ECABO Jaarverslag 2013

Transcriptie

1 ECABO Jaarverslag 2013 Koers, kaders, kansen; ECABO op weg naar 2016 versie: Vastgesteld in de vergadering van het Bestuur ECABO d.d. 23 april

2 INHOUDSOPGAVE PAGINA Inhoudsopgave 2 Voorwoord en inleiding 3/4 Samenvatting 5 I. Resultaten Primaire processen 7 - Beroepspraktijkvorming 7 - Kwalificeren en examineren 12 II. Sectorale resultaten 21 - Banken, Verzekeraars en Financiële intermediairs 21 - Commercieel 22 - Financiële en secretariële beroepen 23 - ICT & media en Informatiedienstverlening 25 - Juridische beroepen 26 - Orde en veiligheid 28 Bijlagen 2

3 Koers, kaders en kansen We weten het nu vrijwel zeker: dertien is daadwerkelijk een ongeluksgetal. Het regeerakkoord van kabinet Rutte II stond bol van bezuinigingen, ook forse bezuinigingen voor de kenniscentra 40 miljoen in 2015 en vervolgens nog een keer 40 miljoen in Naast de voorgenomen bezuinigingen werd er gesproken over het samenvoegen van kenniscentra. Tot medio september bleven er nog steeds kansen op een doorstart, echter vanaf dat moment heeft de minister het structuurvoorstel van de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) overgenomen. De kern van het voorstel was dat alle publieke taken (WEB) van de kenniscentra overgaan naar één nieuwe organisatie SBB. Die nieuwe werkelijkheid heeft de minister in oktober 2013 medegedeeld aan besturen en directies Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, dus ook aan ECABO. Het door de minister overgenomen structuurvoorstel is voor de minister OCW tevens aanleiding geweest om in het verlengde van het regeerakkoord een wetswijziging Wet Educatie Beroepsonderwijs voor te bereiden. Momenteel ligt de wetsaanpassing in de fase van Internetconsultatie. De planning van de minister is om per 1 augustus 2015 de transitie van taken van de kenniscentra naar SBB te laten plaatsvinden. Begin 2013 gingen er nog verschillende werkgroepen van start om nieuwe kansen, mogelijkheden en initiatieven te inventariseren. We bruisten van energie en zagen toen nog een wenkend perspectief ondanks de aangekondigde bezuinigingen. Deze nieuwe harde werkelijkheid heeft ertoe geleid dat een reeds gestart proces is doorgezet om de publieke en private activiteiten die door kenniscentrum ECABO worden uitgevoerd te ontvlechten. Per 1 september zijn de private activiteiten en de medewerkers die die private activiteiten uitvoeren, via het model van overgang van onderneming (OVO) overgegaan naar de Stichting Steunfonds ECABO. De meeste van die activiteiten worden uitgevoerd vanaf dat moment onder de handelsnaam ex:plain en de activiteiten rondom interactieve opleidingsmaterialen onder de naam MediaVision. Directie en het bestuur ECABO hebben besloten de wettelijke publieke taken volledig conform wetgeving en taakstelling te continueren tot het moment van transitie van taken van de kenniscentra naar SBB. Tegelijkertijd is een proces van start gegaan om na te denken over minder arbeidsintensieve uitvoeringsmodellen. Daarvoor zijn de werkprocessen geanalyseerd en is de inzet geweest om te komen tot uitvoeringsmogelijkheden van werkprocessen met minder mensen. Een aanpak van werkzaamheden die ook model zouden kunnen staan voor de nieuwe organisatie SBB. Immers de nieuwe organisatie SBB krijgt wel alle taken van de kenniscentra maar heeft tegelijkertijd te maken met een reductie van het beschikbare overheidsmodel van 65 miljoen. Directie en bestuur hebben expliciet gekozen voor een constructieve en kwalitatief goede samenwerking met de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). Het motto voor 2013 was en bleef: Koers, kaders, kansen, ECABO op weg naar De ECABO medewerkers hebben met een volledig inzet en motivatie de werkzaamheden in geheel 2013 vorm en inhoud gegeven. De herziening van de kwalificatiestructuur is in samenwerking met het procesmanagement opgepakt en uitgevoerd; de werving en erkenning van nieuwe leerbedrijven is doorgezet en heeft tot duizenden nieuwe leerbedrijven geleid; de kwaliteitsbevordering van de afstemming bedrijfsleven en onderwijsinstellingen heeft geleid tot vele nieuwe regionale samenwerkingsverbanden; arbeidsmarkt- en scholingsmarkt analyses en onderzoek hebben opnieuw geleid tot zowel regionale alsook sectorale arbeidsmarktgegevens in het kader van kansen op werk ; Al deze activiteiten kenden ook in 2013 de afspraken van sectoraal bedrijfsleven en onderwijs gemaakt in de ECABO Sectorraden (als onderstructuur van de Paritaire Commissie) als uitgangspunt. In 2013 is een beleid ingezet om de mobiliteitsbevorderende activiteiten te intensiveren en hiervoor zijn opnieuw extra middelen ingezet. Het jaar 2013 sluiten we af met gepaste trots op grond van de behaalde resultaten en tóch vol vertrouwen in een kansrijke toekomst voor al onze medewerkers! Wim Streumer en Eugène Wolf directie ECABO 3

4 Inleiding Voor u ligt het ECABO Jaarverslag Na het voorwoord van de directie en deze inleiding wordt van start gegaan met een samenvatting. Aansluitend treft u in deel I een overzicht aan van behaalde resultaten met betrekking tot de publieke taken, die in kader van de WEB zijn uitgevoerd. Meer specifiek zijn dat de taakgebieden stages en werkplekleren, beroepen- en loopbaanvoorlichting en kwalificeren en examineren. Met betrekking tot laatstgenoemde taakgebied moet worden vermeld dat over een groot aantal activiteiten van (voorheen de afdeling) Examinering, in deze publicatie niet meer wordt gerapporteerd. De reden is dat met ingang van 1 september 2013 de private activiteiten en opdrachten zijn overgegaan naar de Stichting Steunfonds ECABO en daar worden uitgevoerd onder de naam ex:plain. In deel II is een Sectorale uitwerking opgenomen, per Sector worden de uitgevoerde publieke activiteiten nader toegelicht en behandeld. Dit aan de hand van aansprekende acties en geboekte resultaten in het verlengde van één of meerdere gestelde ambities en doelen. Een uitgebreidere versie is separaat beschikbaar en dient als verantwoording aan de eigen sectorraad, waarin vertegenwoordigers zitten vanuit het sectorale bedrijfsleven en het sectoraal beroepsonderwijs. 4

5 Samenvatting In onderstaande samenvatting treft u een overzicht aan van de belangrijkste resultaten die in 2013 zijn behaald. Het jaar 2013 kan worden getypeerd als een intensief en enerverend jaar. Alhoewel eind 2013 er voorzichtige signalen kwamen dat Nederland langzaamaan uit de recessie kwam, steeg het aantal werklozen nog wel. Ook het aantal leerplaatsen stond onder druk, alhoewel voor de ECABO sectoren het totaal aantal beschikbare bedrijven voldeed aan de vraag naar leerplaatsen. Wel is sprake van een toenemende verdringing voor de meeste niveaus binnen de ECABO sectoren. Eind van het jaar bedroeg het aantal geregistreerde leerbedrijven ; een iets hoger aantal (bijna 100 bedrijven) dan aan het begin van het jaar. Daarvan hebben bijna bedrijven een stagiair gehad op enig moment in het jaar; dat is lager (ca leerbedrijven) dan aan het begin van het jaar. Ook het aantal zogenoemde structurele opleiders daalde in het afgelopen jaar met een kleine leerbedrijven naar in totaal Gezien de recessie een beeld dat overeenkomt met de verwachtingen. Desalniettemin zijn er ook in 2013 iets meer dan nieuwe aanmeldingen voor een erkenning in behandeling genomen. Het totale aantal beschikbare leerbedrijven voldeed voor de totale vraag aan leerplaatsen, alhoewel voor niveau 2 sprake was van een toename van de verdringing door hogere niveaus. Overigens geldt dat, als gevolg van meer aanbod in tijden van recessie, voor alle opleidingsniveaus. In totaal zijn door alle adviseurs gezamenlijk gedurende het jaar bijna leerbedrijven bezocht in kader van een erkenning(sverzoek) of kwaliteitsbezoek. Uit onderzoek onder scholen naar de tevredenheid met de kwaliteit van de leerplaatsen oordeelde men iets positiever (dan voorgaande keren) over de vakbekwaamheid en gemotiveerdheid van de praktijkopleiders. Uit de leerlingtevredenheidsmeting kwam naar voren dat het overgrote deel van de stagiairs (zeer) tevreden is over onder meer de begeleiding en beoordeling door het leerbedrijf. Tenslotte bleek uit het klanttevredenheidsonderzoek onder door ECABO-adviseurs bezochte leerbedrijven, dat zij in ruime mate tevreden zijn over het bezoek dat de ECABO-adviseur aan hen bracht en over de informatie die zij van de adviseur ontvingen. Naast de directe gesprekken en bezoeken bij leerbedrijven en ook onderwijsinstellingen bezoeken maandelijks tussen de en klanten onze websites. Ze treffen daar informatie en tips aan voor het opleiden in het bedrijf (werkplekleren). Ook vinden de opleiders daar de laatste ontwikkelingen op het gebied van de arbeidsmarkt en scholingsmarkt, zoals de sectorale en ook de regionale beschrijvingen van vacatures, vacatures voor schoolverlaters, en aantallen van deelnemers in opleiding en geslaagden. Het gebruik en de belangstelling voor onze online voorlichtingsmiddelen vertonen een stijgende lijn. In 2013 waren er weer meer bezoekers op de sites Mbowijzer.nl en ECABO.nl/studieroute. Ook steeg het aantal volgers op onze Twitter-accounts. Maar ook was ECABO aanwezig op scholen tijdens bijeenkomsten voor beroepenvoorlichting, namen wij deel aan beurzen en organiseerden wij opnieuw vele bedrijfsbezoeken en gastlessen om de beroepspraktijk als leerling te leren kennen. ECABO reikte ook weer diverse prijzen uit. Zo ging de prijs voor Beste Leerbedrijf 2013 naar PwC Compliance Services (CoS) in Amsterdam. Marieke Langemeyer, senior consultant bij het Kenniscentrum van de Militaire geestelijke gezondheidszorg bij Defensie in Utrecht ontving de prijs voor Beste Praktijkopleider De gemeente Dronten werd uitgeroepen tot beste stagebedrijf in de verkiezing Beste stagebedrijf gemeenten en waterschappen van Nederland. Dit is een initiatief van ECABO in samenwerking met het A+O fonds Gemeenten. Met man en macht is gedurende het jaar door de ontwikkelaars van ECABO gewerkt aan de herziening van de ECABO kwalificatiedossiers. Medio november ontving ECABO formeel het verzoek van de minister van OCW herziene kwalificatiedossiers en keuzedelen te ontwikkelen op basis van het, eveneens in november, vastgestelde nieuwe model en toetsingskader. Op dossiers die onder gezamenlijke verantwoordelijkheid met een ander kenniscentrum ontwikkeld moesten worden, is samen gewerkt met onder meer Kenniscentrum Handel en GOC. Ook bij de uitvoering van de Implementatietoets en gebruikerstest werkte ECABO succesvol samen met de Bedrijfstakgroep Economisch-Administratieve beroepen, Sociaal Juridische dienstverlening, Beveiliging & ICT van de MBO Raad en Stichting Praktijkleren. 5

6 Met betrekking tot de aansluiting in de beroep(onderwijskolom) waren er belangrijke ontwikkelingen in de goede richting. Zo was er de verankering in september via wetgeving van de Associate degree in het hbo. Ook was er voortgang in het vernieuwingsproces in het vmbo met betrekking tot de beroepsgerichte opleidingen. Allemaal zaken waaraan ECABO, vanwege de betekenis voor het mbo, haar expertise heeft geleverd en faciliteiten beschikbaar gesteld. 6

7 I. Resultaten Primaire processen Beroepspraktijkvorming Stages en werkplekleren Stages vormen de kern van elke mbo-opleiding. Het is belangrijk dat elke stagiair een passende stageplaats heeft en elk structureel leerbedrijf een goede stagiair. We streven naar een optimale match, waarbij stagiairs en bedrijven zoveel mogelijk uit de stage halen. Daarom blijven we hameren op goede afspraken op sectoraal én regionaal niveau met Onderwijs en Bedrijfsleven over de vormgeving en invulling van stages. Daarbij richten we onze focus op structureel opleidende leerbedrijven. Stagiairs zijn bij de praktijkopleiders van deze bedrijven in vertrouwde handen. Daarnaast zetten wij onze kennis en expertise over het leren op de werkplek juist bij deze bedrijven in voor het opleiden van zittende werknemers of structurele inpassing van specifieke doelgroepen op de arbeidsmarkt. De meerjarenbeleidsambities m.b.t. stages en werkplekleren zijn: ECABO onderhoudt een toereikend bestand van erkende leerbedrijven om de beschikbaarheid en toegankelijkheid van een voldoende aantal relevante stageplaatsen te waarborgen. ECABO bevordert het gebruik van beschikbare stageplaatsen, in het bijzonder bij erkende leerbedrijven die structureel de beroepspraktijkvorming (BPV) kunnen verzorgen. ECABO ondersteunt bedrijven en praktijkopleiders met trainingen en adviezen. ECABO neemt actief deel in (regionale) samenwerkingsverbanden, die tot doel hebben adequate oplossingen te bieden voor bijzondere kwantitatieve en/of kwalitatieve vraagstukken inzake arbeidsmarkt en scholing Uitwerking Actieplan BPV De gezamenlijke kenniscentra hebben het Actieplan BPV opgesteld, mede op basis van de uitkomsten van de eerste BPV-monitor. In het Actieplan zijn gezamenlijke focusgebieden benoemd ter bevordering van uniformiteit en kwaliteit. Op deze gebieden - beschikbaarheid van kwalitatief goede praktijkleerplaatsen, monitoring van de kwaliteit van leerbedrijven, evaluatie BPV-proces en model bijlage BPV-overeenkomst- moeten eind 2013 resultaten bereikt zijn. Uit de voortgangsrapportage Actieplan BPV blijkt dat ondanks de onzekerheid als gevolg van de plannen met de kenniscentra in het Regeerakkoord, op verschillende thema s voortgang geboekt wordt. Voorbeeld hiervan is het nieuwe relatiebeheersysteem (CRM) met één centrale ingang voor de (potentiële) leerbedrijven van de kenniscentra dat door Calibris, Kenniscentrum Kenniscentrum Handel (KCH) en ECABO is ontwikkeld. ECABO, Calibris en KC Handel hebben het afgelopen jaar hard gewerkt aan de inrichting van het gezamenlijke relatiebeheersysteem CRM. Het was de bedoeling om in 2013 over te gaan op dit systeem. Voor leerbedrijven en scholen zou één systeem verschillende voordelen hebben. De ontwikkelingen in de 2e helft van 2013 omtrent de positie van de kenniscentra heeft ECABO en de beide andere betrokken kenniscentra echter doen besluiten om het systeem dat eind oktober opgeleverd is niet in productie te nemen. Vraag en aanbod op de stagemarkt Aard en omvang bedrijvenbestand ECABO beschikte per 31 december over een bestand van erkende leerbedrijven (1 januari 2013: ). Hiervan zijn leerbedrijven actief, dat wil zeggen dat ze op een bepaald moment in het jaar - een stagiair hebben (1 januari 2013: ). Binnen de groep actieve 7

8 leerbedrijven onderscheiden we structureel opleidende leerbedrijven( 1 januari 2013: ). Deze bedrijven bieden, over een langere periode bezien, elk jaar één of meer leerplaatsen aan en hebben ook stagiairs. In 2013 namen sectoradviseurs nieuwe aanmeldingen in behandeling. Uit onderzoek van SBB in voorjaar 2013 bleek dat onderwijsinstellingen de praktijkovereenkomsten steeds beter registreren in BRON. Zo heeft 91% van de BPVO s een juiste code leerbedrijf, over opleidingsjaar was dit 88,7%. Een juiste erkenning scoort 76,6%. Vorig jaar was dat 74,3%. De actualiteit gaat ook omhoog, 44,6 % was voor de startdatum binnen (was 40,2%) en 79,4% binnen twee maanden (was 73,3%). Door deze informatie krijgt ook ECABO steeds beter zicht op de leerbedrijven die actief opleiden en op de leerbedrijven die tot de structurele opleiders gerekend kunnen worden. Het totaal aantal beschikbare bedrijven voldoet voor de totale vraag aan leerplaatsen. Maar het aantal leerplaatsen staat wel onder druk door de crisis, reorganisaties en bezuinigingen waardoor bestaande leerbedrijven minder leerplaatsen beschikbaar stellen. Problemen ontstaan m.n. voor leerlingen op niveau 2, deels door verdringing door leerlingen van niveau 3 en 4 maar ook doordat werkzaamheden op het lage niveau verdwijnen, o.a. als gevolg van automatisering, zoals bij Bedrijfsadministratief medewerker niveau 2. In 2013 hebben adviseurs m.n. in de Randstad actief leerplaatsen geworven voor niveau 2 omdat vooral de roc s in de 4 grote steden tekorten signaleerden. In samenwerking met roc s zijn bestaande leerbedrijven benaderd met de vraag (extra) plaatsen beschikbaar te stellen. In vrijwel alle gevallen lukt het om op die manier voor alle leerlingen een leerplaats te vinden. Buiten de Randstad beperken de tekorten zich meestal tot specifieke kwalificaties waarvan bekend is dat het aantal stageplaatsen beperkt is. Dit is ook het beeld dat naar voren komt uit het Meldpunt Stagetekorten van SBB. In vrijwel alle gevallen zijn de daar gemelde tekorten al bekend bij de adviseur in de regio en is/wordt al actie ondernomen. Ook in 2013 is aan de directies van roc s die aangaven tekorten te ervaren, gesproken over en aandacht gevraagd voor de organisatie en planning van de bpv en (het intensiever) benutten dan wel vergroten van de capaciteit bij de bestaande leerbedrijven. Internationale mobiliteit Om deelnemers waardevolle internationale ervaring op te laten doen, beschikt ECABO over een bestand van erkende leerbedrijven in tal van landen binnen en buiten Europa. Ook voor bedrijven over de grens geldt dat onze ambitie is zoveel mogelijk gebruik te maken van structurele leerbedrijven. Hierover voeren we gesprekken met een aantal roc s. Kwaliteit op de stageplaats Persoonlijke ondersteuning en advies Om de kwaliteit van beroepspraktijkvorming in bedrijven beter in beeld te krijgen en bedrijven gericht te kunnen adviseren over mogelijkheden voor kwaliteitsbevordering, was ECABO van plan in 2013 het kwaliteitszorgsysteem implementeren dat is ontwikkeld door Calibris. Het systeem biedt bedrijven de mogelijkheid reviews uit te zetten onder leerlingen, eigen praktijkopleiders en onderwijsinstellingen over de ervaren kwaliteit. De combinatie van scan en reviews vormt voor de adviseur het startpunt voor het gesprek met het leerbedrijf over de bestaande kwaliteit van opleiden, eventuele verbeterpunten en mogelijke wensen van het leerbedrijf m.b.t. ondersteuning. Hoewel we ervan overtuigd zijn dit model goede kansen biedt voor kwaliteitsbevordering, is i.v.m. de ontwikkelingen rond de kenniscentra besloten de implementatie niet door te zetten. Digitale ondersteuning Begin 2013 is de website voor praktijkopleiders, uitgebreid met een onderdeel over matching. Aanvullend hierop is eind 2013 een webinars ontwikkeld waarmee begin 2014 gestart zal worden. Met de webinars hopen we in de nabije toekomst een aantrekkelijk en toegankelijk aanbod op het gebied van deskundigheidsbevordering te krijgen, waarmee we beogen een groter deel van de praktijkopleiders te bereiken. In de 2e helft van 2013 is ook de stagecoach ontwikkeld: persoonlijke communicatie met de praktijkopleider in de vorm van direct mail, op het juiste moment, over de stage. Gedurende de stageperiode ontvangt de praktijkopleider per fase (begin, middenstuk en eind) het relevante begeleidingsmateriaal en content. Stagecoach zal begin 2014 operationeel worden. Kwaliteit leerplaatsen In november 2013 herhaalden we de peiling onder onderwijsinstellingen naar de tevredenheid met de kwaliteit van leerplaatsen. De resultaten liggen in lijn met die van de peiling van vorig jaar. 8

9 Men oordeelt iets positiever over de vakbekwaamheid en gemotiveerdheid van de praktijkopleiders en licht negatiever over de passendheid van de werkzaamheden en de bijdrage aan de beoordeling. De netto respons lag met 251 volledig ingevulde vragenlijsten (39,8%) een fractie lager dan in Eind 2013 verscheen de analyse van leerlingtevredenheidsmetingen die in de periode bij 106 leerbedrijven zijn uitgevoerd. Bij deze metingen waren in totaal 668 stagiairs betrokken, waarvan 472 de meting volledig invulden. Het overgrote deel van de stagiairs geeft aan (zeer) tevreden te zijn over aspecten als werving en selectie, introductie en inwerken, de begeleiding en de beoordeling. Ze geven hun bedrijven gemiddeld een 7,9. Conclusie is dat het overgrote deel van de leerbedrijven in de beleving van hun stagiairs de zaken goed op orde heeft en er weinig aanleiding is dingen ingrijpend te verbeteren. Trainingen Begin 2013 is het basistrainingsprogramma opgeleverd voor de Praktijkopleider-plus (v/h Harrie ), bedoeld voor praktijkopleiders die leerlingen met een beperking begeleiden. Dit programma is ontwikkeld met een aantal kenniscentra. Met KCH, Kenteq, Fundeon en Innovam is een vijftal pilots besproken. Gebleken is dat vanuit ECABO eigenlijk alleen de praktijkopleiders van ICT-leerlingen in aanmerking komen. Helaas bleek de belangstelling zo klein dat de training niet is uitgevoerd. Met ROC Midden Nederland is een training Junior praktijkopleider ontwikkeld en uitgevoerd. Deze training is bedoeld voor laatste jaars niveau 3 en 4 leerlingen van ROC Midden Nederland die tijdens hun stage de vertrouwenspersoon en vraagbaak zijn voor de stagiair niveau 2 en daarmee de praktijkopleider ondersteunen bij de begeleiding. In de standaard-basistraining voor praktijkopleiders zijn begin van dit jaar de e-learningmodules geïntegreerd. In maatwerktrainingen gebeurt dit op verzoek van de trainer. In 2013 zijn ongeveer 1400 praktijkopleiders getraind. Beste leerbedrijf en praktijkopleider In november werd PwC in Amsterdam uitgeroepen tot het Beste Leerbedrijf 2013 van ECABO. Daarnaast sleepte Marieke Langemeyer, werkzaam bij de Militaire Geestelijke Gezondheidszorg in Utrecht, de prijs voor Beste Praktijkopleider 2013 in de wacht. ECABO nomineerden beiden ook voor de branche-overstijgende - SBB-verkiezing Leerbedrijf en praktijkopleider Eind 2013 werd bekend dat Marieke Langemeyer behoort tot de 3 kanshebbers voor de prijs. De winnaar van deze verkiezing wordt in april 2014 bekend gemaakt. Naast de algemene verkiezing organiseerde ECABO in november ook - in samenwerking met het A+O fonds Gemeenten - de verkiezing voor beste Gemeente of waterschap van Nederland. Gemeente Dronten werd uitgeroepen tot beste stagebedrijf in deze categorie. Gemeente Dronten versloeg de gemeenten Tynaarlo en Zoetermeer en het Waterschap Peel en Maasvallei in de verkiezing Klantonderzoek Bureau Ditmeijers voerde opnieuw klanttevredenheidsonderzoek onder leerbedrijven uit. Respondenten zijn in ruime mate tevreden over het bezoek dat de ECABO-adviseur aan hen bracht en over de informatie die zij van de adviseur ontvingen. Het gemiddelde rapportcijfer voor de dienstverlening van de ECABO-adviseur is met 8,18 niet eerder zo hoog geweest. Net als in 2012 geven vertegenwoordigers van nieuwe leerbedrijven een nog iets hoger rapportcijfer, namelijk 8,20. 9

10 Beroepen- en loopbaanvoorlichting Veel jongeren worstelen met de keuze van een beroepsopleiding. Wij helpen jongeren bij het maken van een juiste beroepskeuze door onafhankelijke en betrouwbare voorlichting te geven. Alleen als leerlingen het juiste beroep kiezen, krijgen bedrijven de bekwame en gemotiveerde vakmensen die ze nodig hebben. Als het gaat om beroepenvoorlichting zorgen we voor continue aansluiting bij klantengroepen. Zo hebben we niet alleen oog voor de (potentiële) leerlingen, maar ook voor hun belangrijkste beïnvloeders: ouders, decanen en docenten. De meerjarenbeleidsambities m.b.t. beroepen en loopbaanvoorlichting zijn: ECABO informeert over relevante beroepen, MBO-opleidingen, doorstroom- en doorgroeimogelijkheden. ECABO propageert de instroom in mbo-opleidingen voor relevante beroepen, die kansrijk zijn op de arbeidsmarkt Online Websites Mbowijzer.nl en ECABO.nl/studieroute zijn de voorlichtingssites van ECABO. In 2013 trok Mbowijzer.nl bezoekers. Dit is 23% meer dan in De site Studieroute trok bezoekers. Dit is een stijging van 7% t.o.v Twitter Eind 2013 hadden we followers, t.o.v. eind 2012 is dat een stijging van 57%. Onze followers zijn voornamelijk docenten, roc s en onderwijsgerelateerde partijen. In 2013 zijn 288 tweets verstuurd. Deze zijn 269 keer geretweet en hiermee bereikten we extra mensen. Google Adwords Via Google Adwords attenderen we mensen op Mbowijzer.nl door het plaatsen van advertenties in Google. In 2013 leverde dit bezoekers van Mbowijzer.nl. Zij bekijken gemiddeld meer pagina s dan bezoekers die rechtstreeks naar onze site komen. Decanen/docenten De digitale nieuwsbrief MBOroute voor decanen en docenten van het vmbo is in x verstuurd naar ca. 300 mailadressen. In februari stuurden we een digitale nieuwsbrief over de Stage Survival Guide naar o.a. bpv-coördinatoren van roc s. Offline Beurzen In 2013 is beroepenvoorlichting gegeven tijdens 15 Open dagen bij roc s en op verschillende beurzen, zoals Spots on Jobs in Den Haag, Skills Masters in Rotterdam en Infobeurzen in Houten en Utrecht. Impresariaat Met de gastlessen en bedrijfsbezoeken bereikten we in leerlingen. De meeste aanvragen kwamen voor de Financieel-administratieve en Secretariële beroepen. Voor het vmbo zijn 105 matches gemaakt (39 gastlessen en 66 bedrijfsbezoeken). Voor het mbo maakten we 260 matches (210 gastlessen, 20 bedrijfsbezoeken voor leerlingen en 30 bedrijfsbezoeken voor docenten). Het totaal aantal matches is daarmee iets lager dan in 2012 (117 vmbo, 256 mbo). 10

11 Tabel 1. Matches (gastlessen en bedrijfsbezoeken) vmbo en mbo Sectoren matches Financieel-administratieve en Secretariële 184 beroepen ICT & Media 43 Commerciële beroepen 73 Juridische beroepen 52 Orde & Veiligheid 4 Banken, Verzekeraars en Financiële intermediairs 9 Eindtotaal 365 Speciale acties In 2013 is een drietal beroepen specifiek onder de aandacht gebracht op Mbowijzer.nl onder de naam Beroep van de maand. In februari betrof het de beroepen Commercieel medewerker binnendienst en (junior) accountmanager. In maart was dat de functie Applicatieontwikkelaar en in april is extra aandacht besteed aan de kansrijke beroepen die onder het ECABO domein vallen. De acties leverden extra aandacht en paginabezoeken op. 11

12 Kwalificeren en examineren Beroepen veranderen snel en het is belangrijk dat de arbeidsmarkt mensen aangeleverd krijgt die meteen inzetbaar zijn. ECABO volgt de trends op de arbeidsmarkt en in beroepen op de voet en kent de beroepen in haar domein als geen ander. We zorgen daarmee voor een sterke aansluiting van het beroepsonderwijs op de dynamiek in de branches en zoeken steeds vaker de noodzakelijke verbinding met aangrenzende sectoren. Kwalificatie- en opleidingsbehoeften van het bedrijfsleven geven we bij voorkeur een plaats in de bestaande structuur. Bedrijven, opleidingsinstellingen en studenten hebben baat bij een overzichtelijke kwalificatiestructuur. We zetten in op een stevige beroepsonderwijskolom met optimale doorstroommogelijkheden in het publiek en privaat bekostigde onderwijs, voor beginnende en ervaren beroepsbeoefenaars. ECABO heeft verstand van beroepen en opleidingen in de sector en is daardoor niet alleen in staat optimaal op de arbeidsmarkt afgestemde kwalificaties te leveren, maar kan ook in de praktijk bewezen ondersteunende diensten en producten gebaseerd op degelijk toegepast onderzoek leveren. De meerjarenbeleidsambities m.b.t. beroepen, opleidingen, kwalificeren en examineren zijn: ECABO zorgt voor de beschikbaarheid van actuele en relevante beroepsprofielen. ECABO zorgt voor actuele en relevante mbo-beroepskwalificaties, die voldoen aan Nederlandse en - voor zover van toepassing - internationale inrichtingseisen. ECABO vervaardigt sleuteldocumenten, die de route van beroepskwalificaties naar onderwijsverzorging en examinering overbruggen. ECABO bevordert waar mogelijk de aansluiting, de samenhang en de onderlinge transparantie van (i) relevante kwalificaties en sleuteldocumenten in het vmbo, mbo en hbo (inclusief Associate degree) en (ii) relevante private diploma s en certificaten. Kennis van beroepen Professionals in de sectorteams van ECABO nemen dagelijks de laatste ontwikkelingen in bedrijven en beroepen waar. Ontwikkelingen in de sector, veranderende eisen waren het afgelopen jaar onderwerp van gesprek in de sectorteams, de sectorraden en in de dialoog met stakeholders. Maar het vergt ook systematisch onderzoek, waarbij sectorteamleden en (arbeidsmarkt)onderzoekers nauw samenwerken. Op gecontroleerde wijze zijn ontwikkelingen in beroepen gemonitord met als doel gefundeerd veranderingen in beroepen te vertalen naar diensten en producten, waaronder de kwalificatiedossiers. Beroepscompetentieprofielen In 2013 zijn de volgende BCP s geactualiseerd en geaccordeerd door de betreffende sectorraad: - BCP Contactcenter medewerker (sector Commercieel) - BCP Intercedent (sector Commercieel (voorheen Juridisch)) - BCP Medewerker Human Resources Management (HRM) (sector Juridisch) - BCP Juridisch medewerker Openbaar Bestuur (sector Juridisch) - BCP Juridisch medewerker Zakelijke Dienstverlening (sector Juridisch) - BCP Medewerker Sociale Zekerheid (sector Juridisch) - BCP ICT support (sector ICT) In 2013 is gestart met het actualiseren van de volgende BCP s i.h.k.v. regulier onderhoud: - BCP ICT-beheerder (sector ICT) 12

13 - BCP Basismilitair (sector Defensie) - BCP Kader opleiding (sector Defensie) - BCP Korporaal Operationele Dienst (sector Defensie) - BCP Matroos Operationele Dienst (sector Defensie) - BCP Manschap grondoptreden (sector Defensie) - BCP Onderofficier grondoptreden (sector Defensie) Deze BCP s worden in 2014 behandeld in de betreffende sectorraad. ECABO heeft de BCP s t.b.v. het kwalificatiedossier (KD) Artiest in het domein Kunst geactualiseerd i.s.m. kenniscentrum GOC. Kwalificatiestructuur Herziening kwalificatiestructuur In het kader van project Herziening kwalificatiestructuur heeft ECABO eind 2012 ruim 60% van haar kwalificatiedossiers opgeleverd. Deze dossiers zijn vastgesteld door sectorraden en de paritaire commissie en goedgekeurd door de Toetsingskamer. Deze dossiers zijn begin 2013 beproefd in de zogenaamde implementatietoets die onder regie van het projectmanagement Herziening Kwalificatiestructuur heeft plaatsgevonden. Bevindingen, verbetersuggesties zijn verwerkt in de kwalificatiedossiers. Samen met het onderwijs en bedrijfsleven heeft ECABO vervolgens gewerkt aan de oplevering van de overige dossiers en ontwikkelen van keuzedelen. Op landelijk niveau zijn het format en de instructie opnieuw ontwikkeld en aangepast en op 20 november 2013 heeft de minister van OCW het format en bijbehorende instructie definitief vastgesteld. Dit heeft geleid tot enkele formattechnische aanpassingen in de al ontwikkelde dossiers. De minister is voornemens de herziene kwalificatiedossiers in juli 2014 vast te stellen. Mboinstellingen kunnen vervolgens op vrijwillige basis per 1 augustus 2015 starten met deze nieuwe kwalificatiestructuur. De verplichte invoeringsdatum is 1 augustus De einddatum voor oplevering van de dossiers voor de eindtoets bij de Toetsingskamer is verschoven naar 28 februari In heel 2013 zijn de herziene kwalificatiedossiers en keuzedelen een terugkerend onderwerp van gesprek geweest in de sectorraden en de paritaire commissie. Bij de vaststelling van het format en de instructie heeft de minister van OCW gevraagd om alle dossiers nogmaals aan een extra gebruikerstest (als vervolg op de implementatietoets) te onderwerpen. ECABO heeft dit samen met Btg ESB&I opgepakt; de aanpak, uitkomsten en resultaten zijn vastgelegd in een rapportage gebruikerstest welke ook wordt meegestuurd met de dossiers voor de eindtoets bij de Toetsingskamer. Eind 2013 en begin 2014 zijn de dossiers en keuzedelen voorzien van een positief advies van de sectorraden en paritaire commissie en vastgesteld voor indiening door het bestuur. In totaal bestaat de ECABO kwalificatiestructuur nu uit 14 dossiers met daarin 36 profielen. In de huidige structuur zijn dit nog 18 dossiers met daarin 44 kwalificaties. Reductie heeft plaats kunnen vinden door dossiers samen te voegen, profielen samen te voegen en ook (huidige) kwalificaties op te nemen als keuzedeel. In het najaar van 2013 zijn diverse keuzedelen opgeleverd. Het betreft hier keuzedelen die in overleg met de sectorraden en paritaire commissie zijn bepaald. Een enkel keuzedeel is ontwikkeld op initiatief vanuit een branche of regio. Ook heeft ECABO een aantal generieke keuzedelen ontwikkeld: E-userskills/digitale vaardigheden, Rekenen en Duits (i.s.m. Kenwerk en de Lerende Euregio). Naast de eigen dossiers is ECABO betrokken bij de ontwikkeling van het dossier Artiest waar kenniscentrum GOC de penvoerder van is. Een bijzonder traject betrof de ontwikkeling van het dossier Commercie. ECABO en KC Handel hebben eind 2012 besloten om de ontwikkeling van het nieuwe KD in een gezamenlijke projectstructuur onder te brengen onder regie van de Stuurgroep Commercie met gezamenlijk penvoerderschap. De leden van de stuurgroep waren afgevaardigden vanuit beide paritaire commissies, afgevaardigden namens het onderwijsveld vanuit de Btg ESB&I en de Btg Handel, en namens het bedrijfsleven vanuit zowel het commercieel/economisch-administratieve beroepenveld als de internationale handel en groothandel. Vooraf is afgesproken dat deze stuurgroep met mandaat 13

14 besluiten kan nemen en dat deze besluiten de beslissingsbevoegdheden van de individuele paritaire commissie van ECABO en PCBB Handel overstijgen. Ontwikkelaars hebben in een gezamenlijk projectteam expertmeetings georganiseerd, analyses gemaakt, docentenbijeenkomsten georganiseerd en tussentijds experts/brancheverenigingen geraadpleegd. De voorstellen, keuzes etc. zijn aan de stuurgroep voorgelegd en hebben uiteindelijk geleid tot het kwalificatiedossier (incl. keuzedelen) dat is vastgesteld door de stuurgroep op 23 januari Op 17 januari is er voor dit dossier nog een aparte gebruikerstest georganiseerd; het dossier is in de gebruikerstest ook voorzien van een positief advies. Voor een totaaloverzicht van zowel kwalificatiedossiers (inclusief profielen) en keuzedelen wordt verwezen naar het overzicht in bijlage 2. Praktijktest: implementatietoets en gebruikerstest Al in het najaar van 2010 spraken de Btg ESB&I, Stichting Praktijkleren en ECABO met elkaar af om in een project met onderwijsinstellingen de uitgangspunten en stappen zoals benoemd in het Onderwijskundig Kader te toetsen door middel van het uitvoeren van een gemeenschappelijk project. Het oorspronkelijke projectplan richtte zich op de huidige kwalificatiestructuur en had tot hoofddoel het opleveren van curriculumscenario s voor deze structuur. De opdracht tot herziening van de kwalificatiestructuur en de Praktijktest hebben er toe geleid dat het project een iets andere invulling heeft gekregen en er doelen aan zijn toegevoegd zodat het naadloos aansloot bij de implementatietoets en gebruikerstest. De implementatietoets en gebruikerstest maken beide deel uit van de Praktijktest en behelsden beide het toetsen van de kwalificatiedossiers op uitvoerbaarheid. De implementatietoets richtte zich in globale zin op de vraag of van het kwalificatiedossier in voldoende mate een curriculum gemaakt kon worden. In het najaar van 2013 bracht de Toetsingskamer nog een wijziging in het format van de dossiers aan (beschrijving gedrag, kennis en vaardigheden). Als gevolg daarvan werd een tweede toets op de dossiers georganiseerd, de gebruikerstest. Deze gebruikerstest bevatte zowel vragen over de inhoud van de dossiers en formulering van een aantal specifieke onderdelen als kennis en vaardigheden, als over organisatie van het onderwijs. Een deel van de vragen kon beantwoord worden aan de hand van de schoolsessies en werkgroepen die we uitvoerden met het in 2011/12 door ECABO en Btg ESB&I ontwikkelde curriculuminstrument. Een ander deel, met name die over formulering van kennis en vaardigheden, is beantwoord via andere bijeenkomsten. Op de overige vragen kan pas een antwoord worden gegeven in de fase van implementatie van de dossiers op de roc s. ECABO is in nauwe samenwerking met de Btg ESB&I en Stichting Praktijkleren als volgt te werk gegaan om de vragen uit de implementatietoets en gebruikerstest te beantwoorden: - In 2013 zijn, op het dossier Bibliotheken na, alle kwalificatiedossiers van de Btg ESB&I/ECABO getoetst in schoolsessies met het curriculuminstrument. Docenten én praktijkopleiders samen maakten in de sessies in een dagdeel de vertaling van het KD naar een curriculum en beoordeelden op deze manier of van het kwalificatiedossier een opleidings- en examenplan gemaakt kon worden. Deze schoolsessies werden per sector begeleid door twee adviseurs van ECABO. Deze adviseurs hebben een verplichte training gevolgd. Totaal namen 539 deelnemers deel, 393 docenten en 146 praktijkopleiders. Zie ook de tabel 3. - Per dossier is een werkgroep met vertegenwoordigers van verschillende roc s bij elkaar gekomen die zich als vervolg op de schoolsessies boog over voorbeeldcurricula per dossier en nogmaals de uitvoerbaarheid van het kwalificatiedossier beoordeelde. De werkgroepen ICT en Administratie niveau 2 vinden nog plaats in het eerste kwartaal Op 7 januari is een bijeenkomst georganiseerd met alle dossierontwikkelaars van ECABO, opleidingscoördinatoren en kernconstructeurs van Stichting Praktijkleren en vertegenwoordigers van roc s om de puntjes op de i te zetten wat betreft volledigheid van het dossier en aanscherping exameneisen (o.a. formulering gedrag, kennis en vaardigheden). - Voor het combi-dossier Commercie is tevens een aparte gebruikerstest georganiseerd op 17 januari 2014 door de Btg ESB&I, Btg Handel, KC Handel en ECABO. Deze is uitgevoerd aan de hand van de leidraad die de Btg Handel hanteerde. - Voor het kwalificatiedossier Administratie niveau 2 zijn in het kader van verbreding van het dossier extra bijeenkomsten georganiseerd met het onderwijs. - Voor het kwalificatiedossier Bibliotheken zijn geen curriculumsessies georganiseerd. Deze kwalificatie wordt aangeboden door drie roc s en is met betrokkenheid van deze roc s en de 14

15 branchevertegenwoordigers ontwikkeld. In de verantwoordelijke sectorraad Informatiedienstverlening (IDV) zijn alle partijen vertegenwoordigd. Aanvullend is op 22 januari 2014 een gebruikerstestsessie georganiseerd. Tabel 2. Aantal spelteams en de participerende roc s per dossier of sector Dossier/sector Aantal Roc s die deelnamen spelteams Financieel administratieve beroepen 12 Albeda, Regio College, Landstede, Rivor, Tilburg, Amsterdam/Hilversum/ Flevoland Secretariële beroepen 7 Nova College, Friese Poort, Twente, Midden- Nederland Orde en veiligheid: 16 Noorderpoort, Friese Poort, Zadkine, - particuliere beveiliging Mondriaan, Albeda, ID-College, De Leijgraaf, - toezicht en veiligheid Graafschap - veiligheid en vakmanschap Financiële dienstverlening (voorheen Bank- en verzekeringen) 11 Leijgraaf, Summa, Albeda, Zadkine, Alfa College, Deltion, Aventus ICT: 13 Koning Willem I, Summa, Tilburg, - ICT- en mediabeheer Leeuwenborgh, Rijn IJssel, Nijmegen, Albeda, - ICT support Zadkine, ID-College, Amsterdam, Da Vinci, - Applicatieontwikkeling Rivor, Alfa College, Noorderpoort, Arcus Administratie niveau 2 6 Alfa College, Midden-Nederland, Leijgraaf, Commercieel: - Commercie - Marketing, communicatie en evenementen Juridisch administratieve Tilburg, Zadkine 9 Regio College, West-Brabant, Zadkine, Nova College, Horizoncollege, Rivor 7 Tilburg, Mondriaan, Nova College, Horizon, Amsterdam, Friese Poort dienstverlening Totaal aantal spelteams 81 Aantal (verschillende) roc s: 28 Totaal aantal sessies op roc s 36 Tabel 3. Aantal docenten en praktijkopleiders per dossier/sector Dossier/sector Aantal docenten Aantal praktijkopleiders Financieel administratieve beroepen Secretariële beroepen Orde en veiligheid: - particuliere beveiliging - toezicht en veiligheid - veiligheid en vakmanschap Financiële dienstverlening (voorheen Bank- en verzekeringen) ICT: - ICT- en mediabeheer - ICT support - Applicatieontwikkeling 87 (HTV: 20) (Part. bev.: 42) (VeVa: 25) Administratie niveau docentendag Commercieel: Commercie - Marketing, communicatie en evenementen 35 (HTV: 3) (Part. bev.:14) (VeVa; 18) Juridisch administratieve dienstverlening docenten 146 praktijkopleiders Totaal aantal deelnemers implementatietoets en gebruikerstest 2013/14 op 11 februari Aantallen zijn gebaseerd op de gespeelde sessies op de scholen. De werkgroepsessies over de voorbeeldcurricula, waarbij voor een tweede keer door schoolvertegenwoordigers naar de uitvoerbaarheid van het dossier is gekeken, zijn hierbij niet meegenomen, maar leveren wel data op over uitvoerbaarheid. 15

16 We hebben de schoolteams en de werkgroepen gevraagd naar de uitvoerbaarheid van de kwalificatiedossiers en Focus op vakmanschap met waardering in een cijfer van 1 tot 10. Uitkomsten: - Gemiddeld wordt uitvoerbaarheid van onze dossiers op een schaal van 1 tot en met 10 beoordeeld op een 7 (in schoolsessies) en een 8 (door werkgroepleden). Het betreft hier een totaalgemiddelde gemeten over alle dossiers. - Op de vraag in hoeverre Focus op vakmanschap en de kwalificatiestructuur in het geheel bijdragen aan het doelmatig en flexibel inrichten van opleidingen is het gemiddeld cijfer een 6,5 (deze vraag is alleen aan de werkgroepen gesteld; betreft totaal gemiddelde over alle werkgroepen). Voor meer informatie over de resultaten, algemeen en per dossier, verwijzen we naar de Rapportage gebruikerstest van februari Toegepast onderzoek en ontwikkeling (TO&O) In het Innovatieplan werden de volgende thema s benoemd: - Curriculumontwerp en schetsen van curriculumscenario s. - Ondersteunen van praktijkopleiders en docenten in de didactiek van beroepsgericht opleiden en beoordelen. - Ontwikkelen van een infrastructuur (stagebegeleiden.nl) en technische support (digiecabo) die zorgt voor digitale toegankelijkheid van de inhoud van producten. - Effectiviteit, efficiëntie, kwaliteit en betrouwbaarheid van praktijkexaminering. Relatie met project New Business Ideas De binnen het innovatieplan gekozen thema s hebben ook vorm gekregen in drie New Business Ideas Projecten ECABO (NBI). In het begin van 2013 is middels NBI een extra impuls gegeven aan nieuwe projecten en activiteiten. ECABO is hierbij ondersteund door adviseurs van The Bridge business innovators. Er is met grote kwaliteit, creativiteit en enthousiasme gewerkt aan het opzetten en inrichten van nieuwe diensten. Mede door het enthousiasme heeft het NBI traject een eigen identiteit en imago gekregen waardoor de verbinding met bestaande innovatieprojecten en de onderlinge relatie tussen de genoemde thema s op de achtergrond is geraakt. Een voorbeeld is de ondersteuning aan praktijkopleiders (stagewerkt.nl). Wanneer dit is losgekoppeld van ondersteuning aan docenten, bestaat het risico dat we de verbinding op dat knooppunt tussen buitenschools en binnenschools leren niet optimaal stimuleren. De afgelopen jaren hebben uitgewezen dat onze kracht juist ligt op dat knooppunt. De verbinding dient waar nodig ook weer versterkt te worden. Curriculumontwerp Het eerste thema curriculumontwerp en schetsen van curriculumscenario s is uitgegroeid tot het succesvolle project Praktijktest (implementatietoets/voorbeeldcurricula/ gebruikerstest) in samenwerking met de Btg ESB&I en Stichting Praktijkleren. Eerste doel van dit project was het toetsen van de herziene kwalificatiedossiers op uitvoerbaarheid. De opbrengsten van de sessies en werkgroepen zijn gebruikt voor finetuning van de herziene kwalificatiedossiers zoals hiervoor beschreven. Sectoradviseurs zijn eind 2012 door eigen adviseurs van TO&O intensief getraind zodat zij in 2013 de rol van begeleider van het instrument op zich konden nemen. Het effect daarvan is zichtbaar in de evaluatie van de curriculumsessies die vanaf februari tot en met december 2013 begeleid zijn. De begeleiding door sectoradviseurs krijgt een hoge waardering. Begeleiders slagen erin het proces in goede banen te leiden en de deelnemers goede vragen te stellen rond doelmatige inzet van het curriculum op basis van de kwalificatiestructuur. De evaluaties van de sessies die voor de zomervakantie 2013 plaatsvonden, zijn verwerkt en vastgelegd in een rapportage getiteld Curriculumontwerp in spelvorm. De voorlopige analyse maakt duidelijk dat het instrument werkt in de dialoog tussen bedrijfsleven en onderwijs en ondersteunt bij het vertalen van het KD naar onderwijs. Zowel docenten als praktijkopleiders waarderen het samen werken aan de inhoud van het curriculum zeer hoog. In de tweede helft van 2013 is een voormeting toegevoegd aan de curriculumsessies om inzicht te krijgen in de functie, voorkennis en betrokkenheid van de deelnemers enerzijds en de mening op uitvoerbaarheid van de kwalificatiedossiers mede in het licht van Focus op Vakmanschap anderzijds. Een quickscan van de resultaten geeft aan dat het gebruik van het curriculuminstrument goed werkt voor teams om gezamenlijk tot curriculumkeuzes te komen. Een docent gaf aan dat hij zich nu pas realiseerde dat docenten de vaardigheid en kennis die nodig zijn om de vertaling te maken niet automatisch in hun opleiding hebben meegekregen. 16

17 De voormeting onder docenten en de evaluaties van de sessies onder alle deelnemers uit zowel het voorjaar als het najaar worden gebruikt voor het opstellen van een publicatie over het gebruik en de waarde van het curriculuminstrument voor het mbo. Deze komt uit in het voorjaar van Waarde voorbeeldcurricula en kansen voor vervolgactiviteiten De uitgebreide documentatie van schoolsessies en werkgroepen maakt dat de voorbeeldcurricula een goed gesprekskader zijn voor onderwijsinstellingen om hun eigen curriculum vorm te geven. Alle didactische en doelmatigheidsargumenten die ter tafel zijn gekomen zijn gedocumenteerd. Het resultaat is vanaf oktober 2013 ter controle voorgelegd aan de deelnemers en gepresenteerd aan kenniskringen of op docentendagen. De kenniskringen ICT, commercieel en Administratie niveau 2 volgen in het eerste kwartaal Vervolgens worden de voorbeeldcurricula in de eerste helft van 2014 definitief vastgesteld en gepubliceerd (zowel in druk als digitaal). Ondertussen zijn de invoertermijnen van de herziene kwalificatiedossiers verschoven naar schooljaar 2016/2017 en ontstaat de mogelijkheid om het instrumentarium krachtig in te zetten bij de implementatie van de nieuwe kwalificatiestructuur. Het is geschikt om toe te passen op alle dossiers en op zowel BOL als BBL trajecten, als ook in combinatie met vmbo of hbo. Daarnaast is er een effect van deskundigheidsbevordering bij praktijkopleiders en docenten én samenwerken aan een curriculum zorgt voor teambuilding. Ook bij opleidingsteams is er inmiddels steeds meer enthousiasme om het curriculuminstrument, ook buiten de gebruikerstest, in te zetten als eerste stap om na te denken over vormgeven van de nieuwe curricula. Met de Btg ESB&I en Stichting Praktijkleren is afgesproken dat scholen hiervoor zelf de kosten betalen en dat een deel van de opbrengst terugvloeit in het gezamenlijke project. Binnen de driehoek Btg ESB&I, Stichting Praktijkleren en ECABO wordt nagedacht om vanaf heden tot aan de invoering van de nieuwe kwalificatiestructuur onderwijskundige ondersteuning aan onderwijsinstellingen aan te bieden om een geleidelijke overgang van oud naar nieuw passend voor Focus op Vakmanschap te vergemakkelijken. Deelnemers hebben zich hiervoor tijdens de klankbordsessies kunnen aanmelden: meedenken over hoe je van het huidige naar het nieuwe dossier en curriculum kunt komen rekening houdend met Focus op vakmanschap. Inmiddels zijn er rond de 20 aanmeldingen van docenten/roc s binnen voor diverse dossiers. Voortbouwend op dit gegeven is het zinvol te onderzoeken of gecombineerde diensten met ondersteunende producten (bijvoorbeeld Praktijkwijzer) gewenst zijn. Tenslotte is de intentie om vanuit deze bestaande dienst aanpalende diensten te ontwerpen met creatieve vormen als leidraad. Wanneer partners in het veld (andere kenniscentra, Btg-en, SBB) interesse tonen in gebruik van het instrument trekken de Btg ESB&I en ECABO samen op om hen te enthousiasmeren. Om er zorg voor te dragen dat het instrument bij gebruik door andere dan de al betrokken organisaties toch op eenzelfde wijze en met dezelfde uitstraling en kwaliteit wordt toegepast, wordt er een aantal eisen gesteld aan het gebruik. Het volgen van de training is er daar één van. Verder stellen we ook kwaliteitseisen aan bijvoorbeeld de vormgeving en materiaalgebruik. Aan het gebruik zijn dan ook kosten verbonden. Examenadviescommissies In 2011 is ECABO gestart met het inrichten van sectorale examenadviescommissies voor de sectoren ICT en Financieel administratieve beroepen. In 2012 is de samenwerking gezocht met Stichting Praktijkleren en zijn er eind 2012 nog 4 commissies gestart: Secretariële beroepen, Juridisch, Defensie en Commerciële beroepen. De sectorale examenadviescommissie valideert sleuteldocumenten (examenoverzichten en toetsmatrijzen) en brengt hierover advies uit aan Stichting Praktijkleren en ECABO. De sleuteldocumenten zijn het uitgangspunt voor de te ontwikkelen exameninstrumenten (theorie-/ praktijkexamenproducten). In 2013 zijn de sectorale examenadviescommissies gemiddeld 3 keer bijeen geweest om examenoverzichten en toetsmatrijzen te valideren. Het betreft hier bestaande sleuteldocumenten behorende bij de nu geldende kwalificatiestructuur. Na oplevering van de herziene kwalificatiestructuur zullen ook sleuteldocumenten geactualiseerd en gevalideerd moeten worden door de sectorale examenadviescommissies. Het jaar 2013 is vooral gebruikt om de (nieuwe) leden goed in te werken en (waar nodig) nieuwe leden te werven, en daarmee gereed te zijn voor de slag die in 2014 gemaakt moet worden. Half 2013 zijn er vacatures ontstaan (vertegenwoordigers vanuit het bedrijfsleven) in de sectorale examenadviescommissies Juridisch en Financieel administratieve beroepen. De vacature in de seac Juridisch is in de tweede helft van 2013 ingevuld. De vacatures in de seac Financieel administratieve beroepen staan eind 2013 nog open. In de tweede helft van 2013 is een start gemaakt met de (her)inrichting van het ontwikkelproces voor de sleuteldocumenten op basis van het vernieuwde 17

18 kwalificatiedossier. Het streven is de seac s in dit proces zowel een adviserende (bij de start van het ontwikkelproces) als een validerende rol (na de vaststelling) te geven. Loopbaanontwikkeling Een goede doorstroom in en aansluiting binnen de beroepskolom krijgt steeds grotere aandacht vanwege de noodzaak enerzijds uitval tot een minimum te beperken en anderzijds om studenten de mogelijkheid te bieden een zo hoog mogelijke startkwalificatie te behalen. Daarnaast is een goede aansluiting tussen mbo en hbo van groot belang voor met name mbo-4 gediplomeerden die reeds in het arbeidsproces actief zijn. Een groot deel van hen ontdekt gedurende hun loopbaan op enig moment de noodzaak zich op een hoger niveau te bekwamen. ECABO maakt zich daarom sterk voor de totstandkoming van één coherente beroepsonderwijskolom vmbo-mbo-hbo. Hiertoe: (1) voorziet ECABO in adviezen en aanbevelingen voor een doorlopende leerlijn vmbo-mbo-hbo; (2) zorgt ECABO voor efficiënte doorstroommogelijkheden in het mbo en voorziet in adviezen en aanbevelingen hierover; (3) stimuleert ECABO de totstandkoming van duale Associate degree en bachelor opleidingen. Doorlopende leerlijn vmbo-mbo Sinds eind 2011 loopt in opdracht van de minister van OCW het project Vernieuwing beroepsgerichte programma s in het vmbo. De beroepsgerichte programma s, waaronder die van Economie, in het vmbo worden vereenvoudigd, verduidelijkt en geactualiseerd. Er wordt door docenten en deskundigen, waaronder ECABO, nauw samengewerkt aan de totstandkoming van de nieuwe vmbo examenprogramma s. Deze moeten aansluiten op actuele ontwikkelingen in de (beroeps)werkelijkheid en de vervolgopleidingen in het mbo. De bedoeling is dat in 2017 de eerste beroepsgerichte vmbo-examens nieuwe stijl worden afgelegd. ECABO maakt deel uit van de sectoradviescommissie en heeft, ook in het afgelopen halfjaar, adviezen gegeven over de aansluiting op de kwalificatiestructuur en de mbo-domeinen. ECABO ondersteunt het geluid vanuit het bedrijfsleven die in de sectoradviescommissie heel nadrukkelijk heeft aangegeven dat men graag wil samenwerken met het vmbo om leerlingen kennis te laten maken met de branche en om bij leerlingen een reëel beroepsbeeld te laten ontstaan. Op basis daarvan kunnen leerlingen bewuster kiezen voor een passende mbo vervolgopleiding. In het voorjaar van 2013 ontvingen de kenniscentra, waaronder ECABO, via SBB het verzoek van het College voor Examens (CvE) om ondersteuning te verlenen aan de syllabuscommissies. Deze zijn na de zomer aan de slag gegaan met de nadere uitwerking van de concept examenprogramma s voor de beroepsgerichte vmbo programma s in syllabi. (Deze vormen de richtlijn voor examenmakers bij het maken van de centrale examens.) In onderling overleg hebben Kenniscentrum Handel en ECABO besloten om één expert af te vaardigen voor een inhoudelijke inbreng gericht op de aansluiting van de syllabus met de verwante kwalificatiedossiers. In september is een aantal pilotscholen gestart met het opzetten van de vmbo opleidingsprogramma s. Ook gedurende 2013 nam ECABO deel aan een viertal CvE Vaksecties (Administratie, Handel & administratie, SDV en ICT) om te adviseren over de centrale vmbo examens. ECABO is adviserend lid van het Platform vmbo Economie. Het bestuur en de regiovoorzitters vormen de Stichting Platform vmbo Economie en kwamen meerdere malen in vergadering bijeen. Het betreft een landelijk samenwerkingsverband van vmbo-scholen met een afdeling in de sector Economie. Uiteraard ging veel aandacht uit naar de vernieuwing beroepsgerichte programma s in het vmbo en de aansluiting hiervan op het proces van het herzien van de kwalificatiestructuur. De Sectorraad vmbo Economische dienstverlening heeft 4 maal vergaderd. Tevens heeft de Sectorraad een tweetal gecombineerde bijeenkomsten belegd met haar Adviesraad 2 in februari en juni. ECABO heeft de bijeenkomsten middels secretariële en ambtelijke ondersteuning gefaciliteerd. De bijeenkomsten stonden in het teken van (ervaringen van vmbo scholen met) de 2 De Adviesraad bestaat uit vertegenwoordigers van de volgende organisaties: Vmbo Platform Economie, Vmbo Platform HTV, Vmbo Platform UV, MBO Raad Btg Handel, MBO Raad Btg ESB&I, NVS-NVL, KPC Groep, APS, CvE, Cito, SLO, VECON, VSHO, CPS, ECABO, Kenwerk, KCH. 18

19 vernieuwing beroepsgerichte programma vmbo en loopbaanleren. In dat kader hield Annemie Winters een betoog over haar doctoraatsproject loopbaanleren in competentiegericht onderwijs. Zij is verbonden aan de KU Leuven. ECABO maakt deel uit van de programmacommissie Bijzondere Leerstoel Leeromgeving en leerloopbanen in het voorbereidend en middelbaar beroepsonderwijs bij LOOK, onderdeel van de Open Universiteit. Marinka Kuijpers (lector Pedagogiek van de Beroepsvorming aan De Haagse Hogeschool) is in 2012 aangesteld als bijzonder hoogleraar aan de Bijzondere Leerstoel, vooralsnog voor een periode van 4 jaar. Doorlopende leerlijn mbo-hbo en de Ad ontwikkeling De beleidsuitgangspunten voor doorstroom mbo-hbo richten zich op de volgende hoofdlijnen: - ontwikkeling van Associate degree (Ad); - duaal doorstromen (biedt werkenden de mogelijkheid om naast hun baan te studeren); - verkorte doorstroom vmbo-mbo 4-Ad/bachelor als alternatief voor de havo-route. Uit recent onderzoek 3 blijkt dat het aandeel ECABO-gediplomeerden van opleidingen op niveau 4, dat doorstroomt naar een hbo-opleiding, 49 % bedraagt. Voor mbo totaal is dit 39 %. Vandaar dat ECABO groot belang hecht aan een goede aansluiting ter voorkoming van uitval en studievertraging. Er waren een drietal belangrijke zaken waar ECABO gedurende 2013 aandacht aan heeft besteed: - De invoering van de Ad in het hbo onderwijsstelsel. - De ontwikkelingen m.b.t VM 2, 3 en 4 en de Ad om te komen tot een nauwere samenwerking in regionaal verband tussen vmbo-mbo-hbo met als doel het realiseren van een compacte en efficiënte route door de beroepskolom vmbo-mbo-hbo. - In kader van de Herziening Kwalificatiestructuur de ontwikkeling van keuzedelen t.b.v. een betere doorstroom mbo-hbo. In juni 2013 verscheen voor de 3 e maal de jaarlijkse onderzoeksrapportage over de arbeidsmarktrelevantie en behoefte aan Ad opgeleiden in de sectoren die behoren tot het ECABO/ESB&I domein. De publicatie is onder een brede groep belanghebbenden verspreid. Dat resulteerde in extra aandacht voor het belang van de Ad en het nut voor de doelgroep om van deze studievorm gebruik te maken. Voor een betere afstemming tussen bedrijfsleven en het mbo-hbo beroepsonderwijs is het belangrijk dat er op regionale schaal, meer onderling contact is over ontwikkelingen aan zowel de arbeidsmarktals opleidingenkant. Ook in 2013 heeft ECABO netwerkinitiatieven geïnitieerd en gefaciliteerd. Samen met partners (werkgevers, lokale/regionale overheden mbo en hbo) is een bijdrage geleverd t.b.v. het onderhouden en starten van een (inter-)sectoraal netwerk in de regio. Een belangrijk event in dat kader was de studiedag op 22 mei die ECABO, in nauwe samenwerking met onderwijspartners, heeft mede georganiseerd. Doelgroep was het regionale bedrijfsleven en onderwijs in Zuid Nederland. Het doel: hen informeren over actuele stand van zaken rondom de Ad. Minister Bussemaker was gast(spreker) en gaf haar visie op de Ad en de doorstroom mbo-hbo. Ruim 100 belangstellenden waren bij deze geslaagde bijeenkomst bij Avans Hogeschool te 's-hertogenbosch aanwezig en konden kennis nemen van diverse Ad-initiatieven in de regio. ECABO is via de expertgroep Kwalificeren & Examineren bij SBB betrokken bij de ontwikkeling van een keuzedeel doorstroom mbo-hbo. Ook Leido is hier actief bij betrokken. In het voorjaar van 2014 zal het keuzedeel (of varianten van keuzedelen) opgeleverd worden. Bij de organisatie en uitvoering in oktober van de jaarlijkse Dag van de Beroepskolom, trokken dit jaar de Btg ESB&I, Stichting Praktijkleren en ECABO gezamenlijk met Leido op. Het thema was regionale samenwerking tussen onderwijs (mbo-hbo) en bedrijfsleven bij de totstandkoming van een keuzedeel mbo. Het initiatief (waarbij Leido de regie voert) om te komen tot de inrichting van landelijke themagroepen rondom de Ad, is afgelopen jaar door ECABO zowel inhoudelijke als ook ambtelijk ondersteund. 3 Kengetallen vmbo-mbo-ad-hbo in het ECABO-domein (afdeling Arbeidsmarktonderzoek ECABO, Januari 2014) 19

20 Praktijkwijzer Sinds eind 2006 heeft ECABO het gebruiksrecht op de Praktijkwijzer aan Stichting Praktijkleren verleend. De Praktijkwijzer is een instrument waarin de verbinding tussen binnenschools- en buitenschools leren tot uiting komt en is daarmee bij uitstek inzetbaar voor het nakomen van de afspraken in het BPV-protocol. In 2013 is er reguliere onderhoud gepleegd en zijn enkele kleine wijziging doorgevoerd. Middels een kleine telefonische enquête onder de leden van een klankbordpanel is getoetst of de juiste wijzigingen zijn doorgevoerd. Wijzigingen waren correct doorgevoerd en er was geen aanleiding voor nieuwe aanpassingen. In april 2013 is er een enquête gehouden onder roc s. Eén van de uitkomsten daarvan is dat steeds meer scholen de praktijkwijzer in de BPV gebruiken. In de zomermaanden is de praktijkwijzer voor de secretariële opleidingen cohort vertaald in het Engels en zijn voor de opleiding Marketing en Communicatie specifiekere voorbeeldtaken benoemd (de bestaande voorbeeldtaken bleken voor de scholen te abstract te zijn). Beter leren in de praktijk ECABO participeert in het project Beter Leren in de Praktijk (BLIP); een RAAK-PRO subsidieproject van de Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN). Het project richt zich op het ontwikkelen en implementeren van de door de projectpartners ontwikkelde WISH-aanpak. WISH is een praktisch bruikbaar instrument gericht op het door stagiairs stellen en realiseren van doelen. ECABO zet in op de overdracht van WISH aan praktijkopleiders, waarbij hen gevraagd wordt hun stagiairs met WISH te leren werken én hen te stimuleren WISH zoveel als mogelijk toe te passen. Omdat BLIP formeel in september 2014 eindigt, is medio 2013 besloten om de doorlooptijd van het praktijkopleidersonderzoek te verlengen. Zo ontstond binnen bestaande kaders de mogelijkheid om de overdracht van WISH aan praktijkopleiders te verruimen. De consequentie daarvan is ook dat de definitieve resultaten in de eerste helft van 2014 worden verwacht. Gedurende het jaar zijn iets meer dan 100 praktijkopleiders over WISH geïnformeerd. Dat gebeurde vooral via ECABO-trainingen en netwerkbijeenkomsten. Een deel van de praktijkopleiders is actief met WISH aan de slag gegaan. De eerste ervaringen laten zien dat zij WISH vooral gebruiken om begeleidingsgesprekken te structureren. Daarnaast wordt WISH gebruikt om stagiairs gerichte instructie te geven. Het stimuleren van stagiairs om WISH als hulpmiddel bij het leren te gebruiken lijkt vooralsnog minder aandacht te krijgen. 20