Proefverslag 429. Zink in het dragende zeugenvoer ZINC IN FEED FOR PREGNANT SOWS

Transcriptie

1 Proefverslag 429 Zink in het dragende zeugenvoer (proef VFD-33; PV-429; Y1995) auteurs: drs. A. Dirkzwager dr. A. Veldman september 1995 trefwoorden: Zink, huidconditie, zeugen, kleur, huidscore, Zn, plasmaspiegels, AF, alkalische fosfatase Instituut voor de Veevoeding "De Schothorst" Meerkoetenweg 26, Postbus AM LELYSTAD tel.nr Conclusion and summary ZINC IN FEED FOR PREGNANT SOWS The effect of adding 120 instead of 40 ppm zinc to feed for pregnant sows on skin condition, technical results and zinc concentration in the blood was established in a feeding trial with 88 sows. The feed with the raised zinc content had a significantly positive effect on the skin condition score. This applied to all parities. No effect was found of a raised zinc content of the feed on the technical results. Nor were the zinc concentrations in the blood and the alkaline phosphatase concentrations in the blood affected by a raised zinc content in the feed. In many cases the zinc concentrations measured in the blood were even below the normal values stated by the animal health service. Consequently, a relationship between zinc concentration in the blood and skin condition of the sows seems to be absent. If there are skin condition problems in sows, it is possible to improve the situation by adding extra zinc. Inleiding Zink is één van de essentiële spoorelementen. Het speelt een rol in de stofwisseling, heeft een functie bij de celdeling, de stabilisatie van celmembranen en bij de afweer. In de praktijk kunnen zinktekorten zich uiten in een verminderde eetlust en groei, huidafwijkingen (parakeratose), beengebreken, verminderde vruchtbaarheid en verminderde afweer. Daarnaast wordt wel aangegeven dat een hoger zinkgehalte in het voer een positief effect heeft op de kleur en huidconditie. Toen dit proefvoorstel werd geschreven, werd door de Gezondheidsdiensten de volgende normaalwaarde in het bloed aangehouden:

2 18-30 μmol/l. Werd op praktijkbedrijven in verband met klachten bloed afgenomen en de zinkspiegel bepaald, dan werden vaak veel lagere waarden gevonden. Dit riep veel vragen op. Sinds kort zijn de normaalwaarden van de Gezondheidsdienst veranderd en wordt 11,5-25,6 μmol/l als normaalwaarde aangegeven. Een te lage zinkspiegel in het bloed kan verschillende oorzaken hebben: 1. De opname is onvoldoende. De ARC geeft aan dat de zinkbehoefte van zeugen gedekt wordt door 50 dpm per kg voer. Op het moment is het gehalte in het mengvoer dpm. 2. D e beschikbaarheid van zink uit het mengvoer is onvoldoende.de beschikbaarheid wordt door verschillende factoren beïnvloed: - De eiwitbron is van belang. Zink is in voeders met plantaardige eiwitbronnen slechter beschikbaar dan in voeders met dierlijke eiwitbronnen. - Zowel een hoger calcium- als een hoger ruwe celstofgehalte vermindert de zinkbenutting. - De zinkbron is van belang; de beschikbaarheid van zink uit ZnSO 4 is bijvoorbeeld beter dan uit ZnO. - Door het gebruik van fytase wordt zink minder aan fytinezuur gebonden, waardoor de beschikbaarheid verbetert. - Bij gebruik van voorgeweekte voeders is de beschikbaarheid beter. 3. Een verlaagde zinkspiegel kan ook gevonden worden als de afweer, met name d e immuunglobulinenproductie, wordt gestimuleerd. Dit kan gebeuren bij ziekten en subklinische infecties, maar ook na vaccinaties. Om deze reden kan bij gezonde dieren een lagere zinkspiegel in het bloed gevonden worden. In deze proef is het effect van extra zink op de huidconditie, de zinkstatus en de technische resultaten onderzocht. Naast de zinkspiegel is in het bloed ook de alkalische fosfatasenspiegel bepaald. Dit is een enzym dat zink bevat en een maatstaf voor de hoeveelheid zink die in het lichaam aanwezig is. Proefdoel Het vaststellen van het effect 1. van extra zink op de huidconditie van zeugen 2. van extra zink op de bloedspiegels 3. van extra zink op de technische resultaten. Proefopzet Proefbehandelingen 1. Dragend zeugenvoer + 40 dpm zink toegevoegd 2. Dragend zeugenvoer dpm zink toegevoegd Proefvoeders Aan beide proefvoeders werd via de zeugenpremix 40 dpm zink toegevoegd. Via de eigen premix werd aan het voer voor behandeling 2 nog 80 dpm zink extra toegevoegd. Tabel 1 Procentuele samenstelling van de proefvoeders citruspulp 5,00 destructievet <0,5% pol. 3,80 luzerne 16-18% re 5,50 maïsglutenvoer < 20% re 10,00 melasse-riet >45% su. 5,50 raapzaadschroot W.E. "00" 5,00 sojaschroot I/U 47,5% re 5,00 tarwegries 10,00 tapioca 67% zetmeel 35,20 zonnebloemzaadschroot 32% re 13,00 fytasepremix ( FTU/kg) 0,30

3 krijt 0,05 monocalciumfosfaat 0,40 spoorelementen/vitaminenconcentraat voor zeugen 0,50 zout 0,25 eigen premix (maïs) * 0,50 Totaal 100,00 Berekende gehalten (g/kg): EW x ruw eiwit 141 zetmeel 291 FK 161 il.v. lysine 4,1 linolzuur 8,6 Ca 6,4 P 5,8 vp 2,5 * Eigen premix met of zonder extra zink. Proefuitvoering De proefvoeders werden vanaf het spenen en in de dracht gevoerd; zodra de dieren naar de kraamstal gingen werd een normaal lactozeugenvoer verstrekt. De huidconditie werd beoordeeld op een schaal van 1 tot 10, waarbij 1 een zeer slechte en 10 een zeer goede huidconditie betekende. De analyses van de zink- en alkalische fosfatasespiegels in het bloed werden door het Schothorst-laboratorium uitgevoerd. Tabel 2 Schema van de proefuitvoering 50 dragende zeugen per behandeling. Voerschema zoals gebruikelijk in de dracht D ,2 kg D ,7 kg D ,5 kg. Huidconditie-score in week 8 en week 15 van de dracht. Bloedafname van 20 zeugen per behandeling. Bepaling van zink- en alkalische fosfatasespiegel op de dag na spenen, in week 8 en week 15 van de dracht en op dag 10 van de lactatie. Proefperiode: december 1993 tot met juli Resultaten Uit de analyseresultaten (zie tabel 3) blijkt dat in de voeders het gewenste zinkgehalte aanwezig was. Tabel 3 Bepaalde chemische samenstelling van de proefvoeders + 40 dpm zink dpm zink vocht ruw eiwit zink Uiteindelijk werden van 88 zeugen de huidcondities beoordeeld en de technische resultaten verzameld (zie tabel 4). Om diverse redenen, zoals onvruchtbaarheid, pootgebreken en sterfte, zijn er dieren uitgevallen. Tabel 4 De huidconditiescore (schaal van 1-10) en de technische resultaten van de zeugen huidscore 8 wkn 5,6 5,8 n.s.

4 15 wkn 5,6 6,1 significant levend geboren biggen 11,1 10,9 n.s. dood geboren biggen 0,49 0,35 n.s. geboortegewicht (g) n.s. speengewicht (kg) 8,7 8,5 n.s. groei big (g/d) n.s. uitval (%) 4,9 4,0 n.s. gew. toename sp.-15 wkn 45,6 43,1 n.s. gew. afn. lactatie 40,7 37,6 n.s. Door toevoeging van 120 dpm zink in plaats van 40 dpm werd de huidconditie in week 15 van de dracht significant verbeterd. De technische resultaten werden niet wezenlijk anders. Bij opsplitsing van de huidconditiescores naar pariteit, blijkt dat bij alle pariteiten een verbeterde huidconditie werd gevonden als meer zink werd verstrekt (zie tabel 5). Door het beperkte aantal zeugen per pariteitsgroep waren de verschillen in de pariteitsgroepen niet significant. Tabel 5 8 wkn 15 wkn Effect van extra zink op de huidconditiescore (schaal van 1-10) per pariteit worp 2,3,4 5,7 6,0 n.s. worp 5,6,7 6,1 5,6 n.s. worp > 7 5,1 5,7 n.s. worp 2,3,4 5,5 6,1 n.s. worp 5,6,7 5,8 6,1 n.s. worp > 7 5,4 6,0 n.s. Van 19 dieren per behandeling zijn de bloedspiegels van zink en alkalische fosfatase geanalyseerd (zie tabel 6). Tussen haakjes staan de aantallen dieren vermeld met bloedspiegels onder de normwaarde. Voor zink waren dit dieren met een bloedspiegel < 11,5 μmol/l en voor alkalische fosfatase < 36 U/l. Tabel 6 Zink- en alkalische fosfatasespiegels Zn (μmol/l) spenen 11,4 (11) 10,7 (14) n.s. 8 wkn 13,1 ( 1) 12,7 ( 4) n.s. 15 wkn 12,0 ( 7) 11,1 (12) n.s. D 10 lact. 12,4 ( 9) 12,2 (14) n.s. alk. fosf.(u/l) spenen 50 ( 6) 45 ( 6) n.s. 8 wkn 39 ( 9) 34 (14) n.s. 15 wkn 46 ( 6) 43 ( 7) n.s. D 10 lact. 40 ( 8) 35 (12) n.s. () = het aantal dieren met bloedspiegels onder de normwaarde De zinkspiegels in het bloed lagen gedurende de gehele cyclus op een laag niveau, rond de 12,0 μmol/l. De Gezondheidsdienst houdt voor zink de volgende normaalwaarden aan: 11,5-25,6 μmol/l (Gezondheidsdienst, 1994). De zinkspiegels werden niet beïnvloed door het zinkgehalte in het voer. De technische resultaten van de zeugen die gedurende de proef een zinkspiegel < 12,5 μmol/l hadden, waren niet afwijkend van het gemiddelde. De alkalische fosfatasespiegels lagen ook vrij laag, gemiddeld op 42 U/l. De normaalwaarde is U/l. De alkalische fosfatasespiegels werden niet beïnvloed door een hoger zinkgehalte in het voer. In de controlebehandeling waren 5 dieren, en in de behandeling met 120 dpm extra Zn waren 4 dieren die gedurende de proef een alkalische fosfatasespiegel van lager dan 36 hadden. De technische resultaten van deze zeugen waren niet afwijkend van het gemiddelde. Er is geen verklaring te geven voor de betrekkelijk lage zink- en alkalische fosfatasespiegels, die in deze proef werden gevonden. Conclusie en samenvatting

5 In een proef met 88 zeugen is van een toevoeging van 120 ten opzichte van 40 dpm zink in het dragende zeugenvoer het effect gemeten op de huidconditie, de technische resultaten en de zinkspiegel in het bloed. Het voer met het hogere zinkgehalte had een significant positief effect op de huidconditiescore. Dit gold voor alle pariteiten. Er was geen effect van een hoger zinkgehalte in het voer op de technische resultaten. De zinkspiegels en de alkalische fosfatasespiegels in het bloed werden ook niet beïnvloed door een hoger zinkgehalte in het voer. De zinkspiegels die gemeten werden lagen vaak nog onder de door de Gezondheidsdienst opgegeven normaalwaarden. Er lijkt dan ook geen relatie te zijn tussen de zinkspiegel in het bloed en de huidconditie van de zeugen. Indien er problemen zijn met de huidconditie van zeugen, is er een mogelijkheid om dit door een extra toevoeging van zink te verbeteren.