De toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter"

Sylvia Aerts
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter Water en kooldioxide zijn qua hoeveelheid de belangrijkste bouwstoffen voor planten. Van andere voedingsstoffen hebben ze minder nodig, al zijn die wel essentieel voor de groei. Een goed groeiend en gezond gewas, dat is wat u als groente of bloementeler het liefste ziet. Stikstof speelt daarbij een belangrijke rol. Niet te veel vanwege risico op kwaliteitsverlies, ziekten en uitspoeling. Niet te weinig vanwege de opbrengst. Naast Stikstof hebben planten voor hun groei ook andere voedingsstoffen nodig. Natuurlijk zijn alle elementen onontbeerlijk maar Stikstof (N) is de belangrijkste bouwsteen. Planten gebruiken het om levensbelangrijke verbindingen te maken, zoals aminozuren, eiwitten, DNA, enzymen en vitamines. En niet te vergeten chlorofyl, de groene bladkleurstof die verantwoordelijk is voor de fotosynthese: het proces waarbij onder invloed van zonlicht zowel zuurstof als koolhydraten (suikers) worden gevormd uit CO 2 en water. In groene planten is ongeveer 85 procent van de totale hoeveelheid stikstof aanwezig in de eiwitten. Kortom: waar stikstof is, is leven. Vrijwel alle gewassen nemen N alleen in minerale vorm op als nitraat (NO 3 - ) en in mindere mate als ammonium (NH 4 ). Gangbare meststoffen bevatten daarom één van deze of beide vormen of verbindingen als ureum, die vrij snel worden omgezet in ammonium en vervolgens in nitraat. Nitraat is snel opneembaar door de plant maar is ook mobiel in de grond en spoelt daardoor makkelijk uit. Bij gesloten teelten speelt dit geen rol. Ammonium kan door de plant worden opgenomen, maar wordt voor een groot deel eerst door micro-organismen in de bodem omgezet naar nitraat, waardoor het trager werkt. Door de positieve lading wordt het goed geadsorbeerd door organische stof en kleideeltjes, daardoor spoelt het minder makkelijk uit. Dit is echter alleen van belang bij (pot)grondgebonden en niet gesloten teelten. In dit artikel belichten wij alleen de meststof YaraLiva CALCINIT, een kalksalpeter die naast Ca 2 - en NO 3 ook een klein beetje NH 4 bevat. Over deze 1,1% NH 4 is veel te doen, want naast de ammonium houdende kalksalpeter zijn er ook ammoniumvrije varianten. Aan deze ammoniumvrije categorie worden allerlei positieve effecten toegedicht, maar is dat wel terecht? Bij het productieproces van YaraLiva CALCINIT wordt ammonium in het molecuul ingesloten. Door het productieproces aan te passen kan wel een ammoniumvrije kalksalpeter geproduceerd worden maar Yara is van mening dat iets NH 4 juist een toegevoegde waarde heeft bij het telen op substraat, hetgeen duidelijk wordt uit onderstaand verhaal. Daarom houdt Yara vast aan het beetje ammonium Wat is het effect van Ammonium (NH 4 ) op de rhizosfeer (wortelmilieu). Ammonium heeft zowel chemisch, bacteriologisch als fysiologisch een ph verlagend effect in de rhizosfeer, zie hiervoor de onderstaande figuren:

Fysiologisch effect: De wortel neemt NH4 op en wordt positief, het streven is echter om neutraal te blijven. Vandaar dat er een H wordt afgescheiden en de ph gaat omlaag.

Dit proces is afhankelijk van de bodemtemperatuur en soms onvoorspelbaar. Chemisch effect: Voorbeeld NH 4 NO 3 NH 4 - NO3 NH 4 Dit geringe ph verlagende effect treedt zeer snel op.

2 Fysiologisch effect: De wortel neemt NH4 op en wordt positief, het streven is echter om neutraal te blijven. Vandaar dat er een H wordt afgescheiden en de ph gaat omlaag. Bacteriologische omzetting naar nitraat: - 2NH 4 3O2 2NO 2 4H 2H2 O - - 2NO 2 O2 2NO 3 Ook hier een ph verlagend effect dat veel sterker is dan de fysiologische ph daling. Dit proces is afhankelijk van de bodemtemperatuur en soms onvoorspelbaar. Chemisch effect: Voorbeeld NH 4 NO 3 NH 4 - NO3 NH 4 Dit geringe ph verlagende effect treedt zeer snel op. H 2 O NH 3 H H 2 O Wat is het effect van nitraat (NO 3 - ) op de rhizosfeer. Fysiologisch effect: Zoals de figuur hiernaast laat zien wordt bij opname van nitraat (NO 3 - ) door de wortel HCO 3 - afgescheiden. Hierdoor kan de ph flink oplopen, vooral in perioden van sterke vegetatieve groei kan dit problemen opleveren met de opname van bepaalde elementen zoals: ijzer (Fe), mangaan (Mn) en fosfaat (P). Veel gebreksverschijnselen in substraat worden veroorzaakt door hoge ph niveaus (zie onderstaande foto s).

Gebreksverschijnselen door een te hoge ph Fe Aardbei Fe Tomaat Mn Spinazie P- Paprika

neerslag te vormen en worden moeilijker of zijn niet meer opneembaar.

Neergeslagen voedingselementen zijn (tijdelijk) niet meer opneembaar voor het gewas.

voedingselementen niet meer beschikbaar zijn.

Door de hoge ph verandert fosfaat (P) van H 2 PO 4 - naar HPO 4 2- (2 waardig negatief).

druppelsysteem verstoppingen kunnen optreden.

3 Gebreksverschijnselen door een te hoge ph Fe Aardbei Fe Tomaat Mn Spinazie P- Paprika Opgeloste elementen zoals, P, Ca, Mg, Fe, Mn, B, Zn en Cu, beginnen bij ph 6,2 een neerslag te vormen en worden moeilijker of zijn niet meer opneembaar. Dit gebeurt niet alleen in het druppelwater maar ook in de rhizosfeer van het substraat. Neergeslagen voedingselementen zijn (tijdelijk) niet meer opneembaar voor het gewas. Het gevolg is dat er gebreksverschijnselen kunnen optreden doordat diverse voedingselementen niet meer beschikbaar zijn. Onderstaande foto s tonen de neerslagvorming bij hogere ph waarden. Door de hoge ph verandert fosfaat (P) van H 2 PO 4 - naar HPO 4 2- (2 waardig negatief). Hierdoor kan het gemakkelijk een troebele neerslag vormen met 2 waardige elementen zoals Mg 2 en Ca 2. Dit heeft als gevolg dat beide elementen niet meer opneembaar zijn en daardoor in het druppelsysteem verstoppingen kunnen optreden. Neerslagen van een voedingsoplossing in relatie tot de ph. (voedingsoplossing EC 3.0 ms/cm 25 C) ph 5,7 ph 6,7 ph 7,7 Uit bovenstaande blijkt wel dat de elementen (NO 3 - en NH 4 ) niet zaligmakend zijn, aan beiden kleven voor- en nadelen. Daarom moet er een goede verhouding gevonden worden tussen de

De ammoniumhoeveelheid in YaraLiva CALCINT is maar net toereikend om de ph enigszins binnen de perken te houden, geen NH 4 en 0,5% NH 4 komen duidelijk te kort voor een controlerend ph effect.

4 beide N vormen om de ph in balans te houden, dit is afhankelijk per gewas. Dat dit geen makkelijke opgave is blijkt uit de onderstaande proef. Hieruit blijkt dat er ammonium nodig is om de ph van het wortelmedium gedurende de teelt op het min of meer gewenste niveau te houden. De ammoniumhoeveelheid in YaraLiva CALCINT is maar net toereikend om de ph enigszins binnen de perken te houden, geen NH 4 en 0,5% NH 4 komen duidelijk te kort voor een controlerend ph effect. Deze proef laat zien dat er eigenlijk zo n 1,5% NH 4 in YaraLiva CALCINIT moet zitten voor het ph regulerende effect. Door dit ph-regulerende effect resulteert het aanbieden van ammonium in blad- en vruchtgewassen tot een hoger versgewicht. Bron: Yara Demokas Vlaardingen 2017 De tendens die we in deze proef zien, komt ook weer naar voren in een proef met pepers die momenteel (2018) wordt uitgevoerd. Zie hiervoor de onderstaande resultaten: Het betreft hier een voedingsoplossing voor pepers met verschillende NH 4 trappen. Ook hier zien we dezelfde effecten optreden als in de proef met sla, we verwachten met de productie eenzelfde lijn te zien. Het is momenteel een zeer generatief gewas met een hoge plantbelasting (zie foto), dan nog is met 1,1% NH 4 de ph maar net in bedwang te houden.

5 Bron: Yara Demokas Vlaardingen 2018 Conclusie. Proeven tonen duidelijk aan dat er NH 4 nodig is in de voedingsoplossing om de ph goed te kunnen sturen in het wortelmedium en om een topopbrengst te behalen. De NH 4 uit YaraLiva CALCINIT is hiervoor maar net toereikend, eigenlijk mag het ietsje meer zijn, zoals uit de proeven blijkt. Een ph regeling kan hier helaas niets aan sturen omdat het allemaal in de rhizosfeer gebeurt, de wortels beïnvloeden dit proces voornamelijk. Uit de grafieken blijkt de ph, zonder toevoeging van NH 4 aan de voedingsoplossing, zo hoog op te kunnen lopen dat er mogelijk gebrek kan optreden. Teveel aan NH 4 leidt tot een te lage ph met wortelbeschadiging als gevolg. De hoeveelheid NH 4 in YaraLiva CALCINIT is net toereikend om de ph binnen de grens te houden maar heeft zeker geen ph verlagend effect, zoals algemeen wordt verondersteld. Even ter verduidelijking: bij een algemeen standaard schema met 60 kg YaraLiva CALCINIT in de A bak (100 maal geconcentreerd per 1000 ltr), voegt u 0,47 mmol NH 4 /ltr toe. Dit komt overeen met 6 ltr AMNITRA (100 maal geconcentreerd per 1000 ltr), deze hoeveelheid gaat de ph in uw substraat niet dramatisch verlagen. Bij gebruik van calciummeststoffen zonder of met lager ammonium zal in de loop van een teelt toch aanvullend ammonium gedoseerd moeten worden. Ammonium toedienen vanuit AMNITRA is aanzienlijk duurder dan ammonium toedienen met YaraLiva CALCINIT. Een gerealiseerde besparing, door het weglaten van ammonium, zal snel teniet worden gedaan indien toch ammonium (en veelal in hogere doseringen) moet worden aangeboden ter correctie van de ph. Uitgaande van AMNITRA in cans wordt een bakvulling per 0,5 mmol NH 4 ca. 2,50 duurder. Dit bedrag is hoger dan het bedrag dat per bakvulling wordt bespaard door kalksalpeter met laag ammonium te gebruiken. Kortom, NH 4 is geen luis in de pels maar juist een toegevoegde waarde bij het telen op substraat.

Vergelijkbare documenten

1 Voedingselementen Voedingselementen Zuurgraad Elektrische geleidbaarheid (EC) Afsluiting 14

1 Voedingselementen Voedingselementen Zuurgraad Elektrische geleidbaarheid (EC) Afsluiting 14 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Voedingselementen 9 1.1 Voedingselementen 9 1.2 Zuurgraad 12 1.3 Elektrische geleidbaarheid (EC) 13 1.4 Afsluiting 14 2 Kunstmeststoffen 15 2.1 Indeling kunstmeststoffen