M Meer bedrijfsoverdrachten in hoogconjunctuur

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "M Meer bedrijfsoverdrachten in hoogconjunctuur"

Magdalena van de Brink
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 M66 Meer bedrijfsoverdrachten in hoogconjunctuur J. Meijaard Zoetermeer, november 6

2 2

3 Patronen in Bedrijfsoverdrachten: Komt de golf eraan? Het aantal geslaagde bedrijfsoverdrachten van ondernemers van 55 jaar en ouder hangt samen met de economische conjunctuur. Bij een positief economisch sentiment worden meer bedrijven overgedragen, bij een recessie minder. Sectoraal zijn deze verschillen in Nederland duidelijk te herkennen in de periode Anno 6 heeft een tiental branches een bedrijvenpopulatie waar méér dan drie op de tien ondernemers ouder zijn dan 55 jaar. Daarnaast zijn er nog eens 17 branches waar méér dan één op de vier ondernemers ouder is dan 55. Voor deze branches geldt in elk geval dat bedrijfsopvolging de komende jaren een belangrijk thema zal zijn (zeker gezien de relatief gunstige economische omstandigheden op dit moment). Inleiding Het doel van deze minirapportage is meer inzicht te verschaffen in de omvang en het belang van bedrijfsoverdrachten in Nederland. Het gaat erom een onderbouwde inschatting te geven van de mate waarin het onderwerp bedrijfsoverdrachten nu en in de komende jaren (extra) actueel is. In deze minirapportage gaan wij op zoek naar systematische patronen in het aantal bedrijfsoverdrachten in Nederland. Vooral bestuderen wij de patronen in het aantal bedrijfsoverdrachten over de jaren We spitsen ons toe op de patronen in de aantallen bedrijfsoverdrachten gegeven de leeftijd van de ondernemer bij de overdracht en gegeven de sector van de bedrijfsactiviteiten van de betreffende ondernemingen. Daarnaast wordt de leeftijdsverdeling van de populatie ondernemers onder de loep genomen. Deze leeftijdsverdeling geeft belangrijke aanwijzingen over de patronen die kunnen voorspellen waar en wanneer er pieken in de aantallen bedrijfsoverdrachten verwacht mogen worden. Tot slot hebben we ook naar de ontwikkelingen in het aantal bedrijfsoverdrachten per kalendermaand gekeken. De gedachte hierachter was dat er wellicht in het seizoenpatroon relevante aanknopingspunten zijn voor beleid om bedrijfsoverdrachten beter te geleiden. 3

4 Ontwikkelingen Het aantal bedrijfsoverdrachten door ondernemers van 55 jaar en ouder is in het afgelopen decennium toegenomen. Zoals in figuur 1 valt te zien 1, zijn de overdrachten van ondernemers in de leeftijd eind jaren negentig flink toegenomen en hebben zij zich op dat hogere niveau gestabiliseerd. Het aantal overdrachten van ondernemers in de leeftijd is in het afgelopen decennium nagenoeg verdubbeld. Het aantal overdrachten door ondernemers die de 65 al zijn gepasseerd stijgt minder sterk. figuur 1 Aantallen bedrijfsoverdrachten 55+ ondernemers Bron: KvK Nederland, 5. Figuur 2 laat de diverse ontwikkelingen in de aantallen bedrijfsoverdrachten zien in het afgelopen decennium. De industrie geeft meteen een afwijkend beeld met een piek in 1996 en 1997 en daarna een heel geleidelijke toename in de periode Een verklaring hiervoor is dat in 1997 voor de exporterende industrie de verwachtingen erg positief gestemd waren, vooral door een grote exportgroei (bron: Kleinschalig Ondernemen 1998). Dit kan de overdrachten in de hand hebben gewerkt. De bouw laat een geleidelijke toename met een piek in overdrachten in 2 zien. In 2 waren de economische verwachtingen voor de bouw nog goed, zeker in vergelijking met andere sectoren. Dit kan een reden zijn voor het relatief grote aantal bedrijfsoverdrachten dat in de bouw juist in dit jaar gestalte kreeg. De overige sectoren laten een onderling soortgelijk beeld zien. In een aantal sectoren (detailhandel, horeca, facilitaire diensten) is een piek in overdrachten te zien (- 1). In de andere sectoren nemen de overdrachten geleidelijk toe, met vrij systematisch een lager niveau in het recessiejaar 4. 1 Het gaat hierbij uitsluitend om de bedrijfsoverdrachten waarbij de onderneming onder precies dezelfde entiteit doorgaat. Hierdoor wordt een aanzienlijk deel van de daadwerkelijke overdrachten over het hoofd gezien. Als we aannemen dat er in het afgelopen decennium echter niet wezenlijk iets is veranderd in hoe overdrachten optimaal georganiseerd worden in dit verband, geven de mutaties zoals hier gepresenteerd een helder beeld van de algemene trends. Daarnaast dient te worden opgemerkt dat hier uitsluitend de overdrachten door ondernemers ouder dan 55 jaar worden geschetst. De gedachte hierbij is dat alleen dit echte 'einde carrière'-overdrachten zijn. 4

5 In de meeste sectoren vallen eventuele pieken dus samen met een positief economisch sentiment. Dat duidt erop dat het in een positief economisch klimaat eenvoudiger is om een geschikte opvolger te vinden. Het voordeel van het doorstarten van een bestaand bedrijf is dan ook wat duidelijker herkenbaar. Bij deze constatering ligt het voor de hand te verwachten dat in 5-7 de aantallen bedrijfsoverdrachten relatief hoog zullen liggen. Later in deze rapportage komen wij hier nog op terug figuur 2 Bedrijfsoverdrachten 55+ per sector, Industrie Bouw Groothandel

6 Detailhandel Horeca Persoonlijke diensten Facilitaire diensten

7 Adviesdiensten Bron: KVK Nederland, 5. Ook meer holdings overgedragen Het aantal bedrijven dat in het zakelijk beheer (veelal zgn. holdings) wordt overgedragen is gedurende de afgelopen jaren flink gestegen (zie figuur 3). Dit is zelfs flink meer dan in de andere sectoren. Dit duidt erop dat in toenemende mate holdings worden gebruikt om de overdracht te regelen. Het grote aantal bestaande holdings dat op naam staat van ondernemers boven de 55 jaar wijst in dezelfde richting (zie figuur 4). De 45. holdings op naam van 55+ ondernemers geven in samenvatting weer hoezeer bedrijfsoverdracht een cruciaal thema is in de economische dynamiek (en letterlijk in de inschrijvingen bij de Kamers van Koophandel). figuur 3 Bedrijfsoverdrachten 45+, zakelijk beheer, Zakelijk beheer t/m 49 5 t/m 54 Bron: KVK Nederland, 5. Oudere ondernemers in de sectoren, ultimo 5 Figuur 4 geeft een overzicht van de aandelen ondernemers 55-59, 6-64 en 65+ in de diverse sectoren van het Nederlandse bedrijfsleven. Het valt op dat vooral in het zakelijke beheer het aandeel oudere ondernemers groot is. Vooral ook hier zijn er veel ondernemers ouder dan 65. In absolute aantallen oudere ondernemers vallen ook de detailhandel, de groothandel en de adviesdiensten op, samen goed voor zeker 8. ondernemers boven de 55 jaar. 7

8 figuur 4 Aantallen ondernemers naar leeftijd, 55+, per sector, per ultimo vanaf_65 van_6_64 van_55_ Landbouw en visserij Industrie Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer Financiën Adviesdiensten Facilitaire diensten Persoonlijke diensten Algemene diensten Zakelijk beheer Bron: KVK Nederland, 6. Aandelen oudere ondernemers per branche Nadere uitsplitsing van de dertien sectoren op brancheniveau levert de volgende lijst branches op, gerangschikt naar aandeel ondernemers boven de 55 (figuur 5). De cijfers hebben betrekking op ultimo 5 (soortgelijke cijfers over 3 geven overigens nagenoeg hetzelfde beeld). Opvallend in het lijstje 'oude' branches zijn de branches onroerend goed, ingenieursbureaus en campings. Het valt verder op dat een sector als de horeca uiteenvalt in 'oude' en 'jonge' branches, waarbij hotels oud en restaurants en cafetaria's 'jong' zijn in de zin dat er slechts 13% van de ondernemers 55+ is. Het ligt voor de hand dat de sectoren waar veel ondernemers ouder dan 55 jaar zijn, meer te maken zullen krijgen met bedrijfsoverdrachten de komende jaren. De vergrijzing van de ondernemerspopulatie zal de bedrijvendynamiek in deze branches overheersen. Bij een deel van de 'oude' branches mag worden verwacht dat de opvolging nog niet zo een-twee-drie geregeld zal zijn (bijvoorbeeld de wasserijen/stomerijen). 8

9 figuur 5 Perunage ondernemers 55+, branches, per ultimo 5 Branche Branche Zakelijk beheer,37 Houtindustrie,24 Maatschappelijke organisaties,36 Gezondheid en welzijn,24 Delfstoffenwinning,35 Nutsbedrijven,24 Onroerend goed,34 Landbouw en visserij,24 Basismetaal,33 Overheid en onderwijs,23 Kampeer-/vakantieverblijven,32 Detailhandel auto,23 Wasserij, stomerij,31 Wegtransport,23 Ingenieursbureaus,31 Metaalproducten,22 Rechtskantoren/administratiediensten,31 Detailhandel food,22 Chemie en kunststof,3 Milieubedrijven,21 Hotels, pensions,3 Voedingsmiddelen,2 Banken, verzekeringen,3 Fotografie, beurzen, ov.,2 Papierindustrie,29 Verhuurbedrijven,19 Onderzoek/ontwikkeling,29 Reparatie, postorders,19 Uitgeverij, drukkerij,29 Overige industrie,19 Textiel, lederwaren,28 Cafés,19 Bouwmaterialen en glas,28 Post en communicatie,17 Transportmiddelen,28 Cultuur, recreatie,17 Machines,27 Infrastructuur,17 Markt- en straathandel,26 Burg.-/utiliteitsbouw,16 Economische diensten,26 Kapper, schoonh.verz., ov.,16 Groothandel,26 Schoonmaakbedrijven,16 Diensten t.b.v. vervoer,26 Bouwspecialismen,15 Overig vervoer,25 Reclamebureaus,14 Detailhandel non-food,25 Restaurants, cafetaria,13 Bouw-installatie,24 Uitzendb./beveiliging,12 Elektr.- en opt. app.,24 Automatiseringsdiensten,9 Bron: KVK Nederland, 6. Overdrachten per kalendermaand Het beeld van de aantallen overdrachten per kalendermaand levert op het oog weinig direct bruikbare inzichten op (zie figuur 6). Januari wordt gekenmerkt door meer overdrachten, waarbij er alleen in 3 sprake is van een geleidelijke stijging van het aantal bedrijfsoverdrachten naar het einde van het jaar. In 4 is er al een tussentijdse piek in augustus. Een directe verklaring hebben wij hier niet voor. 9

10 figuur 6 Overdrachten per kalendermaand,

Vergelijkbare documenten

M200718. Overnemen vaak beter dan 'vers' starten. dr. J. Meijaard

M200718. Overnemen vaak beter dan 'vers' starten. dr. J. Meijaard M200718 Overnemen vaak beter dan 'vers' starten dr. J. Meijaard Zoetermeer, november 2007 Overnemen vaak beter dan 'vers' starten Er lijkt veel te winnen met een betere match tussen potentiële kopers en