Afdeling: Duurzame Ontwikkeling Bijlagen: 2

Transcriptie

1 Aan de gemeenteraad Onderwerp: Europese KaderRichtlijn Water Datum 16 september 2008 Portefeuillehouder: Johan van Everdingen Afdeling: Duurzame Ontwikkeling Bijlagen: 2 Inleiding De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW, 2000) heeft als doel een goede kwaliteit van oppervlakteen grondwater in Europa te realiseren. In principe moeten in 2015 alle wateren voldoen aan de vastgestelde ecologische en chemische normen. Dit is een verplichting voor alle lidstaten. Bij voldoende onderbouwing is het mogelijk de doelen in 2021 of (uiterlijk) in 2027 te halen. De uitvoer van de maatregelen voor de wateren in het grondgebied van Nieuwegein vallen voor het grootste gedeelte onder de verantwoordelijkheid van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) en Rijkswaterstaat (RWS). Dit raadsvoorstel beoogd het vaststellen van de noodzakelijke KRW-maatregelen in zoverre de uitvoer onder de verantwoordelijkheid van de gemeente vallen, en tevens opgenomen zullen worden in het Stroomgebiedbeheersplan (SGBP) 1. Landelijk is afgesproken dat gemeentelijke maatregelen pas meetellen voor de KRW als daar een raadsbesluit over is genomen 2. Met dit raadsvoorstel voldoet Nieuwegein aan haar deelverantwoordelijkheid voor wat betreft de verplichtingen van de KRW. De KRW-maatregelen in het SGBP hebben een uitvoeringsverplichting richting de Europese Commissie. Voor deze maatregelen geldt dat de maatregelen vóór 2015 moeten zijn uitgevoerd. KRW-maatregelen voor het overige water of voor de planperiode hebben geen uitvoeringsverplichting en worden niet aan Brussel gerapporteerd. Leeswijzer In dit voorstel wordt in hoofdstuk 1 allereerst ingegaan op de doelstellingen van de KRW (blz 2). Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de maatregelen genoemd voor achtereen volgens de waterlichamen, het overige water en het grondwater, in zoverre de uitvoer onder de verantwoordelijkheid van de gemeente valt (blz 2). In hoofdstuk 3 wordt voorgesteld om de maatregelen in het kader van de zogenaamde basisinspanning riolering ook aan te merken als KRW-maatregel (blz 3). In hoofdstuk 4 ten slotte wordt ingegaan op de financiering (blz 3). De KRW-maatregelen zijn genummerd KRW 1 t/m 4. 1 Nieuwegein is onderdeel van het stroomgebied van de Rijn (Rijn-West). De KRW-maatregelen voor dit gebied worden vastgelegd in het SGBP van het stroomgebied van de Rijn. 2 Vóór 1 november 2008 i.v.m. de vaststelling van het SGBP. 1

2 1. Doelstellingen KRW De KRW stelt ecologische en chemische doelen voor het oppervlaktewater, en verplicht tot bescherming van alle grondwaterlichamen. De concrete vertaling van de KRW-doelen naar lokale doelstellingen gebeurt aan de hand van landelijk en europees ontwikkelde maatlatten waartegen de huidige situatie wordt afgezet. De doelstellingen zijn afhankelijk van het type water (kanaal, meer, rivier e.d.) en in hoeverre in het verleden de mens heeft ingegrepen in het waterlichaam 3 of grondwaterlichaam. Om het water in de waterlichamen (grotendeels grote wateren aan het einde van een stroomgebied) te kunnen verbeteren moet ook het overige water in een goede toestand verkeren. Daarom wordt er in het stroomgebied van de Rijn ook doelen opgesteld voor overig water. 2. Doelen en maatregelen Nieuwegein Waterlichamen Nieuwegein Door de gemeente Nieuwegein lopen vijf oppervlaktewaterlichamen: Amsterdam Rijnkanaal (ARK), Merwedekanaal 4, Hollandsche IJssel, Ravense wetering en Galecopperwetering. Voor deze waterlichamen zijn maatregelen opgesteld door de oppervlaktewaterbeheerders (HDSR en RWS). De maatregelen komen neer op de aanleg van natuurvriendelijke oevers, natuurvriendelijk beheer van de oevers en watergangen, de aanleg van paaiplaatsen voor vissen, en de bijbehorende onderzoeken. Wat betreft de goede chemische toestand is Nieuwegein voornamelijk afhankelijk van het inlaatwater en daarom zijn hiervoor geen aparte doelen geformuleerd. Zie bijlage 1 voor het volledige Nieuwegeinse maatregelenpakket. Voor het ARK en de Hollandse IJssel hoeven geen maatregelen te worden uitgevoerd op het grondgebied van de gemeente Nieuwegein. De maatregelen uit te voeren (vóór 2015) door gemeente Nieuwegein zijn: KRW 1 KRW 2 Aanleg natuurvriendelijke oever Galecopperwetering. Deelname (met HDSR en RWS) in de onderzoeken naar het voorkomen van bladafval en de aanleg paaiplaatsen in het Merwedekanaal. In het voorontwerpbestemmingsplan Galecopperzoom (februari 2004) is reeds een natuurvriendelijke oever (nvo) gepland langs de Galecopperwetering. Hoewel de plannen voor de Galecopperzoom nog in ontwikkeling zijn, is door de aanleg van de aangrenzende weg direct ten noorden, een andere bestemming niet meer goed mogelijk. Zie kaart bijlage 2. Grondwater Nieuwegein Al het diepe grondwater in Nieuwegein valt onder één grondwaterlichaam onder de verantwoording van provincie Utrecht. Voor gemeente Nieuwegein is als maatregel geformuleerd: KRW 3 Het onderzoeken van twee verdachte locaties voor bodemverontreiniging in de nabijheid van de drinkwaterwinningen. Deze locaties zijn inmiddels onderzocht en vooralsnog is er geen noodzaak tot sanering of beheersing van het grondwater. Daarnaast is alle gemeenten gevraagd af te zien van het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Zoals u weet heeft de raad eerder dit jaar gekozen voor de methode 3 Een oppervlaktewaterlichaam is oppervlaktewater (bijvoorbeeld meer, rivier, beek, kanaal of kustwater) met een stroomgebied van meer dan ha. 4 Het waterlichaam Merwedekanaal bestaat uit het Merwedekanaal, De Doorslag en de Vaartsche Rijn. 2

3 DOB-chemisch als onkruidbestrijding voor een deel van Nieuwegein 5. De maatregel afzien van het gebruik van bestrijdingsmiddelen valt als mogelijkheid dus af. Overig water Onder overig water valt al het oppervlaktewater dat niet binnen een waterlichaam valt. Dus voor Nieuwegein is dat al het water dat niet bij bovengenoemde wateren hoort. Maatregelen voor het overige water zullen nog dit jaar door het HDSR geformuleerd worden, in samenspraak met onze gemeente. 3. Basisinspanning riolering Per brief heeft de staatssecretaris van het ministerie van Verkeer en Waterstaat de bestuursorganen gevraagd om niet alleen maatregelen die specifiek voor de KRW zullen worden genomen aan te merken als KRW-maatregel, maar ook maatregelen uit ander hoofde die een positieve bijdrage leveren aan het bereiken van KRW-waterdoelen in waterlichamen 6. Voor Nieuwegein zijn dit: KRW 4 De maatregelen die horen bij de basisinspanning riolering. De basisinspanning vloeit voort uit het Nationaal Bestuursakkoord Water en is een afspraak om rioolsystemen zodanig aan te passen dat de vuiluitworp uit riooloverstorten wordt verminderd. Daardoor verbetert de kwaliteit van het oppervlaktewater. Het is een gemeentelijk verplichting om hieraan te voldoen. Het betreft maatregelen zoals afkoppeling, het aanbrengen van lamellenafscheiders, de aanleg van bergbezinkbasins of het vergroten van de capaciteit van het gemengde riool 7. Nieuwegein is vrijwel gereed: in de wijk Jutphaas resteert nog een af te koppelen areaal ( m² gereed, m² in 2009), het aanleggen van een persriool en het vergroten van de capaciteit van het gemaal. 4. Financiën Ad KRW 1: het afgraven van de grond en het plaatsen van de vooroever is begroot op ,- (resp ,- en ,-). De provincie heeft de gemeente een subsidie toegezegd van ,- als het project aangemerkt wordt als KRW-maatregel. Op 20 oktober neemt Provinciale Staten hierover een definitieve beslissing 8. Voorwaarde is wel dat de maatregel voor 2011 uitgevoerd wordt, wat geen probleem is voor onze gemeente. Het resterende bedrag van ,- wordt door de gemeente gefinancierd. In de exploitatieopzet van de Galecopperzoom per is een bedrag van 1,5 mln euro voorzien voor de groenvoorzieningen en ecologische zone. Hieruit kunnen de resterende kosten worden betaald. De afgegraven grond kan kosteloos afgezet worden in het gebied. De grond is niet verontreinigd en het maaiveld van het geplande bedrijventerrein in de Galecopperzoom moet opgehoogd worden. Voorafgaand hieraan is wel een flora en faunaonderzoek verplicht. Indien vanwege aangetroffen beschermende soorten dure 5 Raadsbesluit van 11 december Brief 12 februari 2008 met kenmerk VenW/DWG-2008/197 7 Afkoppelen is het scheiden van schoon regen water en vervuild afvalwater. Het aanbrengen van lamellenafscheiders maakt afkoppeling mogelijk en in BBB s zakt het vuil naar de bodem zodat de vuilemissie bij overstorten vermindert. 8 Mocht op 20 oktober blijken dat PS de gemeente toch geen subsidie toekent (GS heeft inmiddels al wel ingestemd), dan wordt deze maatregel niet als KRW-maatregel in het SGBP opgenomen. 3

4 maatregelen nodig zijn, dan kan de grond eventueel in de geplande geluidswal langs de A2 verwerkt worden. Indien ook dit geen optie blijkt dan heeft de provincie aangegeven dat men grond nodig heeft ten behoeve van de andere gesubsidieerde KRW-projecten. De afvoer van de grond naar elders binnen Nieuwegein zou een kostenpost van ,- met zich meebrengen 9. Ad KRW 2: de gemeentelijk bijdrage in het onderzoek naar de ontwikkeling van paaiplaatsen ( 1.666,-, 33% van de totale kosten) en voorkomen van bladafval ( 1.750,-, 50% van de totale kosten) wordt aangevraagd in de begroting van 2010 riolering en waterhuishouding van afdeling Beheer. Ad KRW 4: in het (nog vast te stellen) verbreed GRP wordt geld gereserveerd voor het nog af te koppelen areaal in Jutphaas. De financiering van de aanleg van het persriool en de vergroting van de capaciteit van het gemaal is voorzien in programmabegroting 2008, programma 8 beheer openbare ruimte (blz. 121). Voorstel 1. Akkoord gaan met de uitvoeringsverplichting van de geformuleerde KRW-maatregelen. Voor de aanleg van de natuurvriendelijke oever aan de Galecopperwetering geldt als voorwaarde dat de provincie hiervoor subsidie verleent. 2. Akkoord gaan met het aanmerken van de maatregelen t.b.v. de basisinspanning riolering als KRW-maatregel. 3. Akkoord gaan met de voorgestelde financiering. burgemeester en wethouders van Nieuwegein drs P.C.M. van Elteren de gemeentesecretaris drs C. M. de Vos de burgemeester 9 Indien toch noodzakelijk eveneens ten laste van de grondexploitatie van Galecopperzoom. 4

5 BIJLAGE 1 Toelichting: De maatregelen in het kader van de KRW sluiten goed aan bij (en overlappen gedeeltelijk met) de ambities, duurzaamheiddoelstellingen en maatregelen uit het waterplan 10. Daarom heeft de ambtelijke voorbereiding van de maatregelen voor gemeente Nieuwegein plaatsgevonden in de stuurgroep waterplan. Aan deze stuurgroep nemen, naast onze gemeente 11, deel Rijkswaterstaat directie Utrecht (RWS), het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden (HDSR) en de provincie Utrecht. Op 4 september jongstleden is het maatregelenpakket vastgesteld door de stuurgroep. 10 Het Waterplan is op 14 december 2006 vastgesteld door de raad (raadsbesluit ). 11 Voorzitter van de stuurgroep is wethouder Johan van Everdingen. 5

6 Maatregelpakket KRW waterlichamen binnen de gemeente Nieuwegein Water lichaam Maatregel Aantal Investering Eenheid Onderhoud Grondaankoop Uitvoerende partij Jaar 1 stuks PM * 0 0 Gemeente Merwedekanaal Ravensewetering Galecop Galecop Realiseren basisinspanning en saneren probleemoverstorten Onderzoek Bladval voorkomen 1 stuks Gemeente/ 0 Waterschap Onderzoek peilbeheer 1 stuks Waterschap Onderzoek Natuurvriendelijke oevers ontwikkelen 1 stuks Waterschap Onderzoek Paaiplaatsen ontwikkelen 1 stuks Waterschap/ 0 Gemeente Onderzoek Verlagen vaarsnelheid 1 stuks Waterschap Baggeren 2,91024 ha PM 0 0 RWS Natuurvriendelijke oevers ontwikkelen 0,88 km Onbekend Paaiplaatsen ontwikkelen 1 stuks Onbekend Aanbrengen vooroever verdediging 1 stuks Onbekend Bladval voorkomen 1 stuks Waterschap/ 0 Gemeente Verlagen vaarsnelheid 1 stuks RWS Omgekeerd traditioneel peilbeheer 1 Stuks RWS Realiseren 1 stuks PM * 0 0 Gemeente basisinspanning en saneren probleemoverstorten Natuurvriendelijk onderhoud 0,249 ha Waterschap Onderzoek peilbeheer 1 stuks Waterschap Onderzoek natuurvriendelijke oevers ontwikkelen 1 stuks Waterschap Onderzoek paaiplaatsen ontwikkelen 1 stuks Waterschap Onderzoek natuurvriendelijk onderhoud 1 stuks Waterschap Natuurvriendelijke oevers ontwikkelen 0,691 km Onbekend Omgekeerd traditioneel peilbeheer 1 stuks Waterschap Paaiplaatsen ontwikkelen 1 stuks Onbekend Natuurvriendelijk onderhoud 0,6 ha Waterschap Realiseren basisinspanning en saneren probleemoverstorten 1 stuks PM * 0 0 Gemeente Natuurvriendelijke oevers ontwikkelen 1,3 km Gemeente Natuurvriendelijk onderhoud 1,5 ha Waterschap Onderzoek verbreden 1 stuks Waterschap watergang (overdimensioneren) Onderzoek natuurvriendelijk onderhoud 1 stuks Waterschap

7 Water lichaam Maatregel Aantal Eenheid Investering Onderhoud Grondaankoop Uitvoerende partij Jaar Onderzoek kunstwerken passeerbaar maken voor vis 1 stuks Waterschap Onderzoek Paaiplaatsen ontwikkelen 1 stuks Waterschap Paaiplaatsen ontwikkelen 1 stuks Waterschap Natuurvriendelijk onderhoud 0,3 ha Waterschap Verbreden watergang (overdimensioneren) 4 km Waterschap Kunstwerken passeerbaar maken voor vis 2 stuks Waterschap *, 1, 2, 3,4, 5, 6, 7 deze aanduidingen worden hieronder kort toegelicht * de kosten voor de maatregel realiseren basisinspanning en saneren probleemoverstorten vooralle gemeenten zullen op een nader te bepalen manier inzichtelijk gemaakt worden in het Stroomgebiedbeheerplan. De totale omvang van de kosten voor de basisinspanning binnen het beheergebied van HDSR worden op deze manier inzichtelijk gemaakt. Ad 1: De gemeent is verantwoordelijk voor de terrestrische flora langs de waterwegen en het onderhoud daarvan. Bladval heeft echter een groot effect op de chemische waterkwaliteit. Om deze reden wordt een kostenverdeling van 50%-50% voorgesteld. Ad 2: In de memo van RWS is opgenomen dat voor deze maatregel onderzoek noodzakelijk is om nut, noodzaak en gevolgen voor andere functies in kaart te brengen. Omdat deze maatregel nauw samenhangt met taken van het waterschap (peilbeheer en vaarwegbeheer andere gebieden) wordt een kostenverdeling van 50%-50% voorgesteld. Ad 3: Voor het gedeelte van het Merwedekanaal dat binnen Utrecht ligt is de afspaak gemaakt dat alle betrokkenen een deel van de onderzoeken naar inrichtingsmaatregelen betalen. Voor het deel binnen Nieuwegein (m.n. Doorslag) is in het afgelopen halfjaar reeds in beeld gebracht waar het mogelijk is om natuurvriendelijke oevers te realiseren. Het waterschap zal eventuele aanvullende onderzoekskosten bekostigen. Ad 4: Maatregel afhankelijk onder Andre van financiering door Den Haag. RWS is opgenomen dat (als de maatregel nuttig, noodzakelijk en zonder gevolgen voor andere functies is gebleken) zij deze maatregel (na 2015) zullen uitvoeren en bekostigen (100%). Ad 5: RWS en het waterschap zijn het niet eens over wie deze maatregel moet uitvoeren en bekostigen. Om deze reden is bij de uitvoerende partij onbekend ingevuld. Voor 2016 moeten er afspraken zijn gemaakt over wie deze maatregelen uit gaat voeren. Ad 6: In de memo van RWS is opgenomen dat (indien wordt aangetoond dat deze maatregel nuttig, noodzakelijk en niet schadelijk is) zij deze maatregel (mede) uit willen voeren. In deze watergang heeft voor de helft het waterschap en voor de andere helft RWS het waterkwantiteitsbeheer. Om deze reden wordt een kostenverdeling van 50%-50% voorgesteld voor deze (onderzoeks-)maatregel. Ad 7: De natuurvriendelijke oevers en paaiplaatsen in dit waterlichaam zijn juist mogelijk in het gedeelte van het waterlichaam dat in kwantiteitsbeheer is bij rijkswaterstaat (omdat het waterlichaam daar breder is). Het waterschap zou graag met rijkswaterstaat samen kijken of natuurvriendelijke oevers werkelijk mogelijk zijn in deze locatie. Voor dit onderzoek wordt een kostenverdeling van 50%-50% voorgesteld 7

8 BIJLAGE 2 Toelichting: De natuurvriendelijke oever aan de Galecopperwetering is m lang en 10 meter breed. Over een breedte van 6,5 meter wordt de oever afgegraven tot 30 cm onder waterpeil, in totaal m³ grond. Vanwege de zachte veengrond wordt een onderwaterbeschoeiing geplaatst, zodat de oever op termijn niet zal inzakken. De herontwikkeling van de vegetatie zal op natuurlijke wijze plaatsvinden. 8