/ 30 / Creatief omgaan met schaarse ruimte

/ 30 / Creatief omgaan met schaarse ruimte

Rozemie Claeys en Greet De Roey projectleiders AG VESPA

1. AFBAKENING ONDERZOEK 2. VERDICHTINGSSTRATEGIEËN 3. VASTSTELLINGEN

1 AFBAKENING ONDERZOEK SLIM VERDICHTEN

HET ONDERZOEK Beperkte ruimte voor ontwikkelingen in Vlaanderen geeft aanleiding tot slim ruimtegebruik? onderzoek naar verdichtingsmogelijkheden in steden ook relevant voor gemeenten

HET ONDERZOEK Uitgangspunten Vaststellingen Vlaamse steden groeien De ruimte is schaars en slimme oplossingen zijn nodig Verwachte groei is zeer divers in aantal en samenstelling Door herstructurering / fusies van diensten zijn er wel mogelijkheden Centrum stedelijk is slim ruimtegebruik evidenter Nood aan meer en gedifferentieerde Nood aan voorzieningen voorzieningen Niet overal even goed in beeld Wijzigende maatschappelijke Vaak vraag voor gewijzigde behoeften: onderwijs, zorg, sport, spreiding cultuur, Verschuivende noden Variatie van noden in de tijd Beperkte middelen van privé én overheid Creatieve financiering, subsidiëring en samenwerkingen worden gezocht

ONDERZOEKSMETHODIEK

MATRIX VAN PROJECTEN

2 VERDICHTINGSSTRATEGIEËN

STRATEGIE 1 _ STAPELEN

STAPELEN _ CASES

STAPELEN _ CASES Gent Keizerspoort Stadspoort Ledeberg Strategische herschikking Aldi met onder parkeren en boven wonen Hogere bebouwing door financiële impact

STAPELEN _ CASES VGC Kinderdagverblijf De Zinnekes Laken Kinderdagverblijf op dak school 1 bouwheer & architect, 2 programma s, 2 subsidies Op zoek naar max nut van site Speelplaats <> dak brand/buitenruimte

STRATEGIE 2 _ COMBINEREN

STRATEGIE 3 _ DELEN

DELEN COMBINEREN _ CASES

DELEN COMBINEREN _ CASES Brugge Sint Lodewijkscollege Open school mét visie; trefpunt voor sport, cultuur, reflectie en wetenschap Multifunctioneel gebruik sporthal anders georganiseerd Vlaamse subsidie sportvloer Overeenkomst stad

DELEN COMBINEREN _ CASES Antwerpen Brede school Het Keerpunt Eén grote bezieler wil 24h/24h gebruik Subsidie vr elektrische sloten School coördineert alles via onthaal Huur inkomst vr school

STRATEGIE 4 _ HERGEBRUIK

HERGEBRUIK _ CASES

HERGEBRUIK _ CASES Oostende Postgebouw en Casino Zware restauratiedossiers met vele voorwaarden Voorwaarden erfgoed wegen financieel zwaar Stad verkoopt ander patrimonium ter compensatie

HERGEBRUIK _ CASES Leuven Redemptoristen Kerk beschermd tijdens proces Moeilijke sturing op keuze architect Kerk moet bezinning houden Erfgoed als sector

STRATEGIE 5 _ TIJDELIJK GEBRUIK

TIJDELIJK GEBRUIK _ CASES

TIJDELIJK GEBRUIK _ CASES Mechelen Pop-up stores Mest Continuïteit winkelparcours Kort opzegbaar contract Leegstandsheffing wordt slechts tijdelijk opgeheven Speculatie wordt uitgesloten Experiment kent succes

TIJDELIJK GEBRUIK _ CASES Vilvoorde - Watersite Tijdelijk Anders Bestemmen Diverse kleinschalige initiatieven voor wachtende gronden en panden in kader van de reconversie van het hele gebied

STRATEGIE 6_STEDELIJKE HERVERKAVELING

STEDELIJKE HERVERKAVELING _ CASES

STEDELIJKE HERVERKAVELING _ CASES Turnhout Innovatiepool Stationsomgeving Dienst economie levert inhoud voor innovatieve ontwikkeling (subsidie) Stad koopt zich in Grondbank in nv (pps) + grondenruil Masterplan op globale site

STEDELIJKE HERVERKAVELING _ CASES Aalst Reconversie Tuperwaresite Nieuw woningaanbod creëert bijkomende behoefte aan publieke diensten Publieke (gesubsidieerde) functies kunnen niet privaat ontwikkeld worden

3 VASTSTELLINGEN

1. SCHAARSE RUIMTE, GROEIENDE STEDEN Grote diversiteit tussen steden zowel ruimtelijk als demografisch; er is geen eenduidige evolutie Kernversterking is overal een feit Noordpark Het Laere Roeselare Parkuitbreiding ifv hogere densiteit

2. REGIE VAN DE RUIMTE ruimte in Vlaanderen is beperkt. ruimte komt vrij door fusies en reorganisaties van grote instellingen: ziekenhuizen, scholengroepen, militaire gebouwen, religieuze infrastructuur maatwerk is essentieel: Sterke regierol of charismatisch persoon met mandaat en met visie Actieve stedenbouw via diverse samenwerkingsvormen. Oude Gevangenis Hasselt Herbestemming tot universiteit

3. STUREN OP PROGRAMMA Vaak is er zicht op toekomstprojecties of wijzigende behoeften binnen sectoren, maar een sectoroverschrijdend overzicht is beperkt. Sturen op (publieke) programmabehoefte blijft moeilijk in private projecten Opleggen stedenbouwkundige last ifv publiek belang (openbaar domein, programma) is afhankelijk van onderhandelingscapaciteit van de lokale overheid omwille van gebrek juridisch kader. Speelpleinstraat - Antwerpen Kribbe en stelplaats stad

4. GEPAST INSTRUMENTARIUM Instrumenten op maat van project en ambitie? Hoogbouwnota Gabarietenplan Masterplan RUP blijkt vaak enige troef als sturingsmogelijkheid zonder grondpositie. Grondruil nv, AG, Tijdelijke bezettingen RUP Pierre Corneliskaai Aalst

5. ERFGOED, LAST EN LUST Historisch erfgoed is een belangrijke troef en een meerwaarde voor projecten Eindadvies erfgoed moet resultante zijn van het proces. Hergebruik is beste garantie op bewaring. Toekomstgericht herbestemmen = evenwicht tussen erfgoed, duurzaamheid en financiële haalbaarheid Aandacht voor beheer en onderhoud Casino Kursaal Oostende Beheer na renovatie en interieur

6. SUBSIDIËRING Gedeeld ruimtegebruik <> sectorale subsidies Subsidies worden (meestal) gekoppeld aan dienstverlener > ontwikkelaar moet prefinancieren Kleine subsidies kunnen een groot verschil maken De subsidievoorwaarden zijn legislatuuroverschrijdend en verankeren het ambitieniveau van het project Sint Lodewijkscollege- Sportvloer Brugge

TIJDELIJK GEBRUIK tijdelijk anders bestemmen wachtende gronden Eva Fonteyn projectcoördinator Watersite - Vilvoorde

Watersite, een nieuw stadsdeel 40

41

Wachtende terreinen 42

Potenties om wachtende gebouwen en terreinen positief in te zetten 43

44

DOELSTELLING Tijdelijk anders bestemmen TAB TAB moet de positieve beeldvorming van Vilvoorde en in het bijzonder de stadsvernieuwing aan het water in Vilvoorde mee vormgeven. Dit moet zorgen voor draagvlak van het globale project bij omwonenden, Vilvoordenaars en binnen de ruime regio. Gezien de aanpak en de omvang van het globale Watersite-project is hierbij ruimte voor experiment. De wachtende terreinen en gebouwen moet mee de identiteit geven aan dit nieuwe stadsdeel, mensen goesting geeft om hier te komen wonen of hier te vertoeven en onderdeel wordt van een samenlevingsopbouwverhaal in dit nieuwe stadsdeel. 45

Vandaag : Complexe woonomgeving in verandering 46

Plek 322 zomer 2012 47

Zomer van Broek 2013 De Loods 48

Zomer van Broek 2013 De Loods 49

Ontwerp tijdelijke invulling omgeving Loods Studio Surplus 50

Realisaties Studio Surplus in opdracht van Vilvoorde Development / stad loopparcour Herdenkingsmuur WOI Kleurrijke vlaggen Mythes rond de Zenne 51

Realisaties Studio Surplus in opdracht van VD en stad 52

Weldra. 53

Ontwerp tijdelijke invulling Mottay Pissart Studio Surplus 54

Ontwerp tijdelijke invulling site Euroblan Studio Surplus 55

Meer Info www.vilvoorde.be www.4fonteinen.be www.studio-surplus.com 56

HERGEBRUIK ERFGOED cultuurcentrum de Grote Post Martine Meire beleidscoördinator cultuur Oostende

Renovatie en restauratie van postgebouw tot cultuurcentrum De Grote Post 58

Voorgeschiedenis Gaston Eysselinck ontwerpt het naoorlogse postgebouw, zelfde locatie als Postgebouw uit 1905 dat werd afgebroken na WO II Opening in 1953 Erkend als monument op 22/09/1981 Sorteercentrum verhuisde in 1995 In 1999 verdween ook de loketfunctie Het gebouw staat leeg /occasioneel gebruik door TAZ en door 2003 Beaufort Aangekocht door de Stad in 2005 59

60

Wat aan te vangen met dit gebouw? Museum voor Architectuur Triptiekproject : hotel Museum en Cultuurcentrum Cultuurcentrum 61

Legitieme vraag van de inwoners Cultuurraad : in witboek opgenomen : eis om een cultuurcentrum klasse A te hebben Amateurtoneelverenigingen : vraag naar kleine, goed uitgeruste toneelzaal 62

63

Kostprijs Totale kostprijs: 26 miljoen euro Subsidie Vlaanderen : Onroerend Erfgoed 9,1 miljoen euro Subsidie Vlaanderen Grootschalige culturele infrastructuur : 3 miljoen euro 64

Succesfactoren geslaagde herbestemming Selectie van het architectenbureau via internationale architectuurwedstrijd (algemene offertevraag binnen kader Wet op overheidsopdrachten) Marc Dubois als expert over architectuur van Eysselinck in de jury Onroerend Erfgoed als waarnemer Bij selectie nadruk op inherente kwaliteiten van de architectuur van Eysselinck; hoge kwaliteitseisen gesteld aan nieuwe architectuuringrepen B-architecten zijn als ontwerpers aangesteld 65

Succesfactoren geslaagde herbestemming Participatie - cultuursector : via hoorzitting keuze naam, bepaling programma van eisen - cultuurpartners : TAZ en Vrijstaat O. opmaak gedetailleerd plan van eisen Informatie - werfbezoeken - bezoeken door buurtbewoners - informatiesessies - bevraging doelgroep (personen met een handicap) 66

Succesfactoren geslaagde herbestemming Coördinatie : - strakke regie van de voorbereidende en werfvergaderingen - projectmanagementbureau Bopro als neutrale partij Specialisatie : - heel deskundig studiebureau renovatie - adviezen gespecialiseerde instellingen - directe communicatie met Onroerend Erfgoed 67

68

69

Contactgegevens rozemie.claeys@vespa.antwerpen.be greet.deroey@vespa.antwerpen.be eva.fonteyn@vilvoorde.be martine.meire@oostende.be 70

Download de hand-outs van deze presentatie vanaf maandag 20 oktober op www.trefdag.be.