Radio-automatiseringssystemen Open source / closed source Lucas Vroemen
Inhoudsopgave: Pag. 3... Inleiding Pag. 4. De Radiosystemen Pag. 5. Waarom Open Source? Pag. 7 Management samenvatting Pag. 10...Functionaliteiten vergelijk Pag. 14 Toekomstwensen L1 Radio Pag. 16.Workflows L1 Pag. 32.Uitkomsten onderzoek Pag. 34...Datadictionary Pag. 35.Bronvermelding 2
Inleiding: Sinds 1992 is het uitzendproces van L1 Radio al (gedeeltelijk) gedigitaliseerd. In eerste instantie werd het Australische systeem D-Card voor het uitzenden van radiocommercials gebruikt, in 1997 schakelde L1 voor de automatisering van het totale (radio)uitzendproces over op Dalet. Dalet is inmiddels marktleider in Nederland. Het product Dalet 5.1 is in gebruik bij bijna alle publieke regionale omroepen, waaronder L1. De livecycle van Dalet 5.1 zal waarschijnlijk binnen afzienbare tijd ten einde komen. De opvolger is de nieuwe Dalet applicatie: Radiosuite, onderdeel van Dalet Plus. Dalet zegt met Dalet plus een systeem te bieden waarmee de totale, multimediale workflow kan worden ondersteund in een mediabedrijf, beeld en geluid. Dalet 5.1 E heeft een prominente plek binnen het uitzendproces van L1 Radio. Het is echter geen radio-totaalsysteem. Belangrijke zaken als RDS bijvoorbeeld, maken geen onderdeel uit van het Dalet systeem. De Nederlandse leverancier van Dalet, M&I Broadcast Service maakt ook software en vult vaak handig de gaten in het Dalet systeem. Zo is hun RDS software geïntegreerd in het Dalet systeem, leveren zij ondermeer de audiologgingsoftware en zorgen ze voor importmodules voor loglijsten e.d. Dalet 5.1 L1 is zich aan het oriënteren over de vervanging van Dalet 5.1 op termijn en kijkt daarbij, behalve naar closed source applicaties zoals Daletplus, ook uitdrukkelijk naar open source alternatieven. De reden hiervoor is ondermeer de mogelijkheid tot het maken van klantgerichte oplossingen. De Hoge School Zuyd in Heerlen (NL) is gevraagd om een onderzoek te doen waarin een functioneel vergelijk wordt gemaakt tussen de closed source systemen, Dalet 5.1 en RadioLaunch, en enkele open source alternatieven. Het Nederlandse bedrijf Finalist, gespecialiseerd in open source applicaties, heeft een professionele programmeur beschikbaar gesteld gedurende de onderzoeksperiode om de studenten te begeleiden. Hoge School Zuyd De volgende opdracht hebben de studenten gekregen: Inventariseer de functionaliteit van Dalet 5.1 E Inventariseer de add-ons, meestal van M&I Broadcast Services, die deel uitmaken van het L1 radio-automatiseringssysteem. Inventariseer de functionaliteit van een ander systeem: RadioLaunch Wat is de huidige functionaliteit van OS Systemen. inventariseer de toekomstige wensen en functionaliteiten doormiddel van interviews met medewerkers van L1 Radio-TV en RTVNH. Matchen van verschillende functionaliteiten; Verschillen en overeenkomsten vastleggen; Dit onderzoek is een onderdeel van dit rapport, met dank aan de studenten: Pascal Gerads, Ronald Huveneers en Kars Michielsen voor het onderzoekswerk, daarbij ondersteund door Bjorn Tyla van Finalist IT Group. Ook dank aan Ron Bakker van RTVNH voor zijn medewerking aan de totstandkoming van dit rapport. 3
De onderzochte radiosystemen De keuze voor de onderzochte systemen is bepaald door de aanwezigheid op de markt (Dalet) de potentie (RadioLaunch) en, het van horen zeggen en veelvuldig bezoeken van internetfora over open source radioautomatiseringssystemen. Zowel Campcaster als Rivendell worden vaak genoemd als potentiële vervangers voor closed source systemen. Dalet : Dalet werd opgericht in 1990 en is op dit moment een van de grotere spelers op de markt. Dalet is een multinational met vestigingen in Europa, de US en Azië. Het Franse bedrijf heeft in meer dan 50 landen inmiddels ruim 700 klanten waaronder: ABC, ARD (Tagesschau, BR, DW, NDR, SR, SWR, WDR), BBC, CBC-Radio Canada, en DR. www.dalet.com Radiolaunch Radiolaunch is een product van Triple-P en kent een veel kleinere install base dan Dalet. Het product is ondermeer in gebruik bij: Sky Radio, VPRO 3voor12 en de NOS (DAB). Radiolaunch is een Nederlands product en is nog altijd in ontwikkeling. Zo wordt er momenteel gewerkt aan een surround versie waarin het EBU protocol RF64 zal worden geïntegreerd. www.radiolaunch.nl Campcaster Campware is een initiatief van het Media Development Loan Fund's Center for Advanced Media-Prague en is een open source system. Het MDLF is een non-profit organisatie die media in jonge, fragiele democratieën helpt, ook in facilitaire zin. Vandaar de ontwikkeling van dit radioautomatiseringssysteem. www.campcaster.org Rivendell Rivendell, ook een open source systeem, is een Amerikaans systeem en wordt gemaakt onder de hoede van Salem Radio Labs, een Amerikaanse Christelijke broadcast organisatie. Salem heeft een kleine 300 radiostations door heel Amerika. Het bedrijf is genoteerd aan de Nasdaq en heeft een jaarlijkse omzet van meer dan 200 miljoen dollar en daarom genoeg resources om een open source product te ontwikkelen en te onderhouden. Rivendell is ondermeer in gebruik bij Radio Free Asia, een grote (non-profit) organisatie met meer dan 300 medewerkers en 50 radiostudio s, met als basis Washington DC. www.rivendellaudio.org 4
Waarom Open Source? Open Source Software (OSS) en Open Standaarden worden vaak in een adem genoemd. OSS is software waarvan de broncode, de source code, vrijgegeven is en vaak door meerdere, leverancieronafhankelijke, programmeurs wordt gemaakt. Een bekend voorbeeld van open source Software (OSS) is Linux, van closed source, is software van Microsoft. Een open standaard is een formaat, door iedereen te gebruiken en daarmee volstrekt uitwisselbaar, zoals bijvoorbeeld HTML en XML. Niche markt De omroepen opereren in een sterk veranderende niche markt. Multiplatform zal gaan zorgen voor nieuwe mediamodellen waarbij redactionele keuzes ondermeer beïnvloed zullen gaan worden door het type kanaal waarop gepubliceerd zal gaan worden en de specifieke groep mensen die naar dit kanaal kijkt of luistert. Multimediaproducenten zoals omroepen zijn redactionele bedrijven maar, als het gaat om de publicatie van hun redactionele producten, sterk afhankelijk van technologie en daarom steeds meer technology-driven. Ze zullen in toenemende mate innovatieve initiatieven moeten nemen om een antwoord te hebben op de komende distributieveranderingen en daarom de interne workflow optimaliseren. Meer productiviteit en pluriformiteit zal gevraagd worden, dat vergt een innovatieve benadering. In deze markt zijn, net als in niet-niche markten, monopolistische bedrijven actief die met alle macht proberen om hun klanten liefst alleen met hún totaalsystemen te laten werken. Avid, leverancier van non-lineaire montagesystemen voor video, is een goed voorbeeld. Monopolie, en de daarmee gepaard gaande gesloten systemen, is onwerkbaar in de omroeppraktijk. De omroepen zoeken uit het woud van applicaties, apparaten en technieken de beste elementen en proberen die met behulp van open standaarden te koppelen tot een systeem, toegespitst op de eigen, specifieke workflow. Een nieuwsstation als de regionale zender L1 Radio-TV uit Nederland heeft heel andere wensen dan een muziekstation. Dat kun je niet vangen in één generiek applicatiemodel zonder op veel fronten concessies te doen. OSS en het gebruik van open standaarden zouden een oplossing kunnen bieden bij innovatieve ontwikkelingen en daarmee het ultieme systeem. Innovatie Innovatie komt zelden voort uit een massale wens of gedachte. Het zijn vaak kleinschalige initiatieven van creatievelingen die kunnen uitgroeien tot succesvolle producten, kijk maar naar Linux. Iedere programmeur die bekend is met een open source pakket kan op basis van de vrijgegeven source code nieuwe programmatuur ontwikkelen en vervolgens vrijgegeven voor algemeen gebruik. Innovatie wordt gestimuleerd door het gebruik van OSS. Grote open source ontwikkelingen zijn decentrale processen uitgevoerd door talloze ontwikkelaars in de hele wereld. Aan Open Solaris bijvoorbeeld, werken ongeveer 11.000 programmeurs waarvan er maar 1000 in dienst zijn bij Sun. Bedrijven die proprietary software leveren, zullen pas iets op de markt brengen als er grote, potentiële, vraag naar is, tenzij er binnen korte termijn direct commercieel gewin is. Dat is natuurlijk een normale gang van zaken in de handel en ook niet erg als de software voldoet aan de wensen en verwachtingen van de gebruiker. Goed voorbeeld hiervan is Microsoft s Outlook, naar mijn mening een prima mailprogramma. Ik zou niet weten welke functionaliteit ik meer nodig zou hebben. Heel anders is dat bij niche markten zoals omroepen. Die hebben veel baat bij een flexibele open ICT structuur waarbij uitwisselbaarheid en comptabiliteit vanwege convergentie en synergie onontbeerlijk is. Gelukkig maken open standaarden als XML het vaak mogelijk om interfaces te maken veelal op het metadata vlak. Maar op het moment dat video of audio en de bijbehorende EDL data uitgewisseld moet worden in de huidige gesloten systemen, worden de barrières zichtbaar. Het ene systeem praat niet met het andere, onder het mom van stabiliteit, waardoor allerlei ingewikkelde koppelingen met een kaartenhuisconstructie bedacht moeten worden die diezelfde stabiliteit weer in gevaar brengt. Open Standaarden Open standaarden worden al vaker gebruikt in de omroepwereld. Voorbeelden daarvan zijn RSS, in gebruik voor het publiceren van newsheadlines op websites en bij podcasten, XML en het door de EBU vastgestelde uniforme geluids (header) formaat BWF. Met de definitie van het Broadcast Wave File is er eindelijk een open standaard voor geluidsbestanden in de professionele omroepindustrie voor de uitwisseling van audiobestanden en additionele metadata. Professionalisering Over het algemeen wordt OSS als iets vaags gezien met een hoog cult-gehalte. 5
Als OSS niet een professionaliseringsslag gaat maken, blijft het vaag en zolderkamerachtig. OSSimplementaties moeten worden uitgevoerd met een professionele, zakelijke ondersteuning. Gedegen afspraken over SLA en QS moeten gemeengoed worden wil open source voet aan wal krijgen in de bedrijfswereld. De overstap naar OSS moet weloverwogen en bewust genomen worden zonder vage verwachtingen en mét commitment op het hoogste niveau. Open source initiatieven die worden gestuurd door goede organisaties hebben de voorkeur, zoals MMBASE.ORG, de organisatie rond het open source CMS MMBASE. Closed source bedrijven zijn open source nu ook aan het ontdekken, sommigen noemen het zelfs : the next big thing. Cisco, IBM en Oracle kopen open source bedrijven vanwege de kennis die ze daarmee binnenhalen en profiteren van de grote install base die ze er mee verwerven. GPL licentie Een aandachtpunt zijn de licenties. Veel OS applicaties vallen onder de zogenaamde GPL, General Public License, waaronder ook Campcaster en Rivendell. Richard Stallman is de bedenker van deze (copyleft) licentievorm voor open source software. In de GPL regels is ondermeer vastgelegd dat je de software weliswaar kunt aanpassen en zelfs verkopen, maar dat je vervolgens de rechten doorgeeft aan anderen en de bronauteurs vermeldt. Dat betekent dat je, zelfs als je de software wil verkopen, daar altijd de broncode vrij moet geven. De software is vrij, niet te verwarren met gratis, of zoals op de site van GNU, de organisatie achter de GPL licentie, te lezen valt: To understand the concept, you should think of free as in free speech, not as in free beer. Aandachtpunten zijn de vaak onderbelichte juridische consequenties. Licentiestructuren worden op verschillende manieren geïnterpreteerd en met name de bijgeschreven onderdelen kunnen nogal eens gevolgen hebben voor het open karakter van de software. Voor alle informatie over de GPL licentie: www.gnu.org 6
Management Samenvatting en conclusie In opdracht van L1 Radio is door studenten van de Hoge School Zuyd een onderzoek verricht naar de verschillen en overeenkomsten van diverse radioautomatiseringssystemen. Behalve het inventariseren van diverse merken is ook uitdrukkelijk gekeken naar de open source alternatieven voor de gangbare closed source systemen. De closed source systemen waarna gekeken is zijn: Dalet 5.1 E en RadioLaunch, de open source systemen: Campcaster en Rivendell. Dalet Met behulp van inventarisaties, bestudering van de handleidingen, live demonstraties en interviews met gebruikers van verschillende omroepen is het onderzoek uitgevoerd. De onderzoeksresultaten zijn verwerkt in dit rapport. Uit dit onderzoek blijkt dat Dalet 5.1 E, verrijkt met de door M&I Broadcast Services geschreven applicaties, verreweg de meeste functionaliteit kent. Ook is het systeem zondermeer stabiel te noemen en, met name in Nederland, een hoge marktpenetratie kent en daarmee een grote gebruikersgroep. Er zijn, voor zover bekend, geen fora waar de kennis en/of opmerkingen van de diverse gebruikers gedeeld of uitgewisseld kan worden. Het enige resterende voordeel van een grote gebruikersgroep is dan nog de eventuele input van de groep bij nieuwe Dalet-ontwikkelingen. Helaas heeft L1 moeten constateren dat die input niet of nauwelijks gehoor vindt bij de Dalet ontwikkelaars. L1 ervaart Dalet als een bedrijf dat niet aan customising doet en nauwelijks oor voor de locale klanten heeft. Dat geldt overigens niet voor de Nederlandse reseller M&I Broadcast Services. Het nadeel van het gecombineerde Dalet/M&I systeem, is de gesegmenteerde omgeving die daardoor ontstaat. Één systeem van één leverancier zal nooit voor de volle 100% L1 s behoefte aan technologische aanpassingen kunnen bevredigen, maar segmentatie in het primaire productieproces, bijvoorbeeld playout, is niet wenselijk omdat er een ondoorzichtige structuur ontstaat. Radiolaunch Radiolaunch is ook een closed source systeem, net als Dalet, maar heeft minder functionaliteit. Het bedrijf achter Radiolaunch, het Nederlandse Triple-P, is, in tegenstelling tot Dalet, wel bereid om verregaande aanpassingen te doen aan de applicatie. Dat heeft natuurlijk ook te maken met huidige grootte van de install base. Daarmee kan het een goed alternatief zijn voor Dalet. Het systeem is nog altijd in ontwikkeling, voorbeeld daarvan is de verwachte implementatie van het EBU RF64 protocol (surround radio). Campcaster Campcaster is het open source alternatief. Campcaster is, ten opzicht van Dalet en Radiolaunch, veel beperkter. Het systeem zou danig uitgebreid moeten worden om zodoende aan de West-Europese en Noord-Amerkiaanse standaarden te kunnen voldoen. Het voordeel van dit systeem is wel de mogelijkheid van uitbreiding. Door de grote knowledge-base en de eventuele professionele hulp van broadcasters en open-source ontwikkelbedrijven zit er absoluut potentie in dit pakket. Ook kan de applicatie aangepast worden aan de wensen van de klant. Rivendell Rivendell is een Amerikaans open source applicatie en te vergelijken met Campcaster en wordt gefaciliteerd door Salem Labs, een christelijke radio-organisatie. Ook voor Rivendell gelden natuurlijk de regels van individuele aanpassingen en brede kenniskring. Het pakket is wat uitgebreider dan Campcaster. Functionaliteiten De huidige functionaliteit is natuurlijk een belangrijk uitgangspunt. Belangrijker is de mogelijkheid om de applicatie aan te passen aan de toekomstige gewenste workflow (zie pagina 14). Dalet komt natuurlijk als meest complete systeem uit de bus, maar dat komt natuurlijk ook deels door het aanpassen van de gebruiker aan Dalet s workflow. L1 is niet anders gewend dan te volgen wat de leverancier voorschrijft. Dat is op zich geen ramp, maar niet meer wenselijk bij de nieuwe beweeglijke markt omdat dat gemiste kansen kan opleveren. De nieuwe multimediale manier van werken vergt namelijk verregaande aanpassingen. Nieuwe playoutmodellen komen om de hoek kijken waarbij tegelijkertijd, vanuit verschillende tijdslijnen, multimediale content wordt gepubliceerd met behulp van een playlist. Tot nu toe is D.A.V.I.D., naar mijn weten, het enige merk dat voorzichtige stappen naar een multimediaal playout systeem heeft gezet. Op de AES beurs in Parijs was, in een hoekje 7
weggestopt, een systeem te zien waar ook video en images kunnen worden opgenomen in een playoutlist. Recycling van content De huidige manier van radio-uitzendingen zal niet verdwijnen, maar zal verrijkt worden met andere vormen waarbij recycling en thematisering van content een prominente plaats zal krijgen. Een radiostation met één uitspeelkanaal met content gericht op een breed publiek zal in de toekomst steeds minder beluisterd worden. Het publiek wil gericht aangesproken worden, eerst Nana Moskouri, gevolgd door een nummer van Rage Against the Machine kan echt niet meer. Die thematisering kan afgewisseld worden met general content, zoals bijvoorbeeld nieuwsbulletins, geschikt voor uitzending op meerdere kanalen. Ook wordt het fenomeen KijkRadio, (of is het luister TV?) steeds meer in een multimediale vorm toegepast. L1 Radio heeft een programma, De Bende van Pollux, in de middaguren dat gericht is op publiek in de leeftijdscategorie van 20 tot 35 jaar. Dit programma is de eerste 2 uur te zien op TV waarbij de kijkvorm ondergeschikt is aan de luistervorm. Het publiek kan participeren met behulp van SMS, telefoon, MSN en het insturen van video (naar YouTube model). Muziek waar ook beeldmateriaal van is (clips) worden handmatig ingestart. Dit programma vraagt om een multimediaal uitspeelmodel en is een voorbeeld van moderne radio, inclusief publieksparticipatie. (Radio 2.0) Daarom ook dat de mogelijkheden voor uitbreidingen veel zwaarder zullen wegen dan enkel en alleen de huidige functionaliteit. Uiteraard zal die functionaliteit benaderd moeten worden om aan de huidige vraag te kunnen voldoen. Maar bovenstaand voorbeeld van modern radio maken maakt duidelijk dat de markt achter loopt op de ontwikkelingen. Dat vraagt om een innovatieve benadering. Open source en het gebruik van open standaarden kan daar een belangrijke rol bij spelen, mits professioneel ondersteund. Multi-user Een van de aandachtspunten is verder de multi-user omgeving van L1. Veel open source systemen zijn gemaakt voor DJ-achtige settings waar vaak de radiostudio bestaat uit één uitzendstudio. Bij L1 radio-tv werken ongeveer 120 mensen, het bedrijf heeft meerdere uitzendstudio s, en het systeem zal door meerdere gebruikers en gebruikersgroepen worden bedient. Zo is er een afdeling die zich alleen bezig houdt met de muziekkeuze en daarom muzieklijsten uit Powergold, het muziekuitzoek systeem van L1, importeert in het radioautomatiseringssysteem, en zorgt de salesafdeling voor de import van commerciallijsten via het boekingssysteem MediaPro. Deze applicatie genereert een uitzendlijst die vervolgens in een separate reclameplayer wordt geladen en op een verplichte tijd gestart en gestopt wordt. Segregatie Verder moet het systeem in een netwerk omgeving draaien met een centraal storage systeem. (SAN) L1 kiest bewust voor segregatie van de productieketen. Zo is er in de workflow onderscheid gemaakt op applicatieniveau, maar ook op hardware gebied, tussen de ingest, montage en playout. Dat heeft ondermeer te maken met licentiestructuren, redundantie en bedieningsgemak. Koppelingen, veelal met gebruik van open standaarden zoals XML, zorgen voor de samenvoeging tot één systeem. User Generated Support Een ander aandachtspunt is het service level niveau. Open source initiatieven vinden vaak plaats binnen een community. De kracht van die community is, zoals hier boven beschreven, de uitgebreide knowledge base, maar vergt ook, óf voldoende kennis in eigen huis, óf een professionele begeleiding doormiddel van outsourcing. Bellen naar een supportdesk is er meestal niet bij, wel kan 24 uur per dag (vanwege mondiaal gebruik) een probleem gedropt worden in een mailinglist. Ik heb dit soort mailinglists een tijdje gemonitord en moet zeggen dat ik verbaasd was door de snelheid en de bereidheid waarmee andere gebruikers ingingen probleemstellingen. Veelal werd binnen enkele minuten, in het traagste geval uren, gereageerd door andere applicatiegebruikers in de trant van: probeer dit eens, of dat probleem heb ik ook al eens gehad, dit kun je zo-en-zo oplossen. Deze mailinglists worden ook door bedrijven gebruikt die actief zijn met open source applicaties. Ook wordt gebruik gemaakt van community-wikis waar kennis opgebouwd en gedeeld wordt door gebruikers. Deze vorm van User Generated Support wordt al mondjesmaat overgenomen door IT-bedrijven. Ik ken een bedrijf, Object Matrix, dat een combinatie gaat aanbieden van user generated support en company support. Klanten kunnen hun eigen supportlevel vaststellen en dito prijs. Het bedrijf faciliteert 8
mailinglists, met behulp van hun site, om user generated support te stimuleren en daarmee ook bijtijds signalen uit de markt te kunnen krijgen over het wel en wee van hun applicaties. Klanten kunnen ook kiezen voor full-support, hetgeen betekent dat ze, na betaling van vele duizenden euro s per jaar, binnen een aantal uren een engineer op de stoep hebben staan bij grote storingen. It s up to you, daar waar het thuis hoort. Conclusie: Open source applicaties hebben absoluut potentie en verdienen het om verder onderzoek te plegen naar ondermeer de bereidheid van de open source communities om de applicaties verder te ontwikkelen en geschikt te maken voor grootschalige omroepen. Daarbij is het de vraag of het totale productiesysteem met behulp van open source applicaties kan worden ondersteund. Misschien kunnen onderdelen, zoals enkel de playout, worden ontwikkeld en met behulp van open standaarden worden gekoppeld aan closed source applicaties. Het functionaliteitenvergelijk, checkbox IT zoals sommige het noemen, laat zien dat er nog veel verschillen zijn tussen de onderzochte applicaties. De huidige functionaliteit is echter absoluut niet leidend bij de keuze van de toekomstige systemen. Natuurlijk moet de huidige workflow ondersteund worden, maar, wat veel belangrijker is, is de uitbreidbaarheid en de mogelijkheid om multimediale, multichannel stations te gaan ondersteunen en daarmee omroepen de mogelijkheid te bieden om nieuwe publicatiekanalen te ontwikkelen. Die bereidheid lijkt bij de closed source varianten nog niet erg aanwezig te zijn. Onderhoud, professioneel support en stabiliteit zijn meestal de wapens waarmee de closedsource bedrijven hun monopolistische en protectionistische beleid mee verantwoorden. Ik ben er van overtuigd dat deze manier van het bedrijven van business geen lang leven meer beschoren is. De mening en ervaringen van de klanten zou op nummer één moeten staan en bedrijven die software aanbieden moeten gaan luisteren naar de klant in plaats van op kantoor bedachte workflows te dicteren. Vroeger kwam de klant met de vraag: ik had graag die doos gehad, en nam de beperkingen en het daarmee gepaard gaande rendement van soms maar 60% op de koop toe. Tegenwoordig luidt de vraag: ik heb dit-en-dit probleem, help mij het probleem op te lossen. Dit vergt servicegericht denken in plaats van productgericht denken. Die switch hebben nog niet alle IT bedrijven gemaakt. Web 2.0 maakt het mogelijk om directe communicatie tussen en met klanten te realiseren. Door de klantparticipatie te stimuleren zal onderhoud en support een eigen leven kunnen gaan leiden en grotere klantenbinding en community-vorming tot gevolg hebben. Door een podium te bieden voor deze vorm van communicatie zal de softwareleverancier niet alleen sympathiek overkomen, hij weet ook precies wat er leeft onder de klanten en kan daarom anticiperen op komende wensen en eisen van de klant als de oplosser van de problemen. De volgende stap in het oriënteringsproces zal dan ook in de eerste plaats het selecteren van de juiste community zijn en het IT bedrijf dat dit proces op de juiste wijze professioneel kan ondersteunen. 9
Functionaliteiten In dit hoofdstuk wordt een vergelijk gemaakt tussen de onderzochte applicaties: Dalet, Campcaster RadioLaunch en Rivendell. Het vergelijk is puur gebaseerd op de inzichten en gewenste functionaliteiten van L1 Radio-TV. Het kan dus zijn dat sommige functies niet benoemd zijn omdat ze niet interessant voor L1 zijn. Dat geldt ook voor de weging. Voor wat betreft de importantie van de verschillende functies is ook uitgegaan van L1 s inzicht en wensen. Wegingsfactor 5 is de hoogste importantie, 1 de laagste.de functionaliteiten zijn uitgesplitst per deelgebied. Helaas hebben niet alle organisaties hun medewerking verleend aan de totstandkoming van deze lijst. Daarom zijn veel functionaliteiten vergeleken op basis van de handleidingen en andere informatiebronnen. Onvolkomenheden kunnen daarom niet uitgesloten worden. A Login Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell A.1 Link with active directory / Ldap 3 + - - + A.2 Multiple userlevels besides administrator 5 + + - + A.3 Usergroups 4 + + - + A.4 User GUI according to login 3 + + - + A.5 Multilingual 3 - + - - A.6 Work space adjustment 3 + + - - Score 21 18 18 15 A.1 Active directory/ldap can connect the system to the corporate network login system. That prevents multiple login procedures. A.6 Getting a workspace, a set of predefined tools on screen, based on login account. B Audio import Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell Audio format B.1 WAV uncompressed 5 + + + + B.2 MP1 5 + - - + B.3 MP2 3 - + - + B.4 MP3 4 + + + + B.5 OGG 2 - + - + B.6 AIFF 2 - + + - B.7 BWF (RF 64) 5 - - - - B.8 BWF 5 + - - + Rest B.9 File / audio record 5 + + + + B.10 Batch import 3 + + - + B.11 CD ripping 2 - - - + B.12 Normalising during ingest 4 - - - + B.13 Dynamic processing during ingest (C/L) 1 - - - - B.14 Convert audioformat 3 - - - - B.15 SRC 3 - - - - B.16 Attenuating 5 + - + + B.17 Auto trim 4 - - + + B.18 Auto import 5 - - - + B.19 Audio logging 1 - + - - Score 67 32 25 25 52 B.7 BWF RF 64 is the EBU s standard surround format L1 Uses applications M&I Broadcast Services) like Dalet for CD ripping - Auto trim - Audio logging - Directory polling Format conversion-src. 10
C Audio editing Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell C.1 Single track 5 + + + + C.2 Multi track 3 + + - + C.3 Volume line adjust 5 + + - + C.4 Fades 5 + + + + C.5 Cue points 3 - + + + C.6 Cut, Copy, Paste 5 + + - + C.8 Trim 5 + + - + C.9 Time stretching 1 + + - + C.10 Editing while recording 1 + + - + C.11 Merge 3 + + - + C.12 Save selections 3 + + - + C.13 Save as project 4 + + - + C.14 Move audioselection 5 + + - + C.15 Overall gain adjustment 5 + + + + C.16 Normalising 4 + + - + Score 57 54 57 18 57 Campcaster and Rivendell both use Audacity for audio-editing D Playlist / Logs Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell D.1 Create, open, edit, maintain 5 + + + + D.2 Create / use templates 5 + - + - D.3 Blocks groups Cuts 5 + + + + D.4 Import blocks 5 + - + + D.5 Events: Audio commands - Macro's 5 + - + + D.6 Chain events items 5 + + + + D.7 Fades In/Out of audio-items 5 + + + + D.8 Voicetracking 3 + - + + D.9 Pre-listen audio-items 4 + + + + D.10 Mix tracks (segue) 5 + + + + D.11 Print playlist 1 + + - + D.12 Duplicate playlist 3 + - + + D.13 Playlist protection 1 + + - - D.14 Lock playlist 3 + + + - D.15 Mandatory start/end times items 5 + - + + D.16 Duration stretching / compressing blocks 1 + - + + D.17 Autofill blocks 3 + - - + D.18 Multiple logs for multiple players 5 + - + + D.19 Webversion of playlist editor 3 - + - - D.20 Importing 3th party logfiles 5 + - + + Score 77 74 37 69 65 D.2 Templates are partially predefined playlistmodels D.3 These are little play lists within the play list. F.e. commercial play lists in a 24 hr. scheduled play list. Groups are linked items within an master item. Cuts are parts of an audio-item. D.13 Prevent others than the playlist owner to enter and modify the playlist D.14 Lock the playlist while on-air D.17 Stretch or compress a block with items out of an certain category to get a fixed duration D.17 Auto fill a block to the desired length with random items out of a certain category D.18 Create multiple logs for different radio stations and air them trough different players 11
E Dbase Weight Dalet Campcaster Radiolaunch Rivendell E.1 Explore via networdk or local WS 5 + + + + E.2 Explore via intranetbrowser 3 - + - - E.3 Print items 1 + - - + E.4 Categories 5 + + + + E.5 Dbase types 3 + + + + E.6 Metadatasearch 5 + + + + E.7 Directory polling 3 - - - - E.9 Personal categories (login) 2 + - + + E.10 Lifecycle indication of items 4 + - - - E.11 Pre-listen audio items 3 + + + + E.12 Edit - Maintain metadata 5 + + + + E.13 Categorie-specific metadata 3 + + + + E.14 Keyword listing 1 + - - - E.15 Intro-timing 4 + - - - E.16 Default segue parameters 3 + - + + E.17 Associate Txt/image RDS/DAB 3 + + + + E.18 Broadcast history 1 + - + + E.19 Log history 1 + - - - E.20 Custom search criteria 3 + + - + E.21 Save searches 1 + + - - E.22 Import placeholders 5 + - - - E.23 Connect lost sound 5 + - - - Score 69 58 39 38 42 E.5 Dbase types: audio, macro's, play lists, text or a combination of these items E.7 Poll a certain directory and place items automatically in the library E.18 Show the broadcast history of an item in the database E.19 Show the log history of an item in the database E.22 Place holders are database items without audio attached E.23 Connect lost sound to empty database items F Reporting Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell F.1 Report editor 5 - - + + F.2 Custom reports 4 - - + - F.3 Rapport BUMA/STEMRA (rights) 5 - - + + F.4 Broadcast Reports (Aired items) 5 + - + + F.5 Auto-FTP distribution 3 - - + + Score 22 5 22 18 F.3 BUMA/STEMRA is the Dutch music rights organisation G Streaming Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell G.1 Windows Media Audio 3 - - - - G.2 Real Media 3 - - + - G.3 SHOUTcast 3 - - + + G.4 Darkice 3 - + - - G.5 Icecast 3 - + - + Score 15 0 6 6 6 H Macro Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell H.1 Macro insert in playlist 5 + - + + H.7 Control app. functions 5 + - + + H.8 Ttrigger contact closures 5 + - + + H.9 Playlist management 5 + - + + Score 20 20 0 20 20 12
J RDS Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell Text J.1 Active RDS 5 - + + - J.2 Day schedule 5 - - - - J.3 Hour / minute schedule 5 - - - - J.4 Holidays schedule 5 - - - - J.5 Sent track information 5 - + + + J.6 Manual text adjustment 5 - - - + J.7 XML/HTML input 4 - - - - J.8 TA-bit 5 - - + - Send Text J.8 To COM port 5 - + + + J.9 Export to file 5 - - + - Score 49 0 15 25 15 L1 Uses applications(m&i Broadcast Services) from the Dutch reseller of Dalet for RDS Broadcasting. K PlayOut Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell Automation K.1 Multiple stations 5 + + + + K.2 Pre-listening 5 + + + + K.3 Automatic load clocks 5 + + + + K.4 Show txt items 2 + - - - K.5 Play carts 5 + + - + K.6 Duck sound 5 + - + + K.7 Markers 5 + - - + K.8 Stop-end 5 + - + + K.9 Force stop-start 5 + - + + K.10 GPIO 5 + - + + Live Assist K.11 Record while broadcast 5 + - - + K.12 Multiple players 5 + - + + K.13 Auto-pilot 5 + + + + K.14 Faderstart (GPIO) 5 + - + + Score 67 67 25 50 65 K.5 Cart, is a quickly accessible audio-item, mostly opened in a separate applications K.13 Auto-Pilot: chain events, autoplay all items in playlist I Playlist schedule Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell I.1 Day 5 + + + + I.2 Week 5 - + - + I.3 Month 5 - + - + I.4 Hour / half hour / minute 5 + + + + I.5 Last minute change 5 + - + + Score 25 15 20 15 25 13
Total score Weight Dalet Campcaster RadioLaunch Rivendell A Login 21 18 18 0 15 B Import Audio 67 32 25 25 52 C Editing 57 54 57 18 57 D Logs 77 74 37 69 65 E Dbase 69 74 39 38 42 F Reports 22 5 0 22 18 G Streaming 15 0 6 6 6 H Macro 20 20 0 20 20 I PL schedule 25 15 20 15 25 J RDS 49 0 15 25 15 K Playout 67 67 25 50 65 Total score 489 359 242 288 380 14
Toekomstwensen L1 radio Multimediaal playout L1 streeft naar een multimediale omgeving waarbij geluid leading zal zijn, in de meeste gevallen, maar aangevuld wordt met andere vormen van media zoals video en images. In een modern playout systeem zouden meer functionaliteiten geïntegreerd moeten zijn zoals RDS, Music scheduling en uitgebreide reports. Bij deze een uitleg van de meest in het oog springende toekomstwensen. 5.1 Surround Geluid L1 heeft de mogelijkheid om concerten, veelal klassiek, op te nemen en af te werken in 5.1. Met de komst van kanalen via het internet of via digitale kabelkanalen is het ook mogelijk surround te gaan uitzenden. Uitzenden over de ether (FM) zal in stereo signaal blijven, het surround geluid kan additioneel aan het stereo FM signaal worden uitgezonden voor distributie via andere kanalen. MultiTrack planning Multitrack planning is met de komst van digitale distributiemogelijkheden een uitkomst voor het (goedkoop) opzetten van meerdere kanalen waarbij gebruik gemaakt wordt van centraal opgeslagen content. Op die manier kunnen meerdere stations worden bediend vanuit één medialibrary, met behulp van een playlist, met gezamenlijke momenten zoals het nieuwsbulletin op het hele uur. Een van de wensen van L1 is het kunnen faciliteren van meerdere doelgroepstations. Zo kunnen zenders voor oudere mensen, muziekstations en actualiteitenzenders worden opgezet terwijl op gezette momenten in de dag op alle kanalen een gezamenlijke nieuwsuitzending wordt uitgezonden, of gezamenlijke commercialblokken. Allemaal vanuit één playlist. Dat ziet er schematisch gezien als volgt uit: Verschillende radiostations in verschillende formats, met gezamenlijke commercial blokken en nieuwsuitzendingen in een multitrack-tijdlijn. MultiMedia Trackplanning Een andere mogelijkheid is het gelijktijdig publiceren van andere, additionele, mediabestanden, op andere kanalen, synchroon aan de audio-items. Die andere kanalen kunnen bijvoorbeeld video kanalen zijn (Kijkradio), maar ook internetkanalen zoals streaming audio kanalen waar afbeeldingen uit de MP3 headers worden getoond op bepaalde momenten in de player of waar een surround player zorgt voor een 5.1 variant van de stereo audio. RDS zou een onderdeel van de playlist moeten zijn om zodoende de RDS informatie op een simpele manier te kunnen synchroniseren aan de andere items in de playlist. Nu wordt veelal op basis van tijd gepland, en niet op basis van de content. De enige uitzondering daarbij is het gebruik van trackinformatie uit de medialibrary. Uiteraard zullen verder macro s, in de playlist, altijd nodig zijn om externe apparatuur te schakelen of andere opdrachten uit te laten voeren. 15
Voorbeeld van een multimediale uitzending. Uitgangspunt is audio en voice (DJ) al dan niet aangevuld met video (muziekclip bijvoorbeeld), images (bv hoesfoto s), RF64 als additioneel surround kanaal, RDS informatie en macro s. Uiteraard is een combinatie van de twee playoutmodellen, MultiTrack en MultiMedia Track, ook wenselijk. Export en Import in generiek formaat Verder wensen zijn het gebruik maken van uniforme im- en export formaten, waarbij nadrukkelijk de voorkeur gaat naar XML en het werken met een open database, om op die manier uitwisseling tussen systemen eenvoudig te kunnen bewerkstellingen. 16
Workflows L1 In onderstaand overzicht zijn de workflows zowel tekstueel als grafisch uitgewerkt. Ook wordt een totaal overzicht weergegeven. In dit totaaloverzicht zijn de nummers weergegeven die overeenkomen met de detailoverzichten, met uitzondering van de Dalet Database. Die komt namelijk vrijwel in iedere workflow voor. Tekstuele weergaven workflows 1. Schedulen van commercial blokken Binnen MediaPro worden op basis van orders, commercialblokken samengesteld. Deze blokken worden in de vorm van een ASCII bestand geëxporteerd. In Duplexx wordt dit bestand ingelezen, waarna begin-, tussen- en eind pingels toegevoegd worden. Wanneer de inhoud van het commercialblok compleet is wordt het commercialblok toegevoegd aan de Dalet database. Met Outline worden Macro s aan een uur toegewezen. De inhoud van de lijst kan binnen Dalet LogEdit gewijzigd worden, zolang de lijst nog niet is ingeladen binnen AutoPlay. Binnen AutoPlay kan de lijst ook nog worden aangepast. Bij wijzigingen wordt de AutoEnd opnieuw berekent. 2. Importeren AudioCommercials Een email komt binnen met als attachment de audiocommercial. Commercial wordt via audioconversie geconverteerd naar het Dalet formaat. De commercial wordt lokaal opgeslagen op de harde schijf. De commercial wordt ingevoerd in MediaPro en er wordt hierbij een CB nummer gekoppeld. De commercial wordt geïmporteerd in Dalet. 3. Verplaatsen muziekbestanden van Dalet naar Newsroom Na het openen van Burli kan een interne browser geopend worden. In deze browser wordt audioweb geopend. Binnen audioweb is een mappenstructuur terug te vinden met daarin de verschillende muziekitems zoals deze in Dalet gebruikt worden. Door een muziekitem te selecteren en te slepen naar de werkmap van Burli wordt de file vanuit de Dalet Database opgehaald en via audioweb in Burli ingeladen. NB. Op deze wijze kunnen ook items uit de audiopool van andere omroepen binnen het ROOS verband geladen worden en MP3 bestanden van externe websites. (WWW) 4. Verplaatsen muziekbestanden van Newsroom naar Dalet Audio bestand wordt opgenomen of gedownload binnen Burli. Audio bestand wordt verzonden naar uitwisselmap vanuit Burli. AudioWeb polt deze uitwisselmap om de paar seconden. Wanneer er een nieuw bestand wordt gevonden wordt deze door AudioWeb naar de Conversie module gezonden. Conversie module zet dit bestand in Dalet formaat en plaats dit nummer in de Dalet Database. 5. Muzieklijsten importeren van Powergold naar Dalet Planner stelt de muzieklijsten per uur met behulp van Powergold samen. 17
Muziek in Powergold bevat een referentienummer dat gelijk is aan het item nummer binnen Dalet. Na het plannen wordt de afspeellijst geëxporteerd naar een ASCII file. De ASCII file bevat het itemnummer, de naam van het nummer en de lengte van de afspeellijst tot en met het nummer. De lijst wordt in Duplexx ingeladen. Na het selecteren van een dag wordt de lijst weggeschreven naar de Dalet Database. In Dalet wordt door middel van een icoontje aangegeven of een muziekitem wel of niet in Dalet bestaat. Zoniet, dan moet het nummer in Dalet geladen worden. 6. Uitzenden Commercialblokken voor het hele / halve uur Bij het inladen van de commerciallijst in de autoplayer wordt de tijd tot het hele/halve uur berekend. Op de het hele/halve uur minus de lengte van het de commerciallijst wordt een zogenaamde autoend geplaatst. Bij het bereiken van het tijdstip waarop het autoend geplaatst is zal de spelende playlist uitgefade worden en de commerciallijst gestart worden. Wanneer de commerciallijst afgespeeld is zal de volgende lijst in de autoplayer geladen worden. 6. Uitzenden Commercialblokken na het hele / halve uur Bij het aflopen van het nieuws wordt de autoplayer met de commerciallijst handmatig gestart door de technicus. Wanneer de commerciallijst afgespeeld is zal de nieuwe lijst automatisch in de autoplayer ingeladen worden en de technicus het lopende programma handmatig hervatten. 7. Conversie van bestanden via audioweb voor internet Vanuit Dalet word een audiofragment naar de conversiemodule gestuurd. Hierbij wordt het Dalet formaat omgezet naar een lagere kwaliteit. De internet redactie plaatst dit bestand op de site. 8. RDS Publicatie Vaste publicatie Indien weergave Artiest-Titel ingeschakeld is wordt het afspelende item uit Dalet opgehaald. Vervolgens wordt er bekeken of er uitgezonden gaat worden uit de normale programmering of uit een aangepaste programmering (voor bijzondere dagen, in de normale programmering staan de gebruikelijke programma s per weekdag aangegeven). Afhankelijk welke keuze voor programmering er gevallen is worden de lijsten opgehaald en uitgezonden al dan niet in combinatie met Artiest-Titel van het spelende muziekitem. 9. RDS Publicatie Traffic Announcement Ontvangen signaal dat aangeeft dat TA signaal ingeschakeld moet worden. TA wordt vervolgens ingeschakeld. Wanneer TA stop-signaal binnenkomt of 3 minuten verstreken zijn zal de TA uitgeschakeld worden. 18
10. Rapportage BUMA Een muzieknummer begint met spelen en wordt direct toegevoegd aan de BCR lijst met als bestandsnaam de huidige datum. Één minuut na het hele uur wordt door MusiBase de BCR ingelezen en wordt er Metadata gekoppeld aan de BUMA lijst. Bij aanvraag van BUMA worden de lijsten verstuurd naar de BUMA. 11. Publiceren muzieklijsten op internet Het afspelende Dalet werkstation registreert ieder afgespeeld nummer in een ASCII file. MusiBase haalt deze lijst op en zet het Dalet itemnummer om naar het referentienummer met titelgegevens uit MusiBase. Zo ontstaat een nieuwe lijst binnen MusiBase. Op de lijst wordt een filter losgelaten die jingles, commercialspots en andere items uit de lijst verwijderd, deze items hoeven niet op internet gepubliceerd te worden. Iedere minuut na het hele uur wordt de uiteindelijke lijst geconverteerd naar XML en opgeslagen. Door middel van een FTP verbinding wordt de XML file op de website geplaatst. 12. Archivering via Backman Binnen backman worden de audio categorieën geselecteerd welke in de back-up moeten terugkomen. Binnen backman worden tijden ingevoerd waarbij het Dalet systeem weinig wordt belast. Backman maakt een kopie van de afspeellijsten en de geselecteerde audio categorieën, bron hiervoor is de Dalet database. Grafische weergaven workflows Legenda Actie Document / File Applicatie data Dalet Database Afspeellijst Muziekitem Audio Entry In deze afbeelding is te zien welke symbolen voorkomen in onderstaande workflows. De linker kolom zijn afbeeldingen die een bepaalde actie of object beschrijven. De rechter afbeelding duidt de database aan. Hierin staan afspeellijsten met verschillende muziekitems die al dan niet gekoppeld zijn aan een afspeellijst. De audio bestanden staan fysiek opgeslagen en kunnen gevonden worden door de entry in de database. De database bevat meer gegevens dan alleen de hoofditems zoals in het symbool beschreven, maar dit zijn de meest gebruikte items. Besluit 19
Totaaloverzicht