Toekomstbestendig Renoveren

Transcriptie

1 Toekomstbestendig Renoveren Een beoordelingsmodel voor de toekomstbestendigheid van renovatieoplossingen Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 1

2 Ramsgate, Engeland Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 2

3 Wittevrouwen, Utrecht Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 3

4 Renoveren anno nu Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 4

5 Nederlandse woningvoorraad 2015 Bron: Systeem Woningvoorraad SYSWOV. Peildatum: 1 januari Informatie: cowb.datawonen.nl. helpdesk.cowb@minbzk.nl Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 5

6 Woningbezetting pers/won. opp/pers 6 60 p e r s / w o n o p p / p e r s Thomsen Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 6

7 Nieuwbouw/voorraad voorraad %nieuwbouw 7,5 7,5 nieuwb. in % 5 2,5 5 2,5 won. mln VROM-DGVH 1998/2002; Thomsen, Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 7

8 Referentie typen Bouwjaar Totaal Woningtype Vrijstaande woning Twee-onder-een-kapwoning Rijtjeswoning Maisonnettewoning Galerijwoning ~ Portieketagewoning Overige flatwoning Totaal Referentietypen en gebouwde aantallen (Bron: Agentschap.nl, Bouwhulpgroep, 2013) Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 8

9 Toekomstbestendig renoveren Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future (1987). Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 9

10 Toekomstbestendig renoveren Toekomstbestendig renoveren is het zodanig renoveren dat de geboden oplossingen op z n minst aanpassingen in de toekomst niet belemmeren en bij voorkeur de mogelijkheid daartoe bevorderen. Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 10

11 Toekomstbestendig renoveren Niet toekomstbestendig renoveren kan onder meer leiden tot: materiaalverspilling, wat in de context van een toenemende schaarste aan materialen kan leiden tot economische en ecologische problemen; moeilijkheden om om te gaan met toenemende schaarste aan arbeiders, met name het (toenemende) tekort aan vaklui in de bouw; steeds duurder wordende renovaties en dus tot belemmeringen om toekomstige veranderingen in de woningbehoefte op te vangen in de voorraad. Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 11

12 Kosten Eigendom Type woning Bouwkostenvervanging Huur Eengezinswoning euro Huur Meergezinswoning euro Koop Eengezinswoning euro Koop Meergezinswoning euro Gemiddelde bouwkosten vervangende nieuwbouw per type woning (Bron: TNO, 2015) Op basis van IQ woning en het Huis van Nu (Jonge, 2014) Type ingreep Kosten voor een rijtjeswoning (huur) Labelstaprenovatie naar label B NOM-renovatie NOM-vervanging euro euro euro Kosten per ingreep voor rijtjeswoning huur (Bron: Wijngaart, et al., 2014; communicatie stroomversnelling, anoniem, 2014) Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 12

13 Oplossingsrichtingen oplossingen die eenvoudig aan te brengen en te verwijderen zijn; oplossingen die geen belemmering vormen voor en bij voorkeur rekening houden met het aanbrengen van nieuwe bouwonderdelen in de toekomst; oplossingen die de gebruiksflexibiliteit van woningen vergroten; oplossingen die de energie-efficiency vergroten en leiden tot minder materiaalgebruik over de hele levenscyclus bezien; oplossingen die meerwaarde creëren door aan te sluiten bij de actuele en verwachte wensen van bewoners. Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 13

14 Componenten Componentrenovatie (Bron: Bouwhulpgroep) Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 14

15 Gevelrenovatie Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 15

16 Hoofdvraag onderzoek Welk perspectief bieden beschikbare renovatieconcepten voor grondgebonden woningen op toekomstbestendige renovatie? Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 16

17 Deelvragen onderzoek Wat zijn de principes van de Stichting Architecten Research (SAR) en gerelateerde concepten en welke aspecten zijn hieruit af te leiden om de toekomstbestendigheid van renovatieconcepten te beoordelen? Welke overige factoren zijn van invloed op de toekomstbestendigheid van renovatieconcepten en welke aspecten zijn hieruit af te leiden om de toekomstbestendigheid van renovatieconcepten te beoordelen? Welke renovatieconcepten worden er anno 2015 in Nederland aangeboden? Op welke wijze voldoen de renovatieconcepten aan de aspecten die bepalend zijn voor de toekomstbestendigheid? Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 17

18 SAR,Open Bouwen, IFD, Slimbouwen, Conceptueel bouwen, Legolisering John N. Habraken Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 18

19 Weefsel Drager - Inbouw Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 19

20 Molenvliet, Papendrecht Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 20

21 Horizontale planning cycli De horizontale structuur maakt het mogelijk het natuurlijke veranderingsproces direct te volgen. In technisch opzicht is het eenvoudig woningen celsgewijs aan te passen De verticale structuur beperkt het natuurlijke veranderingsproces. In technisch opzicht is het niet mogelijk woningen celsgewijs te renoveren Kapteijns,1989 Scheiding Drager Inbouw Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 21

22 Productkenmerken Bewonersparticipatie Prefabricage Uitvoeringstechniek Toekomstbestendig renovatie-concept Reversibiliteit Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 22

23 Prefabricage Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 23

24 Uitvoeringstechniek Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 24

25 Reversibiliteit Hergebruik en gereviseerd als een goed alternatief voor recycling (Bron: Ellen MacArthur foundation, Circular Economy Team) Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 25

26 Proceskenmerken Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 26

27 Het bouwproces en het renovatieproces (Bron: Twijnstra en Gudde, 1987 en eigen figuur) Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 27

28 DESTEP Demografisch kenmerken van de bevolking Economisch kenmerken die de economie beschrijven Sociaal-cultureel kenmerken van de cultuur en leefgewoonten Technologisch kenmerken van de technische ontwikkeling. Ecologisch kenmerken van de fysieke omgeving Politiek-juridisch kenmerken van overheidsbeslissingen Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 28

29 Omgevingsfactoren Economis ch Ecologisc h Demografisch Politiekjuridisch Toekomstbestendig renovatieconcept Sociaalcultureel Technologisch Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 29

30 Demografisch Regionale bevolkings- en huishoudensprognose (Bron: CBS/PBL, 2016) Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 30

31 Economisch Gemiddelde woonlasten van huurders van gereguleerde huurwoningen per inkomensgroep, 2012 (Bron: WoON, 2012, bewerking RIGO (gereguleerde huurwoningen: zelfstandige huurwoningen die (anno 2012) een kale huur op of onder de liberalisatiegrens hebben. Deze grens, die gelijk is aan de huurtoeslaggrens, bedroeg in ,66.) Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 31

32 Sociaal-cultureel Zonne-energie Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 32

33 Sociaal-cultureel Keuken leasen Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 33

34 Technologisch BMW Augmented reality glasses (Bron: Mail online, geraadpleegd op 25 mei 2017, van Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 34

35 Ecologisch Veranderingen in Flora en Fauna Inbouwsteen vleermuizen Bron: Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 35

36 Ecologisch Circulaire economie Van lineaire naar circulaire economie. Bron: Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 36

37 Ecologisch Toenemende hoeveelheid regen Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 37

38 Ecologisch Nieuwe planten en dieren Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 38

39 Politiek-juridisch Energieakkoord Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 39

40 Politiek-juridisch De vraag naar energie in 2050, bij activiteitenniveaus zoals in het referentiebeeld, met de energievraag bij de huidige technologie, met een efficiëntieverbetering zoals verondersteld in het referentiebeeld, en bij benutting van het maximale technische potentieel voor vermindering van de energievraag. Bij deze laatste variant zijn ook enkele consumptieve veranderingen meegenomen. Bron PBL,2011. Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 40

41 Politiek-juridisch Gasloos bouwen Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 41

42 Politiek-juridisch Terugtrekkende overheid Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 42

43 Politiek-juridisch Leasen Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 43

44 Demografisch Politiekjuridisch Beheer Ontwerp Economisch Prefabricage Sloop Reversibiliteit Productie Toekomstbestendig renovatieconcept Uitvoeringstechniek Sociaalcultureel Ecologisch Uitvoering Technologisch Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 44

45 Onderzoeksvraag Hoe zijn woningen toekomstbestendig te renoveren? Waaruit bestaat een assessment model dat kan leiden tot concrete (her)ontwerpaanbevelingen voor renovatieoplossingen en daarmee kan bijdragen aan een toekomstbestendigere renovatiepraktijk? Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 45

46 Renovatieconcepten Aanbieder renovatieconcept Renovatieconcept 1. Ballast Nedam Nul Op de Meter 2. BAM Nul Op de Meter 3. BAM W&R 4. BJW Duurzaam wonen 5. Bouwhulpgroep Alliantie+ 6. Burgers van der Wal De Variabele SMILE 7. Built4U Passiefhuisrenovatie 8. BVR-groep BV Reno+ 9. Caspar de Haan Schilrenovatie 10. Droste BV Plan Dura Vermeer Nul Op de Meter 12. Faay Prefab badkamer/toilet 13. Faay Renovatie badkamer/toilet 14. Heijmans Zero Ready 15. Hemubo Scoop 16. KAW, KUUB en Trebbe Groep Reimarkt Renovatiewinkel 17. KlaassenGroep NotaNul 18. Nederlandse Bouw Unie Gevelrenovatie 19. NVT Onderhoudsgroep Duurzaam en comfortabel 20. Plegt-Vos Nul Op de Meter 21. Rutges Vernieuwt Kwaliteit in Balans (KIB) 22. Schutte bouw & ontwikkeling Containerrenovatie 23. Smits Vastgoedzorg Dashboard RGS 24. Van Wijk Vastgoedonderhoud Badkamerplan 25. Resilient VolkerWessels refurbishment - PhD research by Plus Henk Renoveren Brinksma 46

47 BJW Duurzaam Wonen Serie van één Prefabricage Uitvoeringstechniek Levensduur Reversibiliteit Participatie Productie Sloop Bron: BJW Inspelen op marktdynamiek Inspelen op huishoudensdynamiek Geschikt voor installatieveranderingen Voorbereid op klimatologische veranderingen Beheer Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 47

48 Is het renovatieconcept te gebruiken in de serie van één? Bij de serie van één kan iedere woning op elk moment verbeterd worden. Dit kan in een renovatiecyclus, bij een mutatie, bij veranderende regelgeving of op verzoek van de bewoner zelf. Het zijn vraaggestuurde aanpassingen. Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 48

49 In het beoordelingsmodel zijn positief, neutraal en negatief als volgt gedefinieerd: Positief, als het mogelijk is om elke woning apart te renoveren. Neutraal, als het volgens de conceptaanbieder mogelijk is om elke woning apart te renoveren, maar dit levert bouwtechnische problemen op of is financieel niet rendabel. Negatief, als het niet mogelijk is om per woning te renoveren. Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 49

50 In het voorbeeld van BJW Duurzaam Wonen is dit aspect als positief beoordeeld. Er is gekeken wat toepassing van dit concept voor gevolgen heeft voor de gevel en de afwerkingen, de indeling van de gevel en de installaties die toegepast kunnen worden. + De gevelelementen bestaan uit houtskeletbouwelementen waarin voorzieningen zijn aangebracht voor de installaties. + Het kunnen aanbrengen van diverse gevelafwerkingen en het onafhankelijk van elkaar kunnen aanbrengen en verwijderen maakt het eenvoudig mogelijk om in de serie van één te renoveren. + De mogelijkheid om na de renovatie aanpassingen te maken, zoals een erker te plaatsen, maakt dit renovatieconcept goed bruikbaar in de serie van één. + Onder de kap, die net als de gevelelementen met een klik-spanverbinding te vervangen zijn, wordt de installatie aangebracht. Deze zogenaamde motorkap zorgt ervoor dat aanpassingen per woning eenvoudig uit te voeren zijn. Zo kan een deel van de kap opengemaakt worden en kan de installatie worden aangepast of vervangen. Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 50

51 SCORES Vergelijkingsanalyse 25 renovatieconcepten BEOORDELINGSASPECTEN GROEN=POSITIEF GEEL=NEUTRAAL ROOD=NEGATIEF Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 51

52 Conclusies Moeten er richtlijnen komen om ervoor te zorgen dat er toekomstbestendig gerenoveerd gaat worden? Deze vraag is niet eenduidig te beantwoorden. Nee, want de geformuleerde richtlijnen kunnen weer een dogma vormen en daarmee gaan ze hun eigen toekomstbestendigheid juist belemmeren. Ja, want er zijn wel een aantal algemene aanbevelingen die weer specifieker zijn dan aanpasbaar bouwen. Werk meer in losse componenten; Gebruik montagekozijnen die makkelijk vervangbaar zijn; Maak aansluitingen zodanig dat deze altijd toegankelijk zijn; Zorg voor voldoende regenopvang (brede goten en hemelwaterafvoeren); Plaats grindkoffers voor wateropvang; Maak dan de gevels niet dicht zodat je later het isolatiemateriaal kunt vervangen; Maak installaties aan de buitenzijde (in de gevel). Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 52

53 Bedankt Resilient refurbishment - PhD research by Henk Brinksma 53