Parkstad Limburg aan het Werk de regionale economie in beeld

Transcriptie

1 E,tl Parkstad Limburg aan het Werk de regionale economie in beeld

2

3 Parkstad Limburg aan het Werk de regionale economie in beeld Colofon Postbus BA Maastricht Tel.: +31 (0) Fax.: +31 (0) Internet: Wilhelminasingel 68 C 6221 BK Maastricht S.(Sandra) A.G. van de Ven R.(Roger) C.M. Vaessens Maastricht, februari 2014

4

5 Voorwoord Voor u ligt de Etil-rapportage - ''. Deze rapportage is onderdeel van de publicatiereeks 'Limburg aan het Werk'. Dit in ontwikkelde informatieproduct wordt jaarlijks geactualiseerd en geeft inzicht in de economische ontwikkelingen in Limburg, haar regio's en gemeenten. Etil wil met de publicatiereeks 'Limburg aan het Werk' de verschillende partijen in de regio van accurate en actuele informatie voorzien over de regionale en lokale economie en biedt daarmee aanknopingspunten voor beleid op het terrein van onder meer economie, arbeidsmarkt en ruimte. Daarnaast wil Etil ook het Limburgse bedrijfsleven en beginnende ondernemers de juiste informatie bieden. In het kader van de publicatiereeks is op provinciaal niveau en voor iedere regio en gemeente in Limburg een vergelijkbare rapportage beschikbaar. De voorliggende rapportage gaat in op de vestigingen- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkelingen in de regio Parkstad Limburg. De structuur wordt beschreven voor het jaar (peildatum 1 april), terwijl de ontwikkelingen vooral worden bekeken over de periode -. In de rapportage worden deze structuren en ontwikkelingen vanuit verschillende invalshoeken in beeld gebracht; aan bod komen provinciale en landelijke ontwikkelingen, het gemeentelijke perspectief, de bedrijvendynamiek, sector- & branche-ontwikkelingen en de verschillende vestigingsmilieus. De voorliggende rapportage betreft een kwantitatieve analyse van de vestigingen en werkgelegenheid in de regio Parkstad Limburg, waarbij in ieder hoofdstuk de ontwikkelingen en structuren middels tabellen en grafieken in beeld worden gebracht. De rapportage is door Etil samengesteld op basis van gegevens uit het Vestigingenregister Limburg (VRL) dat door Etil wordt beheerd. Het VRL bestaat uit een adressenbestand van alle vestigingen van bedrijven en instellingen in Limburg. Het register wordt op maandelijkse basis ondermeer geactualiseerd middels mediaberichten en een koppeling met het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Daarnaast wordt ieder jaar de werkgelegenheid geactualiseerd en het vestigingenbestand gecontroleerd door middel van een jaarlijkse werkgelegenheidsenquête. Etil hoopt dat de voorliggende rapportage u voorziet in uw behoefte aan informatie over de lokale en regionale economie. Indien u vragen heeft dan staan wij u graag ter beschikking. Sandra van de Ven 1

6 2

7 Inhoudsopgave VOORWOORD 1 INHOUDSOPGAVE 3 INLEIDING 5 SAMENVATTING 7 1 IN PERSPECTIEF: HET LANDELIJKE BEELD 11 Vestigingen in perspectief () 12 Werkgelegenheid in perspectief () 14 2 VESTIGINGEN & WERKGELEGENHEID 17 Vestigingen 18 Vestigingenontwikkeling 19 Werkgelegenheid 21 Werkgelegenheidsontwikkeling 22 Top 20 branches en vestigingen 25 3 BEDRIJVENDYNAMIEK 27 -: saldo 28 Oprichtingen 29 Opheffingen 30 Intergemeentelijke verhuizingen 31 Autonome ontwikkeling BEDRIJFSSECTOREN 33 Sectorvergelijking 34 Landbouw 35 Industrie 36 Bouwnijverheid 37 Groothandel 38 Detailhandel 39 Vervoer en opslag 40 Horeca 41 Informatietechnologie 42 Financiële instellingen 43 Zakelijke dienstverlening 44 Overheid 45 Onderwijs 46 Gezondheids- en welzijnszorg 47 Cultuur, sport en recreatie 48 Overige dienstverlening 49 5 SPEERPUNTSECTOREN 51 Toerisme & Recreatie 52 Zorg & zorggerelateerde branches 54 6 VESTIGINGSMILIEUS 57 Vergelijking vestigingsmilieus 58 Bedrijventerreinen 59 Stedelijke dienstenterreinen 60 Winkelgebieden 61 BIJLAGEN 63 Bijlage 1 Overzicht naar gemeente en wijk 64 Bijlage 2 Overzicht naar sector en branche 65 Bijlage 3 Overzicht naar vestigingsmilieu 68 Bijlage 4 Onderzoeksverantwoording 70 Bijlage 5 Begrippen en definities 75 Bijlage 6 Afbakening speerpuntsectoren 76 Bijlage 7 Vastgoedkaart Limburg (VKL) 77 3

8 4

9 Inleiding Rapportage De voorliggende rapportage '' is de jaarlijkse monitorrapportage over de vestigingen- en werkgelegenheidsontwikkeling van en bij bedrijven en instellingen in de regio Parkstad Limburg en gaat in op de situatie op de peildatum 1 april en de ontwikkelingen in de periode april - april. Achtergrond en basis Het Vestigingenregister Limburg (VRL) registreert en monitort de in Limburg aanwezige vestigingen van bedrijven en instellingen. Op basis van gegevens uit dit register wordt de voorliggende monitorrapportage samengesteld. De rapportage biedt daarmee een basis voor beleidsontwikkeling en -uitvoering op het gebied van arbeidsmarkt, economie en ruimte. Het VRL is een van de basismonitors van Etil en dient als basis voor een aantal afgeleide monitors (detailhandels- en kantorenmonitor) en input voor onder meer de provinciale bedrijventerreinenmonitor REBIS. Het register is onderdeel van het overkoepelend ruimtelijk-economisch monitorsysteem van Etil ('Vastgoedkaart Limburg') dat ingaat op het vestigings- en woonklimaat in Limburg. Indeling rapportage Dit inleidende hoofdstuk wordt gevolgd door de volgende inhoudelijke hoofdstukken: In de samenvatting worden de vestigingen- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkkelingen in de periode - beknopt weergegeven. Daarbij wordt de regio Parkstad Limburg ook vergeleken met de andere Limburgse regio's, zodat de ontwikkelingen in een juist perspectief geplaatst worden. Hoofdstuk 1 zet de ontwikkelingen en structuren in landelijk en provinciaal perspectief. Daarbij wordt Limburg ook vergeleken met de andere regio's in Nederland. Hoofdstuk 2 gaat in op de ontwikkelingen in aantal en type vestigingen en werkgelegenheid in de regio Parkstad Limburg. De ontwikkelingen worden vervolgens gespecificeerd naar sectoren, regio's en aard van de werkgelegenheid. Daarbij wordt ook ingegaan op de ontwikkelingen in de laatste tien jaar. Hoofdstuk 3 gaat specifiek in op de bedrijvendemografie in de regio Parkstad Limburg. Er wordt hierbij gekeken naar veranderingen in het aantal bedrijfsvestigingen en werkgelegenheid als gevolg van oprichtingen, opheffingen, verhuisdynamiek en ontwikkelingen bij bestaande vestigingen. Hoofdstuk 4 beschrijft de ontwikkelingen naar sector. Op basis van de standaard bedrijvenindeling (SBI) van het CBS worden sectorale verschillen in ontwikkeling van vestigingen en werkgelegenheid toegelicht. Ook wordt ingegaan op de branches. Hoofdstuk 5 gaat in op de speerpuntsectoren in de regio Parkstad Limburg. Het betreft hierbij een tweetal sectoren; 'Toerisme & Recreatie' en 'Zorg & zorggerelateerde branches'. Hoofdstuk 6 zoomt in op de structuur en ontwikkeling van vestigingen en werkgelegenheid op de verschillende vestigingsmilieus; bedrijventerreinen, stedelijke dienstenterreinen en centrumgebieden. In de bijlagen is detailinformatie opgenomen. Zo geeft bijlage 1 een overzicht van het aantal vestigingen en werkzame personen in de gemeenten en wijken in de regio. Bijlage 2 gaat in detail in op de verschillende sectoren en branches. In bijlage 3 wordt per bedrijventerrein, stedelijk dienstenterrein en centrumgebied (c.q. winkelgebied) een overzicht gegeven van het aantal vestigingen en werkzame personen. Informatie over het Vestigingenregister Limburg (onderzoeksopzet, -verantwoording en definities) is te vinden in bijlage 4 en 5. In bijlage 6 is op basis van SBI de afbakening van de speerpuntsectoren te vinden. Bijlage 7 tenslotte geeft inzicht in het ruimtelijk-economisch monitorsysteem van Etil en de positie van het Vestigingenregister Limburg binnen dit systeem. 5

10 6

11 Samenvatting Voorafgaand aan de inhoudelijke hoofdstukken wordt in deze samenvatting de vestigingen- en werkgelegenheids- structuren en -ontwikkkelingen beknopt weergegeven. Daarbij wordt de regio Parkstad Limburg ook extern vergeleken met de andere Limburgse regio's en intern met de gemeenten in de regio, zodat de ontwikkelingen in een juist perspectief geplaatst kunnen worden. 7

12 Vestigingenbalans Parkstad Limburg Aantal vestigingen vestigingen Sectoren Aantal In % Landbouw 359 2,4% Industrie 628 4,1% Bouwnijverheid % Groothandel ,4% Detailhandel ,4% Vervoer en opslag 370 2,4% Horeca 790 5,2% Informatie en communicatie 570 3,8% Financiële instellingen 259 1,7% Zakelijke dienstverlening ,5% Overheid 60 0,4% Onderwijs 605 % Gezondheids- en welzijnszorg ,6% Cultuur, sport en recreatie 640 4,2% Overige dienstverlening ,9% Totaal % Vestigingenontwikkeling vestigingen 1,1% Sectoren Aantal In % Landbouw -14-3,8% Industrie -12-1,9% Bouwnijverheid 16 1,1% Groothandel -29-2,2% Detailhandel -13-0,6% Vervoer en opslag 4 1,1% Horeca -9-1,1% Informatie en communicatie 23 4,2% Financiële instellingen -15-5,5% Zakelijke dienstverlening 64 2,2% Overheid -3-4,8% Onderwijs 26 4,5% Gezondheids- en welzijnszorg 64 3,8% Cultuur, sport en recreatie 20 3,2% Overige dienstverlening 44 3,4% Totaal 166 1,1% 8

13 Werkgelegenheidsbalans Parkstad Limburg Werkgelegenheid werkzame personen Sectoren Aantal In % Landbouw 774 0,7% Industrie ,1% Bouwnijverheid ,4% Groothandel ,4% Detailhandel ,3% Vervoer en opslag ,4% Horeca ,8% Informatie en communicatie ,1% Financiële instellingen ,3% Zakelijke dienstverlening ,3% Overheid ,4% Onderwijs ,5% Gezondheids- en welzijnszorg ,6% Cultuur, sport en recreatie ,2% Overige dienstverlening ,6% Totaal % Werkgelegenheidsontwikkeling werkzame personen -1,7% Sectoren Aantal In % Landbouw -70-8,3% Industrie ,8% Bouwnijverheid ,8% Groothandel ,7% Detailhandel ,4% Vervoer en opslag ,4% Horeca % Informatie en communicatie 181 9,0% Financiële instellingen 56 1,0% Zakelijke dienstverlening ,3% Overheid ,9% Onderwijs 22 0,3% Gezondheids- en welzijnszorg 37 0,2% Cultuur, sport en recreatie 8 0,4% Overige dienstverlening -5-0,2% Totaal ,7% 9

14 Parkstad Limburg versus Limburg Ranglijst Limburgse regio's Vestigingenontwikkeling Ranglijst Limburgse regio's Werkgelegenheidsontwikkeling Ontwikkeling - In % Abs. Westelijke Mijnstreek +2,5% +243 Maastricht & Mergelland +1,9% +268 Midden-Limburg +1,6% +273 Noord-Limburg +1,0% +210 Parkstad Limburg +1,0% +166 Ontwikkeling - In % Abs. Midden-Limburg -0,5% -517 Noord-Limburg -0,6% -816 Westelijke Mijnstreek -1,5% Parkstad Limburg -1,7% Maastricht & Mergelland -2,5% LIMBURG +1,4% LIMBURG -1,3% Ranglijst regiogemeenten Vestigingenontwikkeling Ranglijst regiogemeenten Werkgelegenheidsontwikkeling Ontwikkeling - In % Abs. Voerendaal +3,3% +29 Simpelveld +3,1% +20 Landgraaf +1,7% +35 Onderbanken +1,4% +7 Nuth +1,1% +14 Heerlen +0,9% +49 Kerkrade +0,3% +8 Brunssum +0,3% +4 Ontwikkeling - In % Abs. Simpelveld +2,9% +61 Voerendaal +0,5% +12 Nuth -1,0% -63 Heerlen -1,2% -710 Brunssum -2,4% -168 Onderbanken -2,8% -32 Landgraaf -2,9% -323 Kerkrade -3,3%

15 In perspectief: het landelijke beeld 1 In dit hoofdstuk worden de Limburgse ontwikkelingen afgezet tegen de landelijke ontwikkelingen op basis van de landelijke LISA-databank. In Nederland werken 20 regionale registers in het kader van de landelijke Stichting LISA samen. Zo is ook Etil met het Vestigingenregister Limburg (VRL) een van de LISA-partners. Middels deze samenwerking ontstaat ook op landelijk niveau inzicht in de vestigingen- en werkgelegenheidsontwikkeling en kunnen provincies met elkaar vergeleken worden. Landelijke gegevens over zijn momenteel helaas nog niet beschikbaar. In de eerste maanden van 2013 worden de gegevens uit de regionale registers voor het monitorjaar samengevoegd tot één landelijk bestand. Deze gegevens komen aan het eind van het eerste kwartaal van 2013 beschikbaar. Om toch het gemeentelijke beeld te kunnen positioneren ten opzichte van de landelijke ontwikkelingen hebben de gegevens in het voorliggende hoofdstuk betrekking op het jaar en de ontwikkelingen in de periode -. 11

16 Vestigingen in perspectief () Aantal vestigingen, naar provincie - Abs. In % Noord-Holland ,7% ,2% Noord-Brabant ,5% ,6% Zuid-Holland ,9% ,9% Gelderland ,4% ,2% Utrecht ,6% ,7% Limburg ,6% ,6% Overijssel ,0% ,0% Friesland ,2% ,8% Groningen ,2% ,6% Drenthe ,8% ,9% Flevoland ,7% 623 1,9% Zeeland ,5% 816 2,8% Nederland totaal % ,2% Aantal vestigingen, naar provincie (, in %) Overijssel Groningen Friesland Drenthe Flevoland Zeeland Noord-Holland Limburg Utrecht Noord-Brabant Gelderland Zuid-Holland Ontwikkeling van het aantal vestigingen, naar provincie (-, in %) 8,0 6,0 - Utrecht Groningen Friesland Limburg Gelderland Overijssel Zeeland Flevoland Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Drenthe - 12

17 Vestigingen in perspectief () Vestigingen Limburg - Vestigingen Nederland - Abs. Aandeel in % in % Abs. Aandeel in % in % Landbouw % -1,3% Industrie % % Bouwnijverheid % 1,7% Vervoer en opslag % 1,7% Handel % 1,4% Horeca % 1,4% Informatie en communicatie % 9,2% Zakelijke dienstverlening % 5,5% Overheid 270 0% -1,1% Onderwijs % 8,6% Gezondheids- en welzijnszorg % 7,5% Overige dienstverlening % 4,9% Totaal % 3,6% % -2,4% % 1,1% % 1,6% % 1,0% % 0,9% % 0,9% % 6,4% % 4,7% % 0,4% % 8,9% % 8,0% % 4,9% % 3,2% Vestigingenstructuur Limburg ; naar sector, in % Vestigingenstructuur Nederland ; naar sector, in % Gezondheidsen welzijnszorg Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Gezondheidsen welzijnszorg Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Onderwijs Vervoer en opslag Onderwijs Overheid Vervoer en opslag Overheid Zakelijke dienstverlening Handel Zakelijke dienstverlening Handel Informatie en communicatie Horeca Informatie en communicatie Horeca Vestigingenontwikkeling Limburg -; naar sector, in % 1 1 8,0 6, ,0 6,0 - Vestigingenontwikkeling Nederland -; naar sector, in % - Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening - Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening 13

18 Werkgelegenheid in perspectief () Werkgelegenheid, naar provincie - Abs. In % Zuid-Holland ,4% % Noord-Holland ,4% % Noord-Brabant ,4% % Gelderland ,2% % Utrecht ,3% % Overijssel ,7% % Limburg ,6% % Friesland ,6% % Groningen ,4% % Drenthe ,6% % Flevoland ,2% % Zeeland ,1% % Nederland totaal % ,3% Werkgelegenheid, naar provincie (, in %) Limburg Groningen Friesland Drenthe Flevoland Zeeland Zuid-Holland Overijssel Utrecht Noord-Holland Gelderland Noord-Brabant Werkgelegenheidsontwikkeling, naar provincie (-, in %) 1,5 1,0 0,5-0,5-1,0-1,5 Flevoland Overijssel Groningen Utrecht Gelderland Limburg Noord-Brabant Zeeland Zuid-Holland Friesland Noord-Holland Drenthe - 14

19 Werkgelegenheid in perspectief () Werkgelegenheid Limburg - Werkgelegenheid Nederland - Abs. Aandeel in % in % Abs. Aandeel in % in % Landbouw % -% Industrie % -0,4% Bouwnijverheid % -3,3% Vervoer en opslag % 1,4% Handel % 1,5% Horeca % 0,4% Informatie en communicatie % -1,2% Zakelijke dienstverlening % 0,9% Overheid % 0,2% Onderwijs % -1,0% Gezondheids- en welzijnszorg % 1,4% Overige dienstverlening % 1,4% Totaal % 0,4% % -5,9% % -0,2% % -1,2% % 0,1% % 0,6% % 1,1% % 0,9% % 0,4% % -0,5% % 0,3% % 1,7% % 1,3% % 0,3% Werkgelegenheidsstructuur Limburg ; naar sector, in % Werkgelegenheidsstructuur Nederland ; naar sector, in % Gezondheidsen welzijnszorg Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Overige dienstverlening Gezondheidsen welzijnszorg Industrie Landbouw Bouwnijverheid Onderwijs Onderwijs Vervoer en opslag Overheid Vervoer en opslag Overheid Zakelijke dienstverlening Handel Zakelijke dienstverlening Handel Informatie en communicatie Horeca Informatie en communicatie Horeca Werkgelegenheidsontwikkeling Limburg -; naar sector, in % Werkgelegenheidsontwikkeling Nederland -; naar sector, in % ,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening -6,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening 15

20 16

21 Vestigingen & werkgelegenheid 2 In dit hoofdstuk wordt de vestigings- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkelingen in de regio Parkstad Limburg nader geanalyseerd. Daarbij wordt ingegaan op de stand per 1 april en op de ontwikkelingen in de laatste 10 jaar, waarbij in het bijzonder op de periode april - april. 17

22 Vestigingen Vestigingen naar sector Vestigingen naar vestigingsmilieu Landbouw 359 2,4% Industrie 628 4,1% Bouwnijverheid % Groothandel ,4% Detailhandel ,4% Vervoer en opslag 370 2,4% Horeca 790 5,2% Informatie en communicatie 570 3,8% Financiële instellingen 259 1,7% Zakelijke dienstverlening ,5% Overheid 60 0,4% Onderwijs 605 % Gezondheids- en welzijnszorg ,6% Cultuur, sport en recreatie 640 4,2% Overige dienstverlening ,9% Totaal % Bedrijventerreinen % Stedelijk dienstenterreinen 213 1,4% Centrumgebieden ,4% Solitaire locaties ,2% Totaal % Vestigingen naar sector, in % 2 16,0 1 8,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Vervoer en opslag Horeca Detailhandel Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheidsen welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Vestigingen naar grootteklasse (aantal vestigingen naar grootteklasse in werkzame personen) 1 werkzame persoon % 2 t/m 4 werkzame personen % 5 t/m 9 werkzame personen % 10 t/m 19 werkzame personen 609 4% 20 t/m 49 werkzame personen 357 2% 50 t/m 99 werkzame personen 175 1% 100 t/m 199 werkzame personen 102 1% 200 t/m 499 werkzame personen 46 0% 500 t/m 799 werkzame personen 12 0% e.m. werkzame personen 7 0% Totaal % 5-9 wp 2-4 wp wp wp wp wp e.m wp wp wp 1 wp 18

23 Vestigingenontwikkeling Vestigingenontwikkeling per jaar Abs. In % 118 1,1% De gemiddelde groei van het aantal vestigingen in de afgelopen 10 jaar bedraagt: 3,7% ,8% ,2% ,4% ,3% % 4,8% 4,1% 3,1% 1,1% Vestigingenontwikkeling in de laatste 10 jaar, in % 5,0 3,0 4,4 4,3 4,8 4,1 3,2 3,1 1,0 1,8 1,1 1, Vestigingenontwikkeling -, naar sector 01 Landbouw ,8% 02 Industrie ,9% 03 Bouwnijverheid ,1% 04 Groothandel ,2% 05 Detailhandel ,6% 06 Vervoer en opslag ,1% 07 Horeca ,1% 08 Informatie en communicatie ,2% 09 Financiële instellingen ,5% 10 Zakelijke dienstverlening ,2% 11 Overheid ,8% 12 Onderwijs ,5% 13 Gezondheids- en welzijnszorg ,8% 14 Cultuur, sport en recreatie ,2% 15 Overige dienstverlening ,4% Totaal ,1% 01-3,8 02-1,9 03 1,1 04-2,2 05-0,6 06 1,1 07-1,1 08 4,2 09-5,5 10 2,2 11-4, ,5 3,8 3,2 3,4-6, ,0 19

24 Werkgelegenheid Werkgelegenheid naar sector Werkgelegenheid naar vestigingsmilieu Landbouw 774 0,7% Industrie ,1% Bouwnijverheid ,4% Groothandel ,4% Detailhandel ,3% Vervoer en opslag ,4% Horeca ,8% Informatie en communicatie ,1% Financiële instellingen ,3% Zakelijke dienstverlening ,3% Overheid ,4% Onderwijs ,5% Gezondheids- en welzijnszorg ,6% Cultuur, sport en recreatie ,2% Overige dienstverlening ,6% Totaal % Bedrijventerreinen ,2% Stedelijk dienstenterreinen ,8% Centrumgebieden ,1% Solitaire locaties ,0% Totaal % 2 Werkgelegenheid naar sector, in % 2 16,0 1 8,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheidsen welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheid naar grootteklasse (aantal werkzame personen naar grootteklasse) 1 werkzame persoon % 2 t/m 4 werkzame personen % 5 t/m 9 werkzame personen % wp wp e.m. 1 wp 2-4 wp 10 t/m 19 werkzame personen % 20 t/m 49 werkzame personen % 5-9 wp 50 t/m 99 werkzame personen % 100 t/m 199 werkzame personen % 200 t/m 499 werkzame personen % 500 t/m 799 werkzame personen % wp wp e.m. werkzame personen % Totaal % wp wp wp 20

25 Werkgelegenheid Werkgelegenheid naar sector en geslacht, in % Mannen Vrouwen Landbouw 7% 3% Industrie 77,2% 22,8% Bouwnijverheid 91,7% 8,3% Groothandel 75,5% 24,5% Detailhandel 42,1% 57,9% Vervoer en opslag 82,6% 17,4% Horeca 50,5% 49,5% Informatie en communicatie 82,9% 17,1% Financiële instellingen 58,7% 41,3% Zakelijke dienstverlening 56,8% 43,2% Overheid 58,1% 41,9% Onderwijs 45,1% 54,9% Gezondheids- en welzijnszorg 19,6% 80,4% Cultuur, sport en recreatie 53,3% 46,7% Overige dienstverlening 34,7% 65,3% Totaal 53,1% 46,9% Mannen Vrouwen Werkgelegenheid naar sector en geslacht (abs.) Vrouwen Mannen Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheid naar type In % Fulltime in dienst ,6% Parttime in dienst ,9% Totaal in dienst ,5% Uitzendkracht fulltime ,0% Uitzendkracht parttime 458 0,4% Totaal uitzendkracht ,5% Totaal % fulltime dienstverband parttime dienstverband uitzendkrachten 21

26 Werkgelegenheidsontwikkeling Werkgelegenheidsontwikkeling per jaar Abs. In % ,1% ,3% ,5% ,2% ,2% ,4% 276 0,3% ,7% 257 0,2% ,7% De gemiddelde groei van de werkgelegenheid in de afgelopen 10 jaar bedraagt: % Werkgelegenheidsontwikkeling in de laatste 10 jaar, in % 3,0 3,4 1,0 2,2 1,2 0,3 0,2-1,0-1,1-1,3-1,5-1,7-1, Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar sector 01 Landbouw ,3% 02 Industrie ,8% 03 Bouwnijverheid ,8% 04 Groothandel ,7% 05 Detailhandel ,4% 06 Vervoer en opslag ,4% 07 Horeca % 08 Informatie en communicatie ,0% 09 Financiële instellingen ,0% 10 Zakelijke dienstverlening ,3% 11 Overheid ,9% 12 Onderwijs ,3% 13 Gezondheids- en welzijnszorg ,2% 14 Cultuur, sport en recreatie ,4% 15 Overige dienstverlening ,2% Totaal ,7% 01-8, ,8-5,8-1,7-1,4-6,4-08 9,0 09 1, ,3-1,9 0,3 0,2 0,4-0,2-1 -8,0-6, ,0 8,0 1 22

27 Werkgelegenheidsontwikkeling Werkgelegenheidsontwikkeling - naar sector en geslacht Absoluut In % Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 7-12 Totaal ,9% -13,4% -4,6% -1,0% -5,2% -12,2% -2,1% -0,8% -2,1% -0,8% -7,2% -2,9% -3,4% -4,5% 11,7% -2,6% -3,8% 8,7% -2,2% -4,8% -4,9% 2,6% -2,9% 3,2% -0,3% 0,3% -% 3,3% 0,8% -0,7% -3,0% -0,1% 1 Werkgelegenheidsontwikkeling - naar sector en geslacht, in % 8,0 Mannen Vrouwen - -8, ,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar type Abs. In % Werkgelegenheidsontwikkeling - in %, naar type Fulltime in dienst ,2% -1,0 Parttime in dienst ,7% - Totaal in dienst ,6% -3,0 Uitzendkracht fulltime ,2% - Uitzendkracht parttime Totaal uitzendkracht Totaal % -4,6% -1,7% -5,0-6,0 Fulltime in dienst Parttime in dienst Totaal in dienst Uitzendkracht fulltime Uitzendkracht parttime Totaal uitzendkracht Totaal 23

28 Werkgelegenheidsontwikkeling Vestigingenontwikkeling - regiogemeenten Werkgelegenheidsontwikkeling - regiogemeenten Brunssum ,3% Heerlen ,9% Kerkrade ,3% Landgraaf ,7% Nuth ,1% Onderbanken ,4% Simpelveld ,1% Voerendaal ,3% Totaal ,1% Brunssum ,4% Heerlen ,2% Kerkrade ,3% Landgraaf ,9% Nuth ,0% Onderbanken ,8% Simpelveld ,9% Voerendaal ,5% Totaal ,7% Vestigingenontwikkeling - per regiogemeente, in % 3,3 Voerendaal 3,1 Simpelveld 1,7 Landgraaf 1,4 Onderbanken 1,1 Nuth 0,9 Heerlen 0,3 Kerkrade 0,3 Brunssum 0,5 1,0 1,5 2,5 3,0 3,5 Werkgelegenheidsontwikkeling - per regiogemeente, in % 2,9 Simpelveld 0,5 Voerendaal -1,0 Nuth -1,2 Heerlen -2,4 Brunssum -2,8 Onderbanken -2,9 Landgraaf -3,3 Kerkrade - -3,0 - -1,0 1,0 3,0 24

29 Top 20 branches en vestigingen Top 20 branches op basis van werkgelegenheid Branche Werkgelegenheid Algemeen overheidsbestuur Thuiszorg Sociale werkvoorziening Algemene ziekenhuizen Supermarkten en dergelijke winkels met een algemeen assort Bedrijfspensioenfondsen Verzorgingshuizen Verpleeghuizen Interieurreiniging van gebouwen Vervaardiging van medische instrumenten en hulpmiddelen Basisonderwijs voor leerplichtigen Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw Verplichte sociale verzekeringen Huizen en dagverblijven voor verstandelijk gehandicapten Goederenvervoer over de weg (geen verhuizingen) Restaurants Handel in en reparatie van personenauto's en bedrijfsauto's Kinderopvang Politie 900 Ingenieurs en overig technisch ontwerp en advies 900 Werkgelegenheid (fulltime, parttime en uitzendkrachten) afgerond op 100-tallen. Top 20 vestigingen op basis van werkgelegenheid Naam Branche ATRIUM MEDISCH CENTRUM PARKSTAD - HEERLEN APG N.V. MEANDER THUISZORG HEERLEN CBS - CENTRAAL BUREAU VD STATISTIEK MEDTRONIC B.V. LICOM TOPWERK GEMEENTE HEERLEN LICOM JOBSTER HAGO NEDERLAND B.V. - CENTRAAL SERVICE CENTRUM HEERLEN MONDRIAAN ZORGGROEP MEANDER THUISZORG KERKRADE-SIMPELVELD OPEN UNIVERSITEIT BELASTINGDIENST LIMBURG, KANTOOR HEERLEN LICOM GROEN HOGESCHOOL ZUYD ZORGGROEP ADELANTE - LOCATIE HOENSBROEK KPN / GETRONICS DATACENTER HEERLEN EXPERTISECENTRUM PLATAAN EN MOLENPARK LICOM JOBSTER - SCHOON AZL N.V. Algemene ziekenhuizen Bedrijfspensioenfondsen Thuiszorg Algemeen overheidsbestuur Vervaardiging van medische instrumenten en hulpmiddelen Sociale werkvoorziening Algemeen overheidsbestuur Sociale werkvoorziening Interieurreiniging van gebouwen Geestelijke gezondheids- en verslavingszorg met overnachting Thuiszorg Universitair hoger onderwijs Algemeen overheidsbestuur Sociale werkvoorziening Niet-universitair hoger onderwijs Categorale ziekenhuizen Gegevensverwerking, webhosting en aanverwante activiteiten Verpleeghuizen Sociale werkvoorziening Schadeverzekeringen (geen herverzekering) Op te merken is dat het bovenstaande overzicht in gaat op de grootste vestigingen en niet op de grootste ondernemingen. Ondernemingen kunnen namelijk bestaan uit meerdere vestigingen c.q. filialen. 25

30 26

31 Bedrijvendynamiek 3 In dit hoofdstuk wordt de bedrijvendynamiek in de regio Parkstad Limburg in beeld gebracht. Evenals bij bevolkingsvraagstukken is met betrekking tot toename en afname van vestigingen en werkgelegenheid onderscheid te maken in natuurlijke ontwikkeling (saldo oprichtingen en opheffingen) en migratiestromen (verplaatsers). Bij de toename en/of afname van de werkgelegenheid speelt echter nog een ander aspect een rol, namelijk de ontwikkeling bij reeds bestaande, niet verplaatste, vestigingen (= autonome ontwikkeling). Op te merken is dat de bedrijvendynamiek betrekking heeft op de periode van 2 april tot en met 1 april. Daarnaast zijn de oprichtingen en opheffingen exclusief vestigingen die in de bovengenoemde periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven en zijn verhuizingen alleen verhuizingen tussen gemeenten. 27

32 Bedrijvendynamiek -: saldo Bedrijvendynamiek -, in aantallen Bedrijvendynamiek -, in % Vestigingen Werkgelegenheidseffect Vestigingen Werkgelegenheidseffect Oprichtingen Opheffingen ,5% -8,5% 1,8% -2,4% Saldo ,1% -0,6% Vestiging Vertrek % -1,9% 1,0% -0,8% Saldo ,1% 0,1% Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp- Saldo ,0% 8,2% 3,0% 4,2% -1,2% Correcties % % Groei ,1% -1,7% In het bovenstaande overzicht betreffende de vestigingendynamiek is het aantal vestigingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen). - Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven zijn in het overzicht buiten beschouwing gelaten. - Vestigingen met wp+ betreft het aantal vestigingen (die niet zijn verhuisd) waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen periode is toegenomen c.q. de toename van het aantal werkzame personen bij deze vestigingen. - Vestigingen met wp- betreft het aantal vestigingen (die niet zijn verhuisd) waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen periode is afgenomen c.q. de afname van het aantal werkzame personen bij deze vestigingen. - Gegevens over vestiging en vertrek betreffen alleen verhuisbewegingen tussen gemeenten. Verhuisbewegingen binnen dezelfde gemeente (intragemeentelijke verhuizingen) zijn in het bovenstaande overzicht buiten beschouwing gelaten. Het werkgelegenheidseffect betreft dan ook de werkgelegenheidsverandering bij vestigingen die in de afgelopen periode van of naar een andere gemeente zijn verhuisd. Bedrijvendynamiek - - werkgelegenheidseffect naar type Oprichtingen Opheffingen Vestiging Vetrek Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp

33 Oprichtingen Oprichtingen -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Abs. In % Ver. in % Ver. in % Landbouw 12 1% 3,2% 13 1% 1,5% Industrie 43 3% 6,7% 49 3% 0,3% Bouwnijverheid % 9,5% 152 8% 3,1% Groothandel 100 7% 7,7% 130 7% 1,9% Detailhandel % 8,8% % 2,3% Vervoer en opslag 48 3% 13,1% 78 4% 2,1% Horeca 77 5% 9,6% 134 7% 3,3% Informatie en communicatie 79 6% 14,4% 84 4% 4,2% Financiële instellingen 12 1% 4,4% 56 3% 1,0% Zakelijke dienstverlening % 11,4% % % Overheid 0 0% % 0 0% % Onderwijs 70 5% 12,1% 80 4% 1,2% Gezondheids- en welzijnszorg % 8,4% % 0,9% Cultuur, sport en recreatie 64 4% 10,3% 71 4% 3,2% Overige dienstverlening 131 9% 10,1% 148 8% 5,5% Totaal % 9,5% % 1,8% Oprichtingen Opheffingen In het bovenstaande overzicht is het aantal oprichtingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen) daarvan. Saldo Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven, zijn in het overzicht buiten beschouwing gelaten. Vestiging Vertrek Werkgelegenheidseffect oprichtingen -, naar sector Saldo 450 Vestigingen met wp+ 400 Vestigingen met wp- 350 Saldo 300 Correcties 250 Groei Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 29

34 Opheffingen Opheffingen -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Abs. In % Ver. in % Ver. in % Landbouw -27 2% -7,2% -73 3% -8,6% Industrie -53 4% -8,3% % -0,9% Bouwnijverheid % -9,0% % -4,5% Groothandel % -1% % -3,5% Detailhandel % -9,5% % -3,1% Vervoer en opslag -42 3% -11,5% % -4,5% Horeca -85 7% -10,6% % -6,2% Informatie en communicatie -58 5% -10,6% -93 4% -4,6% Financiële instellingen -26 2% -9,5% -43 2% -0,8% Zakelijke dienstverlening % -9,0% % -5,6% Overheid -2 0% -3,2% -4 0% -0,1% Onderwijs -44 3% -7,6% -93 4% -1,4% Gezondheids- en welzijnszorg -81 6% -4,8% % -0,6% Cultuur, sport en recreatie -45 4% -7,3% -55 2% -2,5% Overige dienstverlening -89 7% -6,8% % -3,9% Totaal % -8,5% % -2,4% Oprichtingen Opheffingen In het bovenstaande overzicht is het aantal opheffingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen) daarvan. Saldo Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven, zijn in het overzicht buiten beschouwing gelaten. Vestiging Vertrek Werkgelegenheidseffect opheffingen -, naar sector Saldo 0 Vestigingen met wp Vestigingen met wp- Saldo -200 Correcties Groei Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 30

35 Intergemeentelijke verhuizingen Intergemeentelijke verhuizingen van en naar de regio -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Vestiging Vertrek Saldo Vestiging Vertrek Saldo Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal Oprichtingen Opheffingen In het bovenstaande overzicht is het aantal intergemeentelijke verhuizingen van en naar Simpelveld weergegeven en het Saldo werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen) daarvan. Gegevens over verhuizingen (vestiging en vertrek) betreffen alleen verhuisbewegingen van en naar gemeenten. Verhuisbewegingen binnen dezelfde gemeente (intragemeentelijke verhuizingen) zijn in het bovenstaande overzicht buiten beschouwing gelaten. Het werkgelegenheidseffect betreft dan ook de Vestiging werkgelegenheidsverandering bij vestigingen die in de afgelopen periode van of naar een andere gemeente zijn verhuisd. Vertrek Saldo Vestigingen Werkgelegenheidseffect met wp+ intergemeentelijke verhuizingen -, naar sector Vestigingen met wp- Saldo Correcties Groei Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 31

36 Autonome ontwikkeling - Autonome groei en krimp -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect WP+ WP- Saldo WP+ WP- Saldo Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal Oprichtingen Opheffingen In het bovenstaande overzicht is per sector de autonome ontwikkeling weergegeven in de afgelopen 5 jaar. De autonome Saldo ontwikkeling wordt berekend op basis van de werkgelegenheidsontwikkeling bij vestigingen die zowel aan het eind alsook aan het eind van de periode in de gemeente gevestigd waren. Het betreft zodoende de werkgelegenheidsontwikkeling exclusief het effect van oprichtingen, opheffingen en verhuisbewegingen van en naar de regio. Vestiging Vertrek WP+ Vestigingen; het aantal vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen 5 jaar is toegenomen. Saldo WP- Vestigingen; het aantal vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen 5 jaar is afgenomen. WP+ Werkgelegenheidseffect; de toename van het aantal werkzame personen bij vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de Vestigingen afgelopen met wp+ 5 jaar is toegenomen. WP- Werkgelegenheidseffect; de afname van het aantal werkzame personen bij vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de Vestigingen met wpafgelopen 5 jaar is afgenomen. Saldo Top 10 branches met de grootste autonome werkgelegenheidsgroei - Correcties Groei Interieurreiniging v. gebouwen Sociale werkvoorziening Thuiszorg Supermarkten alg. ass. Verv.v.med.instr.en hulpmid. Verzorgingshuizen Algemeen overheidsbestuur Verpleeghuizen Alg. burgerl./utiliteitsbouw Niet-universit.hoger onderwijs 32

37 Bedrijfssectoren 4 In dit hoofdstuk wordt ingezoomd op de afzonderlijke sectoren in de regio Parkstad Limburg. Op te merken is dat de sectoren winning van delfstoffen en nutsbedrijven in de voorliggende rapportage binnen de sector 'Industrie' vallen. Deze beide sectoren hebben een te beperkt aantal arbeidsplaatsen voor nadere analyse. 33

38 Sectorvergelijking Vestigingenontwikkeling - Werkgelegenheidsontwikkeling - Landbouw ,8% Industrie ,9% Bouwnijverheid ,1% Groothandel ,2% Detailhandel ,6% Vervoer en opslag ,1% Horeca ,1% Informatie en communicatie ,2% Financiële instellingen ,5% Zakelijke dienstverlening ,2% Overheid ,8% Onderwijs ,5% Gezondheids- en welzijnszorg ,8% Cultuur, sport en recreatie ,2% Overige dienstverlening ,4% Totaal ,1% ,3% ,8% ,8% ,7% ,4% ,4% % ,0% ,0% ,3% ,9% ,3% ,2% ,4% ,2% ,7% Vestigingenontwikkeling, in % Landbouw Industrie - 10-jaarsgemiddelde Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening -6, ,0 8,0 1 1 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % Landbouw Industrie - 10-jaarsgemiddelde Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer en opslag Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening -1-8,0-6, ,0 8,0 1 34

39 Landbouw Vestigingenontwikkeling - Landbouw ,8% Werkgelegenheidsontwikkeling - Landbouw ,3% Vestigingenontwikkeling, in % Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 1,0 1,0 1,1-0,3 4,8-1,0 - -4,7-2,5-1,2 - -2,6-1,8-3, ,9-3,7-7,9-3,8-2,1-3,0-3,0-8,3-3,0-6,0 - -8,0-5, Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Teelt van gewassen % Fokken en houden van dieren ,9% Akkebouw in comb. met veehouderij 25 0 % Dienstverlening voor de landbouw ,2% Jacht en bosbouw 7 2 4% Visserij en kweken van vis en schaaldieren 0 0 CBS landbouwtelling 0 0 Totaal ,8% ,4% ,0% 52 0 % ,9% ,9% ,3% 35

40 Industrie Vestigingenontwikkeling - Industrie ,9% Werkgelegenheidsontwikkeling - Industrie ,8% Vestigingenontwikkeling, in % 6,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 8,0 6, ,2 2,5-0,2 0,9 4,2 4,2 3,1-0,6 0,8-1, ,7-1,2-4,7 1,9 6,4-5,0-5,6-1,0-3,8-6, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Winning van delfstoffen 6 0 % Voedings- en genotmiddelen % Textiel en textielprodukten ,8% Artikelen van hout (excl. meubels) ,1% Papierwaren, uitgeverijen en drukkerijen 49 0 % Chemische- rubber- en kunststofprodukten 52 0 % Glas, aardewerk, cement-, kalkprodukten ,1% Metalen en produkten van metaal ,9% Elektrische en optische apparaten ,3% Machines en apparaten ,4% Transportmiddelen 9 0 % Meubels ,4% Overige goederen en SW-bedrijven ,3% Elektriciteit, aardgas en warm water 6 0 % Afvalbehandeling en -recycling ,1% Totaal ,9% ,8% ,6% ,7% ,5% ,0% ,9% ,6% % ,0% ,0% ,5% ,1% ,7% ,2% ,2% ,8% 36

41 Bouwnijverheid Vestigingenontwikkeling - Bouwnijverheid ,1% Werkgelegenheidsontwikkeling - Bouwnijverheid ,8% Vestigingenontwikkeling, in % 1 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 8,0 3,8 3,8 5,6 6,0 6,3 9,9 9,9 7,9 7, ,2-6,2-2,6-0,7-2,5-4,1-5,8 3,6 2,4-6,0-8, ,9 0,9 1, Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw % Grond-, water- en wegenbouw ,5% Slopen van bouwwerken, grondverzet ,5% Bouwinstallatie % Afwerking van gebouwen ,2% Gespecialiseerde werkzaamheden % Totaal ,1% ,3% ,0% ,2% ,8% ,1% ,5% ,8% 37

42 Groothandel Vestigingenontwikkeling - Groothandel ,2% Werkgelegenheidsontwikkeling - Groothandel ,7% Vestigingenontwikkeling, in % 5,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 3,0 1,0-1,0 2,9 1,6 4,7 4,2 1,4 1,5 2,6-0,9 1,5-2, ,4-7,6 0,9 3,5 4,6-0,6-0,6-1,3-1,7 - -6,0-3, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Handel in auto s en aanhangers ,6% Gespecialiseerde reparatie van auto's ,8% Handel in auto-onderdelen en -accessoires ,3% Handel, reparatie van motorfietsen en onderdelen ,3% Handelsbemiddeling ,4% Groothandel in landbouwproducten ,3% Groothandel in voedings- en genotmiddelen ,4% Groothandel in ov. consumentenartikelen ,5% Groothandel in ICT-apparatuur ,2% Groothandel in machines, apparaten ,4% Overige groothandel ,1% Totaal ,2% ,1% ,6% ,9% ,1% ,1% ,7% ,3% ,8% ,6% ,9% ,3% ,7% 38

43 Detailhandel Vestigingenontwikkeling - Detailhandel ,6% Werkgelegenheidsontwikkeling - Detailhandel ,4% Vestigingenontwikkeling, in % 1,6 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 3,0 1,2 2,5 0,8 1,5 2,9 0,4-0,4-0,3 0,5 0,6-0,1 1,2 0,7-0,1-0,1 0,2-0,6 1,0 0,5-0,5-1,0 0,4-1,1-0,6-1,2 1,5-1,0 0,3 1,2-1,4-0, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Voedings- en genotmiddelen ,0% Kleding, mode art. en textiel ,6% Schoenen, lederwaren en reisart ,8% Persoonlijke verzorging ,9% Wonen en wooninrichting ,3% Huishoudelijke artikelen ,9% Consumentenelectronica ,2% Doe-het-zelf ,1% Vrije tijd en educatie % Warenhuizen 9 0 % Overige detailhandel non food ,4% Apotheken 41 0 % Markthandel ,1% Detailhandel niet via winkel of markt ,4% Totaal ,6% ,6% ,2% ,7% ,5% ,9% ,9% ,3% ,6% ,2% ,7% ,9% ,8% ,6% ,1% ,4% 39

44 Vervoer en opslag Vestigingenontwikkeling - Vervoer en opslag ,1% Werkgelegenheidsontwikkeling - Vervoer en opslag ,4% Vestigingenontwikkeling, in % 8,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 6,0-2,3 6,2 0,3 7,1 3,0-1,2 0,9 3,8 3,4 1, ,3-1,0-2,5-1,5 2,2 1,3-2,4-8,0 1,7-6,4 - -6, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Vervoer per spoor 2 0 % Vervoer over de weg ,1% Vervoer over water 4 0 % Opslag 9 0 % Dienstverlening voor vervoer ,1% Post- en koeriersdiensten % Totaal ,1% ,2% ,2% % ,8% ,6% ,9% ,4% 40

45 Horeca Vestigingenontwikkeling - Horeca ,1% Werkgelegenheidsontwikkeling - Horeca % Vestigingenontwikkeling, in % 1,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 3,0 0,5-0,5-1,0-1,5-0,2-2,3-2,2 0,7-2,5-0,2-1,6-0,1-1,1 1,0-1,0 - -3,0-1,2-1,5-1,0 0,2 0,6-0,7-5,3 1, ,5-5,0-3, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Hotels, pensions en conferentie-oorden 45 0 % Vakantiehuisjes, -bungalowparken e.d % Kampeerterreinen 12 0 % Overige logiesverstrekking 1 1 Cafés % Restaurants % Cafetaria s en ijssalons % Kantines en catering ,9% Totaal ,3% % ,7% ,4% ,0% ,3% ,7% ,4% % 41

46 Informatie en communicatie Vestigingenontwikkeling - Informatie en communicatie ,2% Werkgelegenheidsontwikkeling - Informatie en communicatie ,0% Vestigingenontwikkeling, in % 8,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 1 6,0 8,0 5,7 5,3 5,7 7,7 6,3 7,9 4,2-4,4-2,3 2,4 0,9 5,7 4,6 3,6 9,0 1,9 1,5 - -8,9-11,3-1,6-8, Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Uitgevers v. kranten, tijdschriften en software ,1% Prod. en distr. van radio, televisie en films ,0% Radio- en televisieomroepen 3 0 % Telecommunicatie ,8% Gegevensverwerking, webhosting ,5% Dienstverlening t.b.v. informatietechnologie ,9% Totaal ,2% ,2% ,3% 9 0 % ,9% ,4% ,1% ,0% 42

47 Financiële instellingen Vestigingenontwikkeling - Financiële instellingen ,5% Werkgelegenheidsontwikkeling - Financiële instellingen ,0% Vestigingenontwikkeling, in % 1 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 1 8,0 6, ,4 0,4-1,6-2,4 10,7-2,9 1,1-5, ,0 1,9-2,8 3,6 3,1 4,4 3,3-2,3 0,7 1,0-6, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Banken ,4% Overige financiële intermediatie ,9% Verzekeringswezen en pensioenfondsen 13 0 % Financiële bemiddeling en advisering ,4% Totaal ,5% ,9% ,9% ,3% ,6% ,0% 43

48 Zakelijke dienstverlening Vestigingenontwikkeling - Zakelijke dienstverlening ,2% Werkgelegenheidsontwikkeling - Zakelijke dienstverlening ,3% Vestigingenontwikkeling, in % 1 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 16,0 8,0 1 6,0 8,0 12,8 2,1 3,4 5,6 8,4 6,4 5,5 7,6 7,2 4,9 2,2 - -8,0-0,1-8,5 1,3-3,8 3,1 0,5-3,2 1,5-3, Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Handel en verhuur van onroerend goed ,6% Rechtskundige dienstverlening ,2% Accountancy, belastingadvies en adm ,6% Overige zakelijke dienstverlening ,6% Advisering op het gebied bedrijfsvoering ,6% Architecten-, ingenieursbureaus ,7% Speur- en ontwikkelingswerk ,5% Onderzoeks-, reclame- en pr-bureaus ,3% Fotografie en ontwikkelen van foto's % Verhuur van roerende goederen ,8% Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling ,3% Reisbemiddeling en reisorganisatie ,5% Beveiliging en opsporing ,2% Facility management en reiniging ,7% Callcenters 2 0 % Totaal ,2% ,2% % ,4% ,4% ,4% ,0% ,8% ,1% ,6% ,0% ,5% ,9% ,3% % % ,3% 44

49 Overheid Vestigingenontwikkeling - Overheid ,8% Werkgelegenheidsontwikkeling - Overheid ,9% Vestigingenontwikkeling, in % 8,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 3,0-1,6-4,8-3,4-1,8 7,1 3,3 3,2-1,6-4,8 1,0-1,0-1,9-3,1-0,9 1,9-2,8-1,0 3,6 1,8-2,2-1,9 - -3,0-6, Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Openbaar bestuur ,1% Justitie en politie % Brandweer 7 0 % Overige overheidsdiensten 6 0 % Verplichte sociale verzekeringen 8 0 % Totaal ,8% ,3% ,3% ,0% ,8% ,8% ,9% 45