Cursus Bedrijfseconomie 2 IBK2BEC20 1 Programma Kostenverbijzondering (Hfdst. 8) Verdeling indirecte kosten Vijf methoden (ABC volgende week) Opgaven deel 8.2 t/m 8.10 2 1
Kostenverbijzondering de primitieve (of enkelvoudige) opslagmethode de verfijnde (of meervoudige) opslagmethode de equivalentiecijfermethode de kostenplaatsmethode activity based costing 3 Verdeling van kosten Homegene massaproductie > delingscalculatie Heterogene productie > kosten verdelen Arbeidsuren per product x uurtarief Aantal grondstoffen per product x prijs per kg/m2 Aantal bewerkingsuren x bewerkingstarief Verdelen van de indirecte kosten 4 2
Verdeling van kosten Materiaal Lonen Direct KOSTPRIJS A B C D Inkoop Huisvesting Magazijn Energie Toeslagen / pro rata 5 Direct of indirect Eenvoudig en lastig 3
Kostenstroom in een fabriek 7 Meten is weten 8 4
Primitieve opslag methode Eén opslagtarief Basis opslagtarief: Directe Materialen Directe Lonen Totale indirecte kosten 9 Primitieve opslagmethode Totaal directe grondstoffenverbruik 90.000 Totaal directe loonkosten 60.000 ------------ Totaal directe kosten 150.000 Totaal indirecte kosten 18.000 ------------ Totale kosten 168.000 Opslag % opslag van grondstoffen = (18.000 / 90.000) x 100% = 20% Opslag % opslag van loonkosten = (18.000 / 60.000) x 100% = 30% Opslag % opslag van totale dir.kn. = (18.000 / 150.000) x 100% = 12% 10 5
Primitieve opslagmethode Directe grondstofkosten 120 en loonkosten 80. DEKKING (voorcalculatie) Directe grondstofkosten 120 Directe loonkosten 80 -------- Totale directe kosten 200 Opslag van grondstoffen 20% 24 Opslag van loonkosten 30% 24 Opslag van directe kosten 12% 24 Kostprijs is in alle gevallen 224 11 Primitieve opslagmethode Directe grondstofkosten 125 en loonkosten 75. DEKKING (voorcalculatie) Directe grondstofkosten 125 Directe loonkosten 75 -------- Totale directe kosten 200 (ONGEWIJZIGD) Opslag van grondstoffen 20% 25,00 Opslag van loonkosten 30% 22,50 Opslag van directe kosten 12% 24,00 Kostprijs is respectievelijk 225,00 222,50 en 224,00 12 6
Opgaven 8.2 (in les) 8.3 (in les) 8.4 (buiten les; lijkt op 8.3) 13 Verfijnde opslagmethode Meerdere productieprocessen Relatief hoge indirecte kosten Meerdere opslagtarieven Samenhang tussen indirecte en directe kosten 14 7
Verfijnde opslagmethode Direct materiaalverbruik 400.000 Directe loonkosten 600.000 -------------- Totaal directe kosten 1.000.000 Indirecte kosten 200.000 -------------- Totale kosten 1.200.000 Van de 200.000 indirecte kosten is de samenhang: 100.000 met materiaalverbruik opslag (100.000 / 400.000) x 100% = 25% 60.000 met loonkosten opslag ( 60.000 / 600.000) x 100% = 10% 40.000 met totale directe kn opslag ( 40.000 / 1.000.000 ) x 100% = 4% 15 Verfijnde opslagmethode Materiaalkosten 60 en Loonkosten 75 Direct materiaalverbruik 60,00 Directe loonkosten 75,00 ----------- Totale directe kosten 135,00 Opslag materiaalverbruik 25% x 60 15,00 Opslag loonkosten 10% x 75 7,50 Opslag totale direct kosten 4% x 135 5,40 ----------- Kostprijs 162,90 16 8
Opgave Geen opgave in opgavenboek Eigen opgave gemaakt 17 Kostenverbijzondering Indirecte kosten 1.420.000: 160.000 verband met direct materiaal 560.000 verband met direct loon 700.000 verband met totale directe kosten Direct loon 32.000 uur à 50 per uur Direct materiaal 100.000 kg à 4 per kg Bereken de opslagen voor indirecte kosten 18 9
Kostenverbijzondering - Opslag materiaal Direct Materiaal 100.000 kg x 4 = 400.000 (160.000 / 400.000) x 100% = 40% - Opslag loon Direct Loon 32.000 uur x 50 = 1.600.000 (560.000 / 1.600.000) x 100% = 35% - Opslag totaal direct (700.000 / 2.000.000) x 100% = 35% Direct loon 15 Direct materiaal 4,00 Bereken de kostprijs 19 Kostenverbijzondering Direct loon 15,00 Direct materiaal 4,00 ---------- Totaal direct 19,00 Opslag loon 35% 5,25 Opslag materiaal 40% 1,60 Opslag totaal direct 35% 6,65 ---------- Kostprijs 32,50 20 10
Equivalentiecijfermethode Onderhanden werk x% gereed Kosten materiaal. producten gereed + % producten materiaal gebruikt +/+ Kosten arbeid. producten gereed + % producten arbeid gebruikt Calculatie-eenheid grootte product totale indirecte fabricagekosten = fabricagekosten = prijs per m 2 m 2 A x aantal A + m 2 B x aantal B totale m 2 In kostprijs: gebruik m2 product A x prijs per m2 (calculatietarief) gebruik m2 product B x prijs per m2 21 Product Aantal Oppervlakte IN M2 Directe loonkosten Directe materiaal Mistral 1.100 0,5 9,60 2 Passat 650 0,8 9,60 3 Sirocco 1.300 1,5 9,60 4 Totale indirecte fabricagekosten 157.040 Eerst het calculatietarief bepalen volgens de equivalentiecijfermethode: Totaal m2 = 1.100 x 0,5m2 + 650 x 0,8 m2 + 1.300 x 1,5 m2 = 3.020 m2 Totale indirecte fabricagekosten 157.040 / 3.020 m2 = 52 per m2 Kostprijs Mistral 9,60 + 2,00 + 0,5 x 52 = 37,60 Kostprijs Passat 9,60 + 3,00 + 0,8 x 52 = 54,20 Kostprijs Sirocco 9,60 + 4,00 + 1,5 x 52 = 91,60 22 11
Opgaven 8.5 (in les) - let op: overige fabricage kosten van 1,40 beschouwen als directe kosten 8.6 (buiten les) 23 Kostenplaatsmethode Directe kosten verband <> Indirecte kosten Kostenplaatsmethode verband indirecte kosten en afdelingen waar kosten ontstaan Afdeling levert één soort prestatie Papieren boekhoudkundige kostenplaats Fysieke zelfstandige kostenplaats Ondersteunende diensten > hulpkostenplaats Fabricage en Verkoop > hoofdkostenplaats Hoofdkostenplaats belast door aan producten 24 12
Soorten kostenplaatsen Hulpkostenplaatsen Huisvesting ICT Inkoop Magazijn etc. Hoofdkostenplaatsen Fabricageafdeling Verkoopafdeling 25 Kostenallocatie hulpafdelingen 26 13
Kostenallocatie hulpafdelingen 27 Stap-voor-stap methode Directe kosten Indirecte kosten Doorbelasting hulpkn.plaats 1 Doorbelasting hulpkostenplaats 2 28 14
Voordeel kostenplaatsmethode Beter verband tussen indirecte kosten en waar die kosten ontstaan Afdelingsmanagers kunnen targets stellen en verschillen analyseren Bezettingsverschillen Prijsverschillen Efficiencyverschillen Analyse basis voor verbetering / hogere winst Plan Do Check - Act 29 Hulpkostenplaats Huisvesting Ondersteunende dienst Geen zelfstandige kostenplaats Boekhoudkundige kostenplaats Is onderdeel activiteit afdeling (bijv. Facilitair) Calculatietarief per m2 Doorbelasting op basis van gebruik aantal m2 van afdelingen 30 15
Voorbeeld Huisvesting Huisvesting heeft de volgende kosten: - afschrijvingen 75.200 - interest 29.800 - energie 36.000 - lonen 52.100 - diversen 22.900 -------------- Totaal 216.000 Gebruikte aantal m2: - afdeling Inkoop 200 m2 - afdeling Magazijn 700 m2 - afdeling Fabricage 2.500 m2 - afdeling Verkoop 600 m2 ------------- Totaal 4.000 m2 A. Bereken de kostprijs van een vierkante meter B. Bereken de doorbelasting van de afdeling Huisvesting 31 Voorbeeld Huisvesting Tarief Huisvesting: 216.000 / 4.000 m2 = 54 per m2 Doorbelasting (dekking) afdeling Huisvesting: Inkoop 200 x 54 = 10.800 Magazijn 700 x 54 = 37.800 Fabricage 2.500 x 54 = 135.000 Verkoop 600 x 54 = 32.400 ----------------- Totale dekking = 216.000 Indien werkelijke kosten hoger dan 216.000 dan verlies 32 16
Inkoop en Magazijn Ondersteunende afdelingen > hulpkostenplaats Eigen, eerstbelaste (of eerstverdeelde) kosten Én doorbelaste kosten, bijv. van Huisvesting Doorbelasting Inkoop: geleverde grondstoffen Doorbelasting magazijn: gebruikte ruimte of geleverde hoeveelheden 33 Voorbeeld Magazijn Eigen (eerstbelaste) kosten: Loon 169.200 Afschrijving en interest 67.200 Diversen 31.800 -------------- Totaal eerstbelast 268.200 Doorbelast Huisvesting 49.800 -------------- Totale kosten magazijn 318.000 Aantal begrote af te leveren grondstoffen: 120.000 kg Dekking magazijnkosten per kg: 318.000 / 120.000 kg = 2,65 per kg 34 17
Hoofdkostenplaats Fabricage Bewerking naar eindproduct Eerstbelaste kosten Doorbelaste kosten van diverse afdelingen Doorbelasting alle kosten naar producten Tarief op basis voorcalculatie Tarief is meestal machine-uurtarief 35 Voorbeeld machine-uurtarief Eerstbelaste kosten Fabricage 253.600 Doorbelast Huisvesting 15.200 Doorbelast Inkoop 9.800 Doorbelast Magazijn 13.000 -------------- Totale kosten 291.600 Totaal aantal machine-uren: 4.200 uur Tarief per machine-uur: 291.600 / 4.200 uur = 69,43 Per product 0,2 machine-uren dan 0,2 x 69,43 = 13,89 in de kostprijs van het product. 36 18
Verfijning machine-uurtarief Totaal Constant Variabel Eerstbelaste kosten 253.600 73.800 179.800 Doorbelaste kosten 38.000 12.000 26.000 Totaal 291.600 85.800 205.800 Normale productie 3.900 stuks Verwachte werkelijke productie 4.200 stuks Toepassen formule C/N + V/W: 85.800 + 205.800 = 22 + 49 = 71 3.900 4.200 37 Opgaven 8.7 (in les) 8.8 (in les) 38 19
Hoofdkostenplaats Verkoop Eigen kosten: Verpakkingskosten Reclame- en marketingkosten Loonkosten Doorbelaste kosten andere afdelingen Tarief meestal % van omzet Stel kosten 300.000 en omzet 5.000.000 Tarief is ( 300.000 / 5.000.000) x 100% Tarief is 6% van omzet 39 Kostenverdeel- en dekkingstaat Eén overzicht met Alle kostensoorten Kosten per kostensoort Eerstbelaste kosten per afdeling Doorbelasting / Dekking per afdeling Resultaat per afdeling Pagina 102 t/m 107 Brugboek Bedrijfseconomie 40 20
Doorbelasting aan producten 1. De directe grondstofkosten 2. De directe arbeidskosten 3. De directe machine-uren aantal uren x tarief ---------------------------------------------------------------- Fabricage kostprijs 4. Directe verkoopkosten 5. Indirecte verkoopkosten % van omzet ---------------------------------------------------------------- Commerciële kostprijs 41 8.9 (in les) Opgave 42 21
Resultaten afdelingen In principe voorcalculatie <> nacalculatie Verschillen t.o.v. de verwachtingen Bezettings-, Efficiency- en Prijsresultaten Eerstebelaste + Doorbelaste kosten -/- Dekking = Kostenplaatsresultaat Dekking = aantal prestaties x standaard (voorcalculatorisch) tarief Totaal indirecte eerstverdeelde kosten -/- Doorbelast aan producten = Totaalresultaat Pagina 110 Brugboek Bedrijfseconomie 43 Opgaven 8.10 t/m 8.13 (buiten les week 7) 44 22
Activity based costing Traditioneel > (hulp)kostenplaatsen ABC > activiteiten 45 Voor- en nadelen ABC Nauwkeuriger Beter beoordelen winstgevendheid processen Beter beoordelen winstgevendheid producten, diensten en klanten Beter bepalen prijzen assortiment Nadelen: duurder en complexer 46 23
Noodzaak nauwkeurigheid Beperkte indirecte kosten + / + Instelkosten, planning, controle 47 ABC Geen vraag: Naar welke kostenplaatsen doorbelasten Maar. Welke activiteiten worden verricht, voor wat en hoeveel bedragen de kosten? 48 24
Opzetten ABC-systeem 1) Interviews en meten 2) Activiteitenlijst met inzet mens en middelen 3) Activiteiten en kosten koppelen aan hoofdactiviteiten 4) Hoofdactiviteiten doorbelasten aan producten, diensten en klanten 49 Verdeling kosten aan activiteiten 50 25
Kostenveroorzakers of Cost drivers (Hoofd)activiteit Productseries verwerken Machines instellen Producten ondersteunen Machines gebruiken Overwerkvergoeding betalen Kostenveroorzaker Productieseries Insteluren Aantal producten Machine-uren Loon voor arbeid 51 Tarief kostenveroorzakers 52 26
Doorbelasting aan producten Directe grondstof- en loonkosten Doorbelasting indirect via ABC-methode Tarief kostenveroorzaker insteluren per uur 42 Product Blauwe Pen gebruikt 50 insteluren 50 insteluren x 42 = 2.100 Er worden 50.000 blauwe pennen gemaakt Per Blauwe Pen 2.100 / 50.000 = 0,042 Vervolgens zelfde voor overige cost drivers 53 Schema ABC-methodiek PDF-bestand per e-mail 54 27
Opgaven 8.14 t/m 8.16 (buiten les week 7) Eigen opgave 55 Activity Based Costing Direct loon 45,00 Direct materiaal 50,00 Hoofdactiviteit Costdriver - machines gebruiken 240.000 48.000 machine-uren - machines instellen 80.000 4.000 insteluren Product Knopendoos gebruikt 2.000 machine-uren en 100 insteluren. Er worden 1.200 Knopendozen gefabriceerd. Bereken de kostprijs voor één product Knopendoos 56 28
Hoofdactiviteit Costdriver - machines gebruiken 240.000 48.000 machine-uren - machines instellen 80.000 4.000 insteluren Tarief machines gebruiken 240.000 / 48.000 = 5 per MU Tarief machines instellen 80.000 / 4.000 = 20 per IU Knopendoos 2.000 machine-uren x 5 = 10.000 Knopendoos 100 insteluren x 20 = 2.000 Knopendoos totaal 12.000 / 1.200 producten = 10 p.p Direct loon 45,00 Direct materiaal 50,00 Indirecte kosten 10,00 ---------- Kostprijs 105,00 57 Nauwkeurigheid systeem 58 29
Pindakaasuitsmeerbenadering Hanteert geen verschillende calculatietarieven. Houdt geen rekening met de oorzaak en gedrag van kosten. 59 Vragen 30
Huiswerk Opgaven 8.2 t/m 8.16 31