Machiel Blok, PDV / CVB Paul Bikker, WUR LR Age Jongbloed, WUR LR

Transcriptie

1 Evenwichtige koper en zink voedernormen voor varkens voor een optimale en gezonde productie Machiel Blok, PDV / CVB Paul Bikker, WUR LR Age Jongbloed, WUR LR 1

2 Opbouw presentatie Inleiding Methoden om behoeften vast te stellen Vaststelling voedernormen in CVB verband Conclusies 2

3 Waarom aandacht voor koper en zinkvoorziening varkens? EU Kaderrichtlijn Water (2000/60/EG) (KRW) Doel: goede chemische en ecologische toestand grond- en oppervlaktewater per 2015 Vooral Cu en Zn (en Cd) probleem voor NL Alle sectoren aan de lat om bijdrage te leveren Verzoek overheid aan PDV eind 2006; positieve reactie 1 e helft 2007 Grootste bijdrage veehouderij van varkens 3

4 Wettelijk kader: maximum toegestane gehalten Categorie EU EU 2004 PDV Koper Varkens < 12 wk Varkens wk Varkens > 16 wk Fokzeugen Zink Varkens < 12 wk Varkens wk Varkens > 16 wk Fokzeugen EU: Max. toegestane gehalten (mg per kg volledig diervoeder met 12% vocht) PDV: Convenant PDV en LNV (maximum toevoegingen). 4

5 Voedernormen: praktisch implementeren nieuwe kennis Twee projecten uitgevoerd door WU-LR; subsidie PDV Min. EL&I Literatuurstudies Dierexperimenten Cu en Zn bij varkens Doel: is het reëel mogelijk Cu en Zn in voer te verlagen, en een bijdrage te leveren? Doel CVB: Vertalen van verkregen kennis naar voedernormen 5

6 Wat is een Voedernorm? Nutriëntbehoefte: Is dat de hoeveelheid nodig om gebreksverschijnselen te voorkomen om optimale zoötechnische resultaten te realiseren (groei; voerconversie) om dier fysiologisch optimaal en gezond te laten functioneren Behoefte hangt af van responsparameter Voedernorm = behoefte met een (gekwantificeerde) veiligheidsmarge 6

7 Opbouw presentatie Inleiding Methoden om behoeften vast te stellen Vaststelling voedernormen in CVB verband Conclusies 7

8 Methoden om nutriëntbehoefte Twee methoden: te bepalen Empirische methode Factoriële methode 8

9 Empirische methode (1) Dosis-respons proeven Aantal doseringen nutriënt X (min. 4, incl. deficiënt basisvoer) Bestudering respons dier op oplopende dosis nutriënt X Dosis - respons relatie Lineair plateau of exponentieel model Behoefte bij welke dosis Geldig voor onderzochte dieren en condities 9

10 Empirische methode (2) Responsparameters (dosis-respons proeven) Zoötechnisch: groei, voerconversie Gehalten bloed, weefsels / opslagorganen Enzymactiviteiten Reproductiekenmerken Statusindicatoren (in proef versus in praktijk) Lichaamsreserves Halfwaardetijd enzymen Specificiteit indicator 10

11 Factoriële methode (1) Eenvoudige modelmatige benadering Totale (netto) behoefte wordt opgesplitst: Onderhoudsbehoefte = onvermijdelijke verliezen (feces en urine) Behoefte voor diverse productiedoelen Efficiëntie van benutting van (bruto) opgenomen of verteerde nutriënten Flexibel en extrapoleerbaar naar andere situaties 11

12 Factoriële methode (2) Productiedoelen: Groei: Groeisnelheid (kg/dag) Aanzet per kg groei Dracht: Groei en gehalten in foeten, vruchtvliezen en maternale weefsels Lactatie: Gehalte per kg melk en melkproductie 12

13 Factoriële methode (3) Van netto naar bruto norm: wat is absorptiecoëfficiënt Bruto absorptie Regulatie Cu en Zn vnl. op darmniveau Bruto absorptie afhankelijk opname via voer Verder Hoe goed gemeten / te meten? Effect leeftijd / fysiologisch stadium e.d. 13

14 Interacties Meest relevante interacties Koper zink interactie (darmniveau) Zink fytaat Presentatie Jongbloed Experiment Windisch en Kirchgessner (1989) 14

15 Opbouw presentatie Inleiding Methoden om behoeften vast te stellen Vaststelling voedernormen in CVB verband Conclusies 15

16 Procedure m.b.t. voedernormen voor koper en zink voor varkens (1) Vaststelling projectplan Commissie CVB Materiaal: deskstudies, dierexperimenten Verzoek WU-LR: formuleer voorstellen voedernormen Besluitvormingstraject Bespreking projectgroep Cu en Zn normen Vaststelling normen CVB werkgroep VVVP op advies projectgroep 16

17 Procedure m.b.t. voedernormen voor koper en zink voor varkens (2) Na eerste bespreking in project- en werkgroep besloten tot (extra) enquête Dierenartsen en aantal mengvoerbedrijven Zijn er (al) problemen bij huidige niveaus? Gaf slechts voor huidige Zn niveaus bij fokzeugen aanleiding tot nadere discussie Extra gecombineerde vergadering In CVB besluit op basis van consensus 17

18 Eisen aan CVB Koper en Zink voedernormen voor varkens Eisen 1. Optimale zoötechnische prestaties 2. Veilig met oog op diergezondheid 3. Minimale uitstoot naar milieu Spanningsveld tussen eerste twee eisen en derde eis Volstrekte transparantie totstandkoming 18

19 Veilige normen diergezondheid Zoötechnische parameters zeer belangrijk maar onvoldoende Zink Alkalische fosfatase / Serum of plasma Zn Koper Serum Cu / (Ceruloplasmine) Lever (Cu, Zn) en bot (Zn) niet geschikt Indicator: Geschikt in gecontroleerd experiment geschikt in praktijk 19

20 Resultaat Constateringen: Verlaging geeft onzekerheid Verschil verwachting zekerheid Ook: wat zijn beleidsmatige gevolgen Sector bereidheid verlaging mits zekerheid Zekerheid o.b.v. (recent) onderzoek Geen consensus voor normen Koper groeiende varkens Koper en zink fokdieren Draagvlak voor normen Zink groeiende varkens 20

21 Zinknormen andere landen 21

22 Zinknorm groeiende varkens Recent onderzoek: Jondreville et al. (2005) / Revy et al. (2006): dieren 8 15 kg; VC: 1,30; mg/kg voer Bikker et al. (2011): 8 38 kg; VC 1,65; 66 mg/kg voer o.b.v. serum Zn en alk. fosfatase Behoefte o.b.v. voerconversie resp. 111 en 109 mg totaal Zn/kg groei Voedernorm o.b.v. Bikker et al.: behoefte * veiligheidsmarge = 66 * 1,2 = 80 mg/kg voer mg Zn grondstoffen; restant premix 22

23 Effect fytase Presentatie Jongbloed deze themamiddag: Fytase maakt Zn voer beter opneembaar Dosis die 0,80-0,85 g vp genereert is equivalent aan mg Zn/kg voer uit ZnSO 4 Effect fytase niet verwerkt in aparte norm: Veel verschillende fytases: hoe dosis respons Andere fytase-effecten verwerkt in waardering / optimalisatiematrix 23

24 Zinknormen fokzeugen Geen recent (empirisch) onderzoek Indicatief voorstel o.b.v. factoriële methode mg totaal Zn/kg voer Dracht Lactatie Behoefte: Voorgestelde norm: Onvoldoende zekerheid vaststellen normen Uitgangspunten Lage plasma Zn waarden betekenis?? Relatie laag plasma Zn klauwproblemen?? 24

25 Kopernormen andere landen 25

26 Literatuur koperbehoefte vleesvarkens Okonkwo et al. (1979) en Hill et al. (1983) Beide met gespeende biggen 3 15 kg 1 synthetisch voer en 1 maïs soja voer Toegevoegd Cu als kopersulfaat Behoefte optimale groei en voerconversie: resp. 6 en 5 mg Cu/kg Hogere gehalten geen effect op hematocriet, hemoglobine, serum Cu en cerulosplasmine Verdere literatuur te hoog Cu in basisvoer 26

27 Efficiëntie koperbenutting proef Bikker et al. (4 12 wkn) 10,0 Efficiëntie Koperbenutting: Cu retentie/cu opname*100) (%) - Totale Cu opname Cu-retentie/opname (%) 8,0 6,0 4,0 2,0 y = 34.3x R² = , Totaal Cu (mg/kg voer) 27

28 Voorstel norm o.b.v. Bikker et al. Daling Cu gehalte lever in proef van 250 naar mg/kg DS bij 7 25 mg Cu/kg voer Mobilisatie bloedspiegel op peil houden? Cu gehalte lever einde proef bij 167 mg Cu/kg voer: 105 mg/kg DS In praktijk bij hoog Cu tot 12 wkn op deze leeftijd grote reserve voor vleesvarkentraject Indicatief voorstel norm vleesvarkens > 12 wkn: naast Cu grondstoffen 5 mg/kg voer uit premix als veiligheid 28

29 Motieven geen normstelling koper vleesvarkens In proef groeivertraging bij overgang hoog laag Cu meer onderzoek M.b.t. hoog Cu in periode tot 12 wkn: Hoe hoog Cu is nodig voor antimicobieel effect dosis respons proef Hoe lang is dit nodig onderzoek gewenst Geen dosis respons proef met dieren >12 wkn 29

30 Kopernorm fokzeugen Geen recent (empirisch) onderzoek O.b.v. factoriële methode mg totaal Cu/kg voer Dracht Lactatie Behoefte: 10 13,4 Voorgestelde norm: Geen norm vastgesteld vanwege onvoldoende zekerheid uitgangspunten en afwezigheid recent onderzoek 30

31 Studie Peters and Mahan (2008) - 1 Grootschalig experiment: Opfok gelten Fokzeugen gedurende 6 pariteiten Dracht en lactatie o.a. sporenelementengehalten vlg. NRC en IND (sporenelementen zowel anorganisch als organisch toegevoegd) Alleen (enkele) resultaten voor NRC en IND met anorganische toevoegingen 31

32 Studie Peters and Mahan (2008) - 2 Geanalyseerde gehalten in voeders Mineraal Dracht 1 en 2 Dracht 3-6 Lactatie 1-6 (mg/kg) NRC IND NRC IND NRC IND Cu Zn Fe Mn Se 0,21 0,37 0,20 0,33 0,21 0,39 32

33 Studie Peters and Mahan (2008) - 3 Effecten behandeling op enkele reproductiekenmerken Item NRC IND Worpen (n) Biggen Totaal 11,97 11,14 Doodgeboren 0,45 0,60 Mummies 0,33 0,06 Levend 11,14 10,44 Toomgewicht (kg) 18,6 19,5 33

34 Studie Peters and Mahan (2008) - 4 Effecten behandeling op zeugen Item NRC IND Worpen (n) Zeugen (kg) Begin dracht Dag Na werpen Bij spenen (17 d)

35 Opbouw presentatie Inleiding Methoden om behoeften vast te stellen Vaststelling voedernormen in CVB verband Conclusies 35

36 Conclusies Voedernorm Zink groeiende varkens: 80 mg totaal Zn/kg voer Geen voedernormen vastgesteld voor: Koper groeiende varkens Koper en zink fokdieren Verder onderzoek voor zekerheid normen koper (alle categorieën) en zink (fokdieren, differentiatie groeiende varkens) 36