Blues in the Marshes Van maïsakker naar mierenblauwtjes

Vergelijkbare documenten
Blauwgrasland op reis voor pimpernelblauwtjes

Donker pimpernelblauwtje (Maculinea nausithous) H Status. 2. Kenschets. 3. Ecologische vereisten

Pimpernelblauwtje (Maculinea teleius) H1059

Lespakket: Blues in the Marshes. Lesmateriaal over het pimpernelblauwtje voor havo-vwo bovenbouw

Blauwtjes en mieren: maak van je vijanden zorgzame gastvrouwen

OVERLEVEN IN DE WEGBERM: HET DONKER PIMPERNELBLAUWTJE IN LIMBURG

Profielen Vlinders en Libellen van de Habitatrichtlijn Bijlage II

Van mais naar vochtig schraalland, de teletijdmachine van Blues in the marshes

Acuut bedreigde dagvlinders in Nederland

Vlijmens ven, Moerputten & Bossche Broek. De geschiedenis van een overstromingsvlakte in de Langstraat

Advies wegbermverlaging in Natura 2000 gebieden

Mierenwerkgroepexcursie in zuidwestelijk Noord-Brabant op 7 september 2013

Actie voor Pimpernelblauwtjes!

Op ontdekkingstocht in de blauwgraslanden

Het wel en wee van het gentiaanblauwtje in Kampina

Deze reacties nemen wij voor kennisgeving aan.

Stage- en afstudeerprojecten bij

Mededelingenblad van de Mierenwerkgroep Sectie Formicidae van de Nederlandse Entomologische Vereniging. Forum Formicidarum

Voortgang beschermingsplan gentiaanblauwtje 2004 en verfijning monitoring

Stage- en afstudeerprojecten bij

Stage- en afstudeerprojecten bij

Stage- en afstudeerprojecten bij

4 Vlinders Nina de Vries

Stage- en afstudeerprojecten bij

Stage- en afstudeerprojecten bij

WIJZIGING PARAGRAAF 2.1 MITIGATIE- EN COMPENSATIEPLAN

30 jaar CITES Sonja Van Tichelen European Regional Director. 3 maart 2014

Drukbegrazing en Chopperen als Alternatieven voor Plaggen van Natte heide

Stage- en afstudeerprojecten bij

Bedrijven & Biodiversiteit = 3!

The Alcon Blue is a characteristic species of wet heathland and. fen meadows where Gentiana pneumonanthe and the host ant

Januari Ma Di Wo Do Vr Za Zo. Vijf jaar campagne Tien voor 12! Met jaarkalender 2015

Stage- en afstudeerprojecten bij

ONTWERPBESLUIT VLIJMENS VEN, MOERPUTTEN & BOSSCHE BROEK

Blues in the Marshes. Vlijmens Ven, Moerputten en Bossche Broek. Layman s Report. Natte natuur, droge voeten Natte natuur, droge voeten

het inventariseren en monitoren van mieren (hymenoptera: formicidae)

Blues in the Marshes. Vlijmens Ven, Moerputten en Bossche Broek. Layman s Report. Natte natuur, droge voeten Wetlands and dry feet

Vlinders van de Habitatrichtlijn,

Heidebeheer en het Gentiaanblauwtje. Martin Scheper, Irma Wynhoff & Jan van der Made

Het Pimpernelblauwtje Lespakket: Blues in the Marshes

Kwestbaarheid van mieren voor brand

Effecten van verhoogde N- depositie op natuur: is herstel nog nodig? Roland Bobbink, Leon van den Berg, Hilde Tomassen, Maaike Weijters & Jan Roelofs

Stronk- en satermieren in het Eerder Achterbroek (Formicidae: Formica truncorum, F. exsecta, F. pressilabris)

Stage- en afstudeerprojecten bij

Springstaartgemeenschappen (Hexapoda: Collembola) als indicator voor blauwgraslandbodems rond de Moerputten

Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries,

Jinze Noordijk & André J. van Loon. Mieren in de Amsterdamse Waterleidingduinen voor en na de enorme groei van de damhertpopulatie

BMP Needse Achterveld 2006

Herstel leefgebied gentiaanblauwtje in Overijssel stageverslag

Dispersieproblemen bij planten

de springstaarten folsomides angularis en f. parvulus nieuw voor de nederlandse fauna (hexapoda: collembola: isotomidae)

Quagga s: droom of nachtmerrie? Miguel Dionisio Pires

Stage- en afstudeerprojecten bij

Achteruitgang loopkevers

Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen. Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis)

Natuur op bedrijventerreinen: onderzoek & praktijk

Stage- en afstudeerprojecten bij

Uitvoering herstelmaatregelen voor kommavlinder en bruine eikenpage in Overijssel [Voer de ondertitel in]

Visie ecologische structuur Honderdmorgensedijk 2, Vught

Zomertalingen in Afrika smoren gaar in hun eigen vet De Sahel: probleemgebied voor onze Afrikagangers

Bouwen aan vertrouwen: perspectief van de industrie

Sectie Infectieziekten

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

De bedreigde soorten van Staatsbosbeheer

Mededelingenblad van de Mierenwerkgroep Sectie Formicidae van de Nederlandse Entomologische Vereniging. Forum Formicidarum

Beschermingsplan Gentiaanblauwtje

OBN-onderzoek Randvoorwaarden voor het herstel van kenmerkende en bedreigde soorten in het natte zandlandschap

POH-GGZ, Jim van Os

Natura 2000-gebied Vlijmens Ven, Moerputten & Bossche Broek

Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice

Inhaalverslag Moerputten

Klimaatverandering en het verschuiven van soorten in Europa. Rob Bugter

Voortoets NB-wet Hondermorgense Dijk 2, Vught

De zaak Parnassia in Drenthe

De Moerputten. Wandelen. Hoog boven de witte waterlelies. Staatsbosbeheer, beheerseenheid De Meierij, Haanwijk 4a 5271 VG St.

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema

Schraal schraler schraalst

Starters in het bosonderzoek Gorik Verstraeten Bart Muys, Jakub Hlava, Kris Verheyen. Margot Vanhellemont. Inleiding

Advies voor herstel van natte heide in De Zoom

De nutriëntenbalans van droge

Schraal schraler schraalst

Met de Vlinderwerkgroep naar de Moerputten,

Drasland. Groot Wilnis-Vinkeveen

soort P T hok hok % opmerkingen

Kleine schorseneer aan het infuus voortgang herstelplan in Drenthe

Ruimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde

Beheeradvies zilveren maan Kaleweg

De grote vuurvlinder in Friesland. Bezoek en advies 2004

Mieren in het Nationaal Park Hoge Kempen: indicatoren voor stabiele milieus

Herintroductie in de praktijk. Soorten gaan achteruit. Soorten gaan achteruit. Herintroductie. Herintroductie

Agriculture and biodiversity

AdVISHE: Assessment of the Validation Status of Health- Economic Decision Models

De rode lijsten van Vlaanderen, Nederland en Nordrhein-Westfalen

Bodemmanipulatie bij natuurherstel: gebakken lucht of zinvolle aanvulling??

Zorgen om insecten. Insecten. Sinusbeheer Meanderend maaien voor insecten Alle kranten + tv kopten

Samenvatting MER Natuurontwikkeling Vlijmens Ven en Honderd Morgen

de ruige gaststeekmier MYRMICA HIRSUTA nieuw voor nederland (hymenoptera: formicidae)

Ontwerpbeheerplan Vlijmens Ven, Moerputten en Bossche Broek

HOWEST LIFELONG LEARNING TOEGEPASTE INFORMATICA

Transcriptie:

Blues in the Marshes Van maïsakker naar mierenblauwtjes Irma Wynhoff De Vlinderstichting Butterfly Conservation Europe www.bc-europe.eu

The Netherlands Life+ Blues in the Marshes

Pimpernelblauwtje in NL Rode Lijst status ernstig bedreigd, 1 enkele kleine (meta)populatie Habitat Junco-Molinion sterk achteruit gegaan in het verleden: van enkele 100.000 s naar slechts 100 ha Te weinig leefgebied Vlijmens Ven, Moerputten, Bossche Broek Schaminee et al. 2009, Van Swaay et al. 2011

Hoe groot is de populatie? Life+ Blues in the Marshes

Doel LIFE+ project Blues in the Marshes Meer Junco-Molinion van hoge kwaliteit voor meer pimpernelblauwtjes Kleinschalige habitat verbetering Grootschalige habitat ontwikkeling

Habitat ontwikkeling: grootschalig op grote afstand A B C Afgegraven in 2005 Afgegraven in 2007 + maaisel Afgegraven in 2011+ bekalking + maaisel A C B

Relaties Waardplanten Waardmieren Nectarbronnen Bloei Zaadproductie Kieming Vestiging Nestplaatsen Nestplaatsen zonder parasiet Voedsel Wynhoff et al. 2008, Van Langevelde & Wynhoff 2009, Wynhoff et al. 2011

Afgraven van fosfaatrijke bovengrond op 170ha Polen Klimkowska et al. 2007, 2010; Török et al. 2011

Invloed van afgraven en maaisel uitbrengen op herstel van vegetatie Life+ Blues in the Marshes

Grote pimpernel Klimkowska et al. 2007, 2010; Török et al. 2011, Van der Haas 2017

Andere plantensoorten Life+ Blues in the Marshes

Zwarte wegmier of moerassteekmier? Zwarte wegmier Moerassteekmier Op afgegraven gronden: grote kans op zwarte wegmier en kleine kans op knoopmieren

Blauwgrasland op reis Life+ Blues in the Marshes 3 m Verplaatste plaggen controles mierenbui sjes Vegetatie opnames: soortensamenstelling vegetatiestructuur Ellenberg waardes mierenvangsten

Mieren Species 2014 2015 2016 2017 Myrmica scabrinodis + + + + M. sabuleti + + + + M. gallienii + + + + M. rugulosa + + M. rubra + + + M. ruginodis + + M. schencki + Lasius niger + + + + L. platythorax + Lasius umbratus + Treatment Max.nr of species Average/patch/year sods 3 1.1 to 0.2 C-controls 2 0.7 to 0 O-controls 1 1 to 0

Mieren GLMM: binomial error distribution with logit link (and sequential Sidak test) Myrmica scabrinodis Myrmica spec. Treatment *** Year*treatment * Year * Treatment *** Year*treatment * Year * Treatment *** Year*treatment * Lasius niger Any ant species GLM: no effect of source meadow or source strip on ant occurrences

Mieren GLMM: binomial error distribution with logit link Life+ Blues in the Marshes

Combining N2000 and retention area Vlijmens Ven Moerputten Honderd Morgen Recent population of M. teleius Strengthen new corridor Sods for Myrmica ants Strengthen old corridor Potential habitat for M. teleius

Springstaarten en knoopmieren Strumygenys worker hunting springtail

What is the favourite food of the Myrmica ants? Life+ Blues in the Marshes 4 weight classes: Habitat management Tomocerus minor Isotomurus palustris Myrmica rubra Butterflies Entomobrya nicoleti Myrmica ants Host plant Lepidocyrtus cyaneus Friesea claviseta Brachystomella parvula Caballero et al. 2004, Berg unpublished

Effect van gewicht van springstaarten op voorkomen van knoopmieren SHW* HW* CG MW* LW ns Zware springstaarten -> grotere kans op knoopmieren

Springstaarten: individuen per bodemmonster Ø10cm hooilanden natuurontwikkeling

Take home message Blues in the Marshes Focus op ecosysteem eerst abiotische condities: water en bodem voedselketen vegetatie is meer dan plantensoorten: structuur levert habitat Elk element vraag een andere benadering en andere oplossingen Evidence based: veld experimenten en data analyse monitoring Het heeft allemaal een beetje tijd nodig

Zijn de pimpernelblauwtjes er al? Van de 25 vlindersoorten in de Moerputten zitten er al 20 in de nieuwe gebieden, helaas niet de pimpernelblauwtjes Dichtheid grote pimpernel is nog te laag: 33.2 ± 19.2 versus 1.5 ± 1.7 *** Dichtheid knoopmierennesten is nog te laag:

Student Maculinea Research Team Life+ Blues in the Marshes Annemieke Pelle Laura Roel, Lian, Laurianne Cristina Robin Noor Chiara Ilah

Vragen? Thank you! Studenten Chris van Swaay Kars Veling Henk Vennix Annika Vermaat EMS Films LIFE + Blues Team