SNIJ-TREKSTEMPELS P Blz. 1

Transcriptie

1 Blz INLEIDING Bij het gebruik van metaalpersen kan het gevaar zich voordoen van knellen tussen stempeldelen of tussen stempels en andere machinedelen. In deze publikatie worden aanwijzingen gegeven die tot doel hebben dit gevaar - voor zover dit zich voordoet bij metaalpersen voorzien van snijtrekstempels - zoveel mogelijk weg te nemen. De aanwijzingen hebben eveneens betrekking op de naleving van de volgende wettelijke bepalingen: a. Krachtens artikel 118 van het "Veiligheidsbesluit voor fabrieken of werkplaatsen 1938" moeten metaalpersen zodanig zijn ingericht en beschut, dat het gevaar dat deze machines opleveren zoveel mogelijk wordt voorkomen. b. Krachtens artikel 10, 1e lid van het Arbeidsbesluit jeugdigen mag een jeugdig persoon geen arbeid verrichten aan of in de nabijheid van machines of werktuigen, die gevaarlijk zijn vanwege hun bewegende delen tenzij er een doeltreffende beveiliging is aangebracht, waarvan de werking geheel onafhankelijk is van degene die de machine of het werktuig bedient. De meest doeltreffende beveiliging wordt verkregen door de knelpunten onbereikbaar voor enig lichaamsdeel te maken. Dit kan geschieden door middel van: - een vast scherm aan de stempel; - een vast scherm aan de pers. 2. WERKING VAN EEN EENVOUDIGE SNIJ-TREKSTEMPEL Bij het omlaag gaan snijdt de snijder uit het materiaal, dat in de regel in de vorm van een strook of band wordt aangevoerd, een voor het vormen van het produkt benodigd deel. Bij de verdere benedenwaartse beweging van de snijder wordt het gedeelte van het materiaal dat buiten de trekdoorn uitsteekt, tussen de snijder en de plooihouder gekneld. De snijder drukt de plooihouder tegen de druk van de bufferveer omlaag; de pennenkrans brengt de veerdruk van de buffer op de plooihouder over. De bufferveer oefent tijdens het vormen een druk op het werkstuk uit. Bij het omhoog gaan van de snijder blijft het werkstuk, althans wanneer de rand voldoende hoog is, in de snijder geklemd zitten totdat de uitwerper tegen een aanslag stoot. Bij het verder omhoog bewegen van de snijder wordt het werkstuk uitgestoten. De beweging van de uitwerper wordt begrensd door een platte stang, gestoken door een sleufvormig gat in de slede van de pers. Deze stang rust op de steel van de uitwerper. Aan de leibanen van de pers zijn twee verstelbare aanslagnokken bevestigd, waar de stang (bij het omhoog gaan van de slede) tenslotte tegen stuit. De uitwerper kan dan de beweging van de snijder niet meer volgen en het werkstuk wordt met kracht uitgestoten.

2 Blz TOELAATBARE AFMETINGEN VAN OPENINGEN IN SCHERMEN Alvorens de verschillende soorten schermen en hun bevestiging te behandelen volgen hier enkele aanwijzingen, betrekking hebbend op de maximaal toelaatbare afmetingen van openingen in schermen. Vele ongevallen hebben aangetoond dat het niet voldoende is wanneer de knelplaats zodanig ligt dat men deze niet behoeft te bereiken, doch het noodzakelijk is dat de knelplaats niet kan worden bereikt. Voor het goede zicht op het werk kunnen schermen plaatselijk worden voorzien van vensters van gehard glas of doorzichtige kunststof. Voor het doorvoeren van de werkstukken mogen openingen in de schermen worden aangebracht. Het kan voorkomen, dat de doorvoeropening betrekkelijk groot moet zijn om het doorvoeren van vrij hoge werkstukken mogelijk te maken. Dit is geen bezwaar wanneer het scherm ver genoeg van de knelplaats is aangebracht. Met behulp van het toestel volgens afbeelding 3 is voor verschillende afmetingen van de hoogte H en de lengte L van de spleet de toelaatbare minimumafstand C tussen het scherm en de knelplaats bepaald. Voor de spleethoogten H van 6, 7, 8, 9, 10, 12, 20 en 25 mm zijn de daarbij behorende maten L en C, waarbij veilig kan worden gewerkt, in afbeelding 4 aangegeven. Is de lengte L bijv. 100 mm en de hoogte H 9 mm, dan moet de afstand C (dit is de afstand van de voorkant van het scherm tot aan het dichtstbij gelegen knelpunt) ten minste 10 mm bedragen. Is L bijv. 70 mm en C 50 mm, dan mag H niet groter zijn dan 15 mm. Met behulp van de grafiek kan men nu voor alle voorkomende gevallen de maximaal toelaatbare spleetwijdte bepalen in verband met de spleetlengte en met de afstand tussen de schermen en het dichtst daarbij gelegen knelpunt. Dit moet gebeuren zonder dat het te bewerken materiaal onder de stempel is geschoven. Indien de snijder of de buiger niet meer dan 5 mm boven de matrijs uitkomt, is geen gevaar voor knellen aanwezig en behoeft men geen scherm aan te brengen. Bij het aanbrengen van schermen om stempels die worden gebruikt op persen met verstelbare slaglengte dient men er rekening mede te houden, dat de stempelhouder slechts dan in zijn hoogste stand tot stilstand komt als de machine op de grootste of op de kleinste slag is ingesteld. Bij tussenliggende slaglengten beweegt de stempelhouder zich, nadat de kopeling tot stand is gekomen, eerst nog iets omhoog alvorens de neerwaartse slag begint, of komt de stempelhouder na ontkoppeling eerst tot stilstand nadat deze de hoogste stand is gepasseerd. Voor het bepalen van de afmetingen van de schermen moet men uitgaan van de grootste slag van de stempelhouder. Indien de stempels op verschillende machines worden gebruikt, moeten de afmetingen van de schermen worden bepaald voor de machines die de grootste slaglengte hebben. 4. VERSCHILLENDE TYPEN VAN SCHERMEN Zoals reeds in de inleiding is gesteld, kan het afschermen van de knelplaatsen plaatsvinden door middel van een vast scherm aan de stempel of door middel van een vast scherm aan de pers. In de punten 4.1 t/m 4.4 zullen enige uitvoeringen van deze typen van schermen worden beschreven.

3

4 Blz. 3 Bij al deze schermen dienen de afstand van het scherm tot de knelplaats, alsmede de afmetingen van eventuele openingen te worden bepaald aan de hand van hetgeen onder 3 is gesteld. De materiaalstrook waaruit de voorwerpen worden gestampt moet na iedere bewerking worden verplaatst tot tegen een aanslag, waarna het volgende produkt gestampt kan worden. Bij een doorlopende pers moet het verplaatsen van de strook snel plaatsvinden, in verband waarmee bij toepassing van een vaste aanslag deze niet meer dan 4 mm hoog kan zijn. Het vereist evenwel vrij veel routine om in zo'n geval de strook met zekerheid tegen de aanslag te brengen. Niet elke stamper beschikt over deze routine. Men zal daarom de aanslag graag hoger dan 4 mm maken, waardoor noodgedwongen ook het scherm - en dit geldt uiteraard zowel voor het scherm aan de stempel als voor het scherm aan de pers - hoger gesteld moet worden, hetgeen uiteraard afbreuk doet aan de beveiliging. Om dit te voorkomen kan men in plaats van een lage vaste aanslag ook gebruik maken van een hoge aanslag, die op het juiste moment wordt gelicht door een excentriek op de excenteras, door perslucht of door een aanslaglichter op de stempel. 4.1 Vast scherm aan de stempel Deze beschutting bestaat uit een stevige beugel, die de voorkant en de zijkanten van de stempel omsluit en naar achteren recht doorloopt. De opening die wordt gevormd door de rechte einden van de beugel en de achterzijde van de bovenstempel moet geheel zijn afgedekt. Men moet ervoor zorgdragen dat geen knelplaats ontstaat tussen deze beschutting en de bewegende slede of de stempel. Bij het omhooggaan van de stempel wordt de materiaalstrook van de snijder afgestroopt door de metalen beugel, waardoor deze tevens dient als afstroper. Direkt na het afstropen wordt de strook verschoven tegen de aanslag. Het uitgestoten voorwerp valt nu op het volle materiaal van de strook en schuift bij een achterovergestelde pers door zijn eigen gewicht naar achteren of wordt door de perslucht weggeblazen. 4.2 Vast scherm aan de pers, niet te openen Wanneer een pers regelmatig wordt gebruikt voor het stampen van stroken met snijstrekstempels, kan het eenvoudiger zijn om een vast scherm op de pers te maken in plaats van een scherm op elk stempel. Vooral wanneer het gaat om de vervaardiging van grote series van vrij omvangrijke produkten op grote persen is zulk een scherm goed bruikbaar. Afbeelding 7 geeft een voorbeeld van deze beschutting. 4.3 Vast scherm aan de pers met grote opening Afbeelding 8 toont een vast scherm bevestigd aan de pers, welk scherm aan de voorkant van een vrij grote opening is voorzien. In die opening zijn, scharnierbaar aan een stang, staafjes gehangen die wel naar buiten maar niet naar binnen kunnen bewegen. Het materiaal kan, zonodig met b.v. een tang, onder de staafjes door in de stempel worden gebracht; vingers of handel kunnen niet passeren. Het hoge getrokken produkt kan met de tang naar voren worden uitgehaald, waarbij de staafjes

5 tot maximaal even boven de horizontale stand kunnen opklappen.

6 Blz. 4 Dezelfde constructie is ook aan de zijkant van een scherm aan de afvoerzijde toe te passen, waarbij aan de invoerzijde alleen een smalle sleuf is gemaakt voor het invoeren van een materiaalstrook. 4.4 Te openen vast scherm aan de pers Bij gebruik van een vast scherm aan de pers is het vaak nodig om dat scherm te kunnen openen voor het verwijderen van afval, bij eventuele storingen en bij het verwisselen van stempels. Het is daarbij noodzakelijk dat het scherm alleen geopend kan worden wanneer het vliegwiel stilstaat. Aan de hand van afbeelding 9 wordt duidelijk op welke wijze dit kan plaatsvinden. Slot A op het scherm kan alleen worden bediend met sleutel a, die vergrendeld is in vertragingseenheid C. Om deze sleutel a vrij te krijgen moet sleutel b uit het slot B op de motorschakelaar worden genomen en in het andere sleutelgat van de vertragingseenheid C worden gebracht. Bij ingeschakelde motor is sleutel b vergrendeld, zodat de motorstroom moet worden verbroken om sleutel b uit slot B te kunnen nemen. Na het inbrengen en vergrendelen van sleutel b in C moet eerst een vertragingstijd, overeenkomende met de uitlooptijd van het vliegwiel, verstrijken voordat sleutel a vrij komt. Bij geopend scherm is sleutel a vergrendeld in slot A. Om de motor te kunnen inschakelen moet het scherm worden gesloten, sleutel a komt vrij, wordt in C gebracht en vergrendeld. Sleutel b komt vrij zonder vertraging, wordt in B gebracht en blijft hierin vergrendeld bij ingeschakelde motor. 5. DE BESCHUTTING VAN DE BUFFER In het bijzonder moet aandacht worden besteed aan de beschutting van de bufferveer. Het doel en de werking van deze veer zijn reeds onder 2 vermeld. De verende ondersteuning van de plooihouder wordt verkregen door een stalen schroefveer of een stapel rubberschijven, aangebracht om een in de trekdoorn of in de bufferpot geschroefde stang. Bij elke slag van de pers wordt de stang aan een grote kracht onderworpen, waardoor hoge eisen worden gesteld aan de kwaliteit van de schroefdraad in de bufferpot en op de bufferstang. Een niet ver genoeg ingeschroefde stang of een niet goed passende schroefdraad is reeds enige malen oorzaak geweest dat de stang met kracht uit de bufferpot werd getrokken en ernstig voetletsel veroorzaakte. Ook een breuk van de bufferstang kan dezelfde gevolgen hebben. Dit gevaar kan op de volgende manier worden ondervangen: Onder de moer op de bufferstang die de onderste veerschotel op zijn plaats houdt wordt een stalen schijf, een dikke rubberschijf en een stalen brugstuk aangebracht. Dit brugstuk wordt op zijn plaats gehouden door twee draadslansen die aan het frame van de pers zijn bevestigd. Bij eventueel uitstoten van de buffelstang neemt de rubberschijf de stoot op en het brugstuk houdt de stang met de veer op zijn plaats.

7 SNIJ-TREKSTEMPELS P9 Blz. 5 In afbeelding 11 is een andere beschutting weergegeven. Bij deze beschutting is om de veer een tweedelige koker aangebracht. De bovenste helft van de koker is aan de bufferpoot bevestigd. Het opschuifbare onderste deel van de koker rust bij elke stand van de pers op de vloer. Voor het regelen van de veerspanning kan het onderste deel van de koker worden geschoven.