FEDERAUTO vertegenwoordigt en verdedigt de belangen van een groot aantal bedrijven uit de autosector en de aanverwante sectoren.

Sociaaleconomisch dossier Sociaaleconomische schets FEDERAUTO vertegenwoordigt en verdedigt de belangen van een groot aantal bedrijven uit de autosector en de aanverwante sectoren. Ze kunnen worden onderverdeeld in vijf grote sectoren: de sector Mobiliteit, de sector Onderdelen, Gereedschap en Uitrusting, de sector Land- en Tuinbouwmachines, de sector Fietsen en de sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling. In deze sociaaleconomische studie willen we door middel van een aantal kengetallen de evoluties weergeven die de afgelopen jaren in onze sectoren hebben plaatsgevonden. De sectoren van FEDERAUTO in een notendop: Alle FEDERAUTO-sectoren 211 Δ 21 212 Δ 211 Omzet 16,51 mia EUR +9, % 13,16 mia EUR -3,1 % Toegevoegde waarde (21) 4,98 mia EUR +11, % n.b. n.b. Investeringen 1,22 mia EUR +11, % 1,1 mia EUR -1,1 % Arbeidsplaatsen 88.56 +2,2 % 89.341 +,9 % Aantal werkgevers 9.122 +, % 9.132 +,1 % Aantal zelfstandigen en helpers 52.435 +, % n.b. n.b. XXBeschrijving van de sectoren Hierna volgt een korte beschrijving van de verschillende sectoren die FEDERAUTO vertegenwoordigt. Tot de sector Mobiliteit behoren alle bedrijven die aan verkoop (autodealers, specialisten in tweedehandse voertuigen en verdelers van motorrijwielen), onderhoud, elektro en mechanische herstelling of koetswerkherstelling van voertuigen doen evenals de depannagebedrijven, de servicestations en de carwashbedrijven, de technische specialisten (motorrevisiebedrijven, specialisten in elektriciteit, elektronica, diesel enz.) en de bandenspecialisten. De sector Onderdelen en Uitrusting wordt gevormd door de nationale en regionale distributeurs van onderdelen en accessoires bestemd voor voertuigen, evenals van garagematerieel, uitrusting en de invoerders van elektrisch en handgereedschap. De sector Land- en Tuinbouwmachines bestaat uit enerzijds de invoerders en de algemeen vertegenwoordigers en anderzijds de verdelers en herstellers van tractors en land- en tuinbouwmachines. De vierde sector is die van de Fietsen met de fabrikanten, assemblagebedrijven en algemeen vertegenwoordigers van fietsen evenals de fabrikanten, algemeen vertegenwoordigers en distributeurs van onderdelen en accessoires voor fietsen. Deze sector omvat eveneens de detailhandelaars die zich bezighouden met de verkoop, het onderhoud en de herstelling van fietsen. Ten slotte is er nog de sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling die bedrijven vertegenwoordigt die algemeen vertegenwoordiger zijn van machines voor burgerlijke bouwkunde en goederenbehandeling. ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 29

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 De sectoren die FEDERAUTO vertegenwoordigt en waarover cijfergegevens worden verzameld, worden afgebakend op basis van de veelgebruikte Nacebel-indeling voor sectoren. Door telkens dezelfde Nacebel-sectoren te nemen voor alle indicatoren die met deze sectorclassificatie werken, is de onderlinge vergelijkbaarheid van verschillende indicatoren gevrijwaard. Voor een overzicht van welke Nacebel28-sectoren exact vallen onder elk van sectoren die FEDERAUTO vertegenwoordigt, verwijzen we u graag naar bijlage 3. Methodologische noot Onder welke Nacebel-code een bedrijf haar aangiftes (vb. btw, RSZ, jaarrekening, ) doet bij de betrokken overheidsdienst, zal dus bepalend zijn voor onder welke subrubriek van de verschillende tabellen de aangegeven cijfers zullen vallen. Onze ervaring leert dat voor sommige bedrijven deze Nacebel-code niet meer 1 % het actuele belang van die activiteiten in de omzet, tewerkstelling, vertegenwoordigt, maar toch is dit de best mogelijke werkwijze om consistentie te krijgen in en over de verschillende cijferreeksen heen. 1. AANTAL ONDERNEMINGEN In dit gedeelte bestuderen we het aantal ondernemingen door enerzijds de kenmerken van het aantal werkgevers (met personeel) en anderzijds de kenmerken van de zelfstandigen en helpers (zonder personeel) in kaart te brengen. Daarnaast geven we ook een overzicht van het aantal faillissementen in elk van de FEDERAUTO-sectoren. XXA. WERKGEVERS Aantal werkgevers - algemeen De vijf sectoren samen vertegenwoordigden 9.132 werkgevers in 212. Dit is een zeer lichte stijging ten opzichte van 211, maar wel een lichte daling ten opzichte van 28 (-2,2 %). Die daling wordt voornamelijk verklaard door een daling in de twee grootste sectoren, Mobiliteit en Onderdelen-uitrusting. De sector Land- en Tuinbouwmachines kent als enige sector een groei in termen van aantal werkgevers. Het aandeel van elk van de subsectoren in het totale aantal werkgevers veranderde nauwelijks tussen 28 en 212. Figuur 1 Aantal werkgevers 1. 8. 9.334 9.115 9.121 9.122 9.132 552 172 1.88 563 594 67 168 157 153 1.58 1.42 1.4 3 3 31 28 641 144 1.17 28 6. 4. 7.492 7.296 7.297 7.294 7.32 2. 28 29 21 211 212 Sector Mobiliteit Sector Onderdelen-Uitrusting Sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling Sector Land- en Tuinbouw Sector Fietsen Bron: RSZ gecentraliseerde statistiek 3

Aantal vestigingseenheden - regionale spreiding Inzoomend op de regionale verdeling van het aantal vestigingseenheden 1 per sector, stellen we vast dat in elk van de vijf sectoren, de meerderheid van de ondernemingen in Vlaanderen gevestigd is. Het aandeel ondernemingen gevestigd in Vlaanderen is het hoogst in de sector Fietsen met 81 %, gevolgd door Burgerlijke Bouwkunde en goederenbehandeling met 71 % en Onderdelen-Uitrusting met 63 %. Figuur 2 1% 8% Regionale verdeling aantal vestigingseenheden per sector (21) 9 572 13 12 696 6 242 4 34 2.926 3.554 6% 4% 4.375 754 357 26 124 5.636 2% Mobiliteit Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling Onderdelen- Uitrusting Vlaanderen Wallonië Brussel Land- en Tuinbouw Fietsen Totaal Bron: RSZ gedecentraliseerde statistiek Wanneer we de sectorale verdeling van het aantal vestigingseenheden per gewest bestuderen, leert dit ons dat de verdeling over de drie gewesten weinig verschilt: in elk gewest vertegenwoordigt de sector Mobiliteit ongeveer 8 % van de ondernemingen. De meest uitgesproken verschillen zijn waar te nemen bij de sector Land- en Tuinbouwmachines met een aandeel van 6 % en 7 % in Vlaanderen en Wallonië, en slechts 1 % in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit is in lijn met het meer stedelijk karakter van dit gewest. Aantal werkgevers - spreiding volgens grootteklasse Indien we kijken naar de verdeling van de ondernemingen volgens grootteklasse, zien we dat de sectoren Mobiliteit en Land- en Tuinbouwmachines voor meer dan 8 % bestaan uit micro-ondernemingen, i.e. ondernemingen met minder dan 1 werknemers (respectievelijk 83 % en 87 %). Het aandeel middelgrote en grote ondernemingen (5 werknemers of meer) is het grootst bij de sectoren Onderdelen-Uitrusting en Burgerlijke Bouwkunde met respectievelijk 8 % en 1 %. 1 Voor regionale cijfers moeten we een beroep doen op de gedecentraliseerde statistiek waarbij er gewerkt wordt op basis van vestigingseenheden en niet op basis van werkgevers. Hierdoor is het totale aantal vestigingseenheden verschillend van het aantal werkgevers. Voor regionale cijfers gaan de cijfers maar tot 21, waar ze voor niet-regionale cijfers tot 212 lopen. ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 31

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 Figuur 3 1 8 6 Verdeling aantal werkgevers naar grootteklasse (212) 37 5 7 53 1 446 7 33 26 45 7 653 78 6 111 29 141 1.167 186 7 24 12 118 585 84 1.528 4 2 32 5.959 2 4.929 556 417 12 45 Mobiliteit Onderdelen- UItrusting Land- en Tuinbouw Fietsen Burgerlijke Bouwkunde Totaal < 5 5-9 1-19 2-49 5-99 1 of meer Bron: RSZ gecentraliseerde statistiek Hieronder geven we voor elk van de sectoren die uit meer dan een Nacebel28-code bestaan een opsplitsing van het aantal werkgevers. Aantal werkgevers - sector Mobiliteit Volgende tabel zoomt in op de verdeling van het aantal werkgevers binnen de sector Mobiliteit over de verschillende subsectoren. De tabel toont de evolutie over de periode 28 212. De twee grootste subsectoren in termen van aantal ondernemingen zijn de Handel in auto s en Onderhoud en reparatie van motorvoertuigen. Deze hebben beide een aandeel van ongeveer 42 % van het totaal aantal ondernemingen binnen de subsector Mobiliteit in 212. Terwijl het aantal ondernemingen in de sector Handel in auto s in de betreffende periode jaarlijks afnam (-9,1 % over de totale periode), steeg het aantal in Onderhoud en reparatie van motorvoertuigen met +4,7 % tussen 28 en 212. De grootste toename (+13,4 %) vond plaats in de subsector Vervaardiging van carrosserieën voor motorvoertuigen, aanhangwagens en opleggers, maar dit is ook de kleinste sector (goed voor slechts 1 % in 212). 32

Tabel 1: Aantal werkgevers in de sector Mobiliteit in detail Categorie van ondernemingen 28 29 21 211 212 212 vs 211 Vervaardiging van carrosserieën voor motorvoertuigen; vervaardiging van aanhangwagens en opleggers 212 vs 28 67 75 77 74 76 2,7 % 13,4 % Vervaardiging van carrosserieën voor motorvoertuigen 39 41 42 4 4, % 2,6 % Vervaardiging van aanhangwagens, caravans en opleggers 28 34 35 34 36 5,9 % 28,6 % Handel in auto s 3.48 3.267 3.21 3.151 3.99-1,7 % -9,1 % Groothandel in auto s en lichte bestelwagens (< 3,5 ton) 294 262 242 247 238-3,6 % -19, % Handelsbemiddeling in auto s en lichte bestelwagens (< 3,5 ton) 14 13 14 16 17 6,3 % 21,4 % Detailhandel in auto s en lichte bestelwagens (< 3,5 ton) 2.938 2.834 2.796 2.733 2.682-1,9 % -8,7 % Groothandel in andere motorvoertuigen (> 3,5 ton) 78 79 81 78 8 2,6 % 2,6 % Handelsbemiddeling in andere motorvoertuigen (> 3,5 ton) 1 2 2 3 3, % 2, Detailhandel in andere motorvoertuigen (> 3,5 ton) 24 25 25 25 26 4, % 8,3 % Handel in aanhangwagens, opleggers en caravans 59 52 5 49 52 6,1 % -11,9 % Onderhoud en reparatie van motorvoertuigen 2.958 2.918 2.961 3.28 3.96 2,2 % 4,7 % Algemeen onderhoud en reparatie van auto s en lichte bestelwagens (< 3,5 ton) Algemeen onderhoud en reparatie van overige motorvoertuigen (> 3,5 ton) 1.527 1.489 1.464 1.475 1.51 1,8 % -1,7 % 89 89 92 97 97, % 9, % Reparatie en montage van specifieke auto-onderdelen 139 127 124 131 137 4,6 % -1,4 % Carrosserieherstelling 777 759 786 791 81 1,3 % 3,1 % Bandenservicebedrijven 12 121 142 156 171 9,6 % 67,6 % Wassen en poetsen van motorvoertuigen 257 269 29 312 323 3,5 % 25,7 % Onderhoud en reparatie van motorvoertuigen, n.e.g. 67 64 63 66 66, % -1,5 % Handel in en onderhoud en reparatie van motorfietsen en delen en toebehoren van motorfietsen 327 315 38 295 291-1,4 % -11, % Detailhandel in motorbrandstoffen in gespecialiseerde winkels 732 721 741 746 74 -,8 % 1,1 % Bron: RSZ gecentraliseerde statistiek TOTAAL 7.492 7.296 7.297 7.294 7.32,1 % -2,5 % Aantal werkgevers - sector Onderdelen-Uitrusting In de sector Onderdelen-Uitrusting was er een afname van het aantal ondernemingen in 212 ten opzichte van 211 met -2,2 %. Ten opzichte van 28 is de afname -6,5 %. In de subsector Vervaardiging van andere onderdelen en toebehoren van motorvoertuigen was deze daling het meest uitgesproken, met -15,1 %. In de grootste subsector, Handelsbemiddeling en groothandel in onderdelen en accessoires van motorvoertuigen bleef de daling over de afgelopen 5 jaar beperkt tot -5,3 %. % ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 33

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 Tabel 2: Aantal werkgevers in de sector Onderdelen en Uitrusting in detail Categorie van ondernemingen 28 29 21 211 212 212 vs 211 Vervaardiging van binnen- en buitenbanden van rubber; loopvlakvernieuwing Vervaardiging van elektrische en elektronische benodigdheden voor motorvoertuigen Vervaardiging van andere onderdelen en toebehoren van motorvoertuigen Handelsbemiddeling en groothandel in onderdelen en accessoires van motorvoertuigen 212 vs 28 17 15 17 17 16-5,9 % -5,9 % 14 13 14 14 14, %, % 126 12 117 111 17-3,6 % -15,1 % 599 588 576 579 567-2,1 % -5,3 % Detailhandel in onderdelen en accessoires van motorvoertuigen 332 322 318 319 313-1,9 % -5,7 % Bron: RSZ gecentraliseerde statistiek TOTAAL 1.88 1.58 1.42 1.4 1.17-2,2 % -6,5 % Aantal werkgevers - sector Land- en Tuinbouwmachines In de sector Land- en Tuinbouwmachines was er globaal een sterke stijging van het aantal werkgevers, maar het beeld voor beide subsectoren is verschillend. Zo is er vooral een stijging van het aantal werkgevers in de subsector van de Reparatie van machines. In deze subsector is er ten opzichte van 28 een forse toename met +62, % van het aantal werkgevers. Binnen de grotere subsector van de Groothandel in machines, werktuigen en toebehoren voor de landbouw schommelde het aantal werkgevers steeds rond de 4. Tabel 3: Aantal werkgevers in de sector Land- en Tuinbouwmachines in detail Categorie van ondernemingen 28 29 21 211 212 212 vs 211 Reparatie van machines 143 159 192 214 236 1,3 % 65, % Groothandel in machines, werktuigen 49 44 42 393 45 3,1 % -1, % en toebehoren voor de landbouw TOTAAL 552 563 594 67 641 5,6 % 16,1 % Bron: RSZ gecentraliseerde statistiek 212 vs 28 XXB. ZELFSTANDIGEN EN HELPERS Hieronder geven we een overzicht van het aantal bij de RSVZ aangesloten zelfstandigen en helpers in de periode 27-211 voor enkele FEDERAUTO-sectoren die voldoende nauwkeurig kunnen worden afgebakend binnen de beschikbare statistieken. Binnen de voorgestelde cijfers is het aandeel van de zelfstandigen aanzienlijk groter dan het aandeel van de helpers. Verder zal er ook een opsplitsing gemaakt worden naar de aard van de bezigheid van de zelfstandigen en helpers en wordt ook ingezoomd op het domicilie van de verzekeringsplichtige (per gewest), al stemt dit uiteraard niet altijd overeen met de plaats waar de zelfstandige activiteit wordt uitgeoefend. Aantal zelfstandigen en helpers algemeen Het aantal zelfstandigen en helpers is in de periode 27-211 voor de geselecteerde sectoren in stijgende lijn, al is er in 211 een zeer lichte daling ten opzichte van 21. In drie van de vier sectoren is er in 211 een daling van het aantal zelfstandigen en helpers. Ten opzichte van 27 is er een daling van het aantal zelfstandigen en helpers in de subsector van de Handel in motorvoertuigen (-1,1 %), terwijl er een stijging is in Onderhoud en reparatie van auto s (+8,6 %). In de twee andere sectoren is het aantal zelfstandigen en helpers min of meer stabiel. De sector Onderhoud en reparatie van auto s is verantwoordelijk voor het leeuwendeel van het aantal zelfstandigen en helpers met een aandeel van liefst 73 %. Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze subsector in grote mate de evolutie van het aantal aangeslotenen bepaalt. 34

Aantal zelfstandigen en helpers - regionale verdeling De regionale verdeling van het aantal zelfstandigen volgens het domicilie van de verzekeringsplichtige leert dat er relatief meer Vlamingen als zelfstandige of helper actief zijn in de FEDERAUTO-sectoren, waarbij vooral het aandeel van Wallonië lager is in vergelijking met de regionale verdeling van het aantal werkgevers. Ongeveer 1 % van de zelfstandigen woont in het buitenland, maar oefent wel een zelfstandige activiteit uit in België. Figuur 4 Aantal zelfstandigen en helpers in enkele FEDERAUTO-sectoren 6. 49.668 5.926 52.428 52.446 52.435 5. 4. 4.495 4.563 6.821 6.691 4.583 4.516 7.152 7.3 4.441 6.897 3. 2. 35.49 36.494 37.92 38.196 38.45 1. 2.943 2.878 2.773 2.731 2.647 27 28 29 21 211 Handel in motorvoertuigen Onderhoud en reparatie van auto s Handel/onderhoud/reparatie motorrijwielen Detailhandel in motorbrandstoffen Bron: RSVZ Aantal zelfstandigen en helpers per aard van bezigheid De meerderheid van de zelfstandigen en helpers in de geïdentificeerde FEDERAUTO-sectoren oefenen deze activiteit uit als hoofdactiviteit, variërend van 66 % in de sector Onderhoud en reparatie van auto s tot 73 % in de subsector Handel in motorvoertuigen. Een kwart van de aangeslotenen oefenen dit uit als nevenactiviteit en ten slotte zijn ook nog 7 % van de zelfstandigen en helpers nog na hun pensioen actief in de sector. ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 35

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 Figuur 5 Verdeling aantal zelfstandigen en helpers in enkele FEDERAUTO-sectoren per aard activiteit (211) Totaal Detailhandel in motorbrandstoffen Handel/onderhoud/reparatie motorrijwielen 67 % 25 % 8 % 72 % 21 % 8 % 67 % 25 % 8 % Onderhoud en reparatie van auto's 66 % 26 % 7 % Handel in motorvoertuigen 73 % 14 % 13 % 2 4 6 8 1 Hoofdactiviteit Actief na pensioen Nevenactiviteit Bron: RSVZ Aantal zelfstandigen en helpers regionale verdeling De regionale verdeling van het aantal zelfstandigen volgens het domicilie van de verzekeringsplichtige leert dat er relatief meer Vlamingen als zelfstandige of helper actief zijn in de FEDERAUTO-sectoren, waarbij vooral het aandeel van Wallonië lager is in vergelijking met de regionale verdeling van het aantal werkgevers: 25 % zelfstandigen en helpers wonen in Wallonië ten opzichte van 36 % van het aantal ondernemingen. Ongeveer 1 % van de zelfstandigen woont in het buitenland, maar oefent wel een zelfstandige activiteit uit in België. Figuur 6 Verdeling aantal zelfstandigen en helpers in enkele FEDERAUTO-sectoren naar domicilie verzekeringsplichtige (211) Totaal 68 % 26 % 6 % 1 % Detailhandel in motorbrandstoffen 66 % 26 % 8 % 2 % Handel/onderhoud/ reparatie motorrijwielen 71 % 23 % 6 % 1 % Onderhoud en reparatie van auto's 69 % 26 % 5 % 1 % Handel in motorvoertuigen 6 % 34 % 6 % 1 % 2 4 6 8 1 Vlaanderen Wallonië Brussel Buitenland Bron: RSVZ 36

Faillissementen Het aantal faillissementen in de gehele sector vertoont een schommelend patroon. Na een piek van de faillissementen in het crisisjaar 21, daalden de faillissementen in 211 opnieuw om in 212 opnieuw te stijgen. Wat betreft de subsectoren blijkt uit de cijfers dat de sector mobiliteit het overgrote deel van de faillissementen vertegenwoordigt. Deze sector kent ook verhoudingsgewijs het grootste aantal faillissementen met een verhouding faillissementen t.o.v. aantal werkgevers van 4,96 %. De sector Onderdelen-Uitrusting kent een lager percentage van 3,44 %. Figuur 7 Aantal faillissementen 5 4 3 376 382 434 41 417 2 1 9 2 1 43 42 2 14 34 2 4 7 33 4 16 35 2 322 327 382 366 362 1 28 29 21 211 212 Sector Mobiliteit Sector Onderdelen-Uitrusting Sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling Sector Land- en Tuinbouw Sector Fietsen Bron: ADSEI ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 37

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 2. TEWERKSTELLING Arbeidsplaatsen - algemeen De volgende grafiek geeft het aantal arbeidsplaatsen weer in de verschillende sectoren die FEDERAUTO vertegenwoordigt. In 212 waren er in de sectoren van FEDERAUTO in totaal 89.341 arbeidsplaatsen. Op zich kunnen we hier al minstens 35. additionele arbeidsplaatsen bijtellen indien we ervan uitgaan dat elke zelfstandige in hoofdberoep meegerekend wordt als één arbeidsplaats. Het totaal aantal arbeidsplaatsen, over de 5 sectoren heen, nam af in 29 en 21. In 211 nam het aantal plaatsen opnieuw toe met +2,2 % en ook in 212 was er een toename van +,9 %, zodat het peil van 28 bijna opnieuw bereikt werd. Ook in termen van arbeidsplaatsen is de sector Mobiliteit veruit de grootste, met 61 % van het totaal aantal arbeidsplaatsen in 212. De sterkste stijging over de periode 28 212 vond plaats in de sector Land- en Tuinbouwmachines (+32,6 %), terwijl de sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling de grootste daling kende (-31,8 %). Bij de andere subsectoren bleven de aandelen in het totale aantal arbeidsplaatsen van de FEDERAUTO sectoren ongeveer gelijk. Figuur 8 Aantal arbeidsplaatsen 1. 8. 89.618 87.499 86.574 88.56 89.341 4.92 4.713 5.7 5.428 395 4.873 382 4.794 397 3.471 3.275 3.21 381 3.323 366 24.72 24.934 24.329 24.943 25.476 6. 4. 55.556 53.999 53.779 54.92 54.748 2. 28 29 21 211 212 Sector Mobiliteit Sector Onderdelen-Uitrusting Sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling Sector Land- en Tuinbouw Sector Fietsen Bron: RSZ gecentraliseerde statistiek 38

Arbeidsplaatsen - regionale spreiding In 21 kende het Vlaams Gewest in elk van de sectoren het hoogste aantal arbeidsplaatsen. Net als bij het aantal ondernemingen, is het aandeel arbeidsplaatsen in Vlaanderen het hoogst in de sector Fietsen met 86 %, gevolgd door de sector Onderdelen-Uitrusting met 77 %. Het aandeel Waalse arbeidsplaatsen is het hoogst in de sectoren Mobiliteit (31 %) en Land- en Tuinbouwmachines (3 %). Dit laatste strookt met het meer rurale karakter van dit gewest. Voor de sectoren Onderdelen-Uitrusting, Land- en Tuinbouwmachines zijn de beschikbare arbeidsplaatsen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verwaarloosbaar (met respectievelijk slechts 3 % en 1 % van het totaal in de betreffende sectoren). Figuur 9 1% 8% Arbeidsplaatsen in de verschillende sectoren per gewest (21) 5.227 6 783 54 4.757 818 1.419 16.735 673 6.888 23.638 6% 4% 31.211 18.828 3.261 343 3.64 56.77 2% % Mobiliteit Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling Onderdelen- Uitrusting Vlaanderen Wallonië Brussel Land- en Tuinbouw Fietsen Totaal Bron: RSZ gedecentraliseerde statistiek ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 39

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 Arbeidsplaatsen - spreiding volgens grootteklasse De verdeling van de arbeidsplaatsen volgens grootteklasse van de onderneming verschilt sterk van sector tot sector. Terwijl in de sectoren Mobiliteit en Land- en Tuinbouwmachines het aandeel arbeidsplaatsen in micro-ondernemingen (minder dan 1 werknemers) respectievelijk 31 % en 32 % bedraagt, ligt dit aandeel in de overige sectoren slechts rond de 1 %. Het aandeel arbeidsplaatsen in middelgrote ondernemingen (5 werknemers of meer) is daarentegen veruit het hoogst in de sector Onderdelen-Uitrusting met 75 %, gevolgd door de sectoren Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling met 53 %. In de sector Fietsen overheersen de grotere kleine ondernemingen (1 tot 49 werknemers) met een aandeel van 72 %. Figuur 1 Verdeling aantal arbeidsplaatsen per grootteklasse (212) < 5 5-9 1 8 6 4 2 1-19 2-49 3.533 1.269 316 3.195 4.464 13.651 8.81 7.539 9.19 Mobiliteit 5-99 1-199 4.439 3.852 4.938 3.676 2.319 2.429 1.511 1.212 1.1 Onderdelen- UItrusting 2-499 5-999 766 728 29 491 815 612 937 789 Land- en Tuinbouw 1. of meer 65 176 89 13 211 23 97 Fietsen 634 691 449 884 357 Burgerlijke Bouwkunde 7.972 5.887 9.46 7.852 7.788 17.955 11.37 9.912 11.199 Totaal Bron: RSZ gecentraliseerde statistiek Loontrekkenden in de sector Garages Volgende grafiek illustreert het aantal loontrekkenden dat door het Paritair Comité voor de Garages (PC112) werd meegedeeld. In 212 noteerden we een lichte daling van het totaal aantal loontrekkenden ten opzichte van 211 (-,3 %). Deze daling vond plaats bij de arbeiders, terwijl het aantal bedienden een lichte stijging kende. Ten opzichte van 28 is het aantal loontrekkenden stabiel gebleven. De verhouding tussen arbeiders en bedienden is licht gewijzigd over de tijd: het aandeel arbeiders daalde jaarlijks lichtjes over de periode 28-212 van 57,6 % naar 56,1 %, ten voordele van het aandeel van de bedienden. 4

Figuur 11 5. Aantal loontrekkenden in de sector Garages 49.259 48.547 48.92 49.391 49.261 4. 3. 2.869 2.81 21.168 21.478 21.641 2. 1. 28.39 27.737 27.734 27.913 27.62 28 29 21 211 212 Arbeiders Bedienden Bron: RSZ - PC garagebedrijf (PC112 - code 64) Loontrekkenden in de sector Metaalhandel Het aantal loontrekkenden binnen de sector Metaalhandel, meegedeeld door zijn Paritair subcomité (PsC149.4) nam tussen 28 en 212 sterk af en kende vooral een opmerkelijke afname van het aantal bedienden in 212. Het aantal arbeiders blijft hier min of meer stabiel. De verhouding arbeiders-bedienden binnen de metaalhandel verschilt sterk van die in de sector garages: de meerderheid van de loontrekkenden (66 %) zijn bedienden. De verhouding tussen beide is tijdens de geobserveerde periode wel veranderd in het voordeel van arbeiders. Figuur 12 8. 7. 6. 5. Aantal loontrekkenden in de sector 'Metaalhandel' 62.563 62.135 61.258 52.73 54.226 4. 43.923 43.578 43.86 34.362 35.687 3. 2. 1. 18.64 18.557 18.172 18.368 18.539 28 29 21 211 212 Arbeiders Bedienden Bron: RSZ - PC metaalhandel (PsC 149.4 - code 77) ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 41

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 Loontrekkenden in de sector Carrosseriebedrijven Volgende grafiek toont de tewerkstelling in de onafhankelijke carrosseriebedrijven (zowel carrosserieherstel- als carrosseriebouwbedrijven). Sinds 28 neemt zowel het aantal arbeiders als het aantal bedienden toe, maar de stijging is veruit het sterkst bij de bedienden (+61,2 % in vergelijking met slechts +2,7 % bij de arbeiders). Dit is te verklaren door de toenemende administratieve verplichtingen die o.a. worden opgelegd door de verzekeringsmaatschappijen en de grotere omvang van de bedrijven. De sterkste stijging vond plaats in 21 met +46 %. Een mogelijke verklaring is dat 21 een kanteljaar was waarbij een groot aantal werkplaatsverantwoordelijken niet langer ingeschreven werd als arbeider, maar wel als bediende. Ook in 212 was er een stijging in het aantal bedienden (+4, %), terwijl het aantal loontrekkende arbeiders afnam (-3, %). Figuur 13 Aantal loontrekkenden in de sector 'Carrosseriebedrijven' 7. 5.569 5.65 6.137 6.261 6.154 6. 5. 743 759 1.17 1.152 1.198 4. 3. 2. 1. 4.826 4.846 5.3 5.19 4.956 28 29 21 211 212 Arbeiders Bedienden Bron: RSZ - PC carrosserie (PsC 149.2 - code 65) Economische werkloosheid in de sectoren Garages, Metaalhandel en Carrosseriebedrijven Na de cijfers omtrent tewerkstelling, toont volgende grafiek de evolutie van het aantal dagen economische werkloosheid in de drie bovenvernoemde sectoren. Van de drie sectoren is de werkloosheid het meest volatiel in de sector van de metaalhandel, en het minst in de garagesector. In de garagesector, is er een relatief constante stijging van het aantal dagen economische werkloosheid tussen 28 en 21. Deze steeg in 29 met +37 % tegenover 28, gevolgd door een veel lichtere stijging in 21 van +4 % tegenover 29. In 211 nam de werkloosheid af, met -11 % ten opzichte van 21. In 212 was er terug een sterke stijging met +31 %. Deze stijging zet zich door in 213 gedurende de eerste drie maanden met 38,5 %. Daarentegen was er in de metaalsector een veel abruptere stijging in 29 ten opzichte van 28. De economische crisis was in deze sector veel meer voelbaar en verplichtte bijna alle bedrijven al vanaf september 28 technische werkloosheid in te voeren. In 29 was er een verviervoudiging van het aantal dagen technische werkloosheid ten opzichte van 28. Daarna, in 21 en 211 kende de sector wel een herstel: het aantal dagen werkloosheid daalde met respectievelijk -32 % en -3 % t.o.v. het voorgaande jaar. In 212 bleef het aantal dagen economische werkloosheid relatief constant in vergelijking met 211. Het niveau van voor de crisis wordt echter nog lang niet bereikt: er was quasi een verdubbeling van technische werkloosheid tussen 28 en 212. Ook in de sector van de carrosseriebedrijven steeg de werkloosheid sterk in 29 (+2 %) gevolgd door een bijkomende stijging in 21 (+64 %). In tegenstelling tot de sector van de metaalhandel, keerde de situatie pas in 211 door een sterke daling van -65 %. In 212 was er vervolgens opnieuw een belangrijke stijging (+68 %). Hierdoor ligt de economische werkloosheid terug ongeveer op het niveau van 29. In verhouding tot zijn sectorgrootte, kan men wel stellen 42

dat het aantal dagen economische werkloosheid in de sector Carrosseriebedrijven het belangrijkste is. Ook voor 213 zien de vooruitzichten er voor de carrosseriebedrijven er allerminst goed uit vermits het aantal dagen economische werkloosheid in de eerste 3 maanden van 213 er liefst 56 % hoger dan in dezelfde periode van 212. Figuur 14 Aantal dagen economische werkloosheid 12. 112.86 1. 8. 77.12 6. 54.269 53.326 4. 3.478 41.651 43.249 4.63 38.563 5.632 2. 27.951 7.969 24.827 14.19 23.873 28 29 21 211 212 Metaalhandel Garages Carrosseriebedrijven Bron: Sociaal Fonds voor het Garagebedrijf, Sociaal Fonds Metaalhandel, Sociaal Fonds Carrosserie ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 43

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 3. OMZET Omzet - algemeen De totale omzet gerealiseerd door de verschillende sectoren die FEDERAUTO vertegenwoordigt is in 212 gedaald ten opzichte van 211, dit na een sterke stijging in 21 en 211. We noteren een daling van de totale omzet met -3,1 % tot 13,16 miljard EUR 2. Hiermee is er terug licht verval na de herstelling van de economische crisis die in de tweede jaarhelft van 28 en vooral in 29 diepe sporen had nagelaten (-19,4 % in 29). Nu zakt de sector terug wat weg en blijft de omzet in 212 ongeveer -3,7 % onder het niveau van 28. Figuur 15 Omzet per sector (in miljoen EUR) Miljoenen 12. 1. 8. 17.136 86.352 97.711 16.56 13.164 1.244 2.743 19.98 133 72 2.497 15.682 133 953 2.599 2.49 148 1.281 3.87 23.483 155 1.42 3.272 22.515 158 6. 4. 84.37 67.338 73.521 78.499 75.816 2. 28 29 21 211 212 Sector Mobiliteit Sector Land- en Tuinbouw Sector Fietsen Sector Onderdelen-Uitrusting Sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling Bron: FOD Economie, btw-aangiftes Zoals elk jaar blijft de sector Mobiliteit het grootste aandeel van de totale omzet voor haar rekening nemen met 73,5 % in 212. Deze sector kende wel een daling van -3,4 % in 212 ten opzichte van 211. De sector blijft in 212 ruim onder zijn pre-crisis niveau van 28 (-9,8 %). Ongeveer 83 % van de omzet van de sector Mobiliteit wordt gerealiseerd door de Handel in motorvoertuigen, die van nature erg conjunctuurgevoelig is. De omzetdaling in 212 ligt in lijn met de daling van het aantal inschrijvingen van nieuwe voertuigen (-8 %). De cijfers worden wel in belangrijkere mate bepaald door de invoer van voertuigen van grote (voornamelijk) Aziatische autoproducenten die in België een Europees verdeelcentrum hebben. Slechts een fractie hiervan is voor de lokale markt bestemd, de meerderheid wordt onmiddellijk weer uitgevoerd. Naast de sector Mobiliteit kent ook de tweede grootste sector Onderdelen-Uitrusting een daling van de omzet in 212 van -4,1 %. Voor deze sector ligt de omzet in 212 wel een eind boven het niveau van 28 (+18,6 %). Deze algemene stijging was het gevolg van een sterk gestegen aandeel van de uitvoer in de omzet van de sector. De kleinere sectoren kenden wel een stijging in 212 ten opzichte van 211. De sector Land- en Tuinbouwmachines kende een omzetstijging in 212 van +6, % en een totale stijging van 212 ten opzichte van 28 van +19,3 %: dit is de 2 De FEDERAUTO-sectoren omvatten zowel de groot- als de kleinhandel van motorvoertuigen en onderdelen en accessoires van auto s waardoor een bepaald deel van de omzet twee keer zal terugkomen (één keer op groothandels- en één keer op detailhandelsniveau). 44

sterkste stijging van alle sectoren. Enkel in crisisjaar 29 was er in deze sector een daling van de omzet te noteren. De sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling kende in 212 een sterke omzetgroei van +9,5 %. Deze sector kende een sterke groei in de periode 21-212 en slaagde erin zijn omzet quasi te verdubbelen. Deze sector is duidelijk erg volatiel, want de omzet in 29 was een halvering ten opzichte van 27. Men kan dus stellen dat deze sector nu terug op hetzelfde niveau zit als zijn precrisisniveau van 27. De enige sector die blijkbaar niet geleden heeft onder de crisis was de sector Fietsen. In deze sector was er een constante omzetstijging zonder terugval. Over de periode 28-212 kent de sector een sterke omzetstijging van +18,9 %. In het jaar 212 bedroeg de stijging wel slechts 2, % ten opzichte van 211. Omzet - uitvoergerichtheid Omdat we eerder al observeerden dat de uitvoer vaak een groot belang heeft in de (evolutie van de) omzet, geven we in onderstaande figuur voor elk van de gedetailleerde sectoren van FEDERAUTO in 212 het aandeel van de omzet dat uit uitvoer gehaald wordt. Hieruit blijkt dat gemiddeld 5 % van de omzet in het buitenland gehaald wordt, maar dit percentage verschilt sterk tussen de FEDERAUTO-sectoren. De sector die over het algemeen het sterkst op export gericht is, is Onderdelen-Uitrusting. Maar uit figuur 16 blijkt eveneens dat er ook tussen subsectoren sterke verschillen kunnen optreden. Figuur 16 Uitvoergerichtheid (% uitvoer in omzet) 212 Vervaardiging van carrosserieën en aanhangwagens 67 % Handel in auto s en lichte bestelwagens ( 3,5 ton) Handel in andere motorvoertuigen 28 % 53 % Onderhoud en reparatie van motorvoertuigen Handel/onderhoud/reparatie motorrijwielen en onderdelen Detailhandel in motorbrandstoffen SECTOR MOBILITEIT Vervaardiging binnen- en buitenbanden en loopvlakvernieuwing Vervaardiging elek. benodigdheden motoren en voertuigen Vervaardiging onderdelen motorvoertuigen Handel in onderdelen en accessoires van auto's SECTOR ONDERDELEN EN UITRUSTING SECTOR LAND- & TUINBOUW SECTOR BURGERLIJKE BOUWKUNDE ALLE FEDERAUTO-SECTOREN 1 % 9 % 8 % 29 % 45 % 4 % 36 % 42 % 58 % 5 % 67 % 73 % 1 2 3 4 5 6 7 8 Bron: FOD Economie, btw-aangiftes ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 45

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 Omzet - sector Mobiliteit Gezien de sector Mobiliteit het grootste deel van de totale omzet vertegenwoordigt van de sectoren van FEDERAUTO, gaan we nader in op de omzet die door de verschillende activiteiten werd gegenereerd. In volgende tabel wordt de samenstelling van het omzetcijfer van deze sector weergegeven. Tabel 4: Evolutie van de omzet binnen de sector Mobiliteit Categorie van ondernemingen Vervaardiging van carrosserieën voor motorvoertuigen; vervaardiging van aanhangwagens en opleggers 28 29 21 211 212 212 vs 211 212 vs 28 2.14.42. 1.139.78. 1.173.897. 1.572.697. 1.483.632. -5,7 % -3,7 % Handel in auto's 69.99.691. 55.85.623. 61.24.17. 65.336.59. 62.971.948. -3,6 % -1, % Onderhoud en reparatie van 6.2.33. 6.14.43. 5.184.216. 5.499.43. 5.184.337. -5,7 % -13,6 % motorvoertuigen Handel in en onderhoud en 1.3.831. 782.696. 73.29. 667.739. 675.711. 1,2 % -32,7 % reparatie van motorfietsen en delen en toebehoren van motorfietsen Detailhandel in 4.9.384. 4.317.11. 5.193.274. 5.423.622. 5.51.13. 1,4 % 12,3 % motorbrandstoffen in gespecialiseerde winkels TOTAAL 84.37.629. 67.338.55. 73.521.73. 78.499.997. 75.816.758. -3,4 % -9,8 % Bron: FOD Economie, btw-aangiftes Na een daling van de omzet in 28 en 29, te wijten aan de algemene recessie, herstelde de omzet van de sector Mobiliteit fors in 21 en 211. In 212 kende de sector echter terug een lichte daling. Deze daling was voelbaar in de grootste subsector Handel in auto s, maar ook in Onderhoud en reparatie evenals in Vervaardiging van carrosserieën, aanhangwagens en opleggers. De subsectoren Handel in motorfietsen en Detailhandel in motorbrandstoffen kenden wel een lichte stijging. Over de periode 28-212, kende enkel de Detailhandel in motorbrandstoffen een stijging, ten gevolge van de sterk gestegen brandstofprijzen. De sterkste daling vond plaats in de kleinere subsectoren Vervaardiging van carrosserieën, aanhangwagens en opleggers en in Handel in motorfietsen, die beide ongeveer een derde van hun omzet verloren tussen 28 en 212. Ook de grotere sectoren kenden een daling tussen 28 en 212 van ongeveer 1 %. Over het algemeen blijkt er zich dus eerder een patroon van dalende omzet voor te doen in het segment Mobiliteit over de periode 28-212. 46

4. TOEGEVOEGDE WAARDE De toegevoegde waarde van de groot- en detailhandel in en het onderhoud en de herstelling van motorvoertuigen en motorfietsen bedroeg in 21 bijna 5 miljard EUR: een stijging van 11, % ten opzichte van 29, wat de toegevoegde waarde weer boven precrisisniveau van 28 bracht. Er is wel nog een achterstand ten opzichte van topjaar 27 voor de sector Mobiliteit van -4,6 %. Voor de overige FEDERAUTO -sectoren zijn er geen betrouwbare cijfers beschikbaar over de toegevoegde waarde omdat deze sectoren onderdeel zijn van grotere indelingen binnen de nationale rekeningen. Figuur 17 Bruto toegevoegde waarde per regio Groot- en detailhandel in en onderhoud en reparatie van motorvoertuigen en motorfietsen 6. 5. 4. 4.779 655 1.74 5.225 715 1.124 4.816 611 1.11 4.59 51 1.13 4.983 635 1.16 3. 2. 1. 3.49 3.386 3.95 2.896 3.187 26 27 28 29 21 Vlaanderen Wallonië Brussel Bron: INR-NBB, bruto toegevoegde waarde in lopende prijzen, NUTS64 Vlaanderen genereerde in 21 64 % van de toegevoegde waarde, Wallonië 23 % en Brussel 13 %. Ten opzichte van 26 is de toegevoegde waarde alleen afgenomen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-3,1 %). Wallonië kende dan weer een toename met +8, % en Vlaanderen een toename met +4,5 %. ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 47

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 Figuur 18 Bruto toegevoegde waarde in lopende prijzen en kettingeuro's Groot- en detailhandel in en onderhoud en reparatie van motorvoertuigen en motorfietsen 12 1 8 6 4 2-2 -4-6 -8-1 -12 1 % 4 % 12 % 9 % 26 27 28 29 21-8 % -1 % -7 % -1 % 11 % 7 % Bruto toegevoegde waarde in kettingeuro s Bruto toegevoegde waarde in lopende prijzen Bron: INR-NBB, bruto toegevoegde waarde in lopende prijzen en in kettingeuro s, NUTS64 Uitgedrukt in kettingeuro s 3 (waarmee we het prijseffect elimineren en dus de volumegroei aangeven) was de gemiddelde jaarlijkse groei van de toegevoegde waarde negatief (-,7 % jaarlijks voor de periode 26-21), tegenover +,9 % uitgedrukt in lopende prijzen. Dit betekent dus dat het enkel door de prijsstijgingen is dat de toegevoegde waarde is kunnen toenemen in de voorbije 5 jaren. 3 Bij toepassing van kettingeuro s wordt de volumegroei tussen twee opeenvolgende periodes, t en t+1, berekend door de prijzen van het jaar t te gebruiken. Referentiejaar is 21. 48

5. INVESTERINGEN Wat het aantal investeringen betreft, zien we verschillen tussen de FEDERAUTO-subsectoren in de periode 28-212. Ten opzichte van 28 was de terugval het sterkste bij de sectoren Fietsen en Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling met dalingen van respectievelijk -32,9 % en -21,1 %). Deze sectoren kenden in 212 wel een bescheiden groei van respectievelijk +3,9 % en +,1 %. De sector Mobiliteit kende een achteruitgang van de investeringen met -1,4 % ten opzichte van 28 en een terugval van -13,5 % ten opzichte van 211. Hierbij dient wel vermeld te worden dan 211 een fors investeringsjaar was in de sector Mobiliteit. De sectoren Onderdelen-Uitrusting en Land- en Tuinbouw kenden zowel ten opzichte van 211 als ten opzichte van 28 een groei van de investeringen. Ten opzichte van 211 kenden deze sectoren een stijging van de investeringen van 1 % of meer. Omdat investeringen over de jaren heen sterk kunnen fluctueren, werd in onderstaande tabel in een groot detailniveau de investeringen over de jaren heen weergegeven. Tabel 5: Evolutie van de investeringen in de FEDERAUTO-sectoren Sector 28 29 21 211 212 212 vs 211 212 vs 28 Vervaardiging van carrosserieën voor motorvoertuigen; vervaardiging van aanhangwagens en opleggers 72.53. 15.868. 15.47. 44.822. 55.437.333 23,7 % -23,5 % Handel in auto's 627.391. 515.631. 499.985. 695.489. 611.849. -12, % -2,5 % Handel in auto's en lichte bestelwagens ( 3,5 ton) Handel in andere motorvoertuigen Onderhoud en reparatie van motorvoertuigen Handel in en onderhoud en reparatie van motorrijwielen en onderdelen en toebehoren van motorrijwielen Detailhandel in motorbrandstoffen 62.689. 497.69. 477.284. 668.1. 589.718. -11,7 % -5, % 6.72. 18.22. 22.71. 27.479. 22.131. -19,5 % 23,2 % 232.334. 234.783. 31.22. 249.16. 187.447. -24,8 % -19,3 % 2.435. 19.153. 19.458. 13.97. 13.114. -6,1 % -35,8 % 54.489. 45.73. 4.38. 39.752. 34.77. -12,7 % -36,3 % Sector Mobiliteit 1.7.152. 831.165. 876.18. 1.43.139. 92.554.333-13,5 % -1,4 % Vervaardiging van binnen- en buitenbanden van rubber; loopvlakvernieuwing Vervaardiging van elektrische en elektronische benodigdheden voor motorvoertuigen Vervaardiging van andere onderdelen en toebehoren van motorvoertuigen Groothandel in onderdelen en accessoires van motorvoertuigen Detailhandel in onderdelen en accessoires van motorvoertuigen 5.728. 4.65. 5.538. 6.421. 5.65. -12,7 % -2,1 % n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. 49.661. 57.1. 39.843. 55.678. 65.661. 17,9 % 32,2 % 19.337. 17.763. 2.217. 19.128. 21.298. 11,3 % 1,1 % Sector Onderdelen en Uitrusting 74.726. 79.369. 65.598. 81.227. 92.564. 14, % 23,9 % Sector Land- en Tuinbouw 57.997. 5.46. 49.785. 58.465. 64.257.667 9,9 % 1,8 % Sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling Sector Fietsen 4.29. 4.425. 2.687. 2.77. 2.878.667 3,9 % -32,9 % 48.89. 3.482. 18.65. 37.888. 37.922.,1 % -21,1 % Subtotaal 1.192.254. 995.487. 1.12.243. 1.223.489. 1.1.176.667-1,1 % -7,7 % Bron: FOD Economie, btw-aangiftes ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 49

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 6. RENDEMENT Het behalen van een voldoende rendement is noodzakelijk opdat in de FEDERAUTO-sectoren de nodige investeringen worden gedaan, die op hun beurt weer de noodzakelijke werkgelegenheid creëren. Daarom onderzoeken we hieronder hoe de rendabiliteit in de FEDERAUTO-sectoren geëvolueerd is in de periode 27-211 aan de hand van twee indicatoren die door de Balanscentrale van de NBB werden opgesteld. Deze indicatoren zijn enkel beschikbaar voor een beperkt aantal - zij het belangrijke - sectoren van FEDERAUTO. Rendement van het eigen vermogen na belastingen Het rendement van het eigen vermogen na belastingen geeft een indicatie van de opbrengst van de belegging van de aandeelhouders. In de beschikbare FEDERAUTO-sectoren bedroeg het in de periode 27-211 gemiddeld 7,5 %. Het jaar 27 was in alle beschikbare subsectoren een sterk jaar (gemiddeld 8,5 %) in tegenstelling tot de crisisjaren 28 en 29 waar het rendement van het eigen vermogen na belastingen slechts 6,7 % bedroeg. In 21 is er terug een stijging tot 8, %, gevolgd door een lichte daling in 211 tot gemiddeld 7,6 %. In 211 is er alleen een stijging op te tekenen voor het rendement van Handel in onderdelen en accessoires van auto s. In vergelijking met 27 ligt het rendement van het eigen vermogen na belastingen wel gemiddeld 1,6 % lager in 211. Figuur 19 Rendement van het eigen vermogen 9, 8,5 8,8 % 8,6 % 8,5 % 8,2 % 8,5 % 8, 7,5 7, 6,5 8,1 % 7, % 6,8 % 6,8 % 6,9 % 6,7 % 6,7 % 6,5 % 6,6 % 8, % 7,9 % 7,6 % 7,6 % 7,6 % 7,4 % 6, 5,5 5, 27 28 29 21 211 Onderhoud en reparatie van auto s Handel in auto s Handel in onderdelen en accessoires van auto s Verkoop en reparatie van auto s en motorrijwielen, verkoop van motorbrandstoffen Bron: NBB Balanscentrale 5

Brutoverkoopmarge De brutoverkoopmarge geeft aan hoe groot het brutobedrijfsresultaat is in verhouding tot de omzet en is een van de meest gebruikte rendabiliteitsratio s. Het bepaalt hoeveel euro bedrijfsresultaat er overgehouden wordt per 1 euro omzet zonder rekening te houden met de niet-kaskosten (afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen). De brutoverkoopmarge lag in de periode 27-211 gemiddeld slechts rond 3,5 % in de beschikbare FEDERAUTO-sectoren, waarbij net als bij het rendement van het eigen vermogen 27 de beste cijfers kon voorleggen. Opnieuw ligt de brutomarge in 211 lager dan in 27 (-5,4 %) en is er een lichte stijging in het jaar 21 ten opzichte van 28-29. De brutoverkoopsmarge in de handel in auto s is erg beperkt (gemiddeld 2,8 %), terwijl bij Onderhoud en reparatie van auto s en Handel in onderdelen betere brutoverkoopsmarges gehaald worden. Figuur 2 Brutoverkoopmarge 7% 6% 6,2 % 5,4 % 5,9 % 5,5 % 5,7 % 5,6 % 5% 4,7 % 5,2 % 5,6 % 5,4 % 4% 3,7 % 3,4 % 3,4 % 3,6 % 5,6 % 3% 2,9 % 2,6 % 2,6 % 2,9 % 2,8 % 2% 1% % 25 26 27 28 29 Onderhoud en reparatie van auto s Handel in auto s Handel in onderdelen en accessoires van auto s Totaal Bron: NBB Balanscentrale ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 51

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 7. FISCALE EN PARAFISCALE BIJDRAGEN Eerder vermeldden we dat de FEDERAUTO-sectoren 89.341 werknemers tewerk stellen. Op de beroepsinkomsten van deze werknemers wordt er bedrijfsvoorheffing ingehouden en doorgestort naar de staat en daarnaast wordt er op de brutolonen ook nog werkgeversbijdragen voor de RSZ aangerekend. De directe werkgelegenheid in de FEDERAUTO-sectoren leverde in 211 zowat 492 miljoen EUR bedrijfsvoorheffing op en 954 miljoen EUR aan patronale bijdragen. In vergelijking met 27 zijn de bedrijfsvoorheffing en de patronale RSZ-bijdragen met +1 % toegenomen. Figuur 21 3. 25. 246.251 Bedrijfsvoorheffing 262.844 256.729 256.985 277.127 2. 15. 156.834 158.992 157.3 138.747 168.449 1. 5. Sector Land- en Tuinbouw Sector Onderdelen-Uitrusting 3.7 31.132 3.754 3.864 32.773 11.3 27 28 29 21 211 Sector Mobiliteit 12.321 12.12 12.42 13.3 Sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling Bron: Bureau Van Dijk, Belfirst Figuur 22 6. 5. 4 528.137 Werkgeversbijdragen RSZ 556.961 562.125 556.87 584.92 3. 251.964 258.259 234.36 252.727 274.358 2. 1. Sector Land- en Tuinbouw Sector Onderdelen-Uitrusting 54.64 58.22 58.491 58.136 59.151 28.66 51.3 3.928 31.932 33.384 26 27 28 29 21 Sector Mobiliteit Sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling Bron: Bureau Van Dijk, Belfirst 52

Naast deze parafiscale bijdragen vanuit de FEDERAUTO-sectoren, komen er nog fiscale bijdragen bovenop door de belastingen die er op het resultaat worden geheven. In 211 bedroegen deze voor alle subsectoren samen 267 miljoen EUR, waardoor ze -14,5 % lager lagen dan in 27. Het is duidelijk dat de belastingen op het resultaat de meer volatiele inkomstenstroom is voor de staat vanuit de FEDERAUTO-sectoren. Figuur 23 Belastingen op het resultaat 15. 144.169 126.55 12. 131.834 97.336 114.343 124.764 9. 95.116 63.558 92.22 6. 3. Sector Land- en Tuinbouw Sector Onderdelen-Uitrusting 52.79 26.76 13.29 8.12 8.24 8.887 9.146 9.12 6.467 4.997 6.672 27 28 29 21 211 Sector Mobiliteit Sector Burgerlijke Bouwkunde en Goederenbehandeling Bron: Bureau Van Dijk, Belfirst In totaal leverden de FEDERAUTO-sectoren in 211 samen zowat 1,71 miljard EUR aan fiscale en parafiscale bijdragen aan de samenleving. De sector Mobiliteit neemt het leeuwendeel van deze bijdragen voor zich (58 %), gevolgd door de sector Onderdelen-Uitrusting met 33 %. ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 53

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 8. INSCHRIJVINGEN VOERTUIGEN 211 was een recordjaar voor de inschrijvingen van voertuigen met niet minder dan 8 % meer inschrijvingen dan in 21, waar de inschrijvingen ook al met +6 % waren toegenomen. In 212 vond er dan weer een sterke daling plaats (-8 %) waardoor de inschrijvingen weer in lijn zijn met voorgaande jaren (uitgenomen 211). In 212 was er vooral een afname in nieuwe personenwagens (-15, %) en in nieuwe bedrijfsvoertuigen (-11,5 %). Daarnaast was er ook een daling in inschrijvingen van tweedehands personenwagens (-2,5 %) en tweedehands bedrijfsvoertuigen (-4,3 %), maar deze afname was minder uitgesproken dan voor nieuwe wagens. Dit is mogelijk het gevolg van de afschaffing van de federale korting op nieuwe wagens met een lage CO 2 -uitstoot vanaf 1 januari 212. Hierdoor was er een toeloop op nieuwe wagens tijdens 211 en werden een deel van de geplande verkopen voor 212 al in 211 gerealiseerd. Daarnaast was er ook de invoering van de bijkomende belasting op bedrijfswagens tijdens het jaar 212. Over de gehele periode 28-212 noteren we een toename van het aantal inschrijvingen voor tweedehandswagens: personenwagens +11,4 % en bedrijfswagens +17,4 %. Daarnaast noteren we een afname van inschrijvingen van nieuwe wagens (personenwagens -9,2 % en bedrijfswagens -18,2 %). Figuur 24 Inschrijvingen van nieuwe en tweedehandsvoertuigen 1.6. 1.353.21 1.38.38 1.381.375 1.495.286 1.377.615 1.4. 1.2. 81.524 85.713 91.92 99.937 95.681 1.. 653.19 681.766 676.572 745.858 727.43 8. 6. 78.35 6.639 61.222 72.19 63.82 4. 2. 54.542 479.92 551.661 577.382 49.711 28 29 21 211 212 Nieuwe personenwagens en wagens voor dubbelgebruik Nieuwe bedrijfsvoertuigen Tweedehands personenwagens Tweedehands bedrijfsvoertuigen Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer 54

De evolutie van het aantal inschrijvingen van nieuwe personenwagens per gewest leert dat de afname van het aantal inschrijvingen in 212 het sterkst was in Wallonië (-25, %), gevolgd door Vlaanderen (-11,5 %) en Brussel (-6,5 %). Over de volledige periode 28-212 was de afname sterker in Brussel (-14,9 %) en in Wallonië (-13, %) dan in Vlaanderen (-5,3 %). Het relatief aandeel van Vlaanderen in het aantal nieuwe inschrijvingen steeg bijgevolg licht van 53,3 % in 28 tot 55,6 % in 212. Figuur 25 Inschrijvingen van nieuwe personenwagens en wagens voor dubbelgebruik per gewest 6. 54.542 479.92 551.661 577.382 49.711 5. 154.41 176.59 179.243 4. 149.435 134.394 3. 288.85 252.1 286.285 38.26 272.712 2. 1. 98.56 78.475 88.77 89.247 83.439 28 29 21 211 212 Vlaanderen Wallonië Brussel Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 55

ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 9. PRIJSEVOLUTIES IN DE AUTOMOBIELSECTOR Indexcijfer aankoop nieuwe wagens De onderstaande figuur geeft de evolutie weer van de prijs van nieuwe wagens over de voorbije 5 jaar en dit in vergelijking met de algemene inflatie, meer bepaald de consumptieprijsindex. Hieruit blijkt duidelijk dat de algemene prijsindex veel sneller gestegen is dan de prijsindex voor de aankoop van nieuwe wagens. Terwijl de algemene prijsindex met +8,7 % gestegen is tussen 28 en 212, liggen de prijzen voor de aankoop van nieuwe wagens slechts +1,4 % hoger. De enorme prijsconcurrentie tussen de verschillende constructeurs zorgt er dus voor dat de prijzen van nieuwe wagens amper gestegen zijn. In 212 is er zelfs een daling te noteren voor de prijzen van nieuwe wagens, van gemiddeld -,3 %, terwijl het algemene prijsniveau 2,8 % hoger lag dan in 211. Figuur 26 Indexcijfer nieuwe wagens vs. algemeen indexcijfer 121,5 12 117,71 115 11 111,32 111,26 113,69 15 13,87 14,44 14,85 15,67 15,31 1 95 28 29 21 211 212 Algemene prijsindex Prijsindex aankoop nieuwe wagens Bron: FOD Economie, 24=1 Kosten voor het gebruik van wagens Een tweede grote uitgavenpost voor gezinnen op het vlak van de mobiliteit, is deze met betrekking tot de kosten voor het gebruik van wagens. Deze gebruikskosten zijn zeer gedetailleerd. De belangrijkste subrubrieken worden hierna in tabel 6 weergegeven. 56

Tabel 6: Evolutie van de kosten voor het gebruik van privévoertuigen Bron: FOD Economie, 24=1 28 29 21 211 212 212 vs 211 212 vs 28 Delen en Toebehoren 15,3 18,4 18,8 11,2 112,2 1,8 % 6,6 % Banden 95,2 94,8 91,6 91,3 92,9 1,7 % -2,5 % Ruitenwisser 16,7 11,2 114, 117,1 119,4 2, % 11,9 % Autobatterij 119, 127,3 129,6 132,2 134,3 1,6 % 12,9 % Onderhoud en Reparatie 118,6 124,9 13,1 135,1 138,3 2,3 % 16,6 % Garagetarief 118, 123,9 127,9 132,6 136,1 2,6 % 15,3 % Vervangen remblokjes 113,2 117,8 122,3 127,3 128,2,7 % 13,3 % Olie verversen 124,6 133,1 14,6 146,3 151,4 3,5 % 21,5 % Abonnement pechverhelping 119, 123,6 126, 129,3 132,5 2,5 % 11,3 % Brandstoffen 136, 114,6 131,7 152,3 162,3 6,5 % 19,4 % Eurosuper 128,5 114,2 127,1 14,8 149,9 6,5 % 16,6 % Andere diensten Diesel 143,4 114,3 135,2 163,7 174,4 6,5 % 21,6 % Autoverzekering BA 111,9 11,5 11,9 111,3 112,7 1,3 %,7 % Autokeuring 1, 1, 19, 113,5 119,6 5,3 % 19,6 % Huur garage 115,4 119,6 122,9 126,6 129,3 2,1 % 12,1 % Verkeersbelasting 89,6 91,1 91,9 93,5 95,3 1,9 % 6,4 % TOTAAL 122,4 113,7 123,9 136,2 142,5 4,6 % 16,4 % De kosten van het gebruik voor privévoertuigen stegen over de periode 28-212 met +16,4 %. Hierna bestuderen we de evolutie van de verschillende subrubrieken van de kosten voor het gebruik van wagens. We stellen vast dat in de periode 28-212 de grootste stijging van de prijsindex te noteren valt bij de aankoop van diesel en meer algemeen bij de categorie brandstoffen. De prijsindex hiervan steeg de voorbije 5 jaar met bijna +2 %. De stijging van de totale index in 212 (+4,6 %) is ook in belangrijke mate gedreven door de stijging van de brandstofprijs (+6,5 %). Daarnaast steeg tijdens de voorbije 5 jaar ook de prijs van autobatterijen aanzienlijk (+12,9 %). Dit is een gevolg van de sterk gestegen prijs van lood dat 72 tot 78 % van het gewicht van een batterij uitmaakt. Het is dan ook niet verwonderlijk dat dergelijke prijsverhoging van de voornaamste grondstof van de batterij, werd doorgerekend aan de gebruiker. Ook het onderhoud en reparatie van de wagen is een stuk duurder geworden (+16,6 %) ten opzichte van 28. Vooral het verversen van de olie van een wagen is met +21,5 % een pak duurder geworden ten opzichte van 28. Voor de andere diensten uit de subgroep onderhoud en reparatie stegen de prijsindexen over de periode 28-212 met +11 % à +15 %. De reden hiervoor is dat de loonkosten een belangrijk deel van de kosten vertegenwoordigen. De loonkosten zijn de voorbije jaren gestegen als gevolg van loonsverhogingen en indexeringen. Daarnaast stegen ook de werkgeverslasten. We blijven echter benadrukken dat de prijzen voor onderhoud en reparatie in België nog steeds lager liggen dan in de ons omringende landen. Tot slot kende ook het tarief voor een autokeuring, evenals de huur van een garage of in mindere mate de verkeersbelasting, een belangrijke stijging in de periode 28-212. Er is maar één subrubriek waar we een verlaging noteren van het indexcijfer over de periode 28-212. Het betreft de subrubriek banden waar de prijsindex daalde met -2,5 %. Dit is nog te wijten aan een prijzenoorlog die zich in de periode 26-21 heeft voorgedaan in de bandensector. In 212 was er wel een lichte stijging van het indexcijfer ten opzichte van 211. ACTIVITEITENVERSLAG FEDERAUTO 212 57