SPORT IN EEN duurzame gemeente

Transcriptie

1 SPORT IN EEN duurzame gemeente Hoe zet je binnen het lokaal (sport)beleid in op duurzaamheid?

2 ENKELE BEGRIPPEN VOOR EEN DUURZAME GEMEENTE 1 DUURZAME 2 LEVENSCYCLUSKOST 3 CRADLE ONTWIKKELING Duurzaamheid wordt klassiek aan de hand van de drie P s omschreven: people (mens), planet (planeet) en profit (winst). De drie dimensies van duurzame ontwikkeling zijn de sociale, de milieu en de economische dimensie. In het kader van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG) verving de VN profit door prosperity (welvaart) en voegde het twee P's toe: peace (vrede) en partnership (samenwerking). / LIFE CYCLE COST (LCC) 1 Levenscycluskost / Life Cycle Cost (LCC) is een aankoopstrategie die erop gericht is alle kosten verbonden aan een aankoop van een product of dienst gedurende diens volledige levensloop in kaart te brengen. Dit gaat over de aankoop en aanverwante aspecten (levering, installatie, inbedrijfstelling, opleiding, ), de werkingskosten inclusief alle verbruiksgoederen (energie, water, toner, ), herstelling en onderhoud en de buitendienststelling (ontmanteling, verwijdering). In het kader van duurzame aankopen worden ook de kosten van externe effecten (bv. uitstoot van CO2- emissies, fijne partikels, ) mee in rekening gebracht. Tot slot zijn er ook nog de sociale en socio-economische kosten. TO CRADLE (C2C) 2 Cradle to Cradle betekent dat producten zo ontwerpen moeten zijn dat ze na gebruik op een hoogwaardige manier kunnen worden hergebruikt in een nieuw product of een voedende functie moeten hebben (afval is voedsel). 3 Om afgedankte bouwstoffen in te kunnen zetten als voeding voor nieuwe producten of terug te brengen in de (ecologische) kringloop bestaat een product uit zo 1. Bond Beter Leefmilieu (2012). Wegwijzer milieuverantwoorde overheidsopdrachten voor lokale overheden 2. Ensie Willem Mc Donough & Michael Braungart 4. Vlaanderen Circulair

3 4 CIRCULAIRE weinig mogelijk componenten. Die componenten moeten uit een bouwstof van één soort, biologisch of technisch gemaakt zijn. Op niveau van bebouwing betekent dit dat wijken of gebouwen een meerwaarde betekenen voor hun omgeving of (eco)systeem door meer te produceren dan te gebruiken (bv. schoner water afvoeren, meer energie leveren dan gebruiken, bouwdelen kunnen terugkeren in de kringloop). ECONOMIE 4 In een circulaire economie blijven, bij voorkeur herbruikbare, grondstoffen maximaal in de economie door efficiënt en slim materiaalgebruik en worden materialenkringlopen gesloten en vinden nieuwe businessmodellen (bv. deeleconomie, productdienstcombinaties) ingang. Circulaire economie gaat verder dan recycleren en omvat ook het fundamenteel herdenken van producten en systemen. In een circulaire economie worden dus diverse strategieën toegepast om materialen en producten zo hoogwaardig mogelijk te blijven inzetten in de economie. Deze benadering wil alles wat van waarde is, waardevol houden. De gekozen materialen zijn gerecycleerd of biogebaseerd en bij het levenseinde recycleerbaar of afbreekbaar. Circulaire economie vraagt maatwerk. Bekijk ook het verduidelijkend filmpje van de Ellen MacArthur Foundation: Bekijk ook de bouwstenen Sportinfrastructuur & Sportieve ruimte en Brede sportclubondersteuning op

4 OM ONS IN ALLE VRIJHEID TE KUNNEN ONTPLOOIEN, HEBBEN WE DUURZAME SYSTEMEN NODIG OP VLAK VAN ENERGIE, MOBILITEIT, VOEDSEL DE BLIK VAN Dirk Holemans, coördinator van denktank Oikos en auteur van Vrijheid en zekerheid. Naar een sociaal-ecologische samenleving Gemeenten zijn heel goed geplaatst om te werken rond duurzaamheid omdat zij als lokale overheid het dichtst bij de burger staan. Op die manier kunnen ze mensen het makkelijkst stimuleren om bepaalde dingen te doen én hebben ze ook het beste zicht op wat er leeft bij de bevolking. We moeten af van de visie dat het beleid in kleine kamers beslist wordt en nadien uitgedragen. Mijn uitgangspunt is dat we meer vanuit een horizontale visie moeten kijken naar wat samen gerealiseerd kan worden en waar de overheid als partner mee in het verhaal kan stappen. In heel wat steden en gemeenten gebeuren dingen rond energiezuinig wonen, het promoten van fiets en openbaar vervoer... Soms starten de meest inventieve en invloedrijke oplossingen zelfs niet vanuit de overheid (cfr. Dagen zonder vlees ). Soms starten de meest inventieve en invloedrijke oplossingen zelfs niet vanuit de overheid.

5 Door een subsidie te geven aan mensen die heel hun straat kunnen mobiliseren, worden burgers ambassadeurs van je beleid. Dat laat zien dat er heel wat ideeën en creativiteit leven in de samenleving. Dat detecteren en ondersteunen wordt naar de toekomst toe een belangrijke rol voor de overheid. Wat betreft duurzaamheid zijn er verschillende invalshoeken. Ik denk bijvoorbeeld aan een deelprogramma voor kinderfietsen, waarbij het idee is om in plaats van voortdurend nieuwe fietsen te kopen, deze op maat uit te lenen. Dat ondersteunen kan via een klassieke subsidie, door een ruimte ter beschikking te stellen of het mee bekend te maken. Een ander idee is het samenwerken met lokale boeren en zo een boerenmarkt te organiseren. Er kan bijvoorbeeld ook een Voedselraad opgericht worden waarin iedereen op gelijke voet vertegenwoordigd is: ambtenaren, bioboeren, burger... Zij focussen op lokaal geproduceerde voeding. Zo ga je naar een anders georganiseerd beleid. De doelstelling op zich is wel duidelijk. In dit geval gaat het om het radicaal terugschroeven van onze geproduceerde broeikasgassen. Per domein moet je dan de ideeën laten opborrelen over wat er leeft in de samenleving. In België is de algemene kwaliteit van de huizen vrij laag: enkel glas, geen dakisolatie. Daarvoor kan je een individuele isolatiepremie voorzien. Een andere aanpak is een subsidie geven aan mensen die heel hun straat kunnen mobiliseren. In het eerste geval bereik je enkel de gemotiveerden, in het tweede geval zet je die gemotiveerden in om een groter bereik te halen. Burgers worden op die manier ambassadeurs van je beleid. Gelinkt aan sport ziet Holemans een aantal mogelijkheden. Als je kijkt naar sportinfrastructuur en de energievraag ervan dan is er daar nog winst te boeken. Jespo vzw

6 Bekijk het interview met Dirk Holemans op Ten eerste kan de isolatie vaak beter, maar ten tweede hebben veel van die sporthallen grote dakoppervlaktes die gebruikt kunnen worden voor zonnepanelen, bijvoorbeeld ook via een burgercoöperatie. Dat is volgens mij het grootste cadeau dat je als politicus kan geven aan je burgers, het verzamelen van de energie van mensen die zich actief willen inzetten voor de samenleving. Ik denk dat er veel kansen liggen op het vlak van hernieuwbare energie. Omdat voedsel voor veel mensen belangrijk is, is dit een insteek die veel bereik kan hebben. In de sport spreken we vaak over gezonde voeding. Maar wat betekent dat precies? Het gaat niet enkel om gezond voor je eigen lichaam, maar ook voor je omgeving. Zo kom je vanzelf uit bij lokaal geproduceerde voeding, biovoedsel... Zo kan je bijvoorbeeld lokaal geproduceerd voedsel aanbieden op plaatsen waar veel mensen komen, zoals sportkantines tijdens jeugdwedstrijden. Dat pleit ook voor het minder monofunctioneel gebruik van dergelijke ruimtes. Net zoals de bibliotheek is omgevormd van een plek waar je boeken kon ontlenen tot een veel bredere culturele ontmoetingsplek, zou je ook in een sporthal andere functies kunnen aanbieden. Sowieso moeten we heel zuinig omspringen met open ruimte, wat ook wil zeggen dat we de bestaande gebouwen maximaal en multifunctioneel moeten inzetten. Een laatste aandachtspunt is de klimaatopwarming. Daardoor gaan we hetere zomers krijgen. Dat resulteert, vooral in steden, tot het hitte-effect namelijk een stad die s nachts niet meer afkoelt. Daardoor hebben we meer nood aan groen en blauw in de stad, parken en water dus. Als je die aanlegt, zijn dat meteen ook goede plekken voor zachte recreatie, zoals joggen. Op die manier bied je de recreatieve stedelijke sporter ook een aantrekkelijke sportomgeving vlak bij de deur. Die noodzakelijke stedelijke ingrepen zijn dus ook kansen om mensen in beweging te krijgen. Sowieso moeten we heel zuinig omspringen met open ruimte en bestaande gebouwen maximaal en multifunctioneel inzetten. Lees meer van Dirk Holemans: > zoek op vrijheid & zekerheid

7 Bekijk het animatiefilmpje van deze case op ZO KAN DE TOEKOMST ER UIT ZIEN De gemeente waar ik woon ondertekende het burgemeesters convenant voor klimaat en energie en wil tegen 2030 zelfs klimaatneutraal zijn. Duurzaamheid is er een reflex op alle vlakken, dus ook in de sport. De dienst sport geeft met haar sportinfrastructuur het goede voorbeeld en moedigt sportclubs en sporters aan hetzelfde te doen. De Finse piste is uitgerust met slimme LED-verlichting en de sporthal is na een uitgebreide energiescan grondig onder handen genomen om het energieen watergebruik tot een minimum te beperken en het restverbruik te vergroenen. Ze volgen de resultaten goed op en sturen bij waar nodig. Ook voor materiaal valt de keuze consequent op de meest duurzame oplossing. Financieel wordt er rekening gehouden met de terugverdientijd, al wordt er in bepaalde gevallen soms bewust gekozen voor een meer duurzame optie, ook al is die duurder. Tegen 2030 is ook alle infrastructuur van sportclubs energievriendelijk ingericht. De groepsaankopen voor zonnecollectoren en subsidies voor kleine en grote groene maatregelen droegen hieraan bij. Met de gadgets bij evenementen en de tussendoortjes op sportkampen wordt nu veel bewuster omgegaan. En sporters worden op allerhande ludieke manieren zelfbewust gemaakt van de impact van hun eigen gedrag. Het doel is dat tegen % van de kinderen ouder dan 10 jaar met de fiets of te voet naar hun sportactiviteit komt.

8 De tendensfiches zijn ook digitaal beschikbaar op De lokale sport in Vlaanderen gaat voor duurzaamheid. Want ook sporten laat sporen na op het milieu en de omgeving. Meer info op WORDT VERVOLGD Tendensen evolueren, dus deze fiches ook. Daarom voorzien we nog enkele losse aanvullingen die je makkelijk bij deze fiches kan toevoegen. Houd je brievenbus dus regelmatig in de gaten. Meer weten? Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid vzw (ISB) August De Boeckstraat 1 - bus Sint-Niklaas Tel: secretariaat@isbvzw.be like ons: ISB vzw volg ons: twitter@isbvzw wissel uit: forum.isbvzw.be voor meer inspiratie: inhoud en brochure: ISB vzw I maart 2018 I Grafisch ontwerp en lay-out: choco cvba