Met dit initiatiefvoorstel stellen wij u voor het volgende besluit te nemen: I. In te stemmen met genoemd initiatiefvoorstel;

Transcriptie

1 Gemeenteblad Initiatiefvoorstel Jaar 2017 initiatiefvoorstel 15/03/2017 Onderwerp Initiatiefvoorstel ter instemming van de raadsleden N.T Bakker (SP) en B.L. Vink (D66) getiteld: Sturing op Amsterdams winkellandschap en kennisnemen van de bestuurlijke reactie. Met dit initiatiefvoorstel stellen wij u voor het volgende besluit te nemen: Tekst van openbare besluiten wordt gepubliceerd De gemeenteraad van Amsterdam Gezien het initiatiefvoorstel van de raadsleden N.T Bakker (SP) en B.L Vink (D66) getiteld: Sturing op Amsterdams winkellandschap besluit: I. In te stemmen met genoemd initiatiefvoorstel; II. Het college van burgemeester en wethouders te verzoeken om: 1. Daar waar in de stad sprake is van "hoogconjunctuur" en bijbehorende druk op succesvolle winkelgebieden en op de buurten waarin deze liggen, én door het College nog geen aanvullende actie is ondernomen, actief maatregelen (wat betreft 1. ruimtelijke inrichting en inrichting van de openbare ruimte, 2. handhaving, 3. bevoorrading en verkeer en vervoer) voor te stellen samen met betrokken ondernemers, bewoners en bestuurscommissies, teneinde deze druk in goede banen te leiden; Daartoe in lijn met dit initiatiefvoorstel in elk geval een overzicht te maken van de meest succesvolle winkelgebieden in de zeven Amsterdamse stadsdelen en een beeld te geven van de mogelijke of reeds genomen maatregelen ter plaatse; 2. Een overzicht te maken van alle winkelgebieden (met leegstand en "laagconjunctuur") waar de eerdere motie Bakker (205) 1 betrekking op had, daarvoor een plan van aanpak op te stellen samen met de verantwoordelijke bestuurscommissies en (vertegenwoordigingen van) betrokken ondernemers en bewoners; 3. Bij "laagconjunctuur" en leegstand actief de vier instrumenten uit dit voorstel in te zetten, waaronder het onderbrengen van het winkelruimtebeleid in het gemeentelijke leegstandsbeleid. III. kennis te nemen van de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel. Wettelijke grondslag - Gemeentewet art. 147a, lid 1 - Het Amsterdamse detailhandelsbeleid is in de vorige collegeperiode vastgelegd in 1 Motie Bakker inzake de voortgangsrapportage Stad in Balans 1

2 de ruimtelijke detailhandelsbeleidsnota 'Amsterdam Winkelstad: Een kwaliteit aan winkelgebieden '. 2 Deze is begin 2012 vastgesteld en maakt onderdeel uit van de Structuurvisie Amsterdam De nota maakte ook onderdeel uit van het eerdere Amsterdams Ondernemers Programma (AOP ). Daarnaast zijn de regionale beleidskaders uit het ruimtelijk detailhandelsbeleid van de Stadsregio (2016) 4 van toepassing en het provinciaal detailhandelsbeleid (2014). 5 Inleiding Op 28 februari hielden de initiatiefnemers van dit voorstel een expertsessie over het onderwerp winkelleegstand. Daar kwam naar voren dat de Amsterdamse detailhandel een aanmerkelijk positievere dynamiek kent dan gemiddeld in Nederland. In algemene zin is er zelfs sprake van schaarste. Die situatie brengt risico s met zich mee zoals: stijgende huurprijzen, drukte, verdringing en afnemende diversiteit. Tegelijkertijd zijn er Amsterdamse winkelgebieden aan te wijzen waar de dynamiek bepaald niet zo positief is, waar schaarste niet aan de orde is en waar zelfs leegstand en achteruitgang speelt. In het rapport Winkelhuren Amsterdam van DTZ Zadelhoff worden zowel de positieve als de negatieve ontwikkelingen naar voren gebracht. Als indicator wordt de ontwikkeling van de huurprijzen gebruikt. Daaruit blijkt dat in 23 gebieden de huurprijs is toegenomen, in 12 gebieden de huurprijs is gedaald en in 93 de huurprijs onveranderd is gebleven ten opzichte van Binnen de stijgende gebieden vallen onder andere Utrechtsestraat, Leidsestraat, Amstelveenseweg, Gelderlandplein en De Clercqstraat. In het rapport worden bij de dalende gebieden onder andere het Buikslotermeerplein, Magna Plaza, Oostpoort/Linnaeusstraat, Zeilstraat, Jan Evertsenstraat/Kinkerstraat en Amsterdamse Poort genoemd. Eerder, in september 2015, stelden de D66-raadsleden B.L. Vink en A.J.M. Bakker schriftelijke vragen over de leegstand van winkels en het beleid van winkellocaties in Amsterdam. 7 In de inleiding voor die vragen werd een duiding gegeven van zowel de positieve als de negatieve dynamiek in het Nederlandse en Amsterdamse winkellandschap. Tegen die achtergrond is vervolgens verschillende malen aandacht gevraagd vanuit de gemeenteraad voor winkels en winkelgebieden. In 2016 diende SP-raadslid Tiers Bakker een motie 8 in die extra inzet van het college vroeg in gebieden met een leegstandspercentage boven frictieniveau. 9 Het college doet in de meeste winkelgebieden ook al erg veel. In gebiedsplannen stelt de gemeente vast waar extra inzet nodig is van gemeente, vastgoedeigenaren en ondernemers in winkelgebieden. Door de gemeente wordt binnen die gebiedsplannen een plan van aanpak opgesteld, dit in afstemming én samenwerking met de ondernemers, Amsterdam Winkelstad: Een kwaliteit aan winkelgebieden Amsterdams Ondernemers Programma ruimtelijk detailhandelsbeleid van de Stadsregio (2016) provinciaal detailhandelsbeleid (2014 Winkelhuren Amsterdam 2015 schriftelijke vragen van de raadsleden de heer B.L. Vink en de heer A.J.M. Bakker van 26 mei 2015 inzake leegstand van winkels en beleid van winkellocaties en detailhandelsvoorzieningen. Motie Bakker Motie van het lid N.T. Bakker inzake de voortgangsrapportage Stad in Balans (tegengaan leegstand) 2

3 vastgoedeigenaren en bewoners. Er is op die manier reeds een praktische aanpak opgesteld voor Ganzenpoort, Belgiëplein, Dukaat en Ecuplein en het gebied Noord West. Initiatiefvoorstel Positieve ontwikkelingen in het Amsterdamse winkellandschap In veel gebieden die gekenmerkt worden door hoogconjunctuur worden reeds maatregelen worden genomen die resultaat sorteren. Vooral in centrale delen van de binnenstad pakt het college die rol samen met bestuurscommissie Centrum op. Ook de herinrichting van het Muntplein is een voorbeeld van deze extra inzet. Daarnaast zijn de recent gekozen maatregelen 10 die moeten toezien op behoud van winkeldiversiteit, een voorbeeld van die voortvarendheid. Met nauwe betrokkenheid van lokaal bestuur, ondernemers en bewoners wordt voorkomen dat gebieden waar het goed gaat aan hun eigen succes ten onder gaan, tot uiting komend in bijvoorbeeld rommelige omstandigheden, afval op straat, vertrek van winkeliers, eenzijdig winkelaanbod, afnemende bestedingen teruglopende bezoekersaantallen en dalende huurprijzen. Ondanks de vele goede resultaten, zijn er verschillende plekken waar extra inzet nodig is. De aanpak die daarbij hoort raakt aan verschillende portefeuilles. Sommige maatregelen gaan over de openbare ruimte, andere over de ruimtelijke inrichting en andere over de (doorstroom van) verkeer en vervoer. Op deze drie pijlers wordt duidelijk inzet gepleegd, maar desondanks nemen initiatiefnemers nog niet overal de gehoopte resultaten waar. Op locaties zoals de Amstelveenseweg, de Utrechtsestraat en rondom de Hallen in West is nog werk te doen. Initiatiefnemers willen het college daarom vragen een inventarisatie te maken van de succesvolle winkelgebieden binnen de zeven stadsdelen, met de maatregelen die in deze gebieden genomen zijn om de druk binnen een winkel en woongebied in goede banen te leiden. Ook de gebieden die wel als succesvol worden aangemerkt maar waar géén inzet is gepleegd, willen initiatiefnemers graag vermeld zien. Initiatiefnemers zijn van mening dat een overzicht van de locaties waar deze "hoogconjunctuur" speelt, kan helpen negatieve verrassingen - waar ook in de stad - in het vervolg te voorkomen. Deze inventarisatie van succesvolle winkelgebieden kan bijvoorbeeld tot uitdrukking komend in stijgende vastgoedprijzen of lage leegstandpercentages. Daarbij zou een korte schets van problemen, gehanteerde oplossingen, knelpunten en mogelijke risico s bij het betreffende gebied wenselijk zijn. De initiatiefnemers ontvangen de inventarisatie graag vóór de zomer van Mogelijk aanvullende acties c.q. instrumenten ná inventarisatie Aanpassingen van de ruimtelijke inrichting ter plaatse. Herinrichting kan 10 Amsterdam kiest voor divers aanbod winkels 3

4 ruimte geven aan bewoners en bezoekers en bijdragen aan overzicht, rust en een aantrekkelijke verblijfsruimte. Hierbij kan het gaan om kleinere en grotere maatregelen, maar ook om aanpassingen van de gebruiksfuncties cq de bestemmingen. Denk bijvoorbeeld aan markering van fietsparkeerplekken, bredere trottoirs, etc. Handhaving; straten schoonhouden, voldoende afvalbakken, etc. Betere bereikbaarheid via OV en fiets, bijvoorbeeld door optimaal gebruik te gaan maken van de nieuwe NoordZuidlijn en het op termijn omvormen van straten tot voetgangersgebied, maar ook door afspraken te maken over bevoorrading en bezorgdiensten, passend bij de toegenomen hoeveelheid verkeer en de druk op de betreffende gebieden. Negatieve ontwikkelingen in het Amsterdamse winkellandschap Hoewel het overgrote deel van het Amsterdamse winkellandschap zich succesvol staande houdt en het college er nauwlettend voor zorgt dat dit succes in goede banen wordt geleid, is er niet overal reden tot juichen. Er zijn in Amsterdam namelijk ook enkele plekken grote problemen zijn met leegstand. Het drukke centrum, waar slechts 1,7% van de winkelpanden leeg staat, haalt het Amsterdamse gemiddelde sterk omlaag. Het probleem is in stadsdelen zoals Zuidoost, Noord en Nieuw-West vele malen groter, waar respectievelijk 7,5%, 5,6% en 5,3% van de panden (langdurig) leeg staat. Op wijkniveau zijn er, bijvoorbeeld op het Delflandplein, Lambertus Zijlplein, het Buikslotermeerplein en de Amsterdamse Poort, zelfs leegstandpercentages van boven de 10%. Daarnaast zijn tijdelijke winkelinitiatieven als outlets, popup-winkels en dumpshops niet eens meegerekend, wat aangeeft dat het probleem nog groter is dan de cijfers aantonen. Leegstand is slecht voor de leefbaarheid en zorgt er op den duur voor dat winkelkernen met een buurtfunctie dreigen te verdwijnen, waardoor mensen niet meer in hun eigen buurt terecht kunnen voor het dagelijks onderhoud. Zij moeten daarvoor dan veel moeite doen en niet iedereen heeft daar de tijd en het geld voor. Als gevolg hiervan dreigt een tweedeling te ontstaan tussen mensen die valide zijn en mensen die minder valide zijn, respectievelijk tussen mensen met eigen vervoermiddelen en mensen zonder. De gemeente kan actief bijdragen aan een positieve(re) dynamiek in een winkelgebied door te investeren in de ruimtelijke inrichting en de kwaliteit van de openbare ruimte. Dat doet de gemeente dan ook op diverse plekken. De gemeente geeft daarnaast in gebiedsplannen aan waar extra inzet nodig is van gemeente, vastgoedeigenaren en ondernemers in winkelgebieden. Voor elk gebied dat in de gebiedsplannen is opgenomen wordt een plan van aanpak opgesteld, dit in afstemming én samenwerking met de ondernemers, vastgoedeigenaren en bewoners. Een dergelijke praktische aanpak is al opgesteld voor onder andere Ganzenpoort, Belgiëplein, Dukaat en Ecuplein en het gebied Noord West. De gemeente heeft in 5van de 7 stadsdelen een subsidie voor ondernemersverenigingen om een straatmanager in te huren en er is een stedelijke subsidieregeling voor gebiedsbranding door ondernemers. 4

5 Hoewel het college dus ook in deze gebieden, die gekenmerkt worden door laagconjunctuur, actief bezig is de dynamiek te keren, willen initiatiefnemers twee dingen voorstellen: 1. Extra inzet op de motie Bakker (205) Het onderbrengen van leegstaande winkelruimtes onder het gemeentelijke leegstandsbeleid, als stok achter de deur 1. Extra inzet op motie Bakker Deze motie roept het college op om in winkelgebieden met een structureel leegstandspercentage boven frictieniveau in samenwerking met de aldaar bevoegde bestuurscommissie binnen drie maanden een plan van aanpak op te stellen om deze leegstand tegen te gaan. Daarbij moeten ze in gesprek te treden met eigenaars van leegstaande winkelpanden om te inventariseren op welke ondersteunende manier B&W en de en bestuurscommissie een rol kunnen spelen. Indien gemeentelijke vergunningen of papieren nodig zijn, dienen deze zo snel mogelijk in behandeling genomen te worden. De uitvoering van deze motie is nog te beperkt in de praktijk gebracht. Graag zien initiatiefnemers dat het college een overzicht maakt van alle winkelgebieden waarop de motie betrekking heeft en vervolgens een plan van aanpak opstelt voor deze winkelgebieden, samen met de verantwoordelijke bestuurscommissie, betrokken ondernemers en bewoners (of vertegenwoordigingen daarvan). De raad ontvangt graag vóór de zomer van 2017 dit overzicht en een plan van aanpak graag vóór het einde van Het onderbrengen van leegstaande winkelruimtes onder het gemeentelijke leegstandsbeleid Soms is een deel van de panden in een gebied eigendom van grote bedrijven. Dat maakt het aanpakken van de leegstand soms lastig. De huren die zij vragen kunnen voor geïnteresseerde partijen soms hoog zijn en daarmee een reden voor leegstand. Omdat het grote partijen zijn, zijn deze leegstaande panden vaak slechts een klein onderdeel van hun portfolio. Het is voor hen vaak geen probleem als een pand dan leeg staat. Sterker, het zou voor hen in sommige gevallen zelfs negatief kunnen uitwerken als ze het zouden moeten afwaarderen. Ook hier geldt dat gebiedsgericht maatwerk er toe kan leiden dat de vastgoedeigenaar alsnog constructief meedenkt over oplossingen. De gemeente kan hen momenteel alleen helpen door bijvoorbeeld vergunningen aan te passen waar dat nodig is, of door meer te investeren in de openbare ruimte. Hiermee blijkt het instrumentarium van de gemeente in de praktijk vaak beperkingen te hebben. Hoewel het probleem van leegstand in Amsterdam relatief klein is, kan aanvullend instrumentarium op specifieke plekken in de stad waar leegstand wel degelijk speelt, bijdragen aan een oplossing. Daarom stellen initiatiefnemers voor leegstaande winkelruimten onder te brengen in het gemeentelijke leegstandsbeleid. Vastgoedeigenaren melden dan leegstand bij de gemeente. Wanneer ze die melding doen, kijkt de gemeente samen met de eigenaar naar een manier om een huurder te 11 Motie Bakker Stad in Balans 12 Initiatiefnemers denken hierbij in elk geval aan de 12 door DTZ Zadelhoff gemarkeerde gebieden met een dalende huurprijs 5

6 vinden voor het pand. Na leegstand van langer dan 12 maanden kan de gemeente een gebruiker voordragen. Vastgoedeigenaren die niet meewerken riskeren hoge dwangsommen. Ook bij het niet melden van leegstand hangt een boete boven het hoofd. Deze weg moet worden gezien als een instrument om onwillige vastgoedeigenaren te dwingen om actief de leegstand in hun winkelpanden te bestrijden. De leden van de gemeenteraad B.L. Vink (D66) N.T. Bakker (SP) 6