Limburg aan het Werk Vestigingen & Werkgelegenheid

Transcriptie

1 Limburg aan het Werk 2011 Vestigingen & Werkgelegenheid

2

3 Limburg aan het Werk 2011 Vestigingen & Werkgelegenheid Maastricht, 17 januari 2012

4 Colofon Provincie Limburg Postbus MA Maastricht Tel.: +31 (0) Fax.: +31 (0) Internet: Limburglaan GA Maastricht Contactpersoon: De heer J. Geelen Etil BV Postbus BA Maastricht Tel.: +31 (0) Fax.: +31 (0) Internet: Witmakersstraat JB Maastricht Contactpersonen: R.C.M. Vaessens M.A. drs. J. Radovanović S.C.A. Knoors MSc. Bronverantwoording: Etil; Vestigingenregister Limburg, 2011.

5 VOORWOORD De eerste vijf jaren van deze eeuw waren ten aanzien van werkgelegenheidsontwikkeling economisch mindere jaren in Limburg. Er was een werkgelegenheidsafname. In begon het economisch herstel. De werkgelegenheid nam in deze periode echter nog niet sterk toe. Tussen en kwam het economisch herstel wel tot uitdrukking in een positieve werkgelegenheidsontwikkeling. Sinds was sprake van een economische crisis, hetgeen in de periode april - april tot uitdrukking komt in een daling van de werkgelegenheid in Limburg. De periode april - april 2011 kent daarentegen een toename van de werkgelegenheid. De voorliggende rapportage Limburg aan het werk 2011 beschrijft de wekgelegenheidsontwikkelingen vanuit verschillende invalshoeken; vanuit provinciale ontwikkelingen en landelijke tendensen, vanuit regio s en sectoren. Deze rapportage bevat basisinformatie over de structuur en de ontwikkeling van het aantal vestigingen van bedrijven en instellingen in Limburg en van de werk- gelegenheid die deze vestigingen bieden. De structuur wordt beschreven voor het jaar 2011 (peildatum 1 april), terwijl de ontwikkelingen worden bekeken over de periode Om de ontwikkelingen in de afgelopen periode correct te kunnen duiden, wordt daarnaast ook ingegaan op de trends in de afgelopen tien jaar. Deze informatie biedt inzicht in de recente ontwikkelingen in het Limburgse bedrijfsleven en biedt daarmee aanknopingspunten voor beleid op het terrein van onder meer economie, arbeidsmarkt en ruimte. De rapportage is in opdracht van de Provincie Limburg door Etil samengesteld in het kader van de provinciale participatie in het Vestigingenregister Limburg (VRL) dat door Etil wordt beheerd. De voorliggende rapportage is kwantitatief gestructureerd qua opzet, waarbij ieder hoofdstuk begint met een korte samenvatting, gevolgd door tabellen en grafieken die de belangrijkste ontwikkelingen weergeven. In het kader van het Vestigingenregister Limburg stelt Etil, op aanvraag, ook gemeentelijke rapportages samen. Hiervoor kunt u contact opnemen met Etil. In het Vestigingenregister Limburg (VRL) zijn alle vestigingen van bedrijven en instellingen in Limburg geregistreerd en wordt doorlopend op maandelijkse basis geactualiseerd. Daarnaast wordt jaarlijks de werkgelegenheid geactualiseerd en het vestigingenbestand gecontroleerd door middel van een integrale enquête, met als peildatum 1 april. Op te merken is dat in een SBI-conversie heeft plaatsgevonden. Dit wil zeggen dat de sectorindeling ten opzichte van de voorgaande jaren is veranderd. Alle SBI-wijzigingen zijn met terugwerkende kracht doorgevoerd, zodat de tijdreeksen consistent blijven. Een vergelijking van de analyses in de voorliggende rapportage met rapportages uit de voorgaande jaren is daardoor niet mogelijk. Verder is op te merken dat betreffende de werkgelegenheid voor de landbouwsector tot en met gebruik gemaakt werd van de CBS-landbouwtellingen. Vanaf worden de gegevens op vestigingsniveau geïntegreerd. 1

6 2

7 INHOUD VOORWOORD 1 SAMENVATTING 5 INLEIDING 9 1 IN PERSPECTIEF 11 Limburg versus Nederland: vestigingen () 12 Limburg versus Nederland: werkgelegenheid () 14 2 LIMBURG 17 Vestigingen in Limburg Vestigingenontwikkeling in Limburg 19 Werkgelegenheid in Limburg Werkgelegenheidsontwikkeling in Limburg 22 3 BEDRIJVENDYNAMIEK : saldo 26 Oprichtingen 27 Opheffingen 28 Intergemeentelijke verhuizingen 29 4 REGIO'S 31 Regiovergelijking 33 Noord-Limburg 34 Midden-Limburg 35 Westelijke Mijnstreek 36 Parkstad Limburg + Nuth 37 Maastricht & Mergelland 38 5 BEDRIJFSSECTOREN 39 Sectorvergelijking 42 Landbouw 43 Industrie 44 Bouwnijverheid 45 Groothandel 46 Detailhandel 47 Vervoer en opslag 48 Horeca 49 Informatie en communicatie 50 Financiële instellingen 51 Zakelijke dienstverlening 52 Overheid 53 Onderwijs 54 Gezondheids- en welzijnszorg 55 Cultuur, sport en recreatie 56 Overige dienstverlening 57 6 VESTIGINGSMILIEUS 59 Vergelijking vestigingsmilieus 60 Bedrijventerreinen 61 Stedelijke dienstenterreinen 62 Winkelgebieden 63 BIJLAGEN 65 Bijlage 1 Opzet, werkwijze en onderzoeksverantwoording 66 Bijlage 2 Begrippen en definities 71 Bijlage 3 Vestigingen en werkgelegenheid per regio en gemeente 72 Bijlage 4 Vestigingen en werkgelegenheid per sector en branche 73 3

8 4

9 SAMENVATTING Het Vestigingenregister Limburg (VRL) bevat gegevens over de structuur en ontwikkeling van vestigingen en werkgelegenheid in Limburg. De gegevens uit het VRL vormen daarom een belangrijke basis voor beleidsontwikkeling en uitvoering. Op basis van deze gegevens stelt Etil in opdracht van de Provincie Limburg jaarlijks een rapportage samen: Limburg aan het Werk. De voorliggende VRL-rapportage heeft betrekking op de gegevens per 1 april 2011 en beschrijft vanuit verschillende invalshoeken de structuur van vestigingen en arbeidsplaatsen en de ontwikkelingen die in de achterliggende tien jaar en in het bijzonder in het afgelopen jaar hebben plaatsgevonden. De belangrijkste bevindingen worden hieronder samengevat. Algemeen beeld Per 1 april 2011 waren er in Limburg circa vestigingen. Het aantal vestigingen is ten opzichte van met circa toegenomen. Dit komt overeen met een groei van 3,6%. Het aantal arbeidsplaatsen in Limburg bedroeg per 1 april 2011 circa Daarmee is er sprake van een werkgelegenheidstoename in van 0,4%. Van het totaal aantal werkzame personen heeft bijna 96% een vast dienstverband, de overige 4% betreft uitzendwerk. Van de totale werkgelegenheid in Limburg betreft 84% een arbeidsplaats van twaalf uur of meer per week (fulltime). De overige 16% betreft parttime banen tot twaalf uur per week. Het aantal parttime uitzendkrachten kende de grootste toename (+10,8%). Daartegenover is het aantal fulltime banen in dienstverband licht afgenomen (-0,2%). Landelijke gegevens over de periode zijn nog niet beschikbaar (beschikbaar in het eerste kwartaal 2011). Zodoende wordt ingegaan op de periode -. In deze periode nam de werkgelegenheid in Nederland met 0,7% af. De werkgelegenheid nam niet in alle provincies af. In de provincies Flevoland en Noord-Holland nam de werkgelegenheid toe. In de periode - was de werkgelegenheidsdaling in Limburg met 1,3% redelijk hoog. De grootste afname vond plaats in de provincie Noord-Brabant (-1,6%). Bedrijvendemografie Het aantal tussen april en april 2011 opgerichte vestigingen (+7.440) was groter dan het aantal opgeheven vestigingen (-4.750). Het werkgelegenheidsverlies ten gevolge van opheffingen ( ) was in dezelfde periode kleiner dan de werkgelegenheidstoename als gevolg van oprichtingen ( ). Per saldo nam de werkgelegenheid als gevolg van oprichtingen en opheffingen met 910 arbeidsplaatsen toe. In de periode hebben meer vestigingen van buiten Limburg zich in Limburg gevestigd (+1.090), dan dat er vestigingen vanuit Limburg vertrokken zijn naar elders (-1.000). Het werkgelegenheidseffect hiervan was beperkt (-%). Getalsmatig veel belangrijker voor de werkgelegenheidsontwikkeling zijn de bestaande (niet verplaatste) vestigingen die aan het begin en aan het eind van de waarnemingsperioden aanwezig waren. In de periode is bij vestigingen (7,9%) de werkgelegenheid met arbeidsplaatsen (+%) toegenomen. De werkgelegenheid is bij circa vestigingen (8,3%) met (+3,7%) afgenomen. Per saldo is het aantal arbeidsplaatsen in deze periode als gevolg van werkgelegenheidsveranderingen bij bestaande vestigingen met 0,3% toegenomen. 5

10 Regio s In nam het aantal vestigingen in alle regio s toe. De sterkste toename was met 4,6% te zien in de regio Maastricht & Mergelland. In Noord-Limburg en Parkstad Limburg bleef de toename met 2,9% respectievelijk 3,2% iets achter op het provinciaal gemiddelde van 3,6%. In de periode kende de regio Westelijke Mijnstreek een afname van de werkgelegenheid. De andere vier regio s kenden daarentegen een groei. Het aantal arbeidsplaatsen nam in de regio Noord-Limburg met 1,1% het sterkst toe. De Limburgse toename bedroeg 0,4%. Sectoren en branches Het aantal vestigingen nam het sterkst toe in de sectoren Informatie en communicatie (+8,9%), Onderwijs (+8,2%) en Gezondheids- en welzijnszorg' (+7,6%). In twee sectoren nam het aantal vestigingen af: de sectoren 'Landbouw' (-0,7%) en 'Overheid' (-0,7%). De totale Limburgse werkgelegenheid nam in de periode toe. Met name in de sectoren Informatie en communicatie (+3,6%) en Detailhandel (+2,1%) nam het aantal arbeidsplaatsen toe. Daarentegen lieten de sectoren 'Financiële instellingen (-3,7%) en 'Bouwnijverheid' (-3,0%) een relatief sterke afname van het aantal arbeidsplaatsen zien. Vestigingsmilieus In totaal zijn er in Limburg bijna vestigingen in een van de drie onderscheide vestigingsmilieus (bedrijventerreinen, stedelijke dienstenterreinen en winkelgebieden) gevestigd, hetgeen overeenkomt met circa 23% van het totale aantal vestigingen. Deze vestigingen beschikken over 49% van het totale aantal Limburgse arbeidsplaatsen. In de periode nam het aantal vestigingen met 1,7% toe, hetgeen onder het Limburgs gemiddelde van 3,6% ligt. De werkgelegenheid nam in deze drie vestigingsmilieus met 0,2% (+530 arbeidsplaatsen) toe. Deze toename was geringer dan de totale Limburgse werkgelegenheidsgroei (+0,4%). Het aantal vestigingen op Limburgse bedrijventerreinen bedraagt circa 7.960, dit is gelijk aan 10% van het totaal aantal vestigingen in Limburg. Het aantal vestigingen op de bedrijventerreinen is in de periode met 180 toegenomen (+2,3%). De werkgelegenheid op de bedrijventerreinen bedraagt in 2011 circa banen. Daarmee is 29% van de totale Limburgse werkgelegenheid op bedrijventerreinen te vinden. In de afgelopen periode nam de werkgelegenheid met 0,2% (+360 arbeidsplaatsen) toe. In 2011 bedroeg het aantal vestigingen op de Limburgse stedelijke dienstenterreinen Op deze terreinen werken circa personen. In de periode nam het aantal vestigingen (-0,4%) alsook het aantal arbeidsplaatsen (-0,3%) beperkt af. In 2011 waren vestigingen gelegen in de Limburgse winkelgebieden met een werkgelegenheidsomvang van arbeidsplaatsen. Het aantal vestigingen nam in de periode toe met 1,5%. Het aantal arbeidsplaatsen nam beperkt toe (0,5%). 6

11 Vestigingenbalans in Limburg, 2011 Aantal vestigingen vestigingen Regio's: Aantal In % Sectoren Aantal In % Noord-Limburg % Midden-Limburg % Westelijke Mijnstreek % Parkstad Limburg % Maastricht & Mergelland % Totaal Limburg % Landbouw % Industrie % Bouwnijverheid % Groothandel % Detailhandel % Vervoer en opslag % Horeca % Informatie en communicatie % Financiële instellingen % Zakelijke dienstverlening % Overheid 291 0% Onderwijs % Gezondheids- en welzijnszorg % Cultuur, sport en recreatie % Overige dienstverlening % Totaal Limburg % Vestigingenontwikkeling vestigingen + 3,6% Regio's: Aantal In % Aantal In % Noord-Limburg 581 2,9% Midden-Limburg 629 3,5% Westelijke Mijnstreek 421 4,2% Parkstad Limburg 460 3,2% Maastricht & Mergelland 693 4,6% Totaal Limburg ,6% Landbouw -38-0,7% Industrie 84 2,1% Bouwnijverheid 117 1,7% Groothandel 76 1,1% Detailhandel 132 1,3% Vervoer en opslag 39 1,9% Horeca 61 1,3% Informatie en communicatie 232 8,7% Financiële instellingen 5 0,1% Zakelijke dienstverlening 869 5,9% Overheid -2-0,7% Onderwijs 234 8,2% Gezondheids- en welzijnszorg 540 7,6% Cultuur, sport en recreatie 169 5,1% Overige dienstverlening 266 4,7% Totaal Limburg ,6% 7

12 Werkgelegenheidsbalans in Limburg, 2011 Werkgelegenheid werkzame personen Regio's: Aantal In % Sectoren Aantal In % Noord-Limburg ,7% Midden-Limburg ,7% Westelijke Mijnstreek ,7% Parkstad Limburg % Maastricht & Mergelland ,8% Totaal Limburg % Landbouw ,8% Industrie ,6% Bouwnijverheid ,8% Groothandel ,9% Detailhandel ,6% Vervoer en opslag ,5% Horeca ,4% Informatie en communicatie ,1% Financiële instellingen ,1% Zakelijke dienstverlening ,6% Overheid ,1% Onderwijs ,0% Gezondheids- en welzijnszorg ,3% Cultuur, sport en recreatie % Overige dienstverlening ,3% Totaal Limburg % Werkgelegenheidsontwikkeling werkzame personen 0,4% Regio's: Aantal In % Aantal In % Noord-Limburg ,1% Midden-Limburg ,9% Westelijke Mijnstreek % Parkstad Limburg 475 0,5% Maastricht & Mergelland 20 % Totaal Limburg ,4% Landbouw ,8% Industrie ,3% Bouwnijverheid ,0% Groothandel 216 0,6% Detailhandel ,1% Vervoer en opslag 278 % Horeca 245 0,8% Informatie en communicatie 383 3,5% Financiële instellingen ,7% Zakelijke dienstverlening 734 1,3% Overheid -80-0,3% Onderwijs ,4% Gezondheids- en ,4% welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie 96 0,9% Overige dienstverlening 156 1,3% Totaal Limburg ,4% 8

13 Inleiding Rapportage 'Limburg aan het Werk' is de jaarlijkse monitorrapportage betreffende de vestigingen- en werkgelegenheidsontwikkeling van en bij vestigingen van bedrijven en instellingen in Limburg. Achtergrond en doel rapportage Het Vestigingenregister Limburg (VRL) bevat op vestigingsniveau informatie over de structuur en ontwikkeling van bedrijfsvestigingen en werkgelegenheid in Limburg. In opdracht van de Provincie Limburg heeft Etil - dat het VRL beheert - de voorliggende rapportage samengesteld. Deze rapportage verschijnt jaarlijks en is bedoeld om inzicht te geven in de actuele ontwikkelingen op het gebied van bedrijfsvestigingen en werkgelegenheid. De rapportage biedt daarmee een basis voor beleidsontwikkeling en -uitvoering op het gebied van arbeidsmarkt, economie en ruimte. Meer informatie over het Vestigingenregister Limburg (opzet, werkwijze, onderzoeksverantwoording, begrippen) is te vinden in bijlage 1 en 2. De bijlagen 3 en 4 geven gedetailleerd inzicht in de ontwikkelingen per gemeente en sector/branche. Indeling rapportage De voorliggende rapportage '' is qua opbouw vergelijkbaar met de VRL-rapportage van vorig jaar. Evenals vorig jaar is aan het begin van de rapportage een samenvatting opgenomen. Dit inleidende hoofdstuk wordt gevolgd door de volgende hoofdstukken: Hoofdstuk 1 zet de ontwikkelingen en structuren in Limburg in landelijk perspectief. Daarbij wordt Limburg ook vergeleken met de andere provincies in Nederland. Hiervoor wordt uitgegaan van gegevens van het Landelijke Informatie Systeem Arbeidsorganisaties (LISA). Hoofdstuk 2 gaat in op de actuele ontwikkelingen in aantal en type bedrijfsvestigingen en werkgelegenheid in Limburg. De algemene ontwikkelingen worden vervolgens gespecificeerd naar sectoren, regio's, bedrijfsgrootte en aard van de werkgelegenheid. Daarbij wordt ook ingegaan op de ontwikkelingen in de laatste tien jaar. Hoofdstuk 3 gaat specifiek in op de bedrijvendynamiek in Limburg. Er wordt hierbij gekeken naar veranderingen in het aantal bedrijfsvestigingen en werkgelegenheid als gevolg van oprichtingen, opheffingen, verplaatsingen en ontwikkelingen bij bestaande vestigingen. Hoofdstuk 4 gaat in op de verschillen tussen de Limburgse regio s. De regionale indeling is gebaseerd op de WGR-indeling: Noord-Limburg (inclusief Mook en Middelaar), Midden-Limburg, Westelijke Mijnstreek, Parkstad Limburg (inclusief Nuth) en Maastricht & Mergelland. Hoofdstuk 5 beschrijft de Limburgse ontwikkelingen naar sector. Op basis van de standaard bedrijvenindeling (SBI) van het CBS worden sectorale verschillen in ontwikkeling van vestigingen en werkgelegenheid toegelicht. Ook wordt hier ingegaan op de verschillende branches. Hoofdstuk 6 zoomt in op de structuur en ontwikkeling van vestigingen en werkgelegenheid op de Limburgse vestigingsmilieus. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen bedrijventerreinen, stedelijke dienstenterreinen en winkelgebieden. In de bijlagen (bijlage 1 tot en met 4) zijn achtereenvolgens de onderzoeksverantwoording, begrippen & definities en cijfers betreffende de afzonderlijke gemeenten en branches opgenomen. 9

14 10

15 Vestigingen & werkgelegenheid In perspectief 1 Het Vestigingenregister Limburg (VRL) is onderdeel van het landelijk werkgelegenheidsregister LISA; zodoende kunnen de Limburgse structuren en ontwikkelingen vergeleken worden met die van andere provincies in Nederland. In dit hoofdstuk worden de Limburgse ontwikkelingen afgezet tegen de landelijke ontwikkelingen. De landelijke gegevens over 2011 zijn echter nog niet beschikbaar. De vergelijkingen tussen de Limburgse en landelijke ontwikkelingen hebben dan ook betrekking op het jaar en de ontwikkelingen in de periode -. Vestigingen In Limburg zijn in circa vestigingen van bedrijven en instellingen gevestigd. Dit komt overeen met een aandeel van 6,6% van het totaal aantal Nederlandse vestigingen ( ). Hiermee neemt Limburg een zesde plaats onder de twaalf provincies in. De meeste vestigingen bevinden zich in Noord-Holland (20,7%), Noord-Brabant (15,6%) en Zuid-Holland (14,8%). In de periode - groeide het aantal vestigingen in Nederland met 3,9%. Limburg lag met een groei van 3,8% iets onder het landelijk gemiddelde. In alle provincies is er sprake geweest van een toename van het aantal vestigingen, variërend van % in Overijssel tot 6,7% in Noord-Holland. De grootste sectoren qua aantal vestigingen in Limburg zijn de sectoren Handel (22%) en Zakelijke dienstverlening (21%). De verdeling naar sector is in grote lijnen vergelijkbaar tussen Limburg en Nederland. Limburg heeft echter relatief iets meer vestigingen in met name de sectoren Horeca, Handel en Overige dienstverlening. Daarentegen is het percentage vestigingen in de sectoren Zakelijke dienstverlening en Informatie en communicatie in Limburg duidelijk lager dan landelijk. Werkgelegenheid Limburg beschikte in over circa arbeidsplaatsen, hetgeen overeenkomt met een aandeel van circa 6,5% van de totale Nederlandse werkgelegenheid ( arbeidsplaatsen). Hiermee neemt Limburg een zevende plaats onder de provincies in. De top drie van provincies wat betreft aandeel in de landelijke werkgelegenheid, bestaat - evenals bij de vestigingen - uit Zuid-Holland (19,5%), Noord-Holland (17,5%) en Noord-Brabant (15,4%). In de periode - nam de werkgelegenheid in Nederland met 0,7% af. De werkgelegenheid nam niet in alle provincies af. In de provincies Noord-Holland en Flevoland nam de werkgelegenheid toe. In de periode - was de werkgelegenheidsdaling in Limburg met 1,3% hoog. De grootste afname vond plaats in de provincie Noord-Brabant; in deze provincie nam het aantal arbeidsplaatsen met 1,6% af. De grootste sectoren in Limburg, in termen van werkgelegenheid, zijn Handel (17%), Gezondheids- en welzijnszorg (17%), Industrie (16%) en Zakelijke dienstverlening (13%). Ten opzichte van Nederland beschikt Limburg relatief over meer werkgelegenheid in de Industrie (16% versus 11%). Het aantal arbeidsplaatsen in de sector Zakelijke dienstverlening is daarentegen in Limburg, evenals bij de vestigingenstructuur, juist ondervertegenwoordigd (13% versus 17%). 11

16 Vestigingen & werkgelegenheid in perspectief Limburg versus Nederland: vestigingen () Aantal vestigingen; naar provincie Ontwikkeling - Aantal in % Aantal in % Noord-Holland ,7% ,7% Noord-Brabant ,6% ,3% Zuid-Holland ,8% ,7% Gelderland ,4% ,1% Utrecht ,4% ,6% Limburg ,6% ,8% Overijssel ,0% 723 % Friesland ,2% ,8% Groningen ,2% 625 1,7% Drenthe ,0% ,5% Flevoland ,7% ,0% Zeeland ,5% 545 1,9% Nederland totaal % ,9% Aantal vestigingen; naar provincie (, in %) Overijssel Groningen Friesland Drenthe Flevoland Zeeland Noord-Holland Limburg Utrecht Noord-Brabant Gelderland Zuid-Holland Ontwikkeling van het aantal vestigingen; naar provincie (-, in %) 7,0 6,0 5,0 3,0 Noord-Holland Utrecht Flevoland Drenthe Limburg Friesland Noord-Brabant Gelderland Zuid-Holland Zeeland Groningen Overijssel 12

17 Vestigingen Limburg - Vestigingen Nederland - Aantal Aandeel in % in % Aantal Aandeel in % in % Landbouw % 0,1% Industrie % 1,6% Bouwnijverheid % -0,2% Vervoer en opslag % 1,8% Handel % 0,9% Horeca % 0,5% Informatie en communicatie % 6,1% Zakelijke dienstverlening % 5,3% Overheid 294 0% -% Onderwijs % 9,6% Gezondheids- en welzijnszorg % 11,7% Overige dienstverlening % 7,8% Totaal % 3,8% % -1,2% % 0,5% % -0,1% % -0,1% % 0,6% % % % 6,5% % 5,5% % -1,8% % 7,5% % 13,8% % 9,4% % 3,9% Vestigingenstructuur Limburg ; naar sector, in % Vestigingenstructuur Nederland ; naar sector, in % Gezondheidsen welzijnszorg Onderwijs Overheid Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Gezondheidsen welzijnszorg Onderwijs Overheid Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Zakelijke dienstverlening Handel Zakelijke dienstverlening Handel Informatie en communicatie Horeca Informatie en communicatie Horeca Vestigingenontwikkeling Limburg -; naar sector, in % 1 1 Vestigingenontwikkeling Nederland -; naar sector, in % 1 1 8,0 8,0 6,0 6, Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening - Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening 13

18 Vestigingen & werkgelegenheid in perspectief Limburg versus Nederland: werkgelegenheid () Werkgelegenheid; naar provincie Ontwikkeling - Aantal in % Aantal in % Zuid-Holland ,5% % Noord-Holland ,5% % Noord-Brabant ,4% % Gelderland ,1% % Utrecht ,3% % Overijssel ,7% % Limburg ,5% % Friesland ,6% % Groningen ,4% % Drenthe ,7% % Flevoland ,2% % Zeeland ,1% % Nederland totaal % ,7% Aantal = aantal werkzame personen Werkgelegenheid; naar provincie (, in %) Limburg Groningen Friesland Drenthe Flevoland Zeeland Zuid-Holland Overijssel Utrecht Noord-Holland Gelderland Noord-Brabant 0,8 Werkgelegenheidsontwikkeling; naar provincie (-, in %) 0,4-0,4-0,8-1,2-1,6 - Flevoland Zuid-Holland Noord-Holland Drenthe Zeeland Groningen Gelderland Overijssel Utrecht Limburg Friesland Noord-Brabant 14

19 Werkgelegenheid Limburg - Werkgelegenheid Nederland - Aantal Aandeel in % in % Aantal Aandeel in % in % Landbouw % -2,7% Industrie % -3,5% Bouwnijverheid % -5,5% Vervoer en opslag % -2,7% Handel % -% Horeca % -3,3% Informatie en communicatie % -2,3% Zakelijke dienstverlening % -0,9% Overheid % -1,5% Onderwijs % 0,8% Gezondheids- en welzijnszorg % 1,3% Overige dienstverlening % 2,1% Totaal % -1,3% % -2,1% % -3,2% % -4,3% % -2,5% % -1,1% % -0,3% % -1,5% % -0,7% % -1,3% % 0,8% % 2,8% % 3,2% % -0,7% Werkgelegenheidsstructuur Limburg ; naar sector, in % Werkgelegenheidsstructuur Nederland ; naar sector, in % Gezondheidsen welzijnszorg Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Overige dienstverlening Gezondheidsen welzijnszorg Industrie Landbouw Bouwnijverheid Onderwijs Onderwijs Vervoer en opslag Overheid Zakelijke dienstverlening Vervoer en opslag Handel Overheid Zakelijke dienstverlening Handel Informatie en communicatie Horeca Informatie en communicatie Horeca Werkgelegenheidsontwikkeling Limburg -; naar sector, in % Werkgelegenheidsontwikkeling Nederland -; naar sector, in % ,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening -6,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening 15

20 16

21 Vestigingen & werkgelegenheid Limburg 2 In dit hoofdstuk worden de vestigings- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkelingen in Limburg nader geanalyseerd. Daarbij wordt ingegaan op de stand per 1 april 2011 en op de ontwikkelingen in de laatste tien jaar, waarbij in het bijzonder op de periode april - april Vestigingen in Limburg Per 1 april 2011 waren er in Limburg ruim vestigingen. Het aantal vestigingen is ten opzichte van met circa toegenomen. Dit komt overeen met een groei van 3,6%. De laatste jaren is sprake van een sterke stijging van het aantal vestigingen (10-jaarsgemiddelde bedraagt +3,7%). De grote vestigingen (met meer dan 100 arbeidsplaatsen) vormen 1% van alle Limburgse vestigingen, terwijl ze een aandeel van 39% hebben in de Limburgse werkgelegenheid. Bijna 30 vestigingen hebben zelfs meer dan arbeidsplaatsen, hetgeen overeenkomt met ruim 9% van de totale Limburgse werkgelegenheid. Circa 90% van de vestigingen heeft minder dan tien arbeidsplaatsen, waarvan een groot deel eenmanszaken (zzp'ers). Deze vestigingen, kleiner dan tien werknemers, hebben gezamenlijk een werkgelegenheidsaandeel van 27%. De middencategorie (10 tot 100 arbeidsplaatsen) heeft een aandeel van 9% in de vestigingen en 34% in de werkgelegenheid. Werkgelegenheid in Limburg Het aantal arbeidsplaatsen in Limburg bedroeg per 1 april 2011 circa Het aantal arbeidsplaatsen is, in tegenstelling tot voorgaand jaar, gestegen met 0,4%. De economische crisis, waarvan sinds medio sprake is, zet in 2011 niet voort. De opleving na de crisis is het meest zichtbaar in de uitzendsector. Zo nam het aantal uitzendbanen relatief het sterkste toe (+3,0%). Naast een toename van het aantal uitzendbanen nam ook het aantal fulltime arbeidsplaatsen (in dienst) toe, zij het beperkter (+0,3%). Opvallend is de toename in het aantal parttime banen van 3,3% in dienst en 10,8% bij uitzendkrachten. Ondanks de groei in het aantal uitzendbanen is het aantal uitzendbanen met een aandeel van 4,2% in de totale werkgelegenheid beperkt. Het overgrote deel van het aantal werkzame personen (96%) is in loondienst werkzaam bij een bedrijf of is als eenmanszaak c.q. zelfstandige (zzp'er) te typeren. Van de totale werkgelegenheid in Limburg betreft 84% een arbeidsplaats van twaalf uur of meer per week (fulltime). De overige 16% betreft parttime banen tot twaalf uur per week. Van de in totaal arbeidsplaatsen wordt ruim 55% ingevuld door mannen en bijna 45% door vrouwen. Het aantal arbeidsplaatsen onder mannen nam met 0,3% toe en de werkgelegenheid onder vrouwen met 0,6%. Mannen waren in 2011, net als in de voorgaande jaren, voornamelijk werkzaam in de sector Industrie en vrouwen in de sector Gezondheids- en welzijnszorg. 17

22 Vestigingen in Limburg: 2011 Vestigingenstructuur naar bedrijfssector 2011 Vestigingenstructuur naar regio 2011 Aantal In % Landbouw ,1% Industrie ,1% Bouwnijverheid ,4% Groothandel ,6% Detailhandel ,5% Vervoer en opslag ,6% Horeca ,6% Informatie en communicatie ,6% Financiële instellingen ,5% Zakelijke dienstverlening ,6% Overheid 291 0,4% Onderwijs ,9% Gezondheids- en welzijnszorg ,6% Cultuur, sport en recreatie ,4% Overige dienstverlening ,4% Totaal % Aantal In % Noord-Limburg ,7% Midden-Limburg ,4% Westelijke Mijnstreek ,9% Parkstad Limburg ,5% Maastricht & Mergelland ,5% Totaal % Vestigingenstructuur naar vestigingsmilieu 2011 Aantal In % Bedrijventerrein ,7% Stedelijk dienstenterrein ,4% Winkelgebied ,6% Solitaire locaties ,2% Totaal % Top 10 organisaties in Limburg 2011 ZORGGROEP NOORD- EN MIDDEN LIMBURG MEANDERGROEP ZUID-LIMBURG ACADEMISCH ZIEKENHUIS MAASTRICHT ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN LICOM N.V. DSM NEDERLAND B.V. UNIVERSITEIT MAASTRICHT ATRIUM MEDISCH CENTRUM PARKSTAD ALBERT HEIJN B.V. LIMBURGS VOORTGEZET ONDERWIJS (LVO) Het bovengenoemde overzicht betreft een Top-10 lijst van organisaties (niet van afzonderlijke vestigingen). Een organisatie kan meerdere vestigingen hebben. Bij elk van de organisaties zijn meer dan personen werkzaam. Vestigingenstructuur naar bedrijfssector 2011 (in %) Vestigingenstructuur naar grootteklasse 2011 Aantal In % 1 werkzame persoon ,9% 2 t/m 4 werkzame personen ,5% 5 t/m 9 werkzame personen ,1% 10 t/m 19 werkzame personen ,7% 20 t/m 49 werkzame personen ,9% 50 t/m 99 werkzame personen 835 % 100 t/m 199 werkzame personen 447 0,6% 200 t/m 499 werkzame personen 224 0,3% 500 t/m 799 werkzame personen 41 0,1% 800 t/m 999 werkzame personen 9 % e.m. werkzame personen 27 % Totaal % 0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Horeca Informatie en communicatie Vervoer en opslag Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Cultuur, sport en recreatie Gezondheids- en welzijnszorg Vestigingenstructuur naar stedelijkheid 2011 Overige dienstverlening Aantal In % Stedelijk gebied ,6% Landelijk gebied ,3% Onbekend 39 % Totaal % 18

23 Vestigingenontwikkeling in Limburg Vestigingenontwikkeling Vestigingenontwikkeling -2011, naar regio Aantal Aantal per jaar In % ,1% 0,7% % 2,5% 3,9% 4,4% 4,1% 4,6% 3,8% 3,6% Noord-Limburg ,9% Midden-Limburg ,5% Westelijke Mijnstreek ,2% Parkstad Limburg ,2% Maastricht & Mergelland ,6% Totaal ,6% De gemiddelde groei van het aantal vestigingen in de afgelopen 10 jaar bedraagt: 3,7% Vestigingenontwikkeling in de laatste 10 jaar, in % 5,0 3,0 3,9 4,4 4,1 4,6 3,8 3,6 2,1 2,5 0,7 Vestigingenontwikkeling -2011, naar bedrijfssector 01 Landbouw ,7% 02 Industrie ,1% 03 Bouwnijverheid ,8% 04 Groothandel ,1% 05 Detailhandel ,3% 06 Vervoer en opslag ,9% 07 Horeca ,4% 08 Informatie en communicatie ,9% 09 Financiële instellingen ,4% 10 Zakelijke dienstverlening ,9% 11 Overheid ,7% 12 Onderwijs ,2% 13 Gezondheids- en welzijnszorg ,6% 14 Cultuur, sport en recreatie ,1% 15 Overige dienstverlening ,7% Totaal ,6% 01-0, ,1 1,8 1,1 1,3 1,9 1,4 08 8,9 09 0,4 10 5,9 11-0, ,2 7, ,1 4,7-6,0 8,0 1 19

24 Werkgelegenheid in Limburg: 2011 Werkgelegenheidsstructuur 2011 naar sector Aantal In % Landbouw ,8% Industrie ,6% Bouwnijverheid ,8% Groothandel ,9% Detailhandel ,6% Vervoer en opslag ,5% Horeca ,4% Informatie en communicatie ,1% Financiële instellingen ,1% Zakelijke dienstverlening ,6% Overheid ,1% Onderwijs ,0% Gezondheids- en welzijnszorg ,3% Cultuur, sport en recreatie % Overige dienstverlening ,3% Totaal % Werkgelegenheidsstructuur 2011 naar regio Aantal In % Noord-Limburg ,7% Midden-Limburg ,7% Westelijke Mijnstreek ,7% Parkstad Limburg % Maastricht & Mergelland ,8% Totaal % Werkgelegenheidsstructuur 2011 naar sector 18,0 16, ,0 6,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Horeca Informatie en communicatie Vervoer en opslag Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheidsen welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheidsstructuur 2011, naar grootteklasse Werkgelegenheidsstructuur 2011 naar vestigingsmilieu Aantal In % 1 werkzame persoon ,8% 2-4 werkzame personen ,7% 5-9 werkzame personen ,9% werkzame personen ,6% werkzame personen ,0% werkzame personen ,1% werkzame personen ,4% werkzame pesronen ,2% werkzame personen ,7% werkzame personen ,5% e.m. werkzame personen ,1% Totaal % Aantal In % Bedrijventerrein ,1% Stedelijk dienstenterrein ,2% Winkelgebied ,8% Solitaire locaties ,9% Totaal % Werkgelegenheidsstructuur 2011 naar stedelijkheid Aantal In % Stedelijk gebied ,7% Landelijk gebied ,2% Onbekend 602 0,1% Totaal % 20

25 Werkgelegenheidsstructuur 2011 naar geslacht, in % Mannen Vrouwen Landbouw 64,1% 35,9% Industrie 79,7% 20,3% Bouwnijverheid 89,9% 10,1% Groothandel 73,8% 26,2% Detailhandel 39,8% 60,2% Vervoer en opslag 80,1% 19,9% Horeca 46,8% 53,2% Informatie en communicatie 74,6% 25,4% Financiële instellingen 53,4% 46,6% Zakelijke dienstverlening 60,2% 39,8% Overheid 62,7% 37,3% Onderwijs 43,4% 56,6% Gezondheids- en welzijnszorg 18,6% 81,4% Cultuur, sport en recreatie 53,4% 46,6% Overige dienstverlening 31,8% 68,2% Totaal 55,3% 44,7% Mannen Vrouwen Werkgelegenheidsstructuur 2011 naar geslacht, aantal werkzame personen Vrouwen Mannen Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheidsen welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheidsstructuur 2011 naar type Aantal In % Fulltime in dienst Parttime in dienst ,3% 15,5% Totaal in dienst ,8% Uitzendkracht fulltime ,6% Uitzendkracht parttime ,6% Totaal uitzendkracht ,2% Totaal % Fulltime in dienst Uitzendkrachten Parttime in dienst 21

26 Werkgelegenheidsontwikkeling in Limburg Werkgelegenheidsontwikkeling Werkgelegenheidsontwikkeling -2011, naar regio Aantal Aantal per jaar In % ,5% -1,2% -0,4% -1,4% % 1,7% 2,5% -0,3% -1,3% 0,4% Noord-Limburg ,1% Midden-Limburg ,9% Westelijke Mijnstreek % Parkstad Limburg ,5% Maastricht & Mergelland % Totaal ,4% De gemiddelde groei van de werkgelegenheid in de afgelopen 10 jaar bedraagt: % Werkgelegenheidsontwikkeling in de laatste 10 jaar, in % 3,0 2,5 1,7 2,5 1,5 0,5-0,4-0,3 0,4 0,5-1,2-1,4-1,3-0,5 - -1,5 Werkgelegenheidsontwikkeling -2011, naar bedrijfssector 01 Landbouw ,8% 02 Industrie ,3% 03 Bouwnijverheid ,0% 04 Groothandel ,6% 05 Detailhandel ,1% 06 Vervoer en opslag % 07 Horeca ,9% 08 Informatie en communicatie ,6% 09 Financiële instellingen ,7% 10 Zakelijke dienstverlening ,3% 11 Overheid ,3% 12 Onderwijs ,4% 13 Gezondheids- en welzijnszorg ,4% 14 Cultuur, sport en recreatie ,9% 15 Overige dienstverlening ,3% Totaal ,4% ,8-0,3 03-3,0 04 0,6 05 2, ,9 08 3,6 09-3,7 10 1,3 11-0,3 12-1, ,4 0,9 1,3 - -3, ,0 22

27 Werkgelegenheidsontwikkeling naar geslacht en sector Mannen Aantal Vrouwen Onbekend 0 0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal Mannen In % Vrouwen % % 0,6% -3,3% -% 2,3% -3,1% -2,3% 1,2% 1,8% 1,2% 1,8% 1,1% 0,5% 2,1% -0,2% 4,1% 2,1% -0,3% -7,4% 1,7% 0,8% 0,5% -1,5% -2,1% -0,9% 0,7% 1,6% 2,8% -1,1% 2,5% 0,8% 0,3% 0,6% Werkgelegenheidsontwikkeling naar geslacht en sector, in % 6,0 Mannen Vrouwen ,0-8,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Onbekend Werkgelegenheidsontwikkeling -2011, naar type Werkgelegenheidsontwikkeling in %, naar type 1 Fulltime in dienst Aantal -917 In % -0,2% 1 Parttime in dienst ,3% 8,0 Totaal in dienst ,3% 6,0 Uitzendkracht fulltime 330 1,8% Uitzendkracht parttime Totaal uitzendkracht ,8% 3,0% Totaal ,4% - Fulltime in dienst Parttime in dienst Totaal in dienst Uitzendkracht fulltime Uitzendkracht parttime Totaal uitzendkracht Totaal 23

28 Werkgelegenheidsontwikkeling Top 10 gemeenten Roerdalen ,8% Simpelveld ,7% Onderbanken ,6% Venray ,6% Bergen (L) ,9% Beek ,9% Nederweert ,7% Horst aan de Maas ,5% Kerkrade ,5% Valkenburg aan de Geul ,5% Werkgelegenheidsontwikkeling Low 10 gemeenten Eijsden-Margraten ,9% Gennep ,5% Gulpen-Wittem ,2% Brunssum % Sittard-Geleen ,7% Stein ,8% Maasgouw ,5% Heerlen ,2% Maastricht ,2% Vaals ,3% Werkgelegenheidsontwikkeling per gemeente, in % Roerdalen Simpelveld Onderbanken Venray Bergen (L) Beek Nederweert Horst aan de Maas Kerkrade Valkenburg aan de Geul Meerssen Nuth Roermond Peel en Maas Weert Venlo Schinnen Leudal Beesel Voerendaal Landgraaf Echt-Susteren Mook en Middelaar Vaals Maastricht Heerlen Maasgouw Stein Sittard-Geleen Brunssum Gulpen-Wittem Gennep Eijsden-Margraten -3, ,0 24

29 Vestigingen & werkgelegenheid Bedrijvendynamiek 3 In dit hoofdstuk wordt de bedrijvendynamiek in Limburg in beeld gebracht. De vermelde gegevens zijn inclusief landbouwtellingen. Dit in tegenstelling tot de voorgaande rapportages. Een vergelijking met voorgaande rapportages is hierdoor niet mogelijk. Evenals bij bevolkingsvraagstukken is met betrekking tot toename en afname van vestigingen en werkgelegenheid onderscheid te maken in natuurlijke ontwikkelingen (saldo oprichtingen en opheffingen) en migratiestromen (verplaatsingen). Bij de toename en/of afname van de werkgelegenheid speelt echter nog een ander aspect een rol, namelijk de ontwikkeling bij reeds bestaande, niet verplaatste, vestigingen. Op te merken is dat de bedrijvendynamiek betrekking heeft op de periode van april tot en met maart Daarnaast zijn de oprichtingen en opheffingen exclusief vestigingen die in de bovengenoemde periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven. Verhuizingen zijn alleen verhuizingen tussen gemeenten. Oprichtingen Het aantal opgerichte bedrijven c.q. vestigingen tussen en 2011 bedroeg bijna (+9,6%) en de hierbij gecreëerde werkgelegenheid bedroeg ruim arbeidsplaatsen (+2,2%). De gemiddelde bedrijfsgrootte van nieuw opgerichte bedrijven bedroeg 1,6 personen. De sector Zakelijke dienstverlening kende absoluut gezien de meeste oprichtingen. Daarentegen vonden in de sector Overheid geen oprichtingen plaats. Opheffingen Het aantal opgeheven bedrijven c.q. vestigingen tussen en 2011 bedroeg (-6,1%) en de hierbij verloren gegane werkgelegenheid bijna arbeidsplaatsen (-%). De gemiddelde bedrijfsgrootte van opgeheven bedrijven bedroeg 2,3 personen. De sector Zakelijke dienstverlening kende het grootste aantal opheffingen - evenals grootse aantal oprichtingen - van vestigingen. De sector Detailhandel kende de grootste afname in werkgelegenheid (17%) vanwege opheffingen van bedrijven c.q. vestigingen. Verhuizingen In de periode hebben meer bedrijven van buiten Limburg zich in Limburg gevestigd dan dat er bedrijven vanuit Limburg vertrokken zijn naar elders. Het saldo van deze vestigingen betreft bijna 100. Dit is gelijk aan 0,1% van het totaal aantal vestigingen in Limburg. Deze verhuizingen hebben nauwelijks invloed gehad op de Limburgse werkgelegenheid. De werkgelegenheid is namelijk met circa 180 arbeidsplaatsen gedaald (-%). De sector zakelijke dienstverlening kende de grootste dynamiek. Per saldo zijn er in 2011 in deze sector bijna 30 bedrijven van buiten Limburg bijgekomen. Werkgelegenheidsontwikkeling bij bestaande - niet verplaatste - vestigingen Getalsmatig veel belangrijker voor de werkgelegenheidsontwikkeling zijn de bestaande (voortgezette) vestigingen die aan het begin en aan het eind van de waarnemingsperiode aanwezig waren. In de periode is bij vestigingen (7,9%) de werkgelegenheid met arbeidsplaatsen (+%) toegenomen. De werkgelegenheid is bij circa vestigingen (8,3%) met (-3,7%) toegenomen. Per saldo is het aantal arbeidsplaatsen in deze periode als gevolg van werkgelegenheidsveranderingen bij bestaande vestigingen met 0,3% toegenomen. 25

30 Bedrijvendynamiek -2011: saldo Bedrijvendynamiek -2011, in aantallen Bedrijvendynamiek -2011, in % Vestigingen Werkgelegenheidseffect Vestigingen Werkgelegenheidseffect Oprichtingen Opheffingen ,6% -6,1% 2,2% -% Saldo ,5% 0,2% Vestiging Vertrek Saldo ,4% -1,3% 0,1% 0,7% -0,7% % Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp- Saldo ,9% 8,3% % 3,7% 0,3% Correcties 0-12 % % Groei ,6% 0,4% In het bovenstaande overzicht betreffende de vestigingendynamiek is het aantal vestigingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen). - Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven, zijn in het overzicht buiten beschouwing gelaten. - Vestigingen met wp+ betreft het aantal vestigingen (die niet zijn verhuisd) waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen periode is toegenomen c.q. de toename van het aantal werkzame personen bij deze vestigingen. - Vestigingen met wp- betreft het aantal vestigingen (die niet zijn verhuisd) waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen periode is afgenomen c.q. de afname van het aantal werkzame personen bij deze vestigingen. - Gegevens over vestiging en vertrek betreffen alleen verhuisbewegingen tussen gemeenten. Verhuisbewegingen binnen dezelfde gemeente (intragemeentelijke verhuizingen) zijn in het bovenstaande overzicht buiten beschouwing gelaten. Het werkgelegenheidseffect betreft dan ook de werkgelegenheidsverandering bij vestigingen die in de afgelopen periode van of naar een andere gemeente zijn verhuisd. Bedrijvendynamiek werkgelegenheidseffect naar type (aantal werkzame personen) Oprichtingen Opheffingen Vestiging Vetrek Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp

31 Bedrijvendynamiek: oprichtingen Oprichtingen -2011, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Aantal In % Ver. in % Aantal In % Ver. in % Landbouw 100 1% 1,7% 151 1% 0,7% Industrie 293 4% 7,3% % 1,6% Bouwnijverheid 600 8% 9,0% 666 6% 2,5% Groothandel 525 7% 7,7% 702 6% 1,9% Detailhandel % 9,4% % 3,3% Vervoer en opslag 186 3% 9,2% 674 6% 2,3% Horeca 377 5% 8,4% 642 6% 2,2% Informatie en communicatie 407 5% 15,4% 492 4% 4,5% Financiële instellingen 80 1% 6,4% 138 1% 1,2% Zakelijke dienstverlening % 12,2% % 3,8% Overheid 0 0% % 0 0% % Onderwijs 371 5% 12,9% 410 4% 1,3% Gezondheids- en welzijnszorg % 11,4% % 1,7% Cultuur, sport en recreatie 355 5% 10,6% 416 4% % Overige dienstverlening 589 8% 10,4% 642 6% 5,4% Totaal In het bovenstaande overzicht is het aantal oprichtingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame Oprichtingen personen) daarvan. Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven, zijn in het overzicht buiten Opheffingen beschouwing gelaten. Saldo % 9,6% % 2,2% Vestiging Werkgelegenheidseffect oprichtingen -2011, naar sector (aantal werkzame personen) Vertrek Saldo Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp- Saldo Correcties 800 Groei Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Horeca Informatie en communicatie Vervoer en opslag Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 0 Oprichtingen -2011, naar regio Vestigingen Werkgelegenheidseffect Aantal In % Ver. in % Aantal In % Ver. in % Noord-Limburg % 8,9% % 2,4% Midden-Limburg % 8,8% % 2,4% Westelijke Mijnstreek % 10,2% % 1,9% Parkstad Limburg % 10,1% % 2,1% Maastricht & Mergelland % 10,7% % 2,1% Totaal % 9,6% % 2,2% Oprichtingen Opheffingen Saldo Vestiging 27

32 Bedrijvendynamiek: opheffingen Opheffingen -2011, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Aantal In % Ver. in % Aantal In % Ver. in % Landbouw % -2,4% % -1,3% Industrie % -5,2% % -1,2% Bouwnijverheid % -7,3% % -3,9% Groothandel % -6,7% % -2,6% Detailhandel % -8,1% % -3,3% Vervoer en opslag % -7,5% % -% Horeca % -7,5% % -3,4% Informatie en communicatie % -7,1% % -2,5% Financiële instellingen -76 2% -6,4% % -3,1% Zakelijke dienstverlening % -6,5% % -3,0% Overheid -3 0% -% -38 0% -0,1% Onderwijs % -4,8% % -1,1% Gezondheids- en welzijnszorg % -% % -0,9% Cultuur, sport en recreatie % -5,8% % -2,6% Overige dienstverlening % -5,8% % -3,6% Totaal In het bovenstaande overzicht is het aantal opheffingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame Oprichtingen personen) daarvan.vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven, zijn in het overzicht buiten Opheffingen beschouwing gelaten. Saldo % -6,1% % -% Vestiging Werkgelegenheidseffect opheffingen -2011, naar sector (aantal werkzame personen) Vertrek Saldo Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp- Saldo Correcties Groei Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Horeca Informatie en communicatie Vervoer en opslag Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheidsen welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Opheffingen -2011, naar regio Vestigingen Werkgelegenheidseffect Aantal In % Ver. in % Aantal In % Ver. in % Noord-Limburg % -6,2% % -1,9% Midden-Limburg % -5,4% % -2,2% Westelijke Mijnstreek % -5,7% % -2,1% Parkstad Limburg % -7,0% % -% Maastricht & Mergelland % -6,4% % -2,1% Totaal % -6,1% % -% Oprichtingen Opheffingen Saldo Vestiging Vertrek 28

33 Bedrijvendynamiek: intergemeentelijke verhuizingen Intergemeentelijke verhuizingen in Limburg -2011, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Vestiging Vertrek Saldo Vestiging Vertrek Saldo Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal In het bovenstaande overzicht is het aantal intergemeentelijke verhuizingen in Limburg weergegeven en het Oprichtingen werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen) daarvan. Gegevens over verhuizingen (vestiging en vertrek) betreffen Opheffingen alleen verhuisbewegingen van en naar gemeenten. Verhuisbewegingen binnen dezelfde gemeente (intragemeentelijke Saldo verhuizingen) zijn in het bovenstaande overzicht buiten beschouwing gelaten. Het werkgelegenheidseffect betreft dan ook de werkgelegenheidsverandering bij vestigingen die in de afgelopen periode van of naar een andere gemeente zijn verhuisd. Vestiging Vertrek Saldo Werkgelegenheidseffect intergemeentelijke verhuizingen -,2011 naar sector (aantal werkzame personen) Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp- Saldo Correcties Groei Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Horeca Informatie en communicatie Vervoer en opslag Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Intergemeentelijke verhuizingen -2011, naar regio Vestigingen Werkgelegenheidseffect Vestiging Vertrek Saldo Vestiging Vertrek Saldo Noord-Limburg Midden-Limburg Westelijke Mijnstreek Parkstad Limburg Maastricht & Mergelland Totaal Oprichtingen Opheffingen Saldo 29