Angst en Kanker, wanneer klopt er iets niet? Dr Christine Brouwer- Dudok de Wit, klin psycholoog
Opzet van deze presentatie Korte introductie van mijzelf. Theorie: Wat is angst? Wanneer klopt er iets niet? Wat is EMDR? Praktijkvoorbeelden. Vragen.
Mijn achtergrond Klinische psychologie VU. Promotie onderzoek To Know or not to Know? Leiden / Rotterdam. Opleiding systeem en gedragtherapeut RINO. Vrijgevestigde praktijk de BOSgroep; Medische psychologie, opleidingsplek voor gz-psycholoog en psychotherapeut. Wetenschappelijk onderzoek; o.a. e-health, hechting en de therapeutische relatie. Klinisch Psycholoog. Oprichten ketenzorg rondom kanker.
WHO definitie van gezondheid The ability to adapt and self manage in the face of social, physical and emotional challenges
Angst is: Een emotie veroorzaakt door een waargenomen of beleefde bedreiging, die meestal leidt tot een vermijding of ontwijking daarvan. Situatie, gedachte (interpretatie), gevoel. Een emotie voel je in je lichaam. Een basaal overlevingsmechanisme als reactie op een specifieke prikkel, zoals pijn of dreiging van gevaar. Het helpt om gevaarlijke situaties te herkennen en is cruciaal om te overleven.
Verstoring De mechanismen in de hersenen die angst reguleren zijn evolutionair oud en verstoring van deze mechanismen ligt ten grondslag aan bv. PTSS en Paniekstoornis.
Klachten 38% angststoornis. 18% depressieve stoornis. 39% aanpassingsstoornis. Ook andere stoornissen zoals cognitief relatie, sexuele of eetproblemen.
Oorzaken van angst Biologische kwetsbaarheid 20% van de mensen hebben een gevoeliger zenuwstelsel. Ingrijpende gebeurtenis (trauma). Aangeleerde angst Bijv. cultuur, media. Strijd tegen ervaringen.
Angst bij kanker Ja: Sprake van pijn en dreiging van gevaar. Wat is de waargenomen en beleefde dreiging van de patient? Wat zijn de leerervaringen mbt dreiging 1) van de patient? 2) van zijn gezin van herkomst? 3) van zijn huidige netwerk?
Wanneer klopt het niet? The ability to adapt and self manage in the face of social, physical and emotional challenges Als aanpassen niet lukt. Als iemands copings arsenaal (gebruikelijke reacties) niet toereikend zijn. Humor en relativeringsvermogen verdwijnen, slecht slapen, kort lontje.
Beoordelen Eigenlijk kan alleen de patiënt en zijn/haar directe omgeving daar goed over oordelen. Maak je je zorgen, over je angstklachten? Herken je jezelf en hoe je reageert?, herkent je partner je zoals jij reageert? Hoe gaat het slapen? Vergeleken met voordat je ziek werd. Kan je nog om kleine voorvallen lachen of schiet je uit je slof?
PTSS De betrokkene is blootgesteld aan een traumatische ervaring (dreigend, intense angst, hulpeloosheid of afschuw). De traumatische gebeurtenis wordt voortdurend herbeleefd (o.a. herinneringen, dromen, flashbacks, lichamelijke stress reacties). Aanhoudend vermijden van prikkels die bij het trauma hoorden of afstomping van de algemene reactiviteit. Aanhoudende prikkelbaarheid. Langer dan een maand.
Paniekaanval Hartkloppingen bonzend hart of versnelde hartactie Transpireren Trillen of beven Gevoel van ademnood of verstikking Naar adem snakken Pijn of onaangenaam gevoel op de borst Misselijkheid of buikklachten Gevoel van duizeligheid Derealisatie of depersonalisatie Angst de zelfbeheersing te verliezen of gek te worden Angst dood te gaan Verdoofde of tintelende gevoelens Opvliegers of koude rillingen
Paniekstoornis Recidiverende onverwachte paniekaanvallen Ongerustheid over het krijgen van een volgende aanval. Ongerustheid over de gevolgen van een aanval. Verandert gedrag i.v.m. de aanvallen. Niet het gevolg van een middel of een somatische aandoening. Niet het gevolg van een andere psychische stoornis.
Aanpassingsstoornis Het ontstaan van emotionele en gedragssymptomen in reactie op (een) herkenbare stressveroorzakende factor(en) die zich binnen 3 maanden na het begin van de stressveroorzakende factoren voordoen Duidelijk lijden dat ernstiger is dan wat verwacht kon worden bij blootstelling aan de stressveroorzakende factor. Significante beperkingen in sociaal of beroepsmatig (studie) functioneren. De stressgebonden stoornis voldoet niet aan de criteria voor een andere specifieke stoornissen. Geen rouwreactie.
EMDR Eye Movement Desensitization and Reprocessing Een filmpje van de emdr vereniging, 2 keer een suïcide http://www.youtube.com/watch?v=iewe1iwfnrm
Casuïstiek
Mevr N K Geb datum 05-11-70 15 jaar ouders gescheiden zij bleef bij vader. 20 ste verbroken relatie xtc eerste paniekaanval. 3 jr behandelt voor paniek. Vader onlangs overleden Parkinson en herseninfarct. Moeder behandelt voor borstkanker (niet erfelijk). Nu borstkanker met uitzaaiingen. Hulpvraag: begeleiding begonnen met EMDR voor de operatie.
Mevr D Geb dat 18-2-60 Ouders kamp verleden Indonesië, moeder angstig, vader dominant. Veel angstklachten. Hulpvraag: toegenomen angstklachten na behandeling voor blaaskanker, angst voor katheteriseren, angst voor controles, angst voor het AvL, angst voor de toekomst. Inzichtgevende psychotherapie en EMDR.
Mevr Z Geb dat 26-12-47 Tweede relatie alvleesklierkanker zeer snel overleden. Zij buikklachten. Opgenomen in het Slotervaart, conditie ging razend snel achteruit, naar het AvL, geopereerd. Hulpvraag: kan mijn draai niet vinden. Behandeling: gesproken ambivalentie hij overleden jij overleefd. Zowel zij als zus (elders) EMDR voor net uit de operatie, de angst spanning en verdriet van dat moment.
Wat kan U verder helpen? Wat goed gaat expliciet benoemen. Wat niet goed gaat verder onderzoeken. Bij twijfel consultatie bij klin psycholoog of psychiater voor aanvullende diagnostiek. Kanker en angst verdienen beiden adequate behandeling, juist omdat er al zoveel energie gaat zitten in de andere ziekte.
Een verstorend gebeuren De heftigheid van de reacties in het heden zijn gekoppeld aan de mate van traumatische ervaringen in het verleden. Onopgeloste zaken gerelateerd aan ziekte en verlies kunnen een sluimerend bestaan leiden, maar zij kunnen de kop op steken bij een ziekte in de huidige situatie. De ziekte, en niet een naaste of een arts of de patient, is de verstoorder van het evenwicht in het leven. De ziekte als gezamenlijke externe vijand.
Vragen? En dank voor Uw aandacht