E,tl Parkstad Limburg aan het Werk de regionale economie in beeld
Parkstad Limburg aan het Werk de regionale economie in beeld Colofon Postbus 1016 6201 BA Maastricht Tel.: +31 (0)43 350 62 80 Fax.: +31 (0)43 350 62 81 E-mail: info@etil.nl Internet: www.etil.nl Wilhelminasingel 68 C 6221 BK Maastricht S.(Sandra) A.G. van de Ven R.(Roger) C.M. Vaessens Maastricht, februari 2014
Voorwoord Voor u ligt de Etil-rapportage - ''. Deze rapportage is onderdeel van de publicatiereeks 'Limburg aan het Werk'. Dit in ontwikkelde informatieproduct wordt jaarlijks geactualiseerd en geeft inzicht in de economische ontwikkelingen in Limburg, haar regio's en gemeenten. Etil wil met de publicatiereeks 'Limburg aan het Werk' de verschillende partijen in de regio van accurate en actuele informatie voorzien over de regionale en lokale economie en biedt daarmee aanknopingspunten voor beleid op het terrein van onder meer economie, arbeidsmarkt en ruimte. Daarnaast wil Etil ook het Limburgse bedrijfsleven en beginnende ondernemers de juiste informatie bieden. In het kader van de publicatiereeks is op provinciaal niveau en voor iedere regio en gemeente in Limburg een vergelijkbare rapportage beschikbaar. De voorliggende rapportage gaat in op de vestigingen- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkelingen in de regio Parkstad Limburg. De structuur wordt beschreven voor het jaar (peildatum 1 april), terwijl de ontwikkelingen vooral worden bekeken over de periode -. In de rapportage worden deze structuren en ontwikkelingen vanuit verschillende invalshoeken in beeld gebracht; aan bod komen provinciale en landelijke ontwikkelingen, het gemeentelijke perspectief, de bedrijvendynamiek, sector- & branche-ontwikkelingen en de verschillende vestigingsmilieus. De voorliggende rapportage betreft een kwantitatieve analyse van de vestigingen en werkgelegenheid in de regio Parkstad Limburg, waarbij in ieder hoofdstuk de ontwikkelingen en structuren middels tabellen en grafieken in beeld worden gebracht. De rapportage is door Etil samengesteld op basis van gegevens uit het Vestigingenregister Limburg (VRL) dat door Etil wordt beheerd. Het VRL bestaat uit een adressenbestand van alle vestigingen van bedrijven en instellingen in Limburg. Het register wordt op maandelijkse basis ondermeer geactualiseerd middels mediaberichten en een koppeling met het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Daarnaast wordt ieder jaar de werkgelegenheid geactualiseerd en het vestigingenbestand gecontroleerd door middel van een jaarlijkse werkgelegenheidsenquête. Etil hoopt dat de voorliggende rapportage u voorziet in uw behoefte aan informatie over de lokale en regionale economie. Indien u vragen heeft dan staan wij u graag ter beschikking. Sandra van de Ven 1
2
Inhoudsopgave VOORWOORD 1 INHOUDSOPGAVE 3 INLEIDING 5 SAMENVATTING 7 1 IN PERSPECTIEF: HET LANDELIJKE BEELD 11 Vestigingen in perspectief () 12 Werkgelegenheid in perspectief () 14 2 VESTIGINGEN & WERKGELEGENHEID 17 Vestigingen 18 Vestigingenontwikkeling 19 Werkgelegenheid 21 Werkgelegenheidsontwikkeling 22 Top 20 branches en vestigingen 25 3 BEDRIJVENDYNAMIEK 27 -: saldo 28 Oprichtingen 29 Opheffingen 30 Intergemeentelijke verhuizingen 31 Autonome ontwikkeling - 32 4 BEDRIJFSSECTOREN 33 Sectorvergelijking 34 Landbouw 35 Industrie 36 Bouwnijverheid 37 Groothandel 38 Detailhandel 39 Vervoer en opslag 40 Horeca 41 Informatietechnologie 42 Financiële instellingen 43 Zakelijke dienstverlening 44 Overheid 45 Onderwijs 46 Gezondheids- en welzijnszorg 47 Cultuur, sport en recreatie 48 Overige dienstverlening 49 5 SPEERPUNTSECTOREN 51 Toerisme & Recreatie 52 Zorg & zorggerelateerde branches 54 6 VESTIGINGSMILIEUS 57 Vergelijking vestigingsmilieus 58 Bedrijventerreinen 59 Stedelijke dienstenterreinen 60 Winkelgebieden 61 BIJLAGEN 63 Bijlage 1 Overzicht naar gemeente en wijk 64 Bijlage 2 Overzicht naar sector en branche 65 Bijlage 3 Overzicht naar vestigingsmilieu 68 Bijlage 4 Onderzoeksverantwoording 70 Bijlage 5 Begrippen en definities 75 Bijlage 6 Afbakening speerpuntsectoren 76 Bijlage 7 Vastgoedkaart Limburg (VKL) 77 3
4
Inleiding Rapportage De voorliggende rapportage '' is de jaarlijkse monitorrapportage over de vestigingen- en werkgelegenheidsontwikkeling van en bij bedrijven en instellingen in de regio Parkstad Limburg en gaat in op de situatie op de peildatum 1 april en de ontwikkelingen in de periode april - april. Achtergrond en basis Het Vestigingenregister Limburg (VRL) registreert en monitort de in Limburg aanwezige vestigingen van bedrijven en instellingen. Op basis van gegevens uit dit register wordt de voorliggende monitorrapportage samengesteld. De rapportage biedt daarmee een basis voor beleidsontwikkeling en -uitvoering op het gebied van arbeidsmarkt, economie en ruimte. Het VRL is een van de basismonitors van Etil en dient als basis voor een aantal afgeleide monitors (detailhandels- en kantorenmonitor) en input voor onder meer de provinciale bedrijventerreinenmonitor REBIS. Het register is onderdeel van het overkoepelend ruimtelijk-economisch monitorsysteem van Etil ('Vastgoedkaart Limburg') dat ingaat op het vestigings- en woonklimaat in Limburg. Indeling rapportage Dit inleidende hoofdstuk wordt gevolgd door de volgende inhoudelijke hoofdstukken: In de samenvatting worden de vestigingen- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkkelingen in de periode - beknopt weergegeven. Daarbij wordt de regio Parkstad Limburg ook vergeleken met de andere Limburgse regio's, zodat de ontwikkelingen in een juist perspectief geplaatst worden. Hoofdstuk 1 zet de ontwikkelingen en structuren in landelijk en provinciaal perspectief. Daarbij wordt Limburg ook vergeleken met de andere regio's in Nederland. Hoofdstuk 2 gaat in op de ontwikkelingen in aantal en type vestigingen en werkgelegenheid in de regio Parkstad Limburg. De ontwikkelingen worden vervolgens gespecificeerd naar sectoren, regio's en aard van de werkgelegenheid. Daarbij wordt ook ingegaan op de ontwikkelingen in de laatste tien jaar. Hoofdstuk 3 gaat specifiek in op de bedrijvendemografie in de regio Parkstad Limburg. Er wordt hierbij gekeken naar veranderingen in het aantal bedrijfsvestigingen en werkgelegenheid als gevolg van oprichtingen, opheffingen, verhuisdynamiek en ontwikkelingen bij bestaande vestigingen. Hoofdstuk 4 beschrijft de ontwikkelingen naar sector. Op basis van de standaard bedrijvenindeling (SBI) van het CBS worden sectorale verschillen in ontwikkeling van vestigingen en werkgelegenheid toegelicht. Ook wordt ingegaan op de branches. Hoofdstuk 5 gaat in op de speerpuntsectoren in de regio Parkstad Limburg. Het betreft hierbij een tweetal sectoren; 'Toerisme & Recreatie' en 'Zorg & zorggerelateerde branches'. Hoofdstuk 6 zoomt in op de structuur en ontwikkeling van vestigingen en werkgelegenheid op de verschillende vestigingsmilieus; bedrijventerreinen, stedelijke dienstenterreinen en centrumgebieden. In de bijlagen is detailinformatie opgenomen. Zo geeft bijlage 1 een overzicht van het aantal vestigingen en werkzame personen in de gemeenten en wijken in de regio. Bijlage 2 gaat in detail in op de verschillende sectoren en branches. In bijlage 3 wordt per bedrijventerrein, stedelijk dienstenterrein en centrumgebied (c.q. winkelgebied) een overzicht gegeven van het aantal vestigingen en werkzame personen. Informatie over het Vestigingenregister Limburg (onderzoeksopzet, -verantwoording en definities) is te vinden in bijlage 4 en 5. In bijlage 6 is op basis van SBI de afbakening van de speerpuntsectoren te vinden. Bijlage 7 tenslotte geeft inzicht in het ruimtelijk-economisch monitorsysteem van Etil en de positie van het Vestigingenregister Limburg binnen dit systeem. 5
6
Samenvatting Voorafgaand aan de inhoudelijke hoofdstukken wordt in deze samenvatting de vestigingen- en werkgelegenheids- structuren en -ontwikkkelingen beknopt weergegeven. Daarbij wordt de regio Parkstad Limburg ook extern vergeleken met de andere Limburgse regio's en intern met de gemeenten in de regio, zodat de ontwikkelingen in een juist perspectief geplaatst kunnen worden. 7
Vestigingenbalans Parkstad Limburg Aantal vestigingen 15.135 vestigingen Sectoren Aantal In % Landbouw 359 2,4% Industrie 628 4,1% Bouwnijverheid 1.507 1% Groothandel 1.273 8,4% Detailhandel 2.023 13,4% Vervoer en opslag 370 2,4% Horeca 790 5,2% Informatie en communicatie 570 3,8% Financiële instellingen 259 1,7% Zakelijke dienstverlening 2.947 19,5% Overheid 60 0,4% Onderwijs 605 % Gezondheids- en welzijnszorg 1.759 11,6% Cultuur, sport en recreatie 640 4,2% Overige dienstverlening 1.345 8,9% Totaal 15.135 10% Vestigingenontwikkeling - 166 vestigingen 1,1% Sectoren Aantal In % Landbouw -14-3,8% Industrie -12-1,9% Bouwnijverheid 16 1,1% Groothandel -29-2,2% Detailhandel -13-0,6% Vervoer en opslag 4 1,1% Horeca -9-1,1% Informatie en communicatie 23 4,2% Financiële instellingen -15-5,5% Zakelijke dienstverlening 64 2,2% Overheid -3-4,8% Onderwijs 26 4,5% Gezondheids- en welzijnszorg 64 3,8% Cultuur, sport en recreatie 20 3,2% Overige dienstverlening 44 3,4% Totaal 166 1,1% 8
Werkgelegenheidsbalans Parkstad Limburg Werkgelegenheid 104.103 werkzame personen Sectoren Aantal In % Landbouw 774 0,7% Industrie 14.707 14,1% Bouwnijverheid 4.585 4,4% Groothandel 6.651 6,4% Detailhandel 11.766 11,3% Vervoer en opslag 3.490 3,4% Horeca 3.906 3,8% Informatie en communicatie 2.193 2,1% Financiële instellingen 5.497 5,3% Zakelijke dienstverlening 9.679 9,3% Overheid 7.670 7,4% Onderwijs 6.783 6,5% Gezondheids- en welzijnszorg 21.471 20,6% Cultuur, sport en recreatie 2.240 2,2% Overige dienstverlening 2.691 2,6% Totaal 104.103 10% Werkgelegenheidsontwikkeling - -1.804 werkzame personen -1,7% Sectoren Aantal In % Landbouw -70-8,3% Industrie -583-3,8% Bouwnijverheid -283-5,8% Groothandel -112-1,7% Detailhandel -173-1,4% Vervoer en opslag -240-6,4% Horeca -161 -% Informatie en communicatie 181 9,0% Financiële instellingen 56 1,0% Zakelijke dienstverlening -331-3,3% Overheid -150-1,9% Onderwijs 22 0,3% Gezondheids- en welzijnszorg 37 0,2% Cultuur, sport en recreatie 8 0,4% Overige dienstverlening -5-0,2% Totaal -1.804-1,7% 9
Parkstad Limburg versus Limburg Ranglijst Limburgse regio's Vestigingenontwikkeling Ranglijst Limburgse regio's Werkgelegenheidsontwikkeling Ontwikkeling - In % Abs. Westelijke Mijnstreek +2,5% +243 Maastricht & Mergelland +1,9% +268 Midden-Limburg +1,6% +273 Noord-Limburg +1,0% +210 Parkstad Limburg +1,0% +166 Ontwikkeling - In % Abs. Midden-Limburg -0,5% -517 Noord-Limburg -0,6% -816 Westelijke Mijnstreek -1,5% -1.082 Parkstad Limburg -1,7% -1.804 Maastricht & Mergelland -2,5% -2.493 LIMBURG +1,4% +1.160 LIMBURG -1,3% -6.712 Ranglijst regiogemeenten Vestigingenontwikkeling Ranglijst regiogemeenten Werkgelegenheidsontwikkeling Ontwikkeling - In % Abs. Voerendaal +3,3% +29 Simpelveld +3,1% +20 Landgraaf +1,7% +35 Onderbanken +1,4% +7 Nuth +1,1% +14 Heerlen +0,9% +49 Kerkrade +0,3% +8 Brunssum +0,3% +4 Ontwikkeling - In % Abs. Simpelveld +2,9% +61 Voerendaal +0,5% +12 Nuth -1,0% -63 Heerlen -1,2% -710 Brunssum -2,4% -168 Onderbanken -2,8% -32 Landgraaf -2,9% -323 Kerkrade -3,3% -581 10
In perspectief: het landelijke beeld 1 In dit hoofdstuk worden de Limburgse ontwikkelingen afgezet tegen de landelijke ontwikkelingen op basis van de landelijke LISA-databank. In Nederland werken 20 regionale registers in het kader van de landelijke Stichting LISA samen. Zo is ook Etil met het Vestigingenregister Limburg (VRL) een van de LISA-partners. Middels deze samenwerking ontstaat ook op landelijk niveau inzicht in de vestigingen- en werkgelegenheidsontwikkeling en kunnen provincies met elkaar vergeleken worden. Landelijke gegevens over zijn momenteel helaas nog niet beschikbaar. In de eerste maanden van 2013 worden de gegevens uit de regionale registers voor het monitorjaar samengevoegd tot één landelijk bestand. Deze gegevens komen aan het eind van het eerste kwartaal van 2013 beschikbaar. Om toch het gemeentelijke beeld te kunnen positioneren ten opzichte van de landelijke ontwikkelingen hebben de gegevens in het voorliggende hoofdstuk betrekking op het jaar en de ontwikkelingen in de periode -. 11
Vestigingen in perspectief () Aantal vestigingen, naar provincie - Abs. In % Noord-Holland 252.754 20,7% 7.719 3,2% Noord-Brabant 188.842 15,5% 4.799 2,6% Zuid-Holland 181.223 14,9% 5.077 2,9% Gelderland 151.344 12,4% 4.762 3,2% Utrecht 105.181 8,6% 6.641 6,7% Limburg 80.882 6,6% 2.828 3,6% Overijssel 72.662 6,0% 2.128 3,0% Friesland 51.078 4,2% 1.889 3,8% Groningen 39.167 3,2% 1.725 4,6% Drenthe 34.082 2,8% -1.018-2,9% Flevoland 32.685 2,7% 623 1,9% Zeeland 30.307 2,5% 816 2,8% Nederland totaal 1.220.207 10% 37.989 3,2% Aantal vestigingen, naar provincie (, in %) Overijssel Groningen Friesland Drenthe Flevoland Zeeland Noord-Holland Limburg Utrecht Noord-Brabant Gelderland Zuid-Holland Ontwikkeling van het aantal vestigingen, naar provincie (-, in %) 8,0 6,0 - Utrecht Groningen Friesland Limburg Gelderland Overijssel Zeeland Flevoland Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Drenthe - 12
Vestigingen in perspectief () Vestigingen Limburg - Vestigingen Nederland - Abs. Aandeel in % in % Abs. Aandeel in % in % Landbouw 5.599 7% -1,3% Industrie 4.105 5% % Bouwnijverheid 6.808 8% 1,7% Vervoer en opslag 2.080 3% 1,7% Handel 17.072 21% 1,4% Horeca 4.512 6% 1,4% Informatie en communicatie 2.906 4% 9,2% Zakelijke dienstverlening 17.068 21% 5,5% Overheid 270 0% -1,1% Onderwijs 3.147 4% 8,6% Gezondheids- en welzijnszorg 7.779 10% 7,5% Overige dienstverlening 9.536 12% 4,9% Totaal 80.882 100% 3,6% 77.811 6% -2,4% 55.940 5% 1,1% 123.337 10% 1,6% 31.321 3% 1,0% 240.291 20% 0,9% 48.426 4% 0,9% 60.662 5% 6,4% 303.958 25% 4,7% 3.474 0% 0,4% 47.010 4% 8,9% 98.661 8% 8,0% 129.316 11% 4,9% 1.220.207 100% 3,2% Vestigingenstructuur Limburg ; naar sector, in % Vestigingenstructuur Nederland ; naar sector, in % Gezondheidsen welzijnszorg Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Gezondheidsen welzijnszorg Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Onderwijs Vervoer en opslag Onderwijs Overheid Vervoer en opslag Overheid Zakelijke dienstverlening Handel Zakelijke dienstverlening Handel Informatie en communicatie Horeca Informatie en communicatie Horeca Vestigingenontwikkeling Limburg -; naar sector, in % 1 1 8,0 6,0-1 1 8,0 6,0 - Vestigingenontwikkeling Nederland -; naar sector, in % - Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening - Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening 13
Werkgelegenheid in perspectief () Werkgelegenheid, naar provincie - Abs. In % Zuid-Holland 1.565.988 19,4% -2.253-0.1% Noord-Holland 1.407.083 17,4% -4.688-0.3% Noord-Brabant 1.246.294 15,4% 6.290 0.5% Gelderland 982.626 12,2% 7.434 0.8% Utrecht 672.828 8,3% 5.834 0.9% Overijssel 544.330 6,7% 7.122 1.3% Limburg 532.074 6,6% 2.132 0.4% Friesland 287.901 3,6% -1.468-0.5% Groningen 270.659 3,4% 2.752 1.0% Drenthe 208.673 2,6% -3.863-1.8% Flevoland 177.487 2,2% 2.844 1.6% Zeeland 173.205 2,1% 606 0.4% Nederland totaal 8.069.148 10% 22.742 0,3% Werkgelegenheid, naar provincie (, in %) Limburg Groningen Friesland Drenthe Flevoland Zeeland Zuid-Holland Overijssel Utrecht Noord-Holland Gelderland Noord-Brabant Werkgelegenheidsontwikkeling, naar provincie (-, in %) 1,5 1,0 0,5-0,5-1,0-1,5 Flevoland Overijssel Groningen Utrecht Gelderland Limburg Noord-Brabant Zeeland Zuid-Holland Friesland Noord-Holland Drenthe - 14
Werkgelegenheid in perspectief () Werkgelegenheid Limburg - Werkgelegenheid Nederland - Abs. Aandeel in % in % Abs. Aandeel in % in % Landbouw 19.514 4% -% Industrie 83.319 16% -0,4% Bouwnijverheid 25.360 5% -3,3% Vervoer en opslag 29.443 6% 1,4% Handel 92.698 17% 1,5% Horeca 28.748 5% 0,4% Informatie en communicatie 10.751 2% -1,2% Zakelijke dienstverlening 68.211 13% 0,9% Overheid 27.654 5% 0,2% Onderwijs 32.629 6% -1,0% Gezondheids- en welzijnszorg 91.188 17% 1,4% Overige dienstverlening 22.559 4% 1,4% Totaal 532.074 100% 0,4% 229.103 3% -5,9% 887.239 11% -0,2% 488.660 6% -1,2% 418.575 5% 0,1% 1.410.026 17% 0,6% 348.222 4% 1,1% 258.455 3% 0,9% 1.400.353 17% 0,4% 446.517 6% -0,5% 543.967 7% 0,3% 1.289.601 16% 1,7% 348.430 4% 1,3% 8.069.148 100% 0,3% Werkgelegenheidsstructuur Limburg ; naar sector, in % Werkgelegenheidsstructuur Nederland ; naar sector, in % Gezondheidsen welzijnszorg Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Overige dienstverlening Gezondheidsen welzijnszorg Industrie Landbouw Bouwnijverheid Onderwijs Onderwijs Vervoer en opslag Overheid Vervoer en opslag Overheid Zakelijke dienstverlening Handel Zakelijke dienstverlening Handel Informatie en communicatie Horeca Informatie en communicatie Horeca Werkgelegenheidsontwikkeling Limburg -; naar sector, in % Werkgelegenheidsontwikkeling Nederland -; naar sector, in % - - - - -6,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening -6,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening 15
16
Vestigingen & werkgelegenheid 2 In dit hoofdstuk wordt de vestigings- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkelingen in de regio Parkstad Limburg nader geanalyseerd. Daarbij wordt ingegaan op de stand per 1 april en op de ontwikkelingen in de laatste 10 jaar, waarbij in het bijzonder op de periode april - april. 17
Vestigingen Vestigingen naar sector Vestigingen naar vestigingsmilieu Landbouw 359 2,4% Industrie 628 4,1% Bouwnijverheid 1.507 1% Groothandel 1.273 8,4% Detailhandel 2.023 13,4% Vervoer en opslag 370 2,4% Horeca 790 5,2% Informatie en communicatie 570 3,8% Financiële instellingen 259 1,7% Zakelijke dienstverlening 2.947 19,5% Overheid 60 0,4% Onderwijs 605 % Gezondheids- en welzijnszorg 1.759 11,6% Cultuur, sport en recreatie 640 4,2% Overige dienstverlening 1.345 8,9% Totaal 15.135 10% Bedrijventerreinen 1.511 1% Stedelijk dienstenterreinen 213 1,4% Centrumgebieden 1.728 11,4% Solitaire locaties 11.683 77,2% Totaal 15.135 10% Vestigingen naar sector, in % 2 16,0 1 8,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Vervoer en opslag Horeca Detailhandel Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheidsen welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Vestigingen naar grootteklasse (aantal vestigingen naar grootteklasse in werkzame personen) 1 werkzame persoon 9.490 63% 2 t/m 4 werkzame personen 3.064 20% 5 t/m 9 werkzame personen 1.273 8% 10 t/m 19 werkzame personen 609 4% 20 t/m 49 werkzame personen 357 2% 50 t/m 99 werkzame personen 175 1% 100 t/m 199 werkzame personen 102 1% 200 t/m 499 werkzame personen 46 0% 500 t/m 799 werkzame personen 12 0% 1.000 e.m. werkzame personen 7 0% Totaal 15.135 100% 5-9 wp 2-4 wp 10-19 wp 20-49 wp 50-99 wp 100-199 wp 1.000 e.m. 200-499 wp wp 500-799 wp 1 wp 18
Vestigingenontwikkeling Vestigingenontwikkeling 2002 11.062 per jaar Abs. In % 118 1,1% De gemiddelde groei van het aantal vestigingen in de afgelopen 10 jaar bedraagt: 3,7% 11.180 204 1,8% 11.384 364 3,2% 11.748 517 4,4% 12.265 12.791 13.304 13.944 14.514 14.969 15.135 526 513 640 570 455 166 4,3% % 4,8% 4,1% 3,1% 1,1% Vestigingenontwikkeling in de laatste 10 jaar, in % 5,0 3,0 4,4 4,3 4,8 4,1 3,2 3,1 1,0 1,8 1,1 1,1 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar sector 01 Landbouw 359-14 -3,8% 02 Industrie 628-12 -1,9% 03 Bouwnijverheid 1.507 16 1,1% 04 Groothandel 1.273-29 -2,2% 05 Detailhandel 2.023-13 -0,6% 06 Vervoer en opslag 370 4 1,1% 07 Horeca 790-9 -1,1% 08 Informatie en communicatie 570 23 4,2% 09 Financiële instellingen 259-15 -5,5% 10 Zakelijke dienstverlening 2.947 64 2,2% 11 Overheid 60-3 -4,8% 12 Onderwijs 605 26 4,5% 13 Gezondheids- en welzijnszorg 1.759 64 3,8% 14 Cultuur, sport en recreatie 640 20 3,2% 15 Overige dienstverlening 1.345 44 3,4% Totaal 15.135 166 1,1% 01-3,8 02-1,9 03 1,1 04-2,2 05-0,6 06 1,1 07-1,1 08 4,2 09-5,5 10 2,2 11-4,8 12 13 14 15 4,5 3,8 3,2 3,4-6,0 - - 6,0 19
Werkgelegenheid Werkgelegenheid naar sector Werkgelegenheid naar vestigingsmilieu Landbouw 774 0,7% Industrie 14.707 14,1% Bouwnijverheid 4.585 4,4% Groothandel 6.651 6,4% Detailhandel 11.766 11,3% Vervoer en opslag 3.490 3,4% Horeca 3.906 3,8% Informatie en communicatie 2.193 2,1% Financiële instellingen 5.497 5,3% Zakelijke dienstverlening 9.679 9,3% Overheid 7.670 7,4% Onderwijs 6.783 6,5% Gezondheids- en welzijnszorg 21.471 20,6% Cultuur, sport en recreatie 2.240 2,2% Overige dienstverlening 2.691 2,6% Totaal 104.103 10% Bedrijventerreinen 27.226 26,2% Stedelijk dienstenterreinen 13.283 12,8% Centrumgebieden 14.631 14,1% Solitaire locaties 48.963 47,0% Totaal 104.103 10% 2 Werkgelegenheid naar sector, in % 2 16,0 1 8,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheidsen welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheid naar grootteklasse (aantal werkzame personen naar grootteklasse) 1 werkzame persoon 9.490 9% 2 t/m 4 werkzame personen 8.427 8% 5 t/m 9 werkzame personen 8.232 8% 500-799 wp 1.000 wp e.m. 1 wp 2-4 wp 10 t/m 19 werkzame personen 8.057 8% 20 t/m 49 werkzame personen 10.676 10% 5-9 wp 50 t/m 99 werkzame personen 12.241 12% 100 t/m 199 werkzame personen 13.328 13% 200 t/m 499 werkzame personen 13.545 13% 500 t/m 799 werkzame personen 7.098 7% 200-499 wp 10-19 wp 1.000 e.m. werkzame personen 13.009 12% Totaal 104.103 100% 100-199 wp 20-49 wp 50-99 wp 20
Werkgelegenheid Werkgelegenheid naar sector en geslacht, in % Mannen Vrouwen Landbouw 7% 3% Industrie 77,2% 22,8% Bouwnijverheid 91,7% 8,3% Groothandel 75,5% 24,5% Detailhandel 42,1% 57,9% Vervoer en opslag 82,6% 17,4% Horeca 50,5% 49,5% Informatie en communicatie 82,9% 17,1% Financiële instellingen 58,7% 41,3% Zakelijke dienstverlening 56,8% 43,2% Overheid 58,1% 41,9% Onderwijs 45,1% 54,9% Gezondheids- en welzijnszorg 19,6% 80,4% Cultuur, sport en recreatie 53,3% 46,7% Overige dienstverlening 34,7% 65,3% Totaal 53,1% 46,9% 48.775 Mannen Vrouwen 55.328 24.000 20.000 Werkgelegenheid naar sector en geslacht (abs.) Vrouwen Mannen 16.000 12.000 8.000 4.000 0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheid naar type In % Fulltime in dienst 86.024 82,6% 14.476 3.603 Parttime in dienst 14.476 13,9% Totaal in dienst 100.500 96,5% Uitzendkracht fulltime 3.145 3,0% 86.024 Uitzendkracht parttime 458 0,4% Totaal uitzendkracht 3.603 3,5% Totaal 104.103 10% fulltime dienstverband parttime dienstverband uitzendkrachten 21
Werkgelegenheidsontwikkeling Werkgelegenheidsontwikkeling 2002 104.170 103.063 101.768 100.277 101.460 103.712 107.196 107.472 105.650 105.907 104.103 per jaar Abs. In % -1.107-1,1% -1.295-1,3% -1.491-1,5% 1.183 1,2% 2.252 2,2% 3.484 3,4% 276 0,3% -1.822-1,7% 257 0,2% -1.804-1,7% De gemiddelde groei van de werkgelegenheid in de afgelopen 10 jaar bedraagt: % Werkgelegenheidsontwikkeling in de laatste 10 jaar, in % 3,0 3,4 1,0 2,2 1,2 0,3 0,2-1,0-1,1-1,3-1,5-1,7-1,7-2002 Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar sector 01 Landbouw 774-70 -8,3% 02 Industrie 14.707-583 -3,8% 03 Bouwnijverheid 4.585-283 -5,8% 04 Groothandel 6.651-112 -1,7% 05 Detailhandel 11.766-173 -1,4% 06 Vervoer en opslag 3.490-240 -6,4% 07 Horeca 3.906-161 -% 08 Informatie en communicatie 2.193 181 9,0% 09 Financiële instellingen 5.497 56 1,0% 10 Zakelijke dienstverlening 9.679-331 -3,3% 11 Overheid 7.670-150 -1,9% 12 Onderwijs 6.783 22 0,3% 13 Gezondheids- en welzijnszorg 21.471 37 0,2% 14 Cultuur, sport en recreatie 2.240 8 0,4% 15 Overige dienstverlening 2.691-5 -0,2% Totaal 104.103-1.804-1,7% 01-8,3 02 03 04 05 06 07-3,8-5,8-1,7-1,4-6,4-08 9,0 09 1,0 10 11 12 13 14 15-3,3-1,9 0,3 0,2 0,4-0,2-1 -8,0-6,0 - - 6,0 8,0 1 22
Werkgelegenheidsontwikkeling Werkgelegenheidsontwikkeling - naar sector en geslacht Absoluut In % Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Landbouw -34-36 Industrie -548-35 Bouwnijverheid -230-53 Groothandel -82-30 Detailhandel -136-37 Vervoer en opslag -222-18 Horeca -70-91 Informatie en communicatie 191-10 Financiële instellingen -126 182 Zakelijke dienstverlening -121-210 Overheid -232 82 Onderwijs -92 114 Gezondheids- en welzijnszorg -12 49 Cultuur, sport en recreatie -25 33 Overige dienstverlening 7-12 Totaal -1.732-72 -5,9% -13,4% -4,6% -1,0% -5,2% -12,2% -2,1% -0,8% -2,1% -0,8% -7,2% -2,9% -3,4% -4,5% 11,7% -2,6% -3,8% 8,7% -2,2% -4,8% -4,9% 2,6% -2,9% 3,2% -0,3% 0,3% -% 3,3% 0,8% -0,7% -3,0% -0,1% 1 Werkgelegenheidsontwikkeling - naar sector en geslacht, in % 8,0 Mannen Vrouwen - -8,0-1 -16,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar type Abs. In % Werkgelegenheidsontwikkeling - in %, naar type Fulltime in dienst -1.074-1,2% -1,0 Parttime in dienst -556-3,7% - Totaal in dienst -1.630-1,6% -3,0 Uitzendkracht fulltime -174-5,2% - Uitzendkracht parttime Totaal uitzendkracht Totaal 0-174 -1.804 % -4,6% -1,7% -5,0-6,0 Fulltime in dienst Parttime in dienst Totaal in dienst Uitzendkracht fulltime Uitzendkracht parttime Totaal uitzendkracht Totaal 23
Werkgelegenheidsontwikkeling Vestigingenontwikkeling - regiogemeenten Werkgelegenheidsontwikkeling - regiogemeenten Brunssum 1.506 4 0,3% Heerlen 5.585 49 0,9% Kerkrade 2.643 8 0,3% Landgraaf 2.049 35 1,7% Nuth 1.260 14 1,1% Onderbanken 500 7 1,4% Simpelveld 671 20 3,1% Voerendaal 921 29 3,3% Totaal 15.135 166 1,1% Brunssum 6.943-168 -2,4% Heerlen 56.597-710 -1,2% Kerkrade 17.131-581 -3,3% Landgraaf 11.005-323 -2,9% Nuth 6.495-63 -1,0% Onderbanken 1.096-32 -2,8% Simpelveld 2.170 61 2,9% Voerendaal 2.666 12 0,5% Totaal 104.103-1.804-1,7% Vestigingenontwikkeling - per regiogemeente, in % 3,3 Voerendaal 3,1 Simpelveld 1,7 Landgraaf 1,4 Onderbanken 1,1 Nuth 0,9 Heerlen 0,3 Kerkrade 0,3 Brunssum 0,5 1,0 1,5 2,5 3,0 3,5 Werkgelegenheidsontwikkeling - per regiogemeente, in % 2,9 Simpelveld 0,5 Voerendaal -1,0 Nuth -1,2 Heerlen -2,4 Brunssum -2,8 Onderbanken -2,9 Landgraaf -3,3 Kerkrade - -3,0 - -1,0 1,0 3,0 24
Top 20 branches en vestigingen Top 20 branches op basis van werkgelegenheid Branche Werkgelegenheid Algemeen overheidsbestuur 4.800 Thuiszorg 4.600 Sociale werkvoorziening 4.300 Algemene ziekenhuizen 3.500 Supermarkten en dergelijke winkels met een algemeen assort. 3.200 Bedrijfspensioenfondsen 3.000 Verzorgingshuizen 2.400 Verpleeghuizen 2.100 Interieurreiniging van gebouwen 2.000 Vervaardiging van medische instrumenten en hulpmiddelen 1.600 Basisonderwijs voor leerplichtigen 1.500 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw 1.500 Verplichte sociale verzekeringen 1.400 Huizen en dagverblijven voor verstandelijk gehandicapten 1.300 Goederenvervoer over de weg (geen verhuizingen) 1.300 Restaurants 1.200 Handel in en reparatie van personenauto's en bedrijfsauto's 1.100 Kinderopvang 1.000 Politie 900 Ingenieurs en overig technisch ontwerp en advies 900 Werkgelegenheid (fulltime, parttime en uitzendkrachten) afgerond op 100-tallen. Top 20 vestigingen op basis van werkgelegenheid Naam Branche ATRIUM MEDISCH CENTRUM PARKSTAD - HEERLEN APG N.V. MEANDER THUISZORG HEERLEN CBS - CENTRAAL BUREAU VD STATISTIEK MEDTRONIC B.V. LICOM TOPWERK GEMEENTE HEERLEN LICOM JOBSTER HAGO NEDERLAND B.V. - CENTRAAL SERVICE CENTRUM HEERLEN MONDRIAAN ZORGGROEP MEANDER THUISZORG KERKRADE-SIMPELVELD OPEN UNIVERSITEIT BELASTINGDIENST LIMBURG, KANTOOR HEERLEN LICOM GROEN HOGESCHOOL ZUYD ZORGGROEP ADELANTE - LOCATIE HOENSBROEK KPN / GETRONICS DATACENTER HEERLEN EXPERTISECENTRUM PLATAAN EN MOLENPARK LICOM JOBSTER - SCHOON AZL N.V. Algemene ziekenhuizen Bedrijfspensioenfondsen Thuiszorg Algemeen overheidsbestuur Vervaardiging van medische instrumenten en hulpmiddelen Sociale werkvoorziening Algemeen overheidsbestuur Sociale werkvoorziening Interieurreiniging van gebouwen Geestelijke gezondheids- en verslavingszorg met overnachting Thuiszorg Universitair hoger onderwijs Algemeen overheidsbestuur Sociale werkvoorziening Niet-universitair hoger onderwijs Categorale ziekenhuizen Gegevensverwerking, webhosting en aanverwante activiteiten Verpleeghuizen Sociale werkvoorziening Schadeverzekeringen (geen herverzekering) Op te merken is dat het bovenstaande overzicht in gaat op de grootste vestigingen en niet op de grootste ondernemingen. Ondernemingen kunnen namelijk bestaan uit meerdere vestigingen c.q. filialen. 25
26
Bedrijvendynamiek 3 In dit hoofdstuk wordt de bedrijvendynamiek in de regio Parkstad Limburg in beeld gebracht. Evenals bij bevolkingsvraagstukken is met betrekking tot toename en afname van vestigingen en werkgelegenheid onderscheid te maken in natuurlijke ontwikkeling (saldo oprichtingen en opheffingen) en migratiestromen (verplaatsers). Bij de toename en/of afname van de werkgelegenheid speelt echter nog een ander aspect een rol, namelijk de ontwikkeling bij reeds bestaande, niet verplaatste, vestigingen (= autonome ontwikkeling). Op te merken is dat de bedrijvendynamiek betrekking heeft op de periode van 2 april tot en met 1 april. Daarnaast zijn de oprichtingen en opheffingen exclusief vestigingen die in de bovengenoemde periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven en zijn verhuizingen alleen verhuizingen tussen gemeenten. 27
Bedrijvendynamiek -: saldo Bedrijvendynamiek -, in aantallen Bedrijvendynamiek -, in % Vestigingen Werkgelegenheidseffect Vestigingen Werkgelegenheidseffect 1-4- 14.969 105.907 Oprichtingen Opheffingen 1.429-1.269 1.869-2.541 9,5% -8,5% 1,8% -2,4% Saldo 160-672 1,1% -0,6% Vestiging Vertrek 299-290 1.035-892 % -1,9% 1,0% -0,8% Saldo 9 143 0,1% 0,1% Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp- Saldo 892 1.224 3.196 4.452-1.256 6,0% 8,2% 3,0% 4,2% -1,2% Correcties -3-19 % % Groei 166-1.804 1,1% -1,7% 1-4- 15.135 104.103 In het bovenstaande overzicht betreffende de vestigingendynamiek is het aantal vestigingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen). - Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven zijn in het overzicht buiten beschouwing gelaten. - Vestigingen met wp+ betreft het aantal vestigingen (die niet zijn verhuisd) waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen periode is toegenomen c.q. de toename van het aantal werkzame personen bij deze vestigingen. - Vestigingen met wp- betreft het aantal vestigingen (die niet zijn verhuisd) waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen periode is afgenomen c.q. de afname van het aantal werkzame personen bij deze vestigingen. - Gegevens over vestiging en vertrek betreffen alleen verhuisbewegingen tussen gemeenten. Verhuisbewegingen binnen dezelfde gemeente (intragemeentelijke verhuizingen) zijn in het bovenstaande overzicht buiten beschouwing gelaten. Het werkgelegenheidseffect betreft dan ook de werkgelegenheidsverandering bij vestigingen die in de afgelopen periode van of naar een andere gemeente zijn verhuisd. Bedrijvendynamiek - - werkgelegenheidseffect naar type Oprichtingen Opheffingen Vestiging Vetrek Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp- -5.000-4.000-3.000-2.000-1.000 0 1.000 2.000 3.000 4.000 28
Oprichtingen Oprichtingen -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Abs. In % Ver. in % Ver. in % Landbouw 12 1% 3,2% 13 1% 1,5% Industrie 43 3% 6,7% 49 3% 0,3% Bouwnijverheid 142 10% 9,5% 152 8% 3,1% Groothandel 100 7% 7,7% 130 7% 1,9% Detailhandel 179 13% 8,8% 269 14% 2,3% Vervoer en opslag 48 3% 13,1% 78 4% 2,1% Horeca 77 5% 9,6% 134 7% 3,3% Informatie en communicatie 79 6% 14,4% 84 4% 4,2% Financiële instellingen 12 1% 4,4% 56 3% 1,0% Zakelijke dienstverlening 330 23% 11,4% 405 22% % Overheid 0 0% % 0 0% % Onderwijs 70 5% 12,1% 80 4% 1,2% Gezondheids- en welzijnszorg 142 10% 8,4% 200 11% 0,9% Cultuur, sport en recreatie 64 4% 10,3% 71 4% 3,2% Overige dienstverlening 131 9% 10,1% 148 8% 5,5% Totaal 1.429 100% 9,5% 1.869 100% 1,8% Oprichtingen Opheffingen In het bovenstaande overzicht is het aantal oprichtingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen) daarvan. Saldo Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven, zijn in het overzicht buiten beschouwing gelaten. Vestiging Vertrek Werkgelegenheidseffect oprichtingen -, naar sector Saldo 450 Vestigingen met wp+ 400 Vestigingen met wp- 350 Saldo 300 Correcties 250 Groei 200 1-4- 150 100 50 0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 29
Opheffingen Opheffingen -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Abs. In % Ver. in % Ver. in % Landbouw -27 2% -7,2% -73 3% -8,6% Industrie -53 4% -8,3% -140 6% -0,9% Bouwnijverheid -134 11% -9,0% -221 9% -4,5% Groothandel -130 10% -1% -237 9% -3,5% Detailhandel -194 15% -9,5% -368 14% -3,1% Vervoer en opslag -42 3% -11,5% -167 7% -4,5% Horeca -85 7% -10,6% -252 10% -6,2% Informatie en communicatie -58 5% -10,6% -93 4% -4,6% Financiële instellingen -26 2% -9,5% -43 2% -0,8% Zakelijke dienstverlening -259 20% -9,0% -564 22% -5,6% Overheid -2 0% -3,2% -4 0% -0,1% Onderwijs -44 3% -7,6% -93 4% -1,4% Gezondheids- en welzijnszorg -81 6% -4,8% -125 5% -0,6% Cultuur, sport en recreatie -45 4% -7,3% -55 2% -2,5% Overige dienstverlening -89 7% -6,8% -106 4% -3,9% Totaal -1.269 100% -8,5% -2.541 100% -2,4% Oprichtingen Opheffingen In het bovenstaande overzicht is het aantal opheffingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen) daarvan. Saldo Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven, zijn in het overzicht buiten beschouwing gelaten. Vestiging Vertrek Werkgelegenheidseffect opheffingen -, naar sector Saldo 0 Vestigingen met wp+ -100 Vestigingen met wp- Saldo -200 Correcties Groei -300-400 1-4- -500-600 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 30
Intergemeentelijke verhuizingen Intergemeentelijke verhuizingen van en naar de regio -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Vestiging Vertrek Saldo Vestiging Vertrek Saldo Landbouw 3 0 3 Industrie 10-12 -2 Bouwnijverheid 32-24 8 Groothandel 39-37 2 Detailhandel 28-26 2 Vervoer en opslag 8-10 -2 Horeca 9-10 -1 Informatie en communicatie 16-14 2 Financiële instellingen 5-6 -1 Zakelijke dienstverlening 74-82 -8 Overheid 0-1 -1 Onderwijs 13-13 0 Gezondheids- en welzijnszorg 32-28 4 Cultuur, sport en recreatie 12-11 1 Overige dienstverlening 18-16 2 Totaal 299-290 9 7 0 7 30-108 -78 92-50 42 207-67 140 61-65 -4 57-79 -22 11-67 -56 214-17 197 14-13 1 203-230 -27 0-56 -56 15-19 -4 93-94 -1 12-11 1 19-16 3 1.035-892 143 Oprichtingen Opheffingen In het bovenstaande overzicht is het aantal intergemeentelijke verhuizingen van en naar Simpelveld weergegeven en het Saldo werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen) daarvan. Gegevens over verhuizingen (vestiging en vertrek) betreffen alleen verhuisbewegingen van en naar gemeenten. Verhuisbewegingen binnen dezelfde gemeente (intragemeentelijke verhuizingen) zijn in het bovenstaande overzicht buiten beschouwing gelaten. Het werkgelegenheidseffect betreft dan ook de Vestiging werkgelegenheidsverandering bij vestigingen die in de afgelopen periode van of naar een andere gemeente zijn verhuisd. Vertrek Saldo 200 160 120 80 Vestigingen Werkgelegenheidseffect met wp+ intergemeentelijke verhuizingen -, naar sector Vestigingen met wp- Saldo Correcties Groei 1-4- 40 0-40 -80 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 31
Autonome ontwikkeling - Autonome groei en krimp -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect WP+ WP- Saldo WP+ WP- Saldo Landbouw 6-4 2 Industrie 100-112 -12 Bouwnijverheid 100-153 -53 Groothandel 154-180 -26 Detailhandel 300-327 -27 Vervoer en opslag 50-71 -21 Horeca 148-129 19 Informatie en communicatie 40-25 15 Financiële instellingen 43-47 -4 Zakelijke dienstverlening 184-251 -67 Overheid 32-16 16 Onderwijs 58-92 -34 Gezondheids- en welzijnszorg 238-178 60 Cultuur, sport en recreatie 41-55 -14 Overige dienstverlening 65-81 -16 Totaal 1.559-1.721-162 11-4 7 1.714-3.089-1.375 335-662 -327 816-705 111 1.344-892 452 312-492 -180 409-355 54 239-115 124 532-259 273 1.703-858 845 540-830 -290 539-535 4 1.833-1.363 470 258-184 74 172-253 -81 10.757-10.596 161 Oprichtingen Opheffingen In het bovenstaande overzicht is per sector de autonome ontwikkeling weergegeven in de afgelopen 5 jaar. De autonome Saldo ontwikkeling wordt berekend op basis van de werkgelegenheidsontwikkeling bij vestigingen die zowel aan het eind alsook aan het eind van de periode in de gemeente gevestigd waren. Het betreft zodoende de werkgelegenheidsontwikkeling exclusief het effect van oprichtingen, opheffingen en verhuisbewegingen van en naar de regio. Vestiging Vertrek WP+ Vestigingen; het aantal vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen 5 jaar is toegenomen. Saldo WP- Vestigingen; het aantal vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen 5 jaar is afgenomen. WP+ Werkgelegenheidseffect; de toename van het aantal werkzame personen bij vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de Vestigingen afgelopen met wp+ 5 jaar is toegenomen. WP- Werkgelegenheidseffect; de afname van het aantal werkzame personen bij vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de Vestigingen met wpafgelopen 5 jaar is afgenomen. Saldo Top 10 branches met de grootste autonome werkgelegenheidsgroei - Correcties 1.000 Groei 800 1-4- 600 400 200 0 Interieurreiniging v. gebouwen Sociale werkvoorziening Thuiszorg Supermarkten alg. ass. Verv.v.med.instr.en hulpmid. Verzorgingshuizen Algemeen overheidsbestuur Verpleeghuizen Alg. burgerl./utiliteitsbouw Niet-universit.hoger onderwijs 32
Bedrijfssectoren 4 In dit hoofdstuk wordt ingezoomd op de afzonderlijke sectoren in de regio Parkstad Limburg. Op te merken is dat de sectoren winning van delfstoffen en nutsbedrijven in de voorliggende rapportage binnen de sector 'Industrie' vallen. Deze beide sectoren hebben een te beperkt aantal arbeidsplaatsen voor nadere analyse. 33
Sectorvergelijking Vestigingenontwikkeling - Werkgelegenheidsontwikkeling - Landbouw 359-14 -3,8% Industrie 628-12 -1,9% Bouwnijverheid 1.507 16 1,1% Groothandel 1.273-29 -2,2% Detailhandel 2.023-13 -0,6% Vervoer en opslag 370 4 1,1% Horeca 790-9 -1,1% Informatie en communicatie 570 23 4,2% Financiële instellingen 259-15 -5,5% Zakelijke dienstverlening 2.947 64 2,2% Overheid 60-3 -4,8% Onderwijs 605 26 4,5% Gezondheids- en welzijnszorg 1.759 64 3,8% Cultuur, sport en recreatie 640 20 3,2% Overige dienstverlening 1.345 44 3,4% Totaal 15.135 166 1,1% 774-70 -8,3% 14.707-583 -3,8% 4.585-283 -5,8% 6.651-112 -1,7% 11.766-173 -1,4% 3.490-240 -6,4% 3.906-161 -% 2.193 181 9,0% 5.497 56 1,0% 9.679-331 -3,3% 7.670-150 -1,9% 6.783 22 0,3% 21.471 37 0,2% 2.240 8 0,4% 2.691-5 -0,2% 104.103-1.804-1,7% Vestigingenontwikkeling, in % Landbouw Industrie - 10-jaarsgemiddelde Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening -6,0 - - 6,0 8,0 1 1 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % Landbouw Industrie - 10-jaarsgemiddelde Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer en opslag Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening -1-8,0-6,0 - - 6,0 8,0 1 34
Landbouw Vestigingenontwikkeling - Landbouw 359-14 -3,8% Werkgelegenheidsontwikkeling - Landbouw 774-70 -8,3% Vestigingenontwikkeling, in % Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 1,0 1,0 1,1-0,3 4,8-1,0 - -4,7-2,5-1,2 - -2,6-1,8-3,8 - - - -2,9-3,7-7,9-3,8-2,1-3,0-3,0-8,3-3,0-6,0 - -8,0-5,0 2002-1 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Teelt van gewassen 161 0 % Fokken en houden van dieren 122-15 -10,9% Akkebouw in comb. met veehouderij 25 0 % Dienstverlening voor de landbouw 44-1 -2,2% Jacht en bosbouw 7 2 4% Visserij en kweken van vis en schaaldieren 0 0 CBS landbouwtelling 0 0 Totaal 359-14 -3,8% 360-9 -2,4% 274-60 -18,0% 52 0 % 78-4 -4,9% 10 3 42,9% 0 0 0 0 774-70 -8,3% 35
Industrie Vestigingenontwikkeling - Industrie 628-12 -1,9% Werkgelegenheidsontwikkeling - Industrie 14.707-583 -3,8% Vestigingenontwikkeling, in % 6,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 8,0 6,0 - - -4,2 2,5-0,2 0,9 4,2 4,2 3,1-0,6 0,8-1,9 - - -5,7-1,2-4,7 1,9 6,4-5,0-5,6-1,0-3,8-6,0 2002-6,0 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Winning van delfstoffen 6 0 % Voedings- en genotmiddelen 48-1 -% Textiel en textielprodukten 46-5 -9,8% Artikelen van hout (excl. meubels) 26-2 -7,1% Papierwaren, uitgeverijen en drukkerijen 49 0 % Chemische- rubber- en kunststofprodukten 52 0 % Glas, aardewerk, cement-, kalkprodukten 31-1 -3,1% Metalen en produkten van metaal 98-5 -4,9% Elektrische en optische apparaten 18-1 -5,3% Machines en apparaten 43 1 2,4% Transportmiddelen 9 0 % Meubels 69-1 -1,4% Overige goederen en SW-bedrijven 96 4 4,3% Elektriciteit, aardgas en warm water 6 0 % Afvalbehandeling en -recycling 31-1 -3,1% Totaal 628-12 -1,9% 54 2 3,8% 1.004-94 -8,6% 229-4 -1,7% 57-6 -9,5% 510-27 -5,0% 2.347-69 -2,9% 315-5 -1,6% 1.922 38 % 295-251 -46,0% 687-60 -8,0% 105 10 10,5% 257-11 -4,1% 5.991-105 -1,7% 387-13 -3,2% 547 12 2,2% 14.707-583 -3,8% 36
Bouwnijverheid Vestigingenontwikkeling - Bouwnijverheid 1.507 16 1,1% Werkgelegenheidsontwikkeling - Bouwnijverheid 4.585-283 -5,8% Vestigingenontwikkeling, in % 1 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 8,0 3,8 3,8 5,6 6,0 6,3 9,9 9,9 7,9 7,3 - - -9,2-6,2-2,6-0,7-2,5-4,1-5,8 3,6 2,4-6,0-8,0 2002 0,9 0,9 1,1-1 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw 597 23 % Grond-, water- en wegenbouw 67-1 -1,5% Slopen van bouwwerken, grondverzet 43-3 -6,5% Bouwinstallatie 194 0 % Afwerking van gebouwen 413 1 0,2% Gespecialiseerde werkzaamheden 193-4 -% Totaal 1.507 16 1,1% 1.529-86 -5,3% 340-51 -13,0% 165-23 -12,2% 1.093-43 -3,8% 872-77 -8,1% 586-3 -0,5% 4.585-283 -5,8% 37
Groothandel Vestigingenontwikkeling - Groothandel 1.273-29 -2,2% Werkgelegenheidsontwikkeling - Groothandel 6.651-112 -1,7% Vestigingenontwikkeling, in % 5,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 3,0 1,0-1,0 2,9 1,6 4,7 4,2 1,4 1,5 2,6-0,9 1,5-2,2 - - 1,4-7,6 0,9 3,5 4,6-0,6-0,6-1,3-1,7 - -6,0-3,0 2002-8,0 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Handel in auto s en aanhangers 312-5 -1,6% Gespecialiseerde reparatie van auto's 110-8 -6,8% Handel in auto-onderdelen en -accessoires 43-1 -2,3% Handel, reparatie van motorfietsen en onderdelen 29-1 -3,3% Handelsbemiddeling 83 5 6,4% Groothandel in landbouwproducten 32 3 10,3% Groothandel in voedings- en genotmiddelen 105-6 -5,4% Groothandel in ov. consumentenartikelen 222 1 0,5% Groothandel in ICT-apparatuur 48-10 -17,2% Groothandel in machines, apparaten 109-5 -4,4% Overige groothandel 180-2 -1,1% Totaal 1.273-29 -2,2% 1.206-51 -4,1% 395-19 -4,6% 215-2 -0,9% 37-2 -5,1% 269 13 5,1% 98-7 -6,7% 1.110-114 -9,3% 1.227 139 12,8% 140-32 -18,6% 701-21 -2,9% 1.253-16 -1,3% 6.651-112 -1,7% 38
Detailhandel Vestigingenontwikkeling - Detailhandel 2.023-13 -0,6% Werkgelegenheidsontwikkeling - Detailhandel 11.766-173 -1,4% Vestigingenontwikkeling, in % 1,6 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 3,0 1,2 2,5 0,8 1,5 2,9 0,4-0,4-0,3 0,5 0,6-0,1 1,2 0,7-0,1-0,1 0,2-0,6 1,0 0,5-0,5-1,0 0,4-1,1-0,6-1,2 1,5-1,0 0,3 1,2-1,4-0,8 2002-1,5 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Voedings- en genotmiddelen 393-12 -3,0% Kleding, mode art. en textiel 251-12 -4,6% Schoenen, lederwaren en reisart. 55-1 -1,8% Persoonlijke verzorging 124-5 -3,9% Wonen en wooninrichting 151-2 -1,3% Huishoudelijke artikelen 53 1 1,9% Consumentenelectronica 89-8 -8,2% Doe-het-zelf 46-1 -2,1% Vrije tijd en educatie 349 7 % Warenhuizen 9 0 % Overige detailhandel non food 44-8 -15,4% Apotheken 41 0 % Markthandel 125-11 -8,1% Detailhandel niet via winkel of markt 293 39 15,4% Totaal 2.023-13 -0,6% 4.705 27 0,6% 977-65 -6,2% 313-19 -5,7% 540-8 -1,5% 913 8 0,9% 268-8 -2,9% 358-20 -5,3% 493-8 -1,6% 1.193-39 -3,2% 467-23 -4,7% 108-8 -6,9% 352-10 -2,8% 240-9 -3,6% 839 9 1,1% 11.766-173 -1,4% 39
Vervoer en opslag Vestigingenontwikkeling - Vervoer en opslag 370 4 1,1% Werkgelegenheidsontwikkeling - Vervoer en opslag 3.490-240 -6,4% Vestigingenontwikkeling, in % 8,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 6,0-2,3 6,2 0,3 7,1 3,0-1,2 0,9 3,8 3,4 1,1 - - 4,3-1,0-2,5-1,5 2,2 1,3-2,4-8,0 1,7-6,4 - -6,0-2002 -8,0 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Vervoer per spoor 2 0 % Vervoer over de weg 237-5 -2,1% Vervoer over water 4 0 % Opslag 9 0 % Dienstverlening voor vervoer 41 2 5,1% Post- en koeriersdiensten 77 7 1% Totaal 370 4 1,1% 215-7 -3,2% 2.252-202 -8,2% 9-1 -1% 126-5 -3,8% 114 6 5,6% 774-31 -3,9% 3.490-240 -6,4% 40
Horeca Vestigingenontwikkeling - Horeca 790-9 -1,1% Werkgelegenheidsontwikkeling - Horeca 3.906-161 -% Vestigingenontwikkeling, in % 1,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 3,0 0,5-0,5-1,0-1,5-0,2-2,3-2,2 0,7-2,5-0,2-1,6-0,1-1,1 1,0-1,0 - -3,0-1,2-1,5-1,0 0,2 0,6-0,7-5,3 1,5 - - - -2,5-5,0-3,0 2002-6,0 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Hotels, pensions en conferentie-oorden 45 0 % Vakantiehuisjes, -bungalowparken e.d. 19 0 % Kampeerterreinen 12 0 % Overige logiesverstrekking 1 1 Cafés 251-5 -% Restaurants 174 0 % Cafetaria s en ijssalons 241-10 -% Kantines en catering 47 5 11,9% Totaal 790-9 -1,3% 709 27 % 36-1 -2,7% 65-3 -4,4% 1 1 853-74 -8,0% 1.188-53 -4,3% 889-54 -5,7% 165-4 -2,4% 3.906-161 -% 41
Informatie en communicatie Vestigingenontwikkeling - Informatie en communicatie 570 23 4,2% Werkgelegenheidsontwikkeling - Informatie en communicatie 2.193 181 9,0% Vestigingenontwikkeling, in % 8,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 1 6,0 8,0 5,7 5,3 5,7 7,7 6,3 7,9 4,2-4,4-2,3 2,4 0,9 5,7 4,6 3,6 9,0 1,9 1,5 - -8,9-11,3-1,6-8,0-2002 -1 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Uitgevers v. kranten, tijdschriften en software 30-3 -9,1% Prod. en distr. van radio, televisie en films 61 7 13,0% Radio- en televisieomroepen 3 0 % Telecommunicatie 15-2 -11,8% Gegevensverwerking, webhosting 33 9 37,5% Dienstverlening t.b.v. informatietechnologie 428 12 2,9% Totaal 570 23 4,2% 88-2 -2,2% 118 7 6,3% 9 0 % 38-31 -44,9% 574 8 1,4% 1.366 199 17,1% 2.193 181 9,0% 42
Financiële instellingen Vestigingenontwikkeling - Financiële instellingen 259-15 -5,5% Werkgelegenheidsontwikkeling - Financiële instellingen 5.497 56 1,0% Vestigingenontwikkeling, in % 1 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 1 8,0 6,0 - - -3,4 0,4-1,6-2,4 10,7-2,9 1,1-5,5 - - -5,0 1,9-2,8 3,6 3,1 4,4 3,3-2,3 0,7 1,0-6,0 2002-6,0 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Banken 29-7 -19,4% Overige financiële intermediatie 16-1 -5,9% Verzekeringswezen en pensioenfondsen 13 0 % Financiële bemiddeling en advisering 201-7 -3,4% Totaal 259-15 -5,5% 557-48 -7,9% 514-21 -3,9% 3.679 153 4,3% 747-28 -3,6% 5.497 56 1,0% 43
Zakelijke dienstverlening Vestigingenontwikkeling - Zakelijke dienstverlening 2.947 64 2,2% Werkgelegenheidsontwikkeling - Zakelijke dienstverlening 9.679-331 -3,3% Vestigingenontwikkeling, in % 1 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 16,0 8,0 1 6,0 8,0 12,8 2,1 3,4 5,6 8,4 6,4 5,5 7,6 7,2 4,9 2,2 - -8,0-0,1-8,5 1,3-3,8 3,1 0,5-3,2 1,5-3,3 2002-1 2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Handel en verhuur van onroerend goed 198 5 2,6% Rechtskundige dienstverlening 140 3 2,2% Accountancy, belastingadvies en adm. 332-2 -0,6% Overige zakelijke dienstverlening 335 32 10,6% Advisering op het gebied bedrijfsvoering 633 28 4,6% Architecten-, ingenieursbureaus 470 8 1,7% Speur- en ontwikkelingswerk 23 2 9,5% Onderzoeks-, reclame- en pr-bureaus 231-8 -3,3% Fotografie en ontwikkelen van foto's 106 13 1% Verhuur van roerende goederen 123 1 0,8% Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling 118-4 -3,3% Reisbemiddeling en reisorganisatie 51-6 -10,5% Beveiliging en opsporing 44-1 -2,2% Facility management en reiniging 141-7 -4,7% Callcenters 2 0 % Totaal 2.947 64 2,2% 842-28 -3,2% 583 0 % 759-27 -3,4% 722 50 7,4% 916 4 0,4% 1.017-77 -7,0% 224 6 2,8% 445-14 -3,1% 114 10 9,6% 424 4 1,0% 774-199 -20,5% 144-14 -8,9% 156-2 -1,3% 2.106-44 -% 453 0 % 9.679-331 -3,3% 44
Overheid Vestigingenontwikkeling - Overheid 60-3 -4,8% Werkgelegenheidsontwikkeling - Overheid 7.670-150 -1,9% Vestigingenontwikkeling, in % 8,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 3,0-1,6-4,8-3,4-1,8 7,1 3,3 3,2-1,6-4,8 1,0-1,0-1,9-3,1-0,9 1,9-2,8-1,0 3,6 1,8-2,2-1,9 - -3,0-6,0 2002-2002 Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Openbaar bestuur 31-1 -3,1% Justitie en politie 8-2 -2% Brandweer 7 0 % Overige overheidsdiensten 6 0 % Verplichte sociale verzekeringen 8 0 % Totaal 60-3 -4,8% 4.846 14 0,3% 942-120 -11,3% 99-1 -1,0% 376-32 -7,8% 1.407-11 -0,8% 7.670-150 -1,9% 45