3 juni 2015 Post-mortem hersenonderzoek: kans om zorg te verbeteren Marleen Rademaker
Informatiefilm over hersendonatie
Motivatie vanuit de kliniek
Waarom postmortem onderzoek? Beperkingen huidig onderzoek Beeldvorming (MRI): globale veranderingen (vorm, grootte, activiteit) niet mogelijk om op celniveau te kijken Dieronderzoek: Van toegevoegde, maar toch ook beperkte waarde: Psychiatrische symptomen kunnen niet goed nagebootst worden Perifeer onderzoek, bv. bloed Van toegevoegde, maar toch ook beperkte waarde: Het brein heeft unieke eigenschappen, o.a. door de BHB
Oude wijn in nieuwe zakken? Postmortem onderzoek in de psychiatrie al meer dan 100 jaar: schizophrenia is the `graveyard of neuropathologists Nee: Meer kennis over patiënten Kwaliteit hersenweefsel veel beter Onderzoekstechnieken veel beter Vergelijk neurologie: eerste observatie van tangles en plaques (begin 20ste eeuw), geen idee van betekenis en hoe we er nu over denken
Postmortem: de missing link? MRI DNA Dier NHB-Psy
Waar een klein land groot in is 1: Nederland: in klein land grote cohort studies (patiënten met psychiatrische ziekte, soms ook familieleden en gezonde vrijwilligers) veel informatie beschikbaar. 2: De Nederlandse Hersenbank is een van de beste hersenbanken ter wereld. 3: Nederland = klein lichaam binnen 3 uur in VUmc, Amsterdam voor obductie.
De Nederlandse Hersenbank Donor Onderzoeker
Registraties: 3176 (18 februari 2015) Psych; 625; 20% Rest group; 121; 4% CONTR; 1588; 50% Ter vergelijking: In 2010 149 Psy registraties (6,6% van totaal) PSP; 5; <1% PD/DLBD; 203; 6% Specificatie psychiatrische ziekten: MS; 496; 16% PSYCH; 35 PTSS; 24 SCHIZ; 44 ADHD; 26 ASS; 22 Other dem; 7; 0% FTLD/Tau; 42; 1% AD; 89; 3% OCD; 21 CONTR AD FTLD/Tau Other dem MS PD/DLBD PSP Psych Rest group BPS; 230 DEPRI; 223
Hoe komen mensen bij NHB-Psy? OZA ADHD/ASS OZA SCH/BPS OZA MDD OZA OCD (2) Onderzoekscohorten Patiënten- en familieverenigingen Chronische en gespecialiseerde klinieken OZA PTSS Via de media
Cohorten waarvan individuele leeftijd deelnemers bekend is: Cohort deelnemers, per leeftijdscategorie 800 700 600 500 400 300 Geregistreerd Niet geregistreerd 200 100 0 18-27 28-37 38-47 48-57 58-67 68-77 78-87 88-97 > 98 14% 11% 18% 26% 26% 30% 51% 33% Focus op ouderenpsychiatrie
Dataverzameling tijdens leven Van alle donoren bij registratie (medische) informatie (op)vragen en z.n. psychiatrisch interview afnemen (Vijf) jaarlijks informatie opnieuw checken
Obducties: 3889 (31-12-2014) Rest group; 346; 9% panr; 129; 3% Psych; 114; 3% PSP; 64; 2% CONTR; 1258; 32% PD/DLBD; 285; 7% MS; 239; 6% Other dem; 264; 7% FTLD/Tau; 192; 5% AD; 998; 26% Specificatie psychiatrische ziekten: bipolaire stoornis 23 depressie 33 schizofrenie 58 CONTR AD FTLD/Tau Other dem MS PD/DLBD PSP Psych Rest group panr
Diagnose & Opslag
1 uitsnijprotocol 2. Obductie, diagnostiek en opslag uc- e'volgens'protocol ng'medische'gegevens iseerde'neuropathologische'diagnose
Binnen ziekten homogenere subgroepen onderzoeken Tussen ziekten overlappende symptomen onderzoeken
Verrijkingen Aanvullende post mortem karakterisatie: Isolatie van primaire microglia en astrocyten Genereren van cellijnen daarvan RNA/DNA isolatie uit strategische gebieden Humane pluripotente stamcellen (ipsc s)
NHB-Psy maakt meer mogelijk
Depressie met doodsoorzaak al dan niet suïcide (gekeken in ACC) Target gene Suicide Dep/ Non-suicide Dep SMRI Non-suicide Dep/Control NBB Target gene Suicide Dep/ Non-suicide Dep SMRI Non-suicide Dep/Control NBB GABRA1 GluR1 GABRA2 GluR2 GABRA3 GluR3 GABRA4 GluR4 GABRA5 GluR5 GABRB1 NR1 GABRB2 NR2A GABRB3 NR2B GABRG2 PSD93 GABBR1 PSD95 GABBR2 GLUL GAD1 GLS GAD2
Suicide ideatie in de depressie groep (NHB) 0.25 GABRD GABBR2 * 1.6 * 0.24 ** GluR1 0.20 1.4 0.22 0.15 0.10 1.2 0.20 0.18 0.05 1.0 0.16 0.00 NoSuicideIdeation 0.8 SuicideIdeation NoSuicideIdeation 0.14 SuicideIdeation NoSuicideIdeation SuicideIdeation
NHB-Psy Bewustwording Erover nadenken Bespreken En bij weloverwogen JA, REGISTREREN Over 10 jaar: > 500 Psy breinen voor onderzoek
Toekomst Begrijpen wat er misgaat om zo betere behandelingen te kunnen ontwikkelen Patients DALY s QoL Individualized medicine
Samenwerking Poster in de wachtkamers? Brochures neerleggen en/of uitreiken? Presentatie tijdens familieavond? Maandelijks spreekuur onderzoeksassistent NHB-Psy?