Rouw bespreekbaar maken bij mensen met dementie

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Rouw bespreekbaar maken bij mensen met dementie"

Adam de Vries
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Rouw bespreekbaar maken bij mensen met dementie Zorgnetwerk Trento Jan Bulté Kristien Henderickx 1 Wie zijn we? Jan Bulté Ergotherapeut 10 jaar in Zorgnetwerk Trento, campus De Vliet in Zele Afdeling de parel, beveiligde afdeling voor personen met dementie Kristien Henderickx Spiritueel zorgverlener, katholiek pastor 16 jaar in Zorgnetwerk Trento, campus De Vliet in Zele en campus Sint-Jozef in Moerzeke : Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent Coördinator Beroepsvereniging Zorgpastores sinds

2 Er professioneel willen zijn voor onze bewoners met dementie bij rouw 3 voorwaarden: 1. Rekening houden met eigenheid van dementie 2. Rekening houden met hedendaagse visie op rouw 3. Multidisciplinair samenwerken 3 1. Rekening houden met eigenheid van dementie Korte definitie: Dementie is een ernstige aandoening die berust op een geleidelijke achteruitgang van het functioneren van de hersenen. De symptomen van dementie zijn afhankelijk van de vorm van dementie. Geheugenstoornissen zijn vaak het meest prominent maar veelal zijn er ook problemen met het denken en met taal, zijn er veranderingen in het gedrag en/of het emotionele functioneren. Op termijn wordt een persoon met dementie afhankelijk van de hulp van anderen. 4 2

3 1. Rekening houden met eigenheid van dementie Personen met dementie rouwen ook en ook zij verdienen aangepaste ondersteuning in dit rouwen. verschillende voorbeelden Rouwen bij personen met dementie wordt vaak door één of meerdere van deze kenmerken bepaald: het gaat heel vaak gepaard met overspoelende emoties, het steekt vaak heel plots en onverwachts de kop op, het is soms ook even plots weer weg (voor een tijdje). De persoon met dementie zit op dat moment ook weer te midden van de rauwe rouw: de persoon die men mist is net overleden of wordt op dit moment begraven. Het is niet altijd duidelijk om wie het gaat. Kinderen geven soms aan dat het verhaal dat verteld wordt helemaal niet te maken heeft met de persoon die erin wordt vermeld. Vaak koppelen mensen met dementie hun emoties aan hun vader of moeder, hun kindertijd waarnaar ze teruggekeerd zijn Rekening houden met eigenheid van dementie Personen met dementie rouwen ook en ook zij verdienen aangepaste ondersteuning in dit rouwen. aanwezigheid, containing vaak overweldigende emoties uniciteit van moment en persoon! plaats voor beleving, emoties > cognities, feiten (retrogenese) geen mogelijkheid om een ganse weg af te leggen (verstoorde inprenting)! bewoners heel goed kennen is een voorwaarde bv. op de hoogte zijn van hun krachtbronnen (familie) foto s werken om mensen op verhaal te laten komen - reminiscentie dmv zintuiglijke prikkels 6 3

2. Rekening houden met hedendaagse visie op rouw Referentiebron Johan Maes & Gerke Verthriest, Het DNA van rouw. Eigentijdse handleiding voor het omgaan met rouw en rouwenden, Witsand Uitgevers, 2017.

4 2. Rekening houden met hedendaagse visie op rouw Referentiebron Johan Maes & Gerke Verthriest, Het DNA van rouw. Eigentijdse handleiding voor het omgaan met rouw en rouwenden, Witsand Uitgevers, Evolutie in kijken naar rouw fasenmodellen het duaal procesmodel het DNA-model van rouw 7 2. Rekening houden met hedendaagse visie op rouw 1. Fasenmodellen Verschillende (al dan niet opeenvolgende) fasen Naar een eindpunt toe verwerken, loslaten (cfr. vele van onze standaardzinnetjes)! Praten over emoties, zo bepaalde emoties kunnen loslaten 8 4

5 2. Rekening houden met hedendaagse visie op rouw 2. Het duaal procesmodel Definitie van rouw: Rouw is het antwoord dat iemand geeft op het verlies van iemand/iets waarmee een betekenisvolle relatie bestaat. Rouw is een levenslang aanpassingsproces aan een verander(en)de innerlijke en uiterlijke realiteit, dat tot doel heeft het verlies te integreren of te verweven in het eigen en gedeelde levensverhaal. Rouwen is niet loslaten, maar opnieuw (symbolisch) verbinden Leven mét gemis ( je bent ook wat je verloren hebt ) Rouw heeft geen eindpunt, maar is een voortdurend proces 9 2. Rekening houden met hedendaagse visie op rouw 2. Het duaal procesmodel Ieder rouwt verschillend, maar sommige rouwpatronen zijn wel herkenbaar mannelijk patroon herstelgericht vluchten /vermijden herdefinieert levensdoelen toekomst hoofd vrouwelijk patroon emotiegericht praten /confrontatie behoud toegang tot bitterzoete emoties verleden hart Het ene patroon is niet slechter / beter dan het andere; gezond rouwen is wel enigszins heen en weer bewegen tussen beide polen hoewel ieder zijn eigen accent legt 10 5

6 2. Rekening houden met hedendaagse visie op rouw 2. Het duaal procesmodel! Veerkracht het vermogen om je levenskracht terug te vinden -! Krachtbronnen draagkracht regulatie van gevoelens:! alle gevoelens bestaansrecht geven rouw is achterkant van de liefde Hechting!betekenisvolle personen Rekening houden met hedendaagse visie op rouw 3. Het DNA-model van rouw Het zit in ons DNA om ons te hechten en te rouwen. Hechting en rouw zijn kop en munt van hetzelfde muntstuk. Drie dimensies in rouw: De dimensie van het verlies De dimensie van het verder leven (verdergaan zonder de fysieke aanwezigheid van de dierbare) De dimensie van de verbinding, de relatie met de overleden geliefde De hechtingsrelatie / betekenisvolle verbinding vormt de link tussen beide spiralende dimensies en definieert ze. Hoe iemand of iets in ons leven is verweven zal mee bepalen hoe we het verlies definiëren en welke impact het op ons heeft en nog zal hebben. Het zal ook mee kleuren hoe we ons leven en ons zelf verder vormgeven en hoe we de geliefde verder weven in alle draden van ons leven. 12 6

3. Multidisciplinair samenwerken Informatie verzamelen Andere discipline heeft andere specifieke bril om naar bewoners te kijken, zo kan men andere krachtbronnen of

Samenleggen van informatie Aanwezigheid op een overspoelend moment van rouw Interferentie van zorgvrager en zorggever Aanwezigheid en ruimte op het specifieke moment

7 3. Multidisciplinair samenwerken Informatie verzamelen Andere discipline heeft andere specifieke bril om naar bewoners te kijken, zo kan men andere krachtbronnen of betekenisvolle personen ontdekken! Samenleggen van informatie Aanwezigheid op een overspoelend moment van rouw Interferentie van zorgvrager en zorggever Aanwezigheid en ruimte op het specifieke moment Soms sluit krachtbron echt aan bij een bepaalde discipline voorbeelden 13 Hoe ontworpen? Praktisch hanteerbaar een grote verscheidenheid aan foto s foto s en kleuren die een grote verscheidenheid aan emoties kunnen oproepen Foto s die aansluiten bij een verliesgerichte én een herstelgerichte rouwstijl 14 7

8 foto s die kunnen verwijzen naar krachtbronnen of de eigen veerkracht van mensen kunnen versterken 15 rouw is prijs van de hechting EN rouwen is niet loslaten, maar opnieuw verbinden 16 8

9 Hoe ermee aan de slag? Voorbereiding als gebruiker van het werkinstrument Op een rustig moment Een serene sfeer creëren Het aanbieden van het fotoboek binnen een contact met een persoon met dementie:! Observeren Het noteren van de reactie van de pastorant Inzetten van de verzamelde informatie Op een overspoelend moment van rouwpijn In gesprekken vroegtijdige zorplanning 17 Ervaringen met Ik krijg kippenvel ik zie mij en mijn man naast elkaar staan maar hij is al overleden ik mis hem in alle kleine dingen van de dag Een lang verhaal waarin we van de hak op de tak springen, geeft me wel een duidelijk beeld van wie haar man voor Rita is (geweest) 18 9

Naar mijn dochter Zijn dochter is voor Jef duidelijk een steunpilaar, een rots in de branding 19 Ervaringen

10 Ervaringen met Om zo n foto te trekken, moet je wel heel lang kijken Waar kan jij lange tijd naar blijven kijken? Naar mijn dochter Zijn dochter is voor Jef duidelijk een steunpilaar, een rots in de branding 19 Ervaringen met Amai, je kan tot helemaal diep vanbinnen kijken Wat zou je bij jou daar diep vanbinnen zien? Je zou zien dat ik wel probeer blij te zijn, hoewel mijn leven nogal verdrietig is, want mijn vrouw is al gestorven 20 10

Ervaringen met Het zijn precies tranen Bij de begrafenis van mijn moeder heb ik zo hard moeten wenen. Gelukkig haalde mijn zus ons fotoboek boven, dan kon ik na een tijdje weer glimlachen.

Een fotoboek dat we nu op de kamer van Maria bij de hand hebben 21 Ervaringen met Ik zou mijn beschermengel nog meer willen vasthouden, maar je moet die juist loslaten, hé, dan kan hij je beschermen

11 Ervaringen met Het zijn precies tranen Bij de begrafenis van mijn moeder heb ik zo hard moeten wenen. Gelukkig haalde mijn zus ons fotoboek boven, dan kon ik na een tijdje weer glimlachen. Na een gesprek met de dochter van mevrouw werd duidelijk dat het ging over haar zus én dat het de dochter geweest was die haar moeder troostte met een fotoboek. Een fotoboek dat we nu op de kamer van Maria bij de hand hebben 21 Ervaringen met Ik zou mijn beschermengel nog meer willen vasthouden, maar je moet die juist loslaten, hé, dan kan hij je beschermen Zo was het ook met mijn man Ik zou willen sterven als hem: omringd door wie mij lief is ik zat tot het laatste moment aan zijn zijde en het niet rekken als het lichaam zegt dat het genoeg is geweest Toen we dit vertelden tijdens zo n zorgoverleg met de familie, waren zij heel opgelucht: op basis hiervan konden zij beslissingen nemen waarvan ze zeker waren dat ze in de lijn van hun moeder liggen 22 11

12 Opdrachten Als je door het fotoboekje bladert, zijn er foto s die jouzelf direct aanspreken en waarom? Vertelt dit iets over jouw rouwstijl? Als je door het fotoboekje bladert, moet je bij een bepaalde foto aan één van de bewoners denken die jullie begeleiden? Leert het je al direct iets over hoe je op een overspoelend moment van rouw deze bewoner nabij zou kunnen zijn? Als je zelf zo n fotoboekje zou mogen samenstellen, hoe zou het eruit zien, welke foto s zouden er zeker een plaatsje in krijgen, rekening houdend met de informatie die je kreeg in deze workshop? 23 12

Vergelijkbare documenten

Het DNA van rouw. Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017

Het DNA van rouw. Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017 Het DNA van rouw Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017 Symposium rouw bij levend verlies 27 juni 2017 Welkom Johan Maes https://www.youtube.com/watch?v=llprjxfhs 8s Zoveel soorten