Samenvatting. Waterplan Lisse 13 november 2008, eindconcept

Transcriptie

1 Samenvatting Waarom een waterplan? Op het gebied van water verandert er veel. Het klimaat verandert: de zeespiegel stijgt, het gaat steeds meer en harder regenen, maar ook extreem droge periodes komen steeds vaker voor. In ons waterrijke land heeft dit aanzienlijke gevolgen voor het waterbeheer. Daar komt bij dat ons land onderhevig is aan bodemdaling. Mede om deze redenen moeten we anticiperen op de veiligheid tegen overstromingen, op het tegengaan van wateroverlast en extreme droogte en hoe we water een plek geven in de inrichting van ons land. Water is in verschillende vormen en functies in de gemeente Lisse aanwezig. Zo begrenzen de Ringvaart van de Haarlemmermeer en de Leidsevaart de gemeente. Tevens zijn in Lisse waterpartijen en sloten te vinden, zoals de Greveling, de Ringsloot, de Lisserbeek en het Mallegat. Naast het water dat duidelijk zichtbaar is binnen de gemeente, is in de gemeente ook veel onzichtbaar water aanwezig. Zoals hemelwater dat op de daken valt en via de regenpijp op veel plaatsen nog in het riool verdwijnt en het water van huishoudens dat naar de zuivering wordt vervoerd. Ook het grondwater kan gezien worden als onzichtbaar water. Hoe het zichtbare en het onzichtbare watersysteem op elkaar zijn afgestemd en waar daarin de knelpunten zitten, wordt in dit waterplan behandeld. Naast de waterkwantiteit, krijgt ook de waterkwaliteit in dit waterplan aandacht. Het waterplan is opgesteld door de gemeente Lisse en het hoogheemraadschap van Rijnland. Het waterplan is een parapluplan, wat inhoudt dat in dit plan al het relevante waterbeleid van andere plannen is opgenomen. Ook kijkt het waterplan vooruit naar de toekomst. Hoe moet het watersysteem er uit (gaan) zien, en wat moet er gebeuren om het watersysteem te verbeteren. Wat willen we bereiken Het waterplan Lisse heeft als doel om het waterbeleid binnen de gemeente en tussen de waterpartners, gemeente en hoogheemraadschap, op elkaar af te stemmen. Het waterplan bevat de gezamenlijke visie van de waterpartners op het gewenste waterbeheer. Het waterplan gaat vooral in op de stedelijke omgeving van de gemeente en daar waar interactie is met het landelijk gebied, is dat ook meegenomen. Naast het beleid is in het waterplan ook een pakket aan maatregelen opgenomen waarmee een concrete verbetering van het waterbeheer in Lisse wordt bereikt. Tevens is het van belang dat niet alleen de waterbeheerders maar ook de mensen die dagelijks met het water te maken hebben, zich bewust zijn van water. De mensen die wonen aan of recreëren in of langs het water worden betrokken bij het waterplan. Zo zorgt de gemeente voor een breed gedragen plan. Om deze reden zijn tijdens het opstellen van het waterplan twee informatiebijeenkomsten gehouden. Ook bij de verdere uitvoering van het waterplan zullen belanghebbenden worden geïnformeerd en betrokken. Het waterplan is een integraal plan. De uitdrukking integraal heeft hierbij twee betekenissen. Als eerste een samenhangend beleid op het gebied van oppervlaktewater, grondwater en riolering, zowel wat betreft waterkwantiteit als -kwaliteit. En ten tweede afgestemd op de andere bij het water betrokken functies, zoals (natte) natuur, ruimtelijke ordening, recreatie en leefomgeving. Het waterplan concreet Het waterplan is opgebouwd rondom zeven thema s. Voor elk thema is in het waterplan een beschrijving gegeven van de huidige situatie, de kansen en de knelpunten. Daaruit is per thema een visie opgesteld en hier is vervolgens een uitvoeringsprogramma aan gekoppeld. 1

2 Veiligheid Dit thema betreft de veiligheid tegen overstromingen. Lisse en Rijnland werken samen om de inwoners van Lisse goed te beschermen tegen water. Zij dragen gezamenlijk de zorg voor het meenemen van de veiligheidseisen van de waterkeringen in ruimtelijke ontwikkelingen. De waterkeringen in Lisse worden periodiek op veiligheid getoetst. Indien hieruit volgt dat waterkeringen niet aan de veiligheidseisen voldoen, heeft het aanpakken van deze waterkeringen prioriteit. Concreet geldt in Lisse dat de waterkering van de Ringvaart op het gedeelte 3 e Poellaan tot de A44 op sommige punten niet voldoet aan de benodigde hoogte. Met een tijdelijke maatregel worden de laagste punten in 2008 weer op hoogte gebracht. Een verbetering van het gehele dijktracé wordt later uitgevoerd als onderdeel van het verbeteringsprogramma regionale keringen van Rijnland Waterkwantiteit Om overlast door hemelwater en grondwater zoveel mogelijk te voorkomen wordt het watersysteem in Lisse geoptimaliseerd door ruimte voor water te creëren. Hierbij is vasthouden bergen afvoeren het uitgangspunt. Voor het oppervlaktewatersysteem werken Lisse en Rijnland aan een verbeterde waterstructuur. Hierbij spelen twee aspecten een rol. Ten eerste het invullen van de wateropgave (hoeveel waterberging is in het gebied nodig) en ten tweede het aanpakken van de hydraulische knelpunten (bijvoorbeeld te krappe duikers die bij hevige regenval voor overlast zorgen). In het stedelijk gebied van Lisse is één peilvak met een wateropgave. Deze ligt in de Meer en Duinpolder. In dit peilvak voldoet de kans op wateroverlast niet aan de normen. De oplossing hiervoor wordt gevonden in het graven van ca 1 ha extra water en het afkoppelen van verhard oppervlak van de riolering om de belasting van het peilvak met regenwater vanuit naastliggende peilvakken te verminderen. Daarnaast worden een aantal locale maatregelen getroffen bij laaggelegen punten in het peilvak. Voor bekende hydraulische knelpunten zijn in het waterplan maatregelen benoemd. Daarnaast wordt in 2009 onderzoek uitgevoerd naar resterende hydraulische knelpunten. Om inzicht te krijgen in de problemen en mogelijke oplossingen in het grondwatersysteem is een bewonersenquête gehouden en is een grondwater-meetprogramma uitgevoerd. Uit het uitgevoerde grondwateronderzoek blijkt dat de meldingen / klachten over grondwateroverlast reëel zijn. De wijken Componistenwijk, Vogelwijk en Schilderswijk kennen de hoogste grondwaterstanden. Iets minder hoge grondwaterstanden komen voor in de wijken Meerenburgh, Zeeheldenwijk en Bloemenwijk en lokaal in het Centrum. Aangezien de grondwateroverlast met name wordt veroorzaakt door de geringe dikte van de zandlaag op de klei- en veenlaag, zijn de mogelijkheden van oplossingen op wijkniveau zeer beperkt. Oplossingen op perceelsniveau zoals het treffen van bouwkundige voorzieningen of het aanleggen van drainage door eigenaren vormen de meest kansrijke oplossingsrichtingen voor de grondwateroverlast. In het noordelijk gebied kunnen wellicht gemeentelijke maatregelen in de vorm van de aanleg van een drainagestelsel tot verbetering van de situatie leiden. Gezien de grotere overlast in het zuidelijk deel zullen hier de maatregelen prioriteit moeten krijgen. Het uitwerken van de maatregelen vergt een nader onderzoek op wijkniveau en afhankelijk van de maatregelen maatwerk op perceelsniveau. Waterkwaliteit en ecologie Lisse en Rijnland streven ernaar om meer ruimte te geven aan watergebonden natuur in het bebouwde gebied. Door het verbinden van watergangen, groene oevers en andere groenstructuren ontstaat een netwerk van groen en water. 2

3 Lisse en Rijnland werken aan de aanpak van emissies, onder andere door het implementeren van de wateronderdelen van het convenant Duurzaam Bouwen. Ook wordt de onkruidbestrijding uitgevoerd volgens een gecertificeerde methode en is voorlichting aan burgers over onkruidbestrijding een aandachtspunt. Tevens worden lokale resterende waterkwaliteitsknelpunten in diverse vijvers en watergangen aangepakt of nader onderzocht om maatregelen te kunnen bepalen. Lisse en Rijnland leggen in de periode tot 2015 en diverse natuurvriendelijke oevers aan in het bebouwde gebied om de ecologische ontwikkeling van het watersysteem te bevorderen en om de beleving van het water te verbeteren. Water in de ruimtelijke ordening In Lisse is aandacht voor ruimte voor water bij ruimtelijke ontwikkelingen. Waterneutraal bouwen wordt bij nieuwbouwprojecten en herinrichtingen het uitgangspunt. Dit wil zeggen dat bij een toename van verhard oppervlak en/of een afname van het waterbergend vermogen, maatregelen genomen worden om de negatieve effecten op de waterhuishouding te voorkomen. De verbeterde waterstructuur, die in het waterplan is uitgewerkt, zal worden opgenomen in het bestemmingsplan voor Lisse, zodat op die manier ruimte voor water is bestemd en vastgelegd. Ruimtelijke ontwikkelingen worden tevens benut om wateroverlast te verhelpen en de waterstructuur te verbeteren. Rijnland en Lisse hebben een toetskader voor de watertoets opgesteld. Hierin staan zowel de inhoudelijke invulling als het procesmatig verloop van de watertoets beschreven. Afvalwaterketen Lisse en Rijnland werken toe naar een optimale inzameling, transport en zuivering van afvalwater in Lisse. Om dit te realiseren hebben Lisse en Rijnland een actieve samenwerking. Beide partijen zetten zich in voor een verdere vermindering van de emissies vanuit het systeem. Lisse rondt voor 2010 de uitvoering van de maatregelen voor de basisinspanning af. Voor de invulling van het waterkwaliteitsspoor (terugdringen van de effecten van overstorten op de lokale waterkwaliteit) voeren Lisse en Rijnland een gezamenlijk meetonderzoek uit en worden doorspoelmaatregelen bij riooloverstorten voorbereid. Op basis van de resultaten uit met meetonderzoek worden uiterlijk in 2010 de benodigde maatregelen voor het waterkwaliteitsspoor bepaald. Ook is afkoppelen van verhard oppervlak een speerpunt, hiervoor wordt een afkoppelplan opgesteld. Het streven is om aan de afkoppeldoelstellingen van Rijnland te voldoen. Bij nieuwbouwontwikkeling wordt hemelwater niet aangekoppeld op de riolering maar geïnfiltreerd in de bodem of afgevoerd naar oppervlaktewater. Lisse en Rijnland stimuleren particulieren actief om hun eigen verhard oppervlak ook af te koppelen. Op de verschillende bedrijventerreinen worden de mogelijkheden bekeken om de directe lozingen van hemelwater op het oppervlaktewater te saneren. Naast deze uitvoeringsmaatregelen wordt tussen de rioolbeheerder (Lisse) en zuiveringsbeheerder (Rijnland) toegewerkt naar een nauwe samenwerking die wordt vastgelegd in een afvalwaterakkoord of een verdergaand samenwerkingsverband. 3

4 Beheer en onderhoud Om het onderhoud in Lisse te structureren zal een overdracht van het onderhoud van het stedelijk water plaatsvinden tussen Lisse en Rijnland. In het stedelijk gebied komen naast de primaire watergangen ook de overige wateren in onderhoud bij Rijnland. Het streven is om de afspraken hierover vastgesteld te hebben vóór afronding van het baggerprogramma van Lisse in Buiten het stedelijk gebied blijft het onderhoud van de overige wateren bij de gemeente of particulieren. Rijnland baggert in de periode alle watergangen in Lisse die onder haar taak vallen. In het waterplan zijn enkele watergangen benoemd die vanwege kwaliteits- of kwantiteitsknelpunten vooruitlopend hierop in 2008 of 2009 worden gebaggerd. Lisse voert haar baggerwerkzaamheden uit in de periode Uitvoering van de beide programma's gebeurt in onderlinge afstemming. Daarnaast gaan Rijnland en Lisse het onderhoud van de watergangen en de oevers onderling afstemmen. De onderhoudswerkzaamheden worden natuurvriendelijk en volgens de Flora- en Faunawet uitgevoerd. Recreatie en beleving Water in Lisse komt terug in de stad en draagt bij aan de kwaliteit van de omgeving. Het water vormt een aantrekkelijk beeld en is zichtbaar in de omgeving. Door de zichtbaarheid van het water te verbeteren wordt de beleving van het water vergroot. Waar mogelijk en passend binnen het straatbeeld en functie van het water kan het water en de oever tevens gebruikt worden voor ontspanning, zoals varen, vissen, wandelen en fietsen. De hiervoor benodigde recreatieve voorzieningen, zoals bijvoorbeeld visplaatsen, worden langs het water aangelegd. 4

5 Communicatie Naast deze zeven thema s is communicatie als aandachtspunt in het waterplan en het uitvoeringsprogramma meegenomen. Het doel is dat de communicatie tussen de waterpartners onderling, maar ook met partijen en burgers, goed verloopt. Zo gaan Lisse en Rijnland één waterloket instellen, waar de burger terecht kan met alle vragen en klachten over het waterbeheer. Ook wordt jaarlijks een communicatieplan opgesteld rondom de uitvoering van de diverse watermaatregelen. Het uitvoeringsprogramma van het waterplan wordt jaarlijks geactualiseerd en na de eerste periode van vijf jaar wordt het gehele waterplan herzien. 5