MADDY STIENSTRA-LIEM Specialist ouderengeneeskunde OUDERENZORG IN NEDERLAND

Transcriptie

1 MADDY STIENSTRA-LIEM Specialist ouderengeneeskunde OUDERENZORG IN NEDERLAND

2 Introductie Inleiding Zorg voor ouderen in Nederland Take home messages

3 Naam: Maddy Stienstra-Liem Geboren in Makassar (Indonesië) Verhuizing naar Nederland Studie geneeskunde KU Nijmegen Opleiding huisarts geneeskunde Specialist ouderen geneeskunde Lid IAG

4 Begin 2017: 3,1 miljoen 65-plussers (op 17 miljoen inwoners), waarvan 0,7 miljoen 80-plussers Verwachting 2040: 4,7 miljoen 65-plussers (26% van de totale bevolking), waarvan 2 miljoen 80-plussers Levensverwachting (volgens het CBS): mannen gemiddeld 79,9 jaar vrouwen gemiddeld 83,3 jaar

5 Chinese gemeenschap in Nederland In omvang de 5de migrantengroep in Nederland, na Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en Antilliaanse gemeenschap In 2013 (onderzoeksrapport Sociaal Cultureel Planbureau) telde de Chinese gemeenschap in Nederland mensen, waarvan uit Indonesië (boek Indonesische Chinezen in Nederland, geschreven door Antoon Verlaan, Toon Verlaan, Paul The en Boudie Rijkschroeff)

6 Zorg voor ouderen i.v.m. gezondheidsproblemen: Lichamelijk Mentaal Combinatie

7 Gezondheidsproblemen bij ouderen: Hart- en vaatziekten Diabetes Artrosis Gehoorproblemen Problemen met het gezichtsvermogen Kwaadaardige ziekten Groep hersenziekten, zoals dementie, ziekte van Parkinson

8 Geriatric Giants Instabiliteit Immobiliteit Incontinentie Frailty Intellectuele achteruitgang (dementie)

9 Dementie: Volksziekte nr 1 Hersenziekte met belangrijke effecten op cognitie, activiteiten van het dagelijks leven en gedrag Verschillende vormen van dementie, meest voorkomend is de ziekte van Alzheimer Op het moment zijn er mensen met dementie, waarvan 70% thuiswonend

10 Oorzaken van dementie?? Factoren die een rol spelen: Neerslag van bepaalde eiwitten in de hersenen Immuunsysteem / afweersysteem Stofwisseling / energiehuishouding Schade aan bloedvaten Leefstijl Erfelijkheid, vooral bij jongdementerenden Belangrijkste factor: ouderdom

11 Verschijnselen bij dementie: Geheugenstoornis Afasie Apraxie Agnosie Stoornis in aandacht / concentratie Stoornis in plannen maken / organiseren Stoornis in gedrag

12 Diagnostiek / onderzoek Huisarts, met evt POH ouderen Verwijzing Afdeling klinische geriatrie van een ziekenhuis Geheugenpoli (Nederlandse Geheugenpoli Netwerk) Specialist ouderengeneeskunde

13 OUDERENZORG IN NEDERLAND Geheugenpoli Aanmelding door huisarts Oproep voor onderzoek Lab onderzoek CT scan (hetero) anamnese door verpleegkundige NPO (neuro psychologisch onderzoek) door psycholoog Onderzoek door specialist ouderengeneeskunde Onderzoek door neuroloog Na 14 dagen uitslaggesprek bij specialist ouderengeneeskunde Eventueel verdere verwijzing naar een van de Alzheimercentra in Nederland

14 Case manager Case manager of PMA (personal medical assistant) is een vaste begeleider voor client en familie = mantelzorgers. Volgens het SCP (Sociaal Cultureel Planbureau): in 2016 ca. 4 miljoen personen die mantelzorg gaven, waarvan 17% intensieve mantelzorg (meer dan drie maanden en meer dan 8 uur per week). Mezzo: landelijke vereniging voor mantelzorgers. Alzheimer Nederland: informatie, brochures, cursussen

15 Behoefte aan zorg Extramuraal Intramuraal Veelheid aan instanties en regelgeving Veelheid aan veranderingen hierin

16 Langer thuiswonen Overheid: transitie van de zorg in 2015 met o.a. opheffing van de verzorgingshuizen Wens van oudere zelf Druk op mantelzorgers met risico op overbelasting van de mantelzorgers

17 Langer thuiswonen positieve aspecten: Eigen vertrouwde omgeving met eigen spullen, aansluitend bij de eigen leefwereld Het verleden wordt steeds belangrijker De cultuurspecificiteit speelt een steeds grotere rol Kanttekening: Ouderen-vriendelijke leefomgeving Passend woonaanbod met aandacht voor: toe- en doorgankelijkheid voor rollator / rolstoel (brand) veiligheid aanpassingen in douche en toilet meer gemak, meer hulp

18 Knelpunten bij langer thuiswonen: Risico op sociaal isolement Pleidooi voor meer gebruik van dagbesteding / dagactiviteiten / dagopvang Toenemend risico op calamiteiten Pleidooi voor meer mogelijkheden voor tijdelijke opname

19 Risicofactoren voor gezondheidsproblemen bij het ouder worden Roken Overgewicht Hart- en vaatziekten Diabetes Ongezonde voeding Depressie Verminderde nierfunctie Onvoldoende lichamelijke activiteit Onvoldoende mentale en sociale activiteit

20 Gezonde voeding Het mediterrane dieet: Veel groente en fruit Arm aan verzadigde vetzuren en rijk aan onverzadigde vetzuren Noten en zaden Vezelrijke granen, graanproducten en peulvuchten Niet te veel zuivel Voldoende vocht / drinken Weinig zout Matig zoetwaren Maximaal 2 keer per week rood vlees

21 Voldoende lichamelijke activiteiten Bewegen! Kernadvies Beweegrichtlijn 2017 van Gezondheidsraad: beweeg minstens 150 min per week matig intensief verdeeld over diverse dagen, bijv wandelen, fietsen Langer, vaker en / of intensiever bewegen geeft extra gezondheidsvoordeel Doe op zijn minst twee keer per week spier en botversterkende oefeningen (traplopen, herhaald opstaan uit zit) en krachttraining, voor ouderen gecombineerd met balans oefeningen. Enige beweging is beter dan niet bewegen.

22 Bewegen op muziek is nog beter: Dansen! Muziek is goed voor ons brein Aanrader: boek Singing in the brain van neuropsycholoog Prof. Erik Scherder Volkskrant 24 jan 2018: Dansende ouderen zijn in Op het Holland Dance Festival (jan 2018) was een optreden van Dancing Grandmothers uit Zuid Korea.

23 Nusantara soos 2016 Foto Young-Mo Choe

24 Voldoende mentale en sociale activiteiten Passiviteit leidt tot snellere cognitieve achteruitgang Use it or loose it Motto: zoveel mogelijk doen wat men gewend was te doen. Ook werken! Nederland telt steeds meer werkende ouderen. 2003: mensen van 75 jaar en ouder nog aan het werk 2017: mensen van 75 jaar en ouder nog aan het werk Vooral het aantal werkende 80 plussers valt op: 2017: plussers nog aan het werk, meestal in deeltijd.

25 Take home In de hele gezondheidszorg neemt de zorg voor ouderen een (toenemende) prominente plaats in Aandacht voor de eigen leefwereld, oftewel cultuurspecificiteit, is van essentieel belang. Samenwerking tussen de verschillende partijen is vereist: huisarts, specialist ouderengeneeskunde, ziekenhuizen, zorginstanties, zorginstellingen (intra- en extramuraal) en last but not least familie en mantelzorgers.

26