Rol van de patiënt in het zorgstelsel mr. drs. Margreeth Ch.A. Smilde voorzitter Diabetesvereniging Nederland 1 Nieuwe zorgstelsel: Zorgverzekeringswet Majeure verbetering: solidariteit, dezelfde premievoorwaarden Van aanbodgericht naar vraaggestuurd Financiering: geen budget, maar per behandeling Contractering tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieder: vrije prijzen Overheid op afstand 2 Wat is marktwerking? Wie zijn de marktpartijen? Waarom marktwerking? 3 1
Marktwerking Gereguleerde marktwerking Private zorgverzekeraar/publieke taak Geen budget: zorginkoop ogv contract 4 Zorgverzekeraar Marktpartijen Zorgaanbieder Zorgvrager/verzekerde houden elkaar in evenwicht 5 Zorgvrager Zorgverzekeraar Zorgaanbieder 6 2
Invloed op werking zorgstelsel Risicoverevening Richtlijnen Wisselwerking basispakket/aanvullende verzekering 7 Stand van zaken anno 2014-1 Wat ging goed? Acceptatieplicht werkt goed Zorgaanbieders houden meer rekening met de patiënten Zorgverzekeraars kopen meer in conform richtlijnen en betrekken patiënten hierbij 8 Stand van zaken 2014-2 Wat ging (nog) niet goed? - prijzen matig, volume groeide snel kosten stegen - substitutie kwam van de grond, maar snel vervangen door andere zorg - inbreng patiënten bleef achter bij verwachtingen - beeld: voor zorgverzekeraar is lage premie belangrijker dan goede zorg 9 3
Stand van zaken 2014-3 Patiënt nog niet in positie Positie t.o.v. zorgaanbieder onevenwichtig: afhankelijk Gevoel van speelbal van zorgverzekeraar Participatie van de patiënt nog onvoldoende in beeld bij zorgverzekeraar en zorgaanbieder Patiënt pakt zelf zijn rol nog niet op 10 Rol van de patiënt Actieve participatie door zelf te kiezen Voor een zorgverzekeraar Voor een zorgaanbieder die bij hem past Voor een behandeling die bij hem past Verantwoordelijkheid van goed patiënt Zinnige en zuinige zorg, gepaste zorg Opkomen voor je eigen zorgvraag Therapietrouw 11 Wie is de patiënt? Mensen die kortdurend zorg nodig hebben Mensen met een chronische aandoening Mondige patiënten, afwachtende patiënten 12 4
1. (Consulteren) 2012 2 (Informeren) 2015 3 (Participeren) 2020 Ziekte en zorg 1 op 1 Aanbodgericht Dokter stuurt Monodisciplinair Eenduidige rollen Echelons Patiënt = passagier / opvolger Diabetes Fysieke zorg Losse informatieystemen e-health 1.0 (website dokter) Passief Paradigmashift Ketenzorg Optisch vraaggericht Dokter coacht, informeert Multidisciplinair Meervoudige rollen Vervaging echelons Patiënt = steward / raadpleger Diabetes en Fysieke zorg + telezorg Keteninformatiesystemen Individueel zorgplan diabetes e-health 2.0 (mijnzorgpagina.nl) Gedeeltelijk actief Gezondheid en gedrag Zorgnetwerk / communities Persoonsgericht Dokter faciliteert Interdisciplinair Wisselende rollen Integratie Patiënt = (co)piloot / participant Chronische zorg Fysieke zorg + virtuele zorg v.v. Persoonlijk gezondheidsdossier Integraal individueel zorgplan e-health 3.0 (e-vita.nl) Interactief Zorgaanbieder dominant in Zorgverzekeraar dominant in Minimaal gelijkwaardige rol zorgdriehoek zorgdriehoek zorgvragers Klassiek wetenschapsmodel Modern wetenschapsmodel Valorisatie Publiek private samenwerking Copyright Diabetes Vereniging Nederland - R.A.E. van Damme 2012 Visie Toekomst drie zorgmodellen naast elkaar match tussen patiënt en zorgverlener patiënt moet kunnen kiezen wat het beste bij hem past meer participatie, minder traditioneel weinig zelfregie Patiënt Dokter Zorgmodel DVN Opvolger Stuurman Traditioneel Verbeteren Raadpleger Coach Modern Bevorderen veel zelfregie Participant Facilitator Participatief Ontsluiten Randvoorwaarden patientenparticipatie- 1 Betere betrouwbare algemene gezondheidsinformatie Betere toegankelijkheid specifieke informatie voor patiënt individueel Keuzeopties in klinische praktijkrichtlijnen Ontwikkeling en implementatie keuzehulpen Recht van de patiënt op Individueel Zorgplan uit: aanbeveling RVZ rapport Participerende Patiënt, 2013 15 5
Randvoorwaarden patiëntenparticipatie- 2 Relatie patiënt-zorgverlener centraal Gezamenlijk vaststellen en bespreken (voortgang) van het behandelplan (IZP) Enige route naar gepast gebruik en therapietrouw zorgverzekeraar zou hierin moeten investeren Maak gebruik van ervaringsdeskundigheid van iemand met chronische aandoening van zijn eigen ziekte Diabetes is een doe-het-zelf ziekte 16 Randvoorwaarden patiëntenparticipatie - 3 Meer invloed op contractering ketenzorg Kwaliteitsmeting bij zorggroepen door DVN leidend bij inkoop door zorgverzekeraar Meer persoonlijke zorg voor diabetes Diabetespolis of DVN keurmerk Advies Booz-rapport, 2013 17 Kan de patiënt zijn rol waarmaken? 18 6
Ja, mits - 1 Sterkere positie voor patiënt is nodig Gaat om zijn zorgvraag Moet zo persoonlijk mogelijk bij hem aansluiten Motiveert hem tot gepast gebruik Motiveert hem tot therapietrouw Maakt goeddoordachte keuze voor zorgverzekeraar en zorgaanbieder mogelijk Mensen met chronische aandoening veel expertise een sterke positie draagt bij tot beheersbare kosten en dus houdbaarheid van zorgstelsel 19 Ja, mits - 2 Focus zorgverzekeraar niet alleen op prijs/kosten Focus zorgaanbieder niet alleen op omzet/volume Daadwerkelijk inzet en inbreng patiënt bij zorginkoop en bij zijn eigen behandeling 20 7