van Raad in zijn advies: Niet medeplichtig aan heling (verschil met financiële instellingen) wegens controlefunctie; Wet op witwassen kan niet resulteren in bijkomende controles; Wel overleg met cel na stemming; 21 juni

31 2.4.8 Standpunt Raad (vervolg) Opmerkingen van Raad in zijn advies (vervolg): Artikel 3 van wet is niet duidelijk over uitoefening controle-opdracht ( feiten vaststellen die bewijsmateriaal voor het witwassen van geld kunnen vormen ). Antiwitwaswet is geen strafwet, tuchtoverheid kan wel worden geïnformeerd. 21 juni

32 3 Strafwet Strafwet (strafbaar stellen) Artikel 505 strafrecht Artikel 42 strafrecht 21 juni

33 3.1 Strafwet:Artikels 505 van het Strafwetboek Artikel 505 strafrecht (repressieve luik van de wet - opzettelijke inbreuk) elke persoon die deelneemt aan één van de beschreven gedragingen, kan worden beschouwd als de auteur van een misdrijf: - heling zaken bedoeld in art hebben gekocht, in ruil of om niet hebben ontvangen, bezit, bewaring, beheer,... omzetten of overdragen met bedoeling illegale herkomst te verbergen of verdoezelen,... aard, oorsprong, vindplaats... verhelen of verhullen. 21 juni

34 3.2 Artikel 42 strafrecht: voorwerp inbreuk Preciseert het voorwerp van de inbreuk in art. 505: vermogensvoordelen die rechtstreeks uit het misdrijf zijn verkregen, de goederen en waarden die in de plaats ervan zijn gesteld en de inkomsten uit de belegde voordelen (art ); zaken die het voorwerp van het misdrijf uitmaken zaken die uit het misdrijf voortkomen. Efficiënte straf in de strijd tegen het witwassen Sancties: gevangenisstraf, geldboete, bijzondere verbeurdverklaring 21 juni

35 3.3 Strafwet:Artikels 505 en 42 van het Strafwetboek Dader: elke persoon die één van de handelingen art. 505 stelt Moreel bestanddeel: illegale herkomst kent of moet kennen Elke poging is strafbaar Zowel fysische als rechtspersonen Toepassingsgebied ruimer dan van administratieve wet (vermogensvoordelen uit alle misdrijven geviseerd) 21 juni

36 4 Rol en Werking van de Cel voor Financiële Informatieverwerking 4.1 Rol en organisatie van de Cel 4.2 Werking van de Cel 21 juni

37 4.1 Rol en organisatie van de Cel Onafhankelijke administratieve overheid met rechtspersoonlijkheid Organisatie en werking geregeld door KB van 11 juni 1993 Verwerkt en verstrekt informatie met het oog op bestrijding witwassen van geld Toezicht van min. van Justitie en Financiën Leiding door magistraat Jaarverslag 21 juni

38 Organigram CFI 21 juni

39 4.2 Werking van de Cel (1/4) Melding: ontvangst van informatie Melding van vermoeden door onderworpen personen Informatieverstrekking door controle-, toezichthoudende en tuchtoverheden Informatiewinning buitenlands meldpunt Bevragingsbevoegdheden : mag bijkomende inlichtingen eisen ter plaatse kennis nemen toezicht uitoefenen op wijze waarop wettelijke bepalingen worden nageleefd 21 juni

40 4.2 Werking van de Cel (2/4) Verzetten tegen uitvoering van verrichting (48 uren), eventueel te verlengen door procureur. Gebonden door beroepsgeheim behalve : mededelingen aan procureur en toezichthoudende overheid; buitenlandse instellingen met opdracht zelfde aard; opgeroepen om in rechte te getuigen. Ernstige aanwijzingen van Cel en doormelding aan parket Voorwaarden voor doormelding Gebruik van doorgemelde informatie door parket (seponeren, opsporingsonderzoek of gerechtelijk onderzoek) Controle-opdracht van de Cel 21 juni

41 4.2 Werking van de Cel (3/4) Terugkoppeling van informatie naar meldende ondernemingen en personen: Algemene informatie (jaarverslag) Zaakgerichte informatie (probleem beroepsgeheim en verstoring lopend onderzoek) Wel: seponeringen en vonnissen Veiligheid van de melders Dienstadres gebruiken of zelfs volledige anonimiteit i.g.v. ernstig misdrijf 21 juni

42 4.2 Werking van de Cel (4/4) ~RKING Buiten I.ar-. ds e rne:.1 dp unten IN STELLIN GEN en PERSONEN o ndet" W ot"p en aan de meld in gs pi ie ht Co mro le-. toezie hth ou de n de en tu ehtover he d en diensten I Pol iti edi en sten ~ -- ~ CFI -..., r- ~ Ad mi nis tr ati eve,,. Pt"oeut"eut" des Konings van de Staat 21 juni

43 5 Typologïeën en resultaten 5.1 Typologieën Drie stadia met als hoofdzakelijke bedoeling criminele oorsprong geld te verbergen (transport, beveiliging, investeren) 5.2 Tendensen en cijfermateriaal 21 juni

44 5.1 Typologieën Inbrengstadium of voorwas Fondsen voor het eerst in het financiële circuit brengen Circulatiestadium of hoofdwas Een opeenvolging van financiële verrichtingen met als doel elke binding tussen kapitalen en ongeoorloofde oorsprong uit te wissen Investering of recyclage Activa van criminele oorsprong beleggen in het wettige economische en financiële circuit (onroerend goed, participaties,...). 21 juni

45 5.1.1 Inbrengstadium of voorwas Contante aan- en verkoop van deviezen Illegale drughandel» omwisseling in korte tijdsspanne in grote hoeveelheden van kleine coupures (GBP naar EUR);» splitsing van verrichtingen;» beroep op koeriers die voor rekening van verschillende opdrachtgevers werken;» afwezigheid van economisch of financieel belang om verrichtingen in België uit te voeren; 21 juni

46 5.1.1 Inbrengstadium of voorwas (vervolg)» gebruik van valse namen, fictief adres, vals identiteitsbewijs, vervallen reispas;» onduidelijke of onbestaande verantwoording van verrichting. 21 juni

47 5.1.1 Inbrengstadium of voorwas (vervolg) Illegale handel in goederen en koopwaren» georganiseerde misdaad, exploitatie van prostitutie, BTW-carrousels;» manuele wisselverrichtingen GBP, USD en EUR;» betrokkenen hebben geen gekende beroepsactiviteit in België;» wanverhouding gewisselde bedragen en aanvaardbare inkomsten beroepsactiviteit; 21 juni

48 5.1.1 Inbrengstadium of voorwas (vervolg) Kenmerken:» opening van rekeningen in naam van verschillende vennootschappen waarop veelvuldige afhalingen en stortingen (BTW carrousel fraude);» gebruik maken van rekening vennootschap met plaatselijke activiteit;» vragen naar mogelijkheid naamloze rekening;» gebruik van een voorlopige rekening voor inbreng- en cir-culatieverrichtingen die niets te maken hebben met activi-teit in België;» aankoop grote hoeveelheden goudstukken en staven;» toenemende overschrijving van alle gelden van een vennootschap naar rekening van een andere vennootschap.» groeiend belang elektronische geldtransfers. 21 juni

49 5.1.2 Circulatiestadium of hoofdwas Kenmerken Een opeenvolging van financiële verrichtingen met als doel elke binding tussen kapitalen en ongeoorloofde oorsprong uit te wissen. Belangrijke overschrijvingen van fondsen, onmiddellijk gevolgd door omwisseling op rekening en afname in contanten. Opening en gebruik van talrijke rekeningen op naam van verscheidene vennootschappen, waarop meerdere verrichtingen worden uitgevoerd. 21 juni

50 5.1.2 Circulatiestadium of hoofdwas (vervolg) Voorbeelden Opening en gebruik in België van transitrekeningen op naam van vennootschappen gevestigd in fiscale paradijzen. Aanwenden van een doorgeefrekening waarop fondsen worden verzameld afkomstig uit het buitenland, gevolgd door overschrijving naar fiscaal paradijs. Ontvangst van belangrijke sommen komend van buitenlandse rekeningen (vaak geopend in off shore landen), gevolgd door weigering van bank om verrichting uit te voeren, als gevolg van weigering vraagt begunstigde om fondsen terug te sturen. Financiering van terrorisme 21 juni

51 5.1.2 Circulatiestadium of hoofdwas (vervolg) Oprichten van vennootschap voor een aantal verrichtingen gevolgd door faillissement. Misbruik vennootschapsgoederen. Gebruik van trust en advocatenkantoor Netwerk Chinese mensenhandel Bouwsector Carrouselfraude, petroleumfraude, illegale handel in voertuigen, illegale diamanthandel, Nigeriaanse oplichting, illegale drughandel 21 juni

52 5.1.3 Investering of recyclage Activa van criminele oorsprong beleggen in het wettige economische en financiële circuit (onroerend goed, participaties,...) 21 juni

53 5.1.3 Investering of recyclage (vervolg) Tussenkomst financiële beroepen Banken» Incasso reischeques» Aankoop onroerend goed» Aankoop effecten Verzekeringsondernemingen» Eenmalige Levensverzekeringspremies Tussenkomst van niet-financiële beroepen Casino s» Aankoop speelpenningen Andere niet-financiële beroepen» Onroerend goed Middellandse-Zeekust 21 juni

54 5.2 Tendensen en cijfermateriaal Evolutie aantal meldingen laatste 5 jaren Onderverdeling aantal meldende ondernemingen Indeling dossiers volgens aard verrichting Aantal doorgemelde dossiers Verdeling doorgemelde dossiers volgens witwasstadium Bedragen volgens belangrijkste criminaliteit Verdeling volgens verblijfplaats 21 juni

55 6 Praktijkvoorbeelden Bank Max Fisher Mensenhandel in kader uitbating restaurant Banque Rivaud Manipulatie aandelenkoersen Financiering terrorisme Colombian Black Market Peso Exchange Gebruik afgeleide producten 21 juni

56 Colombian Black Market Peso Exchange 21 juni

57 6 Taak van de bedrijfsrevisor Het instellen van een procedure voor de acceptatie van cliënten Verkrijgen van relevante feitelijke informatie over de potentiële cliënt Dergelijke informatie wordt gewoonlijk verzameld uit: publiek toegankelijke informatiebronnen; gesprekken met de leiding, aandeelhouders en medewerkers van de potentiële cliënt; informatie van de vroegere revisor; informatie van het buitenlands netwerk. 21 juni

58 6 Taak van de bedrijfsrevisor (vervolg) Tot de informatie die voor de beoordeling in het algemeen nodig is, behoren: gegevens omtrent de sector waarin de potentiële cliënt opereert en omtrent eventuele concurrenten; naam en achtergronden van aandeelhouders en directie en van eventuele verbonden ondernemingen; achtergrondinformatie omtrent de organisatie, producten en management; voorgaande jaarrekeningen. Beoordeling potentiële cliënt (gewone, occasionele, vermoeden witwassen) 21 juni

59 6 Taak van de bedrijfsrevisor Beoordeling opdracht Collegiaal overleg Opdrachtbevestiging Identificatieplicht (vervolg) Bewaren gegevens Opleiding medewerkers Aanstellen van een verantwoordelijke binnen de organisatie 21 juni

60 7 Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen en rol van de erkende revisor 7.1 CBFA 7.2 Rol van de erkende revisor 21 juni

61 7.1 CBFA Reglement van de CBFA van 27 juli 2004: legt vast hoe de onderworpen instellingen bepaalde verplichtingen moeten uitvoeren Circulaire CBFA van 22 november 2004: bijkomende aanbevelingen voor het naleven van de vereisten voor een passende administratieve organisatie en interne controle 21 juni

62 7.2 Rol van erkende revisor Kader Medewerking aan prudentiële controle. Bedoeling Beoordeling en opvolging wettelijk statuut en adequaatheid organisatie. 21 juni

63 7.2 Rol van erkende revisor (vervolg) Controleprocedures Analyse organisatie en beoordeling adequaatheid» identificatie;» bewaring;» vorming;» procedures rapportering;» verklaringen aan Cel. Probleem adequaatheid informatie Cel te beoordelen.» Onderzoek respecteren reglementering. 21 juni

64 7.2 Rol van erkende revisor (vervolg) Controletechnieken Gesprekken Onderzoek procedures Conformiteitstesten Valideringstesten (rapportering aan Cel) Dossieronderzoek (probleem van steekproef) 21 juni

65 8 Fiscale fraude 8.1 Basisconcept (wet van 11 januari 1993) 8.2 Ernst van de fraude (voorbereidende werkzaamheden) 8.3 Organisatie van de fraude (voorbereidende werkzaamheden) 8.4 BTW-Carrousel 8.5 Circulaire CBF over bijzondere mechanismen (zeker geen automatische band) 21 juni

66 8.1 Basisconcept (wet van 11 januari 1993) Herkomst van geld of activa is illegaal wanneer deze voortkomen uit : ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend. 21 juni

67 8.2 Ernst van de fraude (voorbereidende werkzaamheden) Kan te maken hebben met het aanmaken en het gebruik van valse documenten of de corruptie van publieke ambtenaren, maar vooral het belang van de schade voor de schatkist en de impact op de sociaaleconomische orde. 21 juni

68 8.3 Organisatie van de fraude (voorbereidende werkzaamheden) Af te leiden uit het gebruik van schermvennootschappen, stromannen, complexe juridische constructies, veelvuldige bankrekeningen gebruikt voor internationale transferten van kapitalen. 21 juni

69 8.4 Voorbeeld van eenvoudige 1 l7liljoen BTW Delta betaalt niets carrousel België Buitenland 1 l7liljoen (zonder BTW, intra), Alfa , Beta,, 1,1 l7liljoen BTW Beta betaalt niets Delta ~~~------T: (;aununa 1,2 l7liljoen (zonder BTW, intra) ~ Beta en Delta zijn stromannen die geen BTW betalen Alfa en (;aldma zijn (unede)organisatoren Ontdoken BTW: = F. unet één enkel rondje in de carrousel 21 juni

70 8.5 Circulaire CBF over bijzonder mechanismen (art. 57, 3 wet 22 maart 1993) Achtergrond Circulaires van februari 1976 en 25 januari 1977; Nieuwe circulaire december 1997; Voorbeeld aantal verrichtingen + vrije dienstverlening; Correcte bankpraktijk + reputatie en vertrouwen. 21 juni

71 8.5 Circulaire CBF over bijzonder mechanismen (vervolg) Voorkomingsbeleid Beleidsnota; Opstellen van richtlijnen voor medewerkers; Procedures ter implementatie van beleidsnota; Toezicht door interne audit; Sensibilisering en vorming van de medewerkers; Beraadslagingen directiecomité en jaarlijkse informatie aan Raad van Bestuur. 21 juni

72 Circulaire CBF bijzondere mechanismen Voorbeelden bijzondere mechanismen Praktijken m.b.t. roerende inkomsten; Bemiddeling voor buitenlandse kredietinstelling of beleggingsonderneming waarbij belastingontduiking door inwoners wordt bevorderd; 21 juni

73 Circulaire CBF bijzondere mechanismen (vervolg) Voorbeelden bijzondere mechanismen (vervolg) Praktijken die cliënten in staat stellen het belastingbestuur te misleiden : niet vermelding waarborgen; oneigenlijk gebruik interne rekeningen; verzending rekeningafsluitingen; niet vermelding op borderel gekruiste aankoop- en verkooporders van financiële instrumenten; Herhaalde schending fiscale verplichtingen; Buitenlandse kredietinstellingen. 21 juni

74 9 Verhoogd risico bij afstandsrelaties Verhoogde risico s bij afstandsrelaties Algemene vereisten inzake de organisatie Know-your-customer Aspecten van afstand-identificatie Bepaling en bewaking van het profiel Besluiten 21 juni

75 9 Verhoogde risico s bij afstandsrelaties Dematerialisatie van de cliëntenrelatie contact ondertekening uitvoering beëindiging (identiteit) cosmopolitische cliënt (in en out) deconstructie van de transactieketting (zie schema: quid identificatieverplichtingen van verschillende betrokken partijen?) Automatisatie van de verrichtingen één input (STP) en snelheid van uitvoering wegvallen van de menselijke tussenkomst (filter geheugen) Veralgemening van de Internet-dienstverlening alle bankdiensten komen in aanmerking opkomst van directe betaalmiddelen op Internet (passagecliënt) 21 juni

76 9 Verhoogde risico s (vervolg) Waardoor zich problemen kunnen voordoen de identificatie en authentificatie van de cliënten de controle op de verrichtingen Bij realisatie van de risico s reputatieschade juridische problemen financiële schade 21 juni

77 9 Vereisten voor de organisatie Algemene doelstelling (to) have adequate policies, practices and procedures in place, including strict know-yourcustomer rules, that promote high ethical and professional standards and prevent the bank from being used, intentionally or unintentionally, by criminal elements Basel document Customer due diligence (2001) dat verwijst naar Principle 15 van de Core Principles Methodology (1999). 21 juni

78 9 Vereisten voor de organisatie (vervolg) Vastlegging beleid door hoge leiding inzake KYC Vertaling beleid in geschreven procedures aanvaarding, identificatie en toegangscontrole profielbepaling met gepaste aandacht voor bijzondere profielen (vb. potentates, high profile individuals, trusts ) definitie van red flags (grote deposito s, veelheid transacties onder rapporteringsdrempel, tussenkomst off-shore centra, ) Permanente opvolging middelen voor ID-controle en voor monitoring transacties vorming en sensibilisering van medewerkers rapportering van abnormale verrichtingen (regulier, hotline whistleblowing) Risk management management, Mr. Propoer, compliance, interne audit, revisor 21 juni

79 9 Know-your-customer Anti-witwasreglementering gedragsregels PROFIELBEPALING Identificatie Wie is de cliënt? Wat vertegenwoordigt hij economisch? Suitability Welke ervaring, kennis, draagkracht? Welke is zijn risico-appetijt? Welke zijn zijn beleggingsobjectieven? PROFIELEN marketing BEWAKING PROFIEL 21 juni

80 9 Identificatie op afstand CBF-circulaire Financiële diensten via Internet Identificatie op afstand OK maar: Belgische wet naleven (naam, adres, kopie ID) verhoogde waakzaamheid op witwasindiciën (zie bijzondere profielen) alternatieve controlemiddelen aanwenden: afstemmen ID met andere gegevens (digitale handtekening, facturen, telefoonzones, attest woonst, werkgever) mededeling codes/berichten met aangetekend schrijven eerste storting > EUR (mededeling ID via overschrijving) geld- en effectenstroom via vaste bankrelatie van de cliënt 21 juni

81 9 Identificatie (vervolg) Voorzichtigheid bij aanbrengen wijzigingen ID nieuwe kopie ID documenten vragen schriftelijk confirmeren op oud en nieuw adres voorzichtigheid bij meedelen van cliënteninfo procedures, authentificatie, call back, caller ID checks KYC doen opnemen in de programma s van de interne en externe auditors 21 juni

82 9 Identificatie (vervolg) Andere landen: ID checken door derden (notaris, Post) (D) Relevé d identité bancaire, ongeldig gemaakte cheque, justification de domicile (F) Recente facturen inzake nutsvoorzieningen zoals elektriciteit, gas, water, telecom (UK, F) Verbod op afstand-identificatie (CH, J) 21 juni

83 9 Profielbewaking Monitoring Real-time en/of ex-post screening, bijv. met artificial intelligence software (zie FT, 19/4/01 over Verwachte transacties Effectieve transacties Anti-witwasreglementering - onderzoek - ev. verfijnen van profiel - blokkeren transactie en/of - aangifte bij CFIV alerts Gedragsregels - onderzoek - ev. verfijnen van profiel - blokkeren transactie en/of -risk warning 21 juni

84 9 Besluit Afstandsidentificatie vindt steeds meer toepassingen Regelgevers onderkennen deze evolutie en formuleren wettelijk/prudentieel kader Bemiddelaars moeten een omvattend KYC-beleid vastleggen en daar de nodige middelen aan verbinden De techniek zal middelen leveren om het KYCproces te ondersteunen 21 juni

85 10 Algemeen besluit Duidelijke tendens naar steeds verder uitbreiden toepassingsgebied Vinden juist evenwicht blijft een moeilijke oefening Op basis cijfers blijkbaar beperkte impact? 21 juni