Bezoekadres Stadsplein LZ jaarplan Water uitvoeringsnota. Datum 22 januari Auteur afdeling Openbaar Domein

Transcriptie

1 Postbus AA Bezoekadres Stadsplein LZ Openbaar Domein arplan Water 2018 Datum 22 nuari 2018 Auteur afdeling Openbaar Domein

2 arplan Water (20) Datum 22 nuari 2018 SAMENVATTING In het arplan zijn de nieuwe maatregelen voor 2018 en de bestaande projecten aan het watersysteem van Nieuwegein beschreven. De watervisie uit 2004 en het arplan Water 2018 vormen samen het Waterplan van onze gemeente. Een waterplan geeft een invulling aan de verplichting voor onze gemeente en het waterschap om in overleg met elkaar zorg te dragen voor een doelmatige en samenhangende afstemming van het waterbeheer. In onderstaande tabel staan de maatregelen opgesomd die in 2018 uitgevoerd worden. In het arplan vindt u tevens een overzicht van de wet- en regelgeving, en beleid. JAARPLAN WATER 2018 nummer Omschrijving maatregel Aanpak kroos watergangen Lange Laan Extra waterberging Rijtuigenbuurt Gemeentelijk Rioleringsplan Onderzoek park Oudegein In de bijlage van dit arplan is een overzicht opgenomen van de uitvoer van maatregelen van de arplannen Geconcludeerd mag worden dat in voldoende mate uitvoering is gegeven aan de maatregelen.

3 arplan Water (20) Inhoudsopgave Datum 22 nuari Inleiding Waterplan Nieuwegein Jaarplan Water Juridisch aspect Leeswijzer 5 2 Waterbeleid Wetgeving Landelijk beleid Regionaal en gemeentelijk beleid Provinciaal beleid Beleid Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Beleid gemeente Samenwerkingsverbanden 10 3 Nieuwe maatregelen voor Maatregelen Aanpak kroos watergangen Lange Laan Klimaatadaptieve inrichting Rijtuigenbuurt Gemeentelijk Rioleringsplan Onderzoek Park Oudegein Kansen en werkafspraken 12 4 Lopende projecten in Aanleg 3 de kolk Beatrixsluis Watertoets Waterbergingsbank Maaibeheer watergangen Meerrenplan baggeren Uitvoeringprogramma waterwinningen Boringsvrije zone waterwinning Waternet Poldermolen Oudegein Klimaatadaptatie Dijkversterking Nieuwegein Meerlaagsveiligheid Nederrijn-Lek Kleinschalige wateraanvoer 17 Bijlage 1: Uitvoer maatregelen arplan Water

4 arplan Water (20) Datum 22 nuari Inleiding Voor u ligt het arplan Water De gemeentelijke Watervisie 1 en dit arplan vormen samen het Waterplan van onze gemeente. 1.1 Waterplan Nieuwegein Het eerste Waterplan van Nieuwegein bestond uit de Watervisie uit 2004 en de Uitvoeringsnota Waterplan Een waterplan richt zich op het gezamenlijk op orde krijgen en houden van het watersysteem. Hierbij moet men denken aan het stedelijk water in al zijn verschillende vormen: regenwater, oppervlaktewater, grondwater, afvalwater en drinkwater. Een waterplan richt zich zowel op de kwantiteit van het water, zoals wateroverlast of juist watertekort, als ook op de kwaliteit, zoals schoon water. Ook educatieve en recreatieve doelen kunnen onderdeel zijn van een waterplan. Voor de periode na 2011 heeft het college van B&W besloten om in plaats van een nieuwe zesarse arplannen op te stellen. Met een arlijks vast te stellen plan kan beter ingespeeld worden op nieuwe ontwikkelingen of nieuw beleid, en wordt het makkelijker nieuwe wateropgaven die zich voordoen op te pakken. Het eerste arplan Water is opgesteld voor Jaarplan Water 2018 De nieuwe uitvoeringsmaatregelen voor 2018 zijn onderdeel van de vernieuwingsplannen van het project Betere Buurten, met als doel het voorkomen van wateroverlast tijdens extreme neerslag en een verbetering van de waterkwaliteit. Het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden draagt financieel bij aan deze projecten, op 22 november heeft onze gemeente een samenwerkingsovereenkomst ondertekend met het waterschap. Daarnaast wordt komend ar in samenwerking met de gemeenten IJsselstein en Montfoort een nieuw gemeentelijk rioleringsplan opgesteld. Zoals verwacht mag worden is er ook bij de lopende projecten aandacht voor de klimaatverandering, zoals het Deltaprogramma Rivieren. Het project Ruimte voor de Lek is inmiddels uitgevoerd, het project Sterke Lekdijk is hierop een vervolg. In 2018 wordt de visie voor klimaatadaptatie afgerond. Het klimaat zal de komende ren een belangrijk thema blijven. Andere belangrijke thema s zijn de samenwerking in de afvalwaterketen in Winnet verband en de drinkwaterwinningen die Nieuwegein rijk is. waterbeleid. 1 De visie en dit arplan kunt u ook vinden op de gemeentelijke website, zoekterm

5 arplan Water (20) Datum 22 nuari Juridisch aspect Een waterplan geeft uitvoering aan artikel 3.8 van de Waterwet waarin gemeenten en waterschappen verplicht worden om in overleg met elkaar zorg te dragen voor een doelmatige en samenhangende afstemming van het waterbeheer. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt een overzicht gegeven van wetgeving en beleid. Hoofdstuk 3 geeft een beschrijving van de nieuwe maatregelen welke in 2018 uitgevoerd zullen worden, en de gemaakte werkafspraken voor komend ar. In hoofdstuk 4 wordt een overzicht gegeven van bestaande projecten die ook in 2018 een vervolg krijgen. Tenslotte vindt u in de bijlage een overzicht van de uitgevoerde maatregelen van de arplannen

6 arplan Water (20) Datum 22 nuari Waterbeleid In dit hoofdstuk wordt de wetgeving, de bestuurlijke samenwerking en het beleid benoemd tegen welke achtergrond het arplan is opgesteld. 2.1 Wetgeving Wet gemeentelijke watertaken In de wet gemeentelijke watertaken, is bepaald dat de gemeente als taak heeft de volksgezondheid te beschermen, droge voeten te houden en een goede waterkwaliteit te waarborgen. Op grond van de uitgebreide zorgplichtbepaling uit de wet draagt de gemeente zorg voor de doelmatige inzameling en het transport van stedelijk afvalwater, van afvloeiend hemelwater en voor zover doelmatig, het in openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming te voorkomen of te beperken. Waterwet In de Waterwet is een groot aantal bestaande waterwetten samengevoegd en hebben de gemeenten er een nieuwe taak bijgekregen. De gemeenten zijn bevoegd gezag geworden voor alle lozingen op het gemeentelijk riool, dat wil zeggen ook voor de lozingen die tot dan toe vergunningplichtig waren en door de waterbeheerder werden behandeld. Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht brengt circa 25 regelingen samen die de fysieke leefomgeving betreffen. Het gaat hierbij om bouw-, milieu-, natuur- en monumentenvergunningen, die opgaan in één vergunning: de omgevingsvergunning. Zo hebben burgers en ondernemers nog maar te maken met één loket, één beschikking en één procedure. De aanvraag kan digitaal worden gedaan en behandeld. Deltawet De Deltawet waterveiligheid en zoetwatervoorziening van 1 december 2011 is een Nederlandse wet die wijzigingen introduceert in de Waterwet en de Wet Infrastructuurfonds in verband met de bescherming tegen overstromingen en de zorg voor zoetwatervoorziening in relatie tot de verwachte klimaatverandering. Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) Deze richtlijn heeft als doel een goede kwaliteit van oppervlakte- en grondwater in Europa te realiseren. In principe moeten vanaf 2015 alle waterlichamen voldoen aan de vastgestelde ecologische en chemische normen. Nieuwegein kent vijf

7 arplan Water (20) Datum 22 nuari 2018 zogenaamde waterlichamen waarvoor in 2008 KRW-doelen zijn vastgesteld: Amsterdam Rijnkanaal (ARK), Merwedekanaal, Hollandse IJssel, Ravense wetering en de Galecopperwetering (raadsbesluit ). Voor de overige wateren worden nog doelen geformuleerd (zie paragraaf 2.3.1). 2.2 Landelijk beleid Bestuursakkoord Water Het Bestuursakkoord Waterketen ( ) en het Nationaal Bestuursakkoord Water ( , in 2008 tussentijds geactualiseerd) hebben de basis gelegd voor het in 2011 afgesloten Bestuursakkoord Water. De looptijd is tot Waterveiligheid blijft topprioriteit. In het bestuursakkoord staan afspraken over: Het beschermen van Nederland tegen overstromingen; Een goede kwaliteit water; De beschikbaarheid van voldoende zoetwater. Ook zijn in het Bestuursakkoord Water de afspraken bekrachtigd over intensieve samenwerking tussen gemeenten en waterschappen (zie hierboven). Door doelmatigheidswinst in de waterketen en het watersysteem is het streven naar een flinke bezuiniging die geleidelijk oploopt tot arlijks 750 miljoen in Nationaal Waterplan Het tweede Nationaal Waterplan geeft de hoofdlijnen, principes en richting van het nationale waterbeleid in de planperiode , met een vooruitblik richting Onderdeel van het Nationale Waterplan zijn: de Deltabeslissingen (waterveiligheid, zoetwatervoorziening en ruimtelijke adaptatie) de Beleidsnota Noordzee, de Natuurvisie en de Internationale Watervisie de verankering va afspraken die betrekking hebben op water vanuit het Energieakkoord de geactualiseerde plannen en maatregelenprogramma s om te voldoen aan de Europese eisen voor waterkwaliteit, overstromingsrisico s en het mariene milieu. Met dit Nationaal Waterplan zet het kabinet een volgende stap in het robuust en toekomstgericht inrichten van ons watersysteem, gericht op een goede bescherming tegen overstromingen, het voorkomen van wateroverlast en droogte en het bereiken van een goede waterkwaliteit en een gezond ecosysteem als basis voor welzijn en welvaart. Deltaprogramma Het Deltaprogramma bestaat vanaf Het programma voor 2018 is het zevende Deltaprogramma. Het doel van het Deltaprogramma is dat de waterveiligheid, de zoetwatervoorziening en de ruimtelijke inrichting in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust zijn, zodat ons land de grotere extremen van het klimaat veerkrachtig kan blijven opvangen. Dit keer bedenken we geen maatregelen na een ramp, maar proberen we een ramp te voorkomen. De overheid gaat daarom, samen met andere organisaties, op drie terreinen op een nieuwe manier aan de delta werken: Er komen nieuwe normen voor waterveiligheid: deze hangen niet alleen samen met de kans op een overstroming, maar ook met de gevolgen van een

8 arplan Water (20) Datum 22 nuari 2018 overstroming (risicobenadering). De omvang van de gevolgen bepaalt daarbij de hoogte van de norm. De beschikbaarheid van zoetwater voor landbouw, industrie en natuur wordt voorspelbaarder. De ruimtelijke inrichting wordt klimaatbestendiger en waterrobuuster. 2.3 Regionaal en gemeentelijk beleid Provinciaal beleid Bodem-, Water- en Milieuplan Het Bodem-, Water en Milieuplan is vastgesteld op 7 december In het plan wordt het beleid op basis van de provinciale wettelijke taken voor bodem, water en milieu vastgesteld voor de periode Dit gebeurt aan de hand van vier prioriteiten: Waterveiligheid en wateroverlast, Schoon en voldoende oppervlaktewater, Ondergrond, en Leefkwaliteit stedelijk gebied. De opgaven voor de zogenaamde waterlichamen vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) maken onderdeel uit van het plan. Nieuw is dat de provincie in de komende planperiode in samenwerking met de waterschappen, de gemeenten en de betrokken buurprovincies, wil komen tot de vaststelling van ecologische doelen voor de zogenaamde overige wateren. Dat zijn in onze gemeente alle andere oppervlaktewateren dan hiervoor genoemd Beleid Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Waterkoers De Waterkoers is de opvolger van het Waterbeheerplan Water voorop!. Het accent is verschoven van zorgen voor van het vorige plan naar samen met in de Waterkoers. Bijzonder aan het nieuwe plan is dat deze alleen in te zien is als websiteversie met links naar leuke filmpjes. De Waterkoers is een omslag in denken. Het is niet meer vanzelfsprekend dat het waterschap alles wat met oppervlaktewater te maken heeft, dit zelf oppakt, bepaalt of betaalt. Het waterschap wil vooral samen met medeoverheden, belangen- en maatschappelijke organisaties, bedrijven en bewoners uit het gebied werken aan een veilige, gezonde en prettige leefomgeving. Daarom is er ruimte voor initiatieven van derden. Het waterschap werkt de koers verder uit, samen met de gebiedspartners. Andere onderwerpen die in de Waterkoers aan de orde komen zijn waterveiligheid, voldoende water, gezond water, gezuiverd afvalwater en genieten van water. Beleidsnota peilbeheer Het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft in mei 2011 een nieuwe beleidsnota peilbeheer vastgesteld. Nieuwe onderwerpen zoals watergebiedsplannen, het gewenste grond- en oppervlaktewaterregime, verschillende soorten van peilbeheer waaronder flexibel peilbeheer, klimaatverandering en bodemdaling maakten een herziening van de oude beleidsnota van 1998 noodzakelijk. De Beleidsnota Peilbeheer geeft kaders voor peilbeheer en nieuw op te stellen peilbesluiten en watergebiedsplannen.

9 arplan Water (20) Datum 22 nuari Beleid gemeente Watervisie 2004 De gemeentelijke Watervisie is opgesteld in In de visie zijn de thema s zoals waterkwaliteit, waterkwantiteit, en streefbeelden en ruimtelijke inrichting per deelgebied uitgewerkt. De vier deelgebieden zijn: De Lage Stad: Een watersysteem met voldoende capaciteit en een grote belevingswaarde. Tussen Lek en Doorslag: Water met cultuur-, educatie- en historische waarde. Tussen de Kanalen: Een zelfvoorzienend systeem. De Oostflank: Water verbinden. De structuurvisie (zie hieronder) voegt nieuwe elementen toe en beide visies complementeren elkaar en geven een waardevol beeld van de koers van de gemeente voor de komende ren. Nieuwegein Verbindt Structuurvisie 2030 De gemeentelijke structuurvisie is in nuari 2010 vastgesteld. In deze visie wordt het thema water gezien als een structurerend element. De volgende thema s worden benoemd als opgave voor de toekomst: Grotere rol en betekenis in stedelijke structuur. Meer waterbergend vermogen. Versterk recreatief-toeristische mogelijkheden water. Versterk Nieuwe Hollandse Waterlinie. Verbeter/optimaliseer waterkwaliteit. In de visie worden verder vijf ontwikkelingsassen of zones benoemd waarin de verschillende opgaven van de visie gecombineerd uitgevoerd moeten worden. Gemeentelijk rioleringsplan Nieuwegein Voor de planperiode heeft de gemeente een zogenoemd Verbreed Gemeentelijk rioleringsplan (VGRP) opgesteld. Ten opzichte van het voorgaande GRP zijn nieuwe taken toegevoegd aan de traditionele zorgplichten voor de rioleringszorg, nl. voor hemelwater en grondwater. Voor de planperiode heeft de gemeente de volgende doelen voor de rioleringszorg: Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater. Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater. Zorgen voor inzameling van hemelwater (voor zover niet door de particulier). Zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater. Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert. Alle geformuleerde doelen in het GRP voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater zijn afgeleid van deze vijf hoofddoelen. Visie Klimaatadaptatie Het klimaat verandert als gevolg van de opwarming van de aarde. De precieze verandering hangt nog van veel factoren af, maar duidelijk is dat het weer extremer wordt in Nederland (KNMI 14-klimaatscenario s). We krijgen te maken met heftigere regenbuien, langere droge periodes, meer en hetere zomerse dagen en nachten. Om ook in de toekomst prettig te kunnen wonen, moet gemeente Nieuwegein 2 De watervisie wordt onderdeel van de omgevingsvisie en daarin geactualiseerd.

10 arplan Water (20) Datum 22 nuari 2018 nu al stap voor stap investeren in een klimaatbestendige inrichting van de stad en de samenleving hierop voorbereiden. Door maatregelen te nemen kunnen we eventuele schade, hinder en overlast zoveel mogelijk voorkomen. Het plan van aanpak voor de visie is aan de raad toegezonden (RIS ). Op 14 december is een interactieve raadsinformatieavond gehouden. De visie met bijbehorend uitvoeringsprogramma wordt in 2018 vastgesteld Samenwerkingsverbanden WINNET De taakstelling uit het Bestuursakkoord Water (zie 2.2) dient door gemeenten en waterschappen samen gerealiseerd te worden. Nieuwegein heeft zich aangesloten bij het samenwerkingsverband WINNET (Water Innovatie Netwerk). Hierin participeren 14 gemeenten en het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden. Voor de samenwerkingsverbanden zijn drie hoofddoelstellingen afgesproken, de zogenaamde 3K s: kwetsbaarheidsvermindering, kwaliteitsverbetering en kostenbesparing. De gezamenlijke ambitie is 10% kostenbesparing in 2020 op de geprognosticeerde exploitatiekosten van de afvalwaterketen. Om aan deze ambitie te kunnen voldoen is door Winnet een regionaal afvalwaterketenbeleid (RAB) opgesteld. Coalitie Ruimtelijke Adaptatie regio Utrecht Nieuwegein maakt deel uit van het regionale samenwerkingsverband Coalitie ruimtelijke adaptatie regio Utrecht (CRA) tussen de gemeenten Utrecht, Stichtse Vecht, Woerden, Houten, Bunnik, Nieuwegein, het HDSR, de provincie Utrecht en de Veiligheidsregio Utrecht. Deze partijen werken samen aan oplossingen voor de gevolgen van klimaatverandering. Hiervoor is een plan van aanpak opgesteld (RIS ). De praktijk van de gemeente is om nu al bij herstructurering, renovatie en nieuwbouw inrichtingsmaatregelen mee te nemen die het plan klimaatbestendig en waterrobuust te maken. Een goed voorbeeld hiervan is het project Betere buurten.

11 arplan Water (20) Datum 22 nuari Nieuwe maatregelen voor 2018 In dit hoofdstuk worden de nieuwe maatregelen voor 2018 en de gemaakte werkafspraken genoemd. Bij de maatregelen is steeds aangegeven wie verantwoordelijk is voor de financiën. Met deze wordt geen nieuw budget aangevraagd. Voor de uitvoering van onderstaande maatregelen is al geld gereserveerd in de lopende budgetten van de organisaties en uitvoering geschiedt met bestaande formatie. 3.1 Maatregelen Aanpak kroos watergangen Lange Laan In de watergangen van de Lange Laan worden maatregelen genomen om de doorstroming te verbeteren. Dit na aanleiding van klachten van bewoners en gebruikers over de vele kroosvorming. In de huidige situatie liggen de verbindingsduikers tussen de watergangen in zijn geheel onder water. De toplaag met daarin het kroos kan daardoor niet doorstromen en hoopt zich op. Dit wordt verholpen door de duikers hoger te leggen. In de situaties waar dit niet kan wordt een technische voorziening aangebracht ( kroosslurper ), waardoor de bovenste waterlaag wel kan doorstromen. De maatregelen zijn een onderdeel van het opknappen van de Lange Laan in het kader van het vernieuwingsplan voor Merwestein (project Betere buurten). Type maatregel Gebied/locatie Doel Resultaat Projectleider Counterpart Financiën Uitvoering Merwestein Verbeteren waterkwaliteit watergangen Lange Laan Watergangen vrij van kroos Gemeente, Irene van Egmond HDSR, Winfried van Leeuwen Gemeente ,- (budget Betere Buurten), HDSR ,- (impulsregeling kwaliteitswater in de stad) Klimaatadaptieve inrichting Rijtuigenbuurt Het zuidelijke deel van de Rijtuigenbuurt is lager gelegen ten opzichte van het noordelijke gedeelte. Uit de wateroverlast landschapskaart (WOLK) van Tauw blijkt dat hierdoor het hele gebied een potentiele overlastlocatie is bij piekbuien. In het vernieuwingsplan voor de Rijtuigenbuurt (project Betere Buurten) worden daarom 5 parkeerplaatsen verdiept aangelegd (gemiddeld 15 cm) en 3 groengebieden verlaagd (met 25 of 50 cm). Hierdoor worden wateroverlastsituaties verminderd tijdens extreme neerslag.

12 arplan Water (20) Datum 22 nuari 2018 Type maatregel Gebied/locatie Doel Resultaat Projectleider Counterpart Financiën Uitvoering Batau Zuid Aanbrengen extra capaciteit voor waterberging in Rijtuigenbuurt Voorkomen wateroverlast bij piekbuien Gemeente, Jim Le Duc HDSR, Goos Boelhouwer Gemeente ,- (budget Betere Buurten), HDSR ,- (impulsregeling kwaliteitswater in de stad) Gemeentelijk Rioleringsplan Voor de periode wordt een nieuw gemeentelijk rioleringsplan opgesteld. Het plan bestaat uit een gezamenlijk deel voor de gemeenten Montfoort, IJsselstein en Nieuwegein, en een specifiek deel per gemeente. Tevens is het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden (HDSR) als water- en zuiveringsbeheerder bij het opstellen van het plan betrokken. De gemeente Nieuwegein treedt op als penvoerder in het gezamenlijke traject. Type maatregel Gebied/locatie Doel Resultaat Projectleider Counterpart Financiën Uitvoeringsplan gemeentebreed kader werkzaamheden gemeentelijke watertaken Nieuw gemeentelijk rioleringsplan Gemeente, Paul van der Woude HDSR, Nico Admiraal Gemeente ,- (beleidsveld riolering), Onderzoek Park Oudegein In het kader van het maalvaardig maken van de poldermolen is een watersysteemanalyse uitgevoerd (maatregel waterplan 2017). Een van de doelen was om te onderzoeken wat de effecten zijn van het aansluiten van de poldermolen op de waterkwaliteit van het park. Uit dit onderzoek zijn ook nieuwe vragen naar boven gekomen. Een student van Hogeschool Van Hall Larenstein gaat aan de slag met een verdere verdieping. De centrale vraag hierbij is welke aanvullende maatregelen significant kunnen bijdragen aan een verbetering van de ecologische waterkwaliteit. Type maatregel Gebied/locatie Doel Resultaat Projectleider Counterpart Financiën Onderzoek Park Oudegein Goede ecologische waterkwaliteit Inzicht in mogelijke maatregelen BWZ ingenieurs, Rob Klaarenbeek Gemeente, Laurens van Miltenburg HDSR, Herman van Rooijen Niet van toepassing 3.2 Kansen en werkafspraken Iedere zes weken vindt er een regulier werkoverleg plaats tussen de gemeente en het waterschap. Uit deze werkoverleggen komen ook praktische

13 arplan Water (20) Datum 22 nuari 2018 werkafspraken ter verbetering van de waterhuishouding of waterkwaliteit. Deze werkafspraken worden opgenomen in de arplannen Water. Beleving en doorstroming watersysteem Nieuwegein heeft relatief veel en lange duikers welke helemaal onder water liggen. Dit heeft een negatief effect op de doorstroming en daardoor mogelijk ook op de waterkwaliteit. Ook vanuit stedenbouwkundig perspectief hebben duikers niet de voorkeur. Indien het water in de wijk zichtbaar is heeft dit een positief effect op de beleving van de wijk bij de bewoners. Gestreefd moet worden bij herontwikkeling van gebieden met veel duikers (zoals Fokkesteeg of Batau-Zuid) deze te vervangen door open water of bruggen. Vooralsnog zijn in 2018 geen grote projecten gepland in Nieuwegein waarop voorgaande van toepassing is. Werkafspraak: bij onderhoud en renovatie van verdronken duikers wordt er zoveel mogelijk naar gestreefd om deze hoger te leggen, zodat een deel boven de waterlijn uitsteekt. Optimalisatie onderhoud Werkafspraak: gemeente en waterschap trekken zoveel mogelijk samen op in geval van onderhoud aan waterkunstwerken zoals bruggen en stuwen. Hierdoor wordt het onderhoud geoptimaliseerd en kunnen kansen voor de waterhuishouding of waterkwaliteit benut worden. Baggeren Het HDSR heeft een globale baggerplanning voor de primaire watergangen van 2018 tot Nieuwegein heeft voor het onderhoud van de watergangen die in beheer in zijn bij de gemeente het Baggerplan tertiaiare watergangen vastgesteld. De planningen per wijk komen niet met elkaar overeen, maar hebben wel deels een overlap. Werkafspraak: gemeente en waterschap trekken zoveel mogelijk samen op. Per baggerproject wordt nagegaan of een gezamenlijke uitvoer mogelijk is. Op termijn is een gezamenlijk baggerplan wenselijk, zoals nu ook bestaat voor het maaibeheer van de watergangen. Bestuurlijke dekking voor maatregelen of plannen Voor plannen of maatregelen waarmee investeringen gemoeid zijn blijkt later toch weer geen geld te zijn. Werkafspraak: zowel gemeente als waterschap zorgt ervoor dat alvorens een maatregel of plan wordt vastgesteld hiervoor voldoende budget is geregeld in de programmabegrotingen. Hierover wordt actief gecommuniceerd. Klussenbank Het HDSR heeft een lijst met projecten die in aanmerking komen voor stagiaires, een zogenaamde klussenbank. De gemeente draagt wanneer van toepassing hiervoor ook projecten aan in overleg met HDSR. Long list De gemeente houdt een long list bij van maatregelen ter verbetering van het watersysteem. De lijst kan onder andere als uitgangspunt dienen voor de arlijks op te stellen arplannen Water.

14 arplan Water (20) Datum 22 nuari Lopende projecten in 2018 Naast de nieuwe maatregelen zijn er ook lopende projecten die onderdeel zijn van de waterhuishouding van onze gemeente. Hieronder vindt u een korte beschrijving van deze projecten. 4.1 Aanleg 3 de kolk Beatrixsluis De 3e kolk Prinses Beatrixsluis zorgt ervoor dat scheepvaart ook in de toekomst het sluiscomplex vlot en veilig kan passeren. De nieuwe kolk wordt daarom langer, breder en dieper dan de bestaande kolken. Om ruimte te maken voor de nieuwe kolk en voorhavens, wordt het Lekkanaal verbreed. Met de aanleg van de 3e kolk Prinses Beatrixsluis wordt ook nieuw natuurgebied voorzien, zoals een nieuwe, bloemrijke groenstrook langs de verplaatste Lek- en Liniedijk. Samen met de geplande vernattingszone Nieuwe Hollandse Waterlinie (in de zone tussen het Lekkanaal en het Bedrijvenpark het Klooster) zorgt dit voor veel nieuwe en waterrijke natuur. De werkzaamheden zijn gestart in 2016 en duren tot Watertoets De waterbelangen in nieuwe ruimtelijke plannen en besluiten worden momenteel geborgd door de watertoets. Het doel van de watertoets is om in elk afzonderlijk plan, met maatwerk, het al bestaande waterhuishoudkundige en ruimtelijke beleid goed toe te passen en uit te voeren. Dit houdt bijvoorbeeld in het regelen van watercompensatie in geval van nieuwe bouwplannen of ruimte voor waterberging in bestemmingsplannen. Eén van de belangrijkste onderdelen in de watertoets is het wateradvies van de waterbeheerder. De gemeente betrekt in een zo vroeg mogelijk stadium het waterschap bij ruimtelijke plannen, dat wil zeggen in de initiatief fase. 4.3 Waterbergingsbank Gemeente Nieuwegein en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden zijn een overeenkomst aangegaan voor het instellen van een waterbergingsbank. Indien uit de watertoets blijkt dat watercompensatie noodzakelijk is, helpt een waterbergingsbank in het efficiënter regelen van ruimte voor water bij bouwplannen. Uitgangspunt van de waterbergingsbank is dat overschotten en tekorten aan waterberging tegen elkaar worden uitgeruild binnen een bepaald gebied. In de waterbank zijn op dit moment 3 locaties opgenomen. Het grootste bergingsoverschot bevindt zich aan de Galecopperwetering. Deze extra berging is een gevolg van de aanleg van de natuurvriendelijke oever ten behoeve van de kaderrichtlijn water (KRW). Beleid van de gemeente is dat per project wordt bezien of het mogelijk is extra waterberging te creëren.

15 arplan Water (20) Datum 22 nuari Maaibeheer watergangen De watergangen in Nieuwegein worden arlijks één of twee keer gemaaid zodat de doorstroming goed blijft. Ongeveer de helft van het areaal van de watergangen in Nieuwegein wordt beheerd door het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, de zogenaamde primaire watergangen, en de andere helft door de gemeente, de tertiaire watergangen. Inmiddels heeft het HDSR het schonen van de primaire watergangen ondergebracht in het groenbestek van de gemeente, waarvan de looptijd inmiddels met 1 ar is verlengd. Hierdoor is er slechts nog één aannemer per gebied werkzaam, wat minder overlast geeft voor de burgers. Ook geeft dit een betere afstemming van de werkzaamheden in en rondom een watergang, en wordt op kosten bespaard. Er heeft geen overdracht plaatsgevonden van verantwoordelijkheden of toezichthoudende taken, de toezichthouders van beide organisaties controleren of de doorstroming goed blijft. 4.5 Meerrenplan baggeren De gemeente heeft een baggerplan opgesteld voor de tertiaire watergangen (Baggerplan tertiaire watergangen ). Het baggerplan geeft een doorkijk voor de komende 14 ar op basis waarvan planmatig gewerkt kan worden. De aanwas van slib zorgt voor een verminderde capaciteit van de watergang/waterpartij. Dit kan voor wateroverlast zorgen. Dit aspect is van belang voor de stedelijke wateropgave. Een dikke sliblaag kan er ook toe leiden dat de waterkwaliteit achteruit gaat en kan bijdragen aan het ontstaan van blauwalg en botulisme. Onderhoudsbaggerwerk zorgt in dat geval voor een verbetering van de waterkwaliteit. Daarnaast volgt de noodzaak voor een baggerplan ook uit de gemeentelijke zorgplicht voor het voor een doelmatige inzameling van het afvloeiend hemelwater en verwerking van het ingezamelde hemelwater. De tertiaire watergangen dragen in belangrijke mate bij aan de afvoer van regenwater. De capaciteit van alleen de ondergrondse leidingsystemen (riolering) is hiervoor te beperkt. 4.6 Uitvoeringprogramma waterwinningen Het gebiedsdossier voor de oppervlaktewaterwinning van Waternet in Nieuwegein (C. Biemond) is eind 2012 gereed gekomen. Uit het gebiedsdossier is gebleken dat door de ligging van de waterwinning in stedelijk gebied, langs druk bevaren water en met een groot achterland een groot scala aan risico s aanwezig is. Daarom is een uitvoeringsprogramma opgesteld om een nadere invulling te geven aan het uitwerken van de maatregelen die voorgesteld zijn in het gebiedsdossier. Niet alle maatregelen, die voorgesteld zijn in het gebiedsdossier, zijn in dit uitvoeringsprogramma terug te vinden. De risico s met de hoogste prioriteit zijn daarbij leidend geweest. Het programma bestaat uit 13 samengevoegde maatregelen. Deze 13 maatregelen vormen samen de gehele opgave voor de periode Voor de twee grondwaterwinningen van Vitens aan het Hooglandse Jaagpad te Nieuwegein en in Tull en 't Waal ligt de bescherming minder kritisch en is geen apart uitvoeringsprogramma opgesteld. Voor deze winningen zijn generieke maatregelen opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Drinkwater provincie Utrecht Boringsvrije zone waterwinning Waternet Op het terrein van de oppervlaktewaterwinning van Waternet is ook een grondwaterwinning aanwezig. Deze winning wordt ingezet als calamiteitenwinning voor

16 arplan Water (20) Datum 22 nuari 2018 oppervlaktewaterwinning, bijvoorbeeld wanneer er een tijdelijke innamestop is van het oppervlaktewater vanwege verontreinigingen of werkzaamheden. De provincie is voornemens een boringsvrije zone in te stellen rondom deze winning. Argument daarvoor is dat de situatie veranderd is ten opzichte van voorheen. Er zijn nieuwe bedreigingen, zoals schaliegas maar ook het feit dat voor veel WKO geen provinciale vergunningplicht meer bestaat. Hoe de zone eruit komt te zien is nog niet duidelijk. Dit wordt uiteindelijk geregeld in de Provinciale Milieuverordening, naar verwachting in Hierbij streeft de provincie naar maatwerk. Gedacht wordt aan een minder grote zone als te doen gebruikelijk en/of een diepte van 60 m tot welke WKO is toegestaan. Dit om binnen redelijke grenzen de WKO-plannen voor het Klooster niet onnodig te belemmeren. 4.8 Poldermolen Oudegein Door de werkgroep Poldermolen Oudegein is een initiatief opgestart voor het maalvaardig maken van de poldermolen Oudegein. De raad heeft hiervoor budget beschikbaar gesteld, zodat de poldermolen goed aangesloten kan worden op het watersysteem van park Oudegein. In combinatie met het verplaatsen van het gemaal van het park kan de molen namelijk ingezet worden om de doorstroming in het park te verbeteren (zie ook 4.12). Met als gevolg een verbetering van de waterkwaliteit en het voorkomen van kroos. Het waterschap treedt op als projecteider. Daadwerkelijk uitvoer is in Klimaatadaptatie In paragraaf 2.3 zijn de visie klimaatadaptatie en de Coalitie ruimtelijke adaptatie regio Utrecht genoemd. Andere gemeentelijke projecten in 2018 voor klimaatadaptatie zijn onder andere: Campagne Natuurlijk! De watervriendelijk tuin. In samenwerking met de tuinbranche en 13 tuincentra in de regio stimuleren we bewoners om zelf de waterhuishouding in de tuinen te verbeteren. Actiemaand in 2018 is april. Klimaatadaptieve inrichting Betere buurten. In de vernieuwingsplannen welke in 2018 uitgevoerd worden zijn veel maatregelen meegenomen. In de planvorming van de nieuwe Betere Buurt krijgt dit een vervolg Dijkversterking Nieuwegein Het Deltaprogramma kent 9 deelprogramma s, waaronder het Deltaprogramma Rivieren. In het regioproces Nederrijn-Lek, onderdeel van het Deltaprogramma Rivieren, is geconstateerd dat er bij de gemeente Nieuwegein een knelpunt ligt om in de nabije toekomst te voldoen aan de eisen die aan de waterveiligheid zullen worden gesteld. Voor het deltaprogramma zijn namelijk opnieuw de normen bezien en de nieuwe normen zijn strenger dan die in het al uitgevoerde programma Ruimte voor de Rivier. In 2016 is vervolgens door het HDSR de urgentie vastgesteld voor de noordelijke Lekdijken (project Sterke Lekdijk ). Hierbij heeft de dijkversterking in het traject Vreeswijk tot Klaphek de laagste prioriteit gekregen. Er is een relatief beperkte afstand tot de norm. De verdere verkenning staat nu gepland voor 2022.

17 arplan Water (20) Datum 22 nuari Meerlaagsveiligheid Nederrijn-Lek In het Nationaal Waterplan is het concept meerlaagsveiligheid geïntroduceerd. Naast dijkversterking dienen ook de gevolgen van een overstroming beperkt te worden. In 2017 is de Veiligheidsregio Utrecht gestart met het formuleren van maatregelen voor het voorkomen en beperken van de effecten van een overstroming (ruimtelijke inrichting), en een gunstige beïnvloeding van preparatie, repressie en herstel (rampenbestrijding). Voor het project wordt in 2018 een intentieverklaring ondertekend voor het gebied van provincie Utrecht Kleinschalige wateraanvoer Voor de economie van West-Nederland is voldoende kwaliteit van goed water noodzakelijk. Door lage rivierafvoer gecombineerd met droogte kan een verzilting tot aan het inlaatpunt van Gouda optreden. In deze calamiteitensituatie wordt het zoete water bovenstrooms ingenomen. Dit wordt de kleinschalige water aanvoervoorzieningen (KWA) genoemd. Een van de aanvoerroutes loopt via de Gekanaliseerde Hollandse IJssel (GHIJ) door Nieuwegein, waarvan de Doorslag deel uit maakt. De toekomstige waterbehoefte zal nog verder toenemen als gevolg van klimaatverandering en regionale ontwikkelingen. Deze nieuwe opgave wordt de KWA+ genoemd. Om de extra capaciteit over de Gekanaliseerde Hollandse IJssel mogelijk te maken worden vanaf 2017 een aantal maatregelen genomen worden. In het traject worden ook meekoppelkansen uitgevoerd, zoals de aansluiting van de poldermolen op de waterhuishouding van park Oudegein, renovatie van de Doorslagsluis en het verplaatsen van het gemaal van het waterschap naar de poldermolen.

18 arplan Water (20) Datum 22 nuari 2018 BJLAGE 1: UITVOER MAATREGELEN JAARPLANNEN WATER In de tabellen hieronder is aangegeven in hoeverre de maatregelen uit de arplannen Water van de perioden zijn uitgevoerd. Indien de uitvoer niet volgens planning is verlopen, is in de toelichting de reden aangegeven. Tabel 1. Uitvoer maatregelen Jaarplan Water 2017 NR MAATREGEL UITVOER TOELICHTING Waterkwaliteit Kikkerpoel Park Oudegein Is uitgevoerd Plas-draszone Blokhoeve Is aangelegd Gronddam en duiker Parkhout Is uitgevoerd Wateractieplan wijk Galecop en Jutphaas-Wijkersloot deels Bewonersavonden hebben plaatsgevonden, mogelijke maatregelen zijn geïdentificeerd Watersysteemanalyse park Oudegein Is afgerond Tabel 2. Uitvoer maatregelen Jaarplan Water 2016 NR MAATREGEL UITVOER TOELICHTING Waterkwaliteit Nieuw Basis Rioleringsplan (BRP) Volgens planning wordt BRP in 2017 opgeleverd Baggeren primaire watergangen Baggeren uitgevoerd Ophalen twee duikers park Batau Is uitgevoerd zuid Ophalen vier duikers in park Is uitgevoerd Oudegein Verbindingsduiker sportcomplex Is uitgevoerd Parkhout Wateractieplan wijk Batau zuid en Batau noord deels Bewonersavonden hebben plaatsgevonden, knelpunten en mogelijke maatregelen zijn geïdentificeerd Waterssysteemanalyse WINNET nee Winnet project niet uitgevoerd. Gemeente stelt nu zelf watersysteemanalyse op, zie arplan 2017 Tabel 3. Uitvoer maatregelen Jaarplan Water 2015 NR MAATREGEL UITVOER TOELICHTING Waterkwaliteit Automatiseren zuidelijke inlaatvoorziening park Oudegein nee Vanwege aanwezige dam met duiker is op korte termijn de maatregel niet praktisch uit te voeren Realiseren van vuilwaterstation bij Vuilwaterstation is geplaatst. Merwedekanaal Plaatsen kantelstuw bij de Symfonielaan In plaats van deze stuw is een nieuwe stuw noordelijker in hetzelfde peilgebied geplaatst Wateractieplan wijk Zuilenstein Ja Veldbezoeken zijn afgerond, overzicht knelpunten en mogelijke maatregelen opgesteld Ecoscan watergangen Tauw heeft de ecoscans voor alle 14 Winnet gemeenten afgerond. Peilbeheer Noodzaak gemaal Ringslangweide vaststellen Voorlopig wordt gemaal in stand gehouden. Tabel 4. Uitvoer maatregelen Impuls Kwaliteitswater in de Stad 2014 NR MAATREGEL UITVOER TOELICHTING 1 Aanleg stuw Blokhoeve Is uitgevoerd (nabij Bongerdhoeve 28) 2 Inlaatvoorziening park Oudegein Is uitgevoerd 3 Ophalen duiker park Oudegein Is uitgevoerd 4 Verbinding 2 peilvakken park Oudegein Is uitgevoerd Opmerking: maatregelen in kader nieuwe subsidieregeling (2014) van HDSR.

19 arplan Water (20) Datum 22 nuari 2018 Tabel 5. Uitvoer maatregelen Jaarplan Water 2014 NR MAATREGEL UITVOER TOELICHTING Waterkwaliteit Onderhoudsplan watergangen De gemeente en het waterschap hebben het maaibeheer van de primaire en tertiaire watergangen ondergebracht in één bestek Wijkwaterplan park Oudegein deels Meerdere veldbezoeken en SWOT-analyse uitgevoerd. Uiteindelijk is gekozen voor het uitvoeren van watersysteemanalyse. Peilbeheer Noodzaak gemaal Ringslangweide Gemaal blijft gehandhaafd. vaststellen Optimaliseren hoogwatervoorziening Vijzelgemaal is gerenoveerd. Galecopperdijk Peilbuizen natuurgebied park Oudegein Is uitgevoerd. Tabel 6. Uitvoer maatregelen Jaarplan Water 2013 NR MAATREGEL UITVOER TOELICHTING Verbreed GRP Acties en maatregelen n.a.v. nieuw beleid VGRP Optimalisering terrein nabij vijver in park Oudegein Aanleg drainage volkstuintjes Natuurkwartier Beheer en onderhoud van het watersysteem Inventarisatie bestaande knelpunten stuwen en riooloverstorten Opstellen inspectieschema en onderhoudsplan duikers Peilregulerend kunstwerk bij brug in Goudplevier vervangen Overdracht kunstwerken van gemeente naar HDSR Oplossen knelpunten uit baggerinventarisatie Inventarisatie probleemlocaties overhangend groen Het nieuwe GRP, met daarin de acties en maatregelen voor hemel- en grondwater is vastgesteld op 19 december Het huidige peil is niet goed ingesteld, eerst wordt effect van peilverlaging nagegaan voordat naar drainage gekeken wordt. Vooralsnog lijken de problemen beperkt. Drainage is aangelegd. Proef met het uitzetten van tijgerpieren (verticaal gravende wormsoort) is mislukt. Voor het peilbesluit zijn de knelpunten in beeld gebracht. In concept af. Er is een start gemaakt met inspecties en onderhoud. Aanbesteding is gedaan, gereed eind december of nuari volgend ar. Vier stuwen zijn opgeknapt voor overdracht. Inventarisatie Bureau Tyhuis afgerond. Baggerplan wordt eind 2014 in raad behandeld. Intentie van gemeente is om voordat gebaggerd wordt eerst het overhangend groen te snoeien. Met een veldbezoek zijn aantal locaties geïnventariseerd. Uit maatregel (zie hiervoor) volgen mogelijk nog meer aandachtlocaties Opknappen natuurhoekje Zandveld Overhangend groen is gesnoeid Verbeteren waterhuishoudkundige situatie park Oudegein Peilbeheer en peilegulerende werken zijn overgedragen Notitie samenwerking HDSR en gemeente in Natuurkwartier Notitie is opgesteld. De door de gemeente gewenste samenwerking blijkt niet mogelijk te zijn. Kwaliteit oppervlaktewater Verbetering waterkwaliteit speelvijver Natuurkwartier Grondwaterpomp en 2 stuwen zijn geplaatst. Geen inlaat meer mogelijk Herstructurering watergangen in Batau Zuid langs A2 Drinkwater Gebiedsdossiers waterwinningen Vitens in Nieuwegein en Tull en t Waal nee Deze maatregel wordt meegenomen met het onderzoek van een stagiaire van het HDSR naar de kroosproblematiek in Batau zuid. Dossiers zijn opgesteld door provincie. Het opstellen van een separate zoals bij winning Cornelis Biemond blijkt niet nodig te zijn. Wel is voor alle Utrechtse winningen gezamenlijk door de provincie een UP opgesteld.

20 arplan Water (20) Datum 22 nuari 2018 Tabel 7. Uitvoer maatregelen Jaarplan Water 2012 NR MAATREGEL UITVOER TOELICHTING beleid verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vgrp) Terugdringen wateroverlast Wierselaan Aanleg extra regenwaterriool Wierselaan is in oktober aanbesteed. Uitvoer op wens winkeliersvereniging eerste kwartaal Risicokaart grondwater Door Wareco is ten behoeve van het vgrp een risicokaart opgesteld Beleidsnotitie zorgplicht hemel- en grondwater Raad heeft op 28 november 2012 beleid vastgesteld Ruimte voor de Lek: monitoringssysteem grondwater Rijkswaterstaat heeft monitoringplan opgesteld. Extra peilbuizen zijn inmiddels geplaatst Aansluiten niet gerioleerde percelen Bewoners geïnformeerd over aanleg van pompenputjes en persleidingen. Uitvoering heeft plaatsgevonden in 2013 conform planning GRP. functioneren en beleving van het watersysteem Start uitvoer maatregelen watersysteem Batau-zuid, Doorslag en Binnenstad Relevante duikerleidingen in Doorslag zijn in 2012 geïnspecteerd en gereinigd Pompcapaciteit gemaal het Klooster vaststellen Benodigde pompovercapaciteit is vastgesteld, pomp is inmiddels ingeregeld op 0,1 mm/h Toetsing keringen Oudegein Het uitgangspuntendocument voor het Eerste Waterstaatkundig Ontwerp van de kadeverbetering Doorslag is gereed in 2012.Keringen zijn aangepast in Waterbank: registratie en uitwisselen compensatie Onderzoeken t.b.v. peilbesluit Nieuwegein drinkwater Onthardingsinstallatie productiebedrijf Nieuwegein Plan van aanpak gereed in Waterbergingsbank door colleges HDSR en Nieuwegein in 2013 vastgesteld. Volgens planning zijn de benodigde onderzoeken uitgevoerd. Ontwerppeilbesluit heeft ter inzage gelegen eind Met de bouw van een nieuw productiebedrijf aan de Hooglandse Jaagpad is een aanvang gemaakt. De onthardingsinstallatie hierin is nieuw en is in de huidige zuivering niet opgenomen Plaatsen watertappunten Jointhepipe Tweede tappunt aan de Raadstede is geplaatst. En Corio heeft een derde tappunt in WC Cityplaza geplaatst. samenwerking waterschap en gemeente Opstellen werkafspraken tussen waterschap en Gemeente Nieuwegein Afsprakennotitie is opgesteld Onderhoud watergangen volgens gedragscode Onderhoud watergangen en kunstwerken efficiënter regelen tussen gemeente en waterschap Gedragscode voor gemeentelijk beheer is vastgesteld. Aannemers zijn voorgelicht en gedragscode vormt onderdeel bestekken. Onderhoud natte deel en schouwen alle watergangen gebeurt door HDSR. Vier sluisjes voorheen in beheer door gemeente worden overgedragen.