Geen belangenverstrengeling. Amyloïd PET in de klinische praktijk. ABIDE project 3/27/2018. Arno de Wilde Arts-onderzoeker VUmc Alzheimercentrum
|
|
- Thomas Jonker
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Amyloïd PET in de klinische praktijk ABIDE project Arno de Wilde Arts-onderzoeker VUmc Alzheimercentrum Geen belangenverstrengeling The Alzheimer Center VUmc has received unrestricted funding from: Aegon, Alzheimer Nederland, VUmc Fonds, Heineken Nederland, Kroonenberg NV, Rabobank Amsterdam, Genootschap tot Steun Alzheimercentrum, Alzheimer Rally, and many others Contract research partners: GE Healthcare, Piramal Imaging, Merck, Nutricia, Probiodrug, EIP Pharma, Roche AG Espria, Combinostics, and Boehringer Ingelheim Grant funding: NWO, ZonMW, CVON, EU-FP7, EU-JPND, EU-IMI, ISAO, Alzheimer Nederland, Dioraphte, Gieskes Strijbis Dr de Wilde receives no personal compensation from any of the above or others except the VUmc. 1
2 Amyloïd PET stellingen A. Amyloïd PET is fantastisch en moet ingezet worden bij iedere patient op een geheugenpoli B. Amyloïd PET voegt bijzonder weinig toe en is bovendien veel te duur C. Amyloïd PET kan zinvol zijn, maar CSF bepalen is makkelijker en zegt meer. Inhoud Amyloïd PET historie Internationale criteria voor klinisch gebruik Studies over klinisch gebruik Klinische impact van amyloïd PET Toepassing internationale criteria voor klinisch gebruik Aanbevelingen 2
3 Alzheimer: nieuwe biomarkers FDG PET EEG Hippocampal atrophy Serial MRI CSF abeta and tau Amyloid PET TAU PET Dank aan: Philip Scheltens [ 11 C]PIB PET sinds 2004 Klunk et al. Annals of Neurology
4 [ 11 C]PIB PET sinds 2004 Klunk et al. Annals of Neurology Logistiek nadeel Korte halfwaardetijd (20 minuten) Aanwezigheid cyclotron en lab vereist Beperkt gebruik mogelijk [ 18 F] tracers sinds 2010 [ 18 F]flutemetamol [ 18 F]florbetapir [ 18 F]florbetaben Dank aan: Marissa Zwan Dank aan: Sander Verfaillie 4
5 [ 18 F] tracers sinds 2010 [ 18 F]flutemetamol [ 18 F]florbetapir [ 18 F]florbetaben Dank aan: Marissa Zwan Dank aan: Sander Verfaillie Logistiek voordeel Lange halfwaardetijd (110 minuten) Tracer kan worden getransporteerd Wijdverspreid gebruik mogelijk Van research naar kliniek in
6 Van research naar kliniek in 2012 Limitaties Goedkeuring op basis van 1-3 fase trials; niet representatief klinische praktijk Klinische impact studies niet nodig voor goedkeuring Van research naar kliniek in 2012 Limitaties Goedkeuring op basis van 1-3 fase trials; niet representatief klinische praktijk Klinische impact studies niet nodig voor goedkeuring Nauwelijks klinische ervaring en klinisch nut niet bewezen 6
7 Appropriate use criteria voor PET in 2013 Appropriate use criteria voor PET in 2013 Amyloïd PET is ongeschikt voor routinematig gebruik Positieve PET staat niet gelijk aan Alzheimer dementie 7
8 Voorwaarden voor geschikte PET 1. Geobjectiveerde cognitieve achteruitgang Voorwaarden voor geschikte PET 1. Geobjectiveerde cognitieve achteruitgang 2. Alzheimer mogelijke diagnose, maar diagnose is onzeker na uitgebreide evaluatie door expert Relevante lab tests Neuropsychologisch onderzoek Structurele beeldvorming hersenen 8
9 Voorwaarden voor geschikte PET 1. Geobjectiveerde cognitieve achteruitgang 2. Alzheimer mogelijke diagnose, maar diagnose is onzeker na uitgebreide evaluatie door expert Relevante lab tests Neuropsychologisch onderzoek Structurele beeldvorming hersenen 3. PET uitslag verhoogt zekerheid en wijzigt beleid Klinische scenario s voor geschikte PET A. Persisterende / progressieve MCI B. Possible AD, maar onduidelijke klinische presentatie C. Dementie op jonge leeftijd ( 65 jaar) Weinig empirisch bewijs, vooral expert opinion 9
10 Studie naar klinische waarde amyloid PET Onderzoeken of amyloid PET leidt tot: 1. Verandering van diagnose 2. Verandering van de mate van zekerheid in de diagnose 3. Verandering van medisch beleid Ongeselecteerd cohort PET onderdeel van standaard diagnostiek Patiënt ervaringen Studie opzet Prospectieve cohort studie Alle patienten op VUmc geheugenpoli: Participatie: 476 / 866 (55%) Verrijking voor patienten met MCI 31 MCI patiënten uit UMC Utrecht + amyloïd PET: onderdeel van routine 10
11 Arts-gerelateerde uitkomstmaten MDO Pre-PET 1. Klinische diagnose 2. Zekerheid in diagnose 0% 100% 3. Medisch beleid Post-PET Patiënt-gerelateerde uitkomstmaten Pre-PET 1. Motivatie voor deelname (n=236) 2. Angst (STAI-6) (n=60) 3. Onzekerheid (MUIS) (n=60) Post-PET 11
12 [ 18 F]florbetaben PET scan Frames van 4 x 5 minute, na injectie ~ 300 MBq [ 18 F]florbetaben Visuele beoordeling door getrainde nucleaire geneeskundige Positief wanneer corticale opname in 1 regio Negatief Positief Patiënt karakteristieken Dementie MCI SCD n Leeftijd 66 (±8) 67 (±8) 61 (±8) MMSE 23 (±4) 27 (±2) 28 (±7) Verwachte etiologie: - AD 164 (70%) 72 (63%) 16 (10%) - non-ad 64 (27%) 14 (12%) 11 (7%) - Niet neurodegeneratief 6 (3%) 28 (25%) 132 (83%) 12
13 Patiënt karakteristieken Dementie MCI SCD n Leeftijd 66 (±8) 67 (±8) 61 (±8) MMSE 23 (±4) 27 (±2) 28 (±7) Verwachte etiologie: - AD 164 (70%) 72 (63%) 16 (10%) - non-ad 64 (27%) 14 (12%) 11 (7%) - Niet neurodegeneratief 6 (3%) 28 (25%) 132 (83%) Patiënt karakteristieken Dementie MCI SCD n Leeftijd 66 (±8) 67 (±8) 61 (±8) MMSE 23 (±4) 27 (±2) 28 (±7) Verwachte etiologie: - AD 164 (70%) 72 (63%) 16 (10%) - non-ad 64 (27%) 14 (12%) 11 (7%) - Niet neurodegeneratief 6 (3%) 28 (25%) 132 (83%) 13
14 Patiënt karakteristieken Dementie MCI SCD n Leeftijd 66 (±8) 67 (±8) 61 (±8) MMSE 23 (±4) 27 (±2) 28 (±7) Verwachte etiologie: - AD 164 (70%) 72 (63%) 16 (10%) - non-ad 64 (27%) 14 (12%) 11 (7%) - Niet neurodegeneratief 6 (3%) 28 (25%) 132 (83%) Amyloïd PET uitslag Dementie MCI SCD AD non-ad AD non-ad AD non-ad n Amyloïd PET, positief (%) 128 (78%) 23 (33%) 45 (63%) 10 (24%) 6 (38%) 30 (21%) 14
15 Amyloïd PET uitslag Dementie MCI SCD AD non-ad AD non-ad AD non-ad n Amyloïd PET, positief (%) 128 (78%) 23 (33%) 45 (63%) 10 (24%) 6 (38%) 30 (21%) Verandering van diagnose Dementie MCI SCD AD non-ad AD non-ad AD non-ad n Amyloïd PET, positief (%) 128 (78%) 23 (33%) 45 (63%) 10 (24%) 6 (38%) 30 (21%) Verandering van diagnose 36 (22%) 14 (20%) 27 (38%) 11 (26%) 10 (63%) 27 (19%) 15
16 Verandering van diagnose Dementie MCI SCD AD non-ad AD non-ad AD non-ad n Amyloïd PET, positief (%) 128 (78%) 23 (33%) 45 (63%) 10 (24%) 6 (38%) 30 (21%) Verandering van diagnose 36 (22%) 14 (20%) 27 (38%) 11 (26%) 10 (63%) 27 (19%) 25% verandering van diagnose: 2 / 3 door negatieve PET Verandering van zekerheid Dementie MCI SCD AD non-ad AD non-ad AD non-ad n Amyloïd PET, positief (%) 128 (78%) 23 (33%) 45 (63%) 10 (24%) 6 (38%) 30 (21%) Pre-PET zekerheid (%) 82 (±11) 77 (±12) 73 (±12) 67 (±19) 75 (±15) 86 (±10) Post-PET zekerheid (%) 92 (±12) 87 (±12) 86 (±17) 84 (±17) 87 (±12) 92 (±10) 16
17 Verandering van zekerheid Dementie MCI SCD AD non-ad AD non-ad AD non-ad n Amyloïd PET, positief (%) 128 (78%) 23 (33%) 45 (63%) 10 (24%) 6 (38%) 30 (21%) Pre-PET zekerheid (%) 82 (±11) 77 (±12) 73 (±12) 67 (±19) 75 (±15) 86 (±10) Post-PET zekerheid (%) 92 (±12) 87 (±12) 86 (±17) 84 (±17) 87 (±12) 92 (±10) Stijging van zekerheid met 9%: vooral bij MCI patiënten Redenen om deel te nemen Naast wetenschap heb ik er ook persoonlijk voordeel van 57% 46% Ik heb geen bezwaar tegen deelname als andere patiënten er voordeel van hebben Ik wil deelnemen, mijn moeder heeft Alzheimer 15% Diagnostic Diagnostische certainty Contribute Bijdragen to science aan Anders Other zekerheid wetenschap Ik ben doorverwezen voor een PET scan 17
18 Verandering van medisch beleid Aanvullend onderzoek (9%) Medicatie (16%) Zorgplan (3%) 24% Verandering van medisch beleid Aanvullend onderzoek (9%) Medicatie (16%) Zorgplan (3%) 24% Patiënten met Alzheimer en negatieve PET FDG-PET, psychiater, genetische screening 18
19 Verandering van medisch beleid Aanvullend onderzoek (9%) Medicatie (16%) Zorgplan (3%) 24% Patiënten met Alzheimer en positieve PET Cholinesterase remmers, trial deelname PET uitslag harmful voor patiënten? Angst Onzekerheid * Geen disclosure Disclosure Geen disclosure Disclosure *p<.05 19
20 Overzicht PET impact Amyloïd PET in ongeselecteerd cohort en jong cohort: Arts-gerelateerde uitkomsten: Verandering van diagnose: 25% Verhoging van zekerheid in diagnose: +9% Verandering medisch beleid: 24% Patiënt-gerelateerde uitkomsten: Angst blijft gelijk, terwijl onzekerheid daalt na krijgen PET uitslag Overzicht PET impact Amyloid PET in ongeselecteerd cohort en jong cohort: Arts-gerelateerde uitkomsten: Verandering van diagnose: 25% Verhoging van zekerheid in diagnose: +9% Verandering medisch beleid: 24% Patiënt-gerelateerde uitkomsten: Angst blijft gelijk, terwijl onzekerheid dealt na krijgen PET uitslag Amyloïd PET heeft klinische impact op diagnose en medisch beleid 20
21 Internationale PET criteria A. Persisterende / progressieve MCI B. Possible AD, maar onduidelijke klinische presentatie C. Dementie op jonge leeftijd ( 65 jaar) Weinig empirisch bewijs, vooral expert opinion Toetsen van PET criteria Ongepubliceerde data AUC + AUC - 21
22 Toetsen van PET criteria Ongepubliceerde data AUC + AUC - PET impact + PET impact - Stijging zekerheid en wijziging van medisch beleid Toetsen van PET criteria: uniek cohort Ongepubliceerde data AUC + AUC - PET impact + PET impact - 22
23 Bijna de helft voldoet aan PET criteria Ongepubliceerde data AUC + AUC - PET impact + PET impact PET criteria selecteren wel heel veel patiënten Patiënten met PET impact Ongepubliceerde data AUC + AUC - PET impact PET impact Bij 1 / 5 patiënten heeft PET scan impact 23
24 Worden patiënten met impact gelesecteerd? Ongepubliceerde data AUC + AUC - PET impact PET impact % wordt geselecteerd door PET criteria 16% wordt gemist Conclusie Twee belangrijke observaties: Amyloïd PET heeft klinische impact op diagnose en medisch beleid PET criteria selecteren teveel patiënten en missen een klein deel van patiënten met PET impact 1. Amyloïd PET is nuttig in de klinische praktijk 2. We kunnen niet goed voorspellen wie baat heeft bij amyloïd PET 24
25 Aanbevelingen Amyloïd PET is niet geschikt voor iedere patiënt Amyloïd PET overwegen bij onzekerheid over diagnose door arts en bij wens van de patient Amyloïd PET heeft hoge negatief voorspellende waarde - negatieve PET sluit Alzheimer uit Amyloïd PET resultaat moet (klinische) consequenties hebben 25
26 A. de Wilde, MD 26
Voorbij de syndroom diagnose dementie
Dementie update 2018 Voorbij de syndroom diagnose dementie Yolande Pijnenburg Disclosures The Alzheimer Center VUmc has received unrestricted funding from: Aegon, Alzheimer Nederland, VUmc Fonds, Heineken
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieBloedtest voor amyloid Drs. Inge Verberk
Alzheimer Centrum Amsterdam De Alzheimer biomarkers Bloedtest voor amyloid Drs. Inge Verberk Dementie Update 21 maart 2019 tangle plaque Tau Amyloid beta i.verberk@vumc.nl Veranderingen van de Alzheimer
Nadere informatieRisicopredictie bij de individuele MCI patiënt
Risicopredictie bij de individuele MCI patiënt Wiesje van der Flier, Ingrid van Maurik, Femke Bouwman, Charlotte Teunissen, Philip Scheltens, Mike Wattjes, Frederik Barkhof, Hans Berkhof Dementie Update,
Nadere informatieEEG en MEG bij de diagnostiek van cognitieve stoornissen
EEG en MEG bij de diagnostiek van cognitieve stoornissen Alida A. Gouw Neuroloog / klinisch neurofysioloog VU medisch centrum Dementie Update 2018 Disclosures Research support van Boehringer Ingelheim
Nadere informatieSubjectieve Cognitieve Achteruitgang: Wat is het en hoe onderzoeken we het?
Subjectieve Cognitieve Achteruitgang: Wat is het en hoe onderzoeken we het? Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum Alzheimercentrum Afdeling Epidemiologie & Biostatistiek s.sikkes@vumc.nl Dementie Update
Nadere informatieHeeft mevrouw Alzheimer?
Heeft mevrouw Alzheimer? Dementie in de dagelijkse praktijk Marieke Perry, huisarts-onderzoeker Radboudumc Herkennen van dementie in de praktijk Mevr. Hendriks - 84 jaar VG: stabiele AP, wervelkanaal stenose,
Nadere informatieRECHTS TEMPORALE variant FTD
COMMON PRACTICE Patroon? EN ANDERE MIMICS VAN ALZHEIMER Patiënt Gebaseerd op waargebeurde verwijzingen/patiënten E.G.B. Vijverberg, neuroloog, AUMC/BRC Casus 1 Casus 1 Patroon? Patiënt (65Y, M) Geheugenproblemen
Nadere informatie27-11-14. Alzheimer: de getallen. Wist u dat. Nog geen geneesmiddel. Wetenschappelijk onderzoek: Wat hebben we geleerd? Hoe het begon.
Wetenschappelijk onderzoek: Wat hebben we geleerd? Nog geen geneesmiddel Fatalisme: er komt nooit een geneesmiddel we weten nog bijna niets je kunt net zo goed geen diagnose stellen wetenschap zit in ivoren
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting nelleke tolboom binnenwerk aangepast.indd 161 28-12-2009 09:42:54 nelleke tolboom binnenwerk aangepast.indd 162 28-12-2009 09:42:54 Beeldvorming van Alzheimerpathologie in vivo:
Nadere informatieAD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie. F. Vanhee Neurologie AZG
AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie F. Vanhee Neurologie AZG Epidemiologie Geschat aantal dementerenden 1990:90.000 2010: 170.000 2030: 230.000 Epidemiologie 3 4 5 Economics 6 Neuropathologie
Nadere informatieDiagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst
Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum
Nadere informatieDe ziekte van Alzheimer. Diagnose
De ziekte van Alzheimer Bij dementie is er sprake van een globale achteruitgang van de cognitieve functies, zoals het geheugen of de taalfuncties. Deze achteruitgang leidt tot functionele beperkingen in
Nadere informatieHet concept cognitieve reserve
Het concept cognitieve reserve Anita van Loenhoud Sommige mensen minder ernstig aangedaan dan anderen - ondanks vergelijkbare hersenschade. Pt 1 Pt 2 Pt 3 Pt 4 Stern (2012), Lancet Neurology Het concept
Nadere informatieNog geen geneesmiddel. Stand van zaken in het onderzoek: Wat hebben we al geleerd? Hoe het begon. De getallen. Goed nieuws: Deltaplan Dementie
Stand van zaken in het onderzoek: Wat hebben we al geleerd? Wiesje M. van der Flier 25 november 2013 Nog geen geneesmiddel Fatalisme: er komt nooit een geneesmiddel we weten nog bijna niets je kunt net
Nadere informatieHet gebruik van de amyloid PET scan voor de vroege en differentiële diagnose van de ziekte van Alzheimer
Het gebruik van de amyloid PET scan voor de vroege en differentiële diagnose van de ziekte van Alzheimer Resultaten van een perifere geheugenpolikliniek Dr. Niki Schoonenboom, neuroloog Spaarne gasthuis,
Nadere informatieNieuwsbrief. eigenlijk
Nieuwsbrief VUmc Alzheimercentrum juli 2015 1 Voorwoord Geachtee heer, mevrouw, Hierbij ontvangt u de onderzoeks-nieuwsbrief van het VUmc Alzheimercentrum. Deze nieuwsbrief is speciaal opgezet voor mensen
Nadere informatieNeurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief
Neurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief Charlotte Teunissen Hoofd Neurologisch Laboratorium en Biobank Afdeling klinische chemie VUmc Amsterdam Inhoud van de presentatie: 1. De ziekte van
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie
Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijke artikelen 600 500 400 300 200 216 198 232 265 270 257 301 346 341 333 326 362 422 437 429 487 504 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Nadere informatieVascular Cognitive Impairment (VCI): cognitieve problemen door vaatschade. de diagnose: vasculaire dementie of vci vci poli.
Casuïstiek Man 62 eigen zaak in kantoormeubilair geheugen en concentratieklachten na TIA Vascular Cognitive Impairment (VCI): cognitieve problemen door vaatschade Geert Jan Biessels Vascular Cognitive
Nadere informatieAnatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie
Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie K.J. Kaland, AIOS klinische geriatrie, Parnassia Groot Haags Geriatrie Referaat 6 februari 2017 Gedragsproblemen bij dementie Behavioral
Nadere informatieVerslag 25 ste Veterinaire Informatiedag voor Seniordierenartsen 27 maart 2019, Boerderij Mereveld te Utrecht
Verslag 25 ste Veterinaire Informatiedag voor Seniordierenartsen 27 maart 2019, Boerderij Mereveld te Utrecht Na 12 jaar is het vandaag de 25 ste keer dat de bijeenkomst voor seniordierenartsen in het
Nadere informatieWanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018
Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018 Opbouw presentatie Wat is dementie Wat is DNA Wat is erfelijkheid Erfelijkheid
Nadere informatiePrimair progressieve afasie: van pathologie naar kliniek. Drs. Samantha Orasji VUmc Alzheimercentrum & ARC, Amsterdam!
Primair progressieve afasie: van pathologie naar kliniek Drs. Samantha Orasji VUmc Alzheimercentrum & ARC, Amsterdam! Casus 1 Vrouw 56 jaar Bezoekt geheugenpoli met haar man Reden van verwijzing: Progressieve
Nadere informatie26-11-13. Disclosures. Dementie met Lewy Bodies. Casus 1. Dementie met Lewy bodies. Dementie met Lewy Bodies. Casus 2.
Disclosures The Alzheimer Center VUmc has received funding from: AEGON, ZONMW, Alzheimer Nederland, Stichting VUmc Fonds, AHAF, ISOA, ISAO, Wyeth, Danone Research, KLM Royal Dutch Airlines, Heineken Nederland,
Nadere informatieVasculaire cognitieve stoornissen. ! concept vci! vci poli! casuïstiek. Casuïstiek. Casuïstiek. Diagnose vasculaire dementie
eigen zaak in kantoormeubilair geheugen en concentratieklachten na TIA Vasculaire cognitieve stoornissen Geert Jan Biessels & Nenne van Kalsbeek Vascular Cognitive Impairment poli UMC Utrecht is dit een
Nadere informatieDe geheugenpolikliniek Snel duidelijkheid als het geheugen niet meer zo helder is
De geheugenpolikliniek Snel duidelijkheid als het geheugen niet meer zo helder is Wilma Knol, klinisch geriater en klinisch farmacoloog 5 juni 2013 De geheugenpoli in Tergooiziekenhuizen 1. Wie komt in
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 137 138 Het ontrafelen van de klinische fenotypen van dementie op jonge leeftijd In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, komt dementie ook op jonge leeftijd voor. De diagnose
Nadere informatieIntegratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer
Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Achtergrond De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer (Alzheimer s disease - AD) is een neurodegeneratieve ziekte
Nadere informatiede ziekte van Alzheimer
Wanneer het geheugen ons in de steek laat de ziekte van Alzheimer Prof. Dr. Sebastiaan Engelborghs Afdeling Neurologie en Geheugenkliniek ZNA-Middelheim & ZNA-Hoge Beuken Referentiecentrum voor Biologische
Nadere informatieDe ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening en de meest voorkomende
Nederlandse samenvatting Ontsteking bij de ziekte van Alzheimer in vivo kwantificatie Achtergrond De ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening en de meest voorkomende vorm van dementie.
Nadere informatieCHAPTER 10. Nederlandse samenvatting. I never read, I just look at pictures. Andy Warhol
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting I never read, I just look at pictures Andy Warhol 189 Chapter 10 Inleiding Dementie en de ziekte van Alzheimer Dementie is een syndroom dat gekenmerkt wordt door een
Nadere informatieCognitieve screeningsinstrumenten. Ellen De Roeck
Cognitieve screeningsinstrumenten Ellen De Roeck Een dementie epidemie Bron: Expertisecentrum dementie Vlaanderen en Alzheimerliga, cijfers van 27/8/2018 3 Vroeg opsporen? Reversibele vormen behandelen
Nadere informatieDe volgende stap in het optimaal gebruiken van diagnostische onderzoeken in de geheugenpolikliniek
NEDERLANDSE SAMENVATTING De volgende stap in het optimaal gebruiken van diagnostische onderzoeken in de geheugenpolikliniek Dit proefschrift richt zich op manieren om de arts te ondersteunen in de uitdagingen
Nadere informatieDe zorg van de toekomst: gaan avatars de zorg overnemen? Prof. dr. H.P. Brunner-La Rocca, Maastricht UMC+
De zorg van de toekomst: gaan avatars de zorg overnemen? Prof. dr. H.P. Brunner-La Rocca, Maastricht UMC+ Disclosures Unrestricted research grants Roche Diagnostics Novartis Vifor Cardiola Advisory Boards
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Dit hoofdstuk vat de in dit proefschrift beschreven onderzoeken samen. Na de samenvatting van de studies volgen de methodologische overwegingen en klinische implicaties. De ziekte
Nadere informatieVerminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons?
Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons? Hanneke Geugies Dr. H.G. Ruhé Studiedag NNNSA 25 september 2015 Achtergrond Non-respons antidepressiva (TRD) Voornaamste oorzaak aanhoudende
Nadere informatieEvaluatie ketenzorg dementie
Evaluatie ketenzorg dementie Research Programme > Ouderennet VUmc Lisa van Mierlo Pim Mental van den Health Dungen Franka Meiland Hein van Hout & AMC & partners Janet MacNeil Ans van Driel Eric Moll van
Nadere informatieBiobank Alzheimercentrum
Informatiebrochure Biobank Alzheimercentrum Informatiebrochure Biobank VUmc Alzheimercentrum Amsterdam, september 2015 Geachte heer/mevrouw, U wordt bij het VUmc Alzheimercentrum onderzocht in verband
Nadere informatieNederlandse samenvatting
ADDENDUM Nederlandse samenvatting Introductie Dhr. J., 56 jaar oud, komt naar het Vumc Alzheimercentrum omdat hij toenemende moeite heeft met het vinden van woorden. Zijn klachten ontstonden drie jaar
Nadere informatieHet Alzheimermysterie Wat is het, waar komt het van, en kun je er iets aan doen?
Het Alzheimermysterie Wat is het, waar komt het van, en kun je er iets aan doen? Wiesje M. van der Flier 18 september 2017 Maakt u kennis met Ben (53); Alzheimer patient. Op de fiets maakt hij nog altijd
Nadere informatieRadiologie en Research. Prof Dr C. van Kuijk VU Medisch Centrum, Amsterdam
Radiologie en Research Prof Dr C. van Kuijk VU Medisch Centrum, Amsterdam Radiologie en Research Het gebruik van medische beeldvorming bij wetenschappelijk onderzoek is divers: Rontgenfoto s CT Onderzoek
Nadere informatieBeschermende factoren voor dementie
Beschermende factoren voor dementie Pieter Jelle Visser, arts-onderzoeker EMIF-AD 90+ study Onderdeel Europese studie naar ontstaan ziekte van Alzheimer European Medical information framework for Alzheimer
Nadere informatieSamenvatting, implicaties en aanwijzingen voor verder onderzoek Dit laatste hoofdstuk geeft een samenvatting van de bevindingen uit dit proefschrift,
Samenvatting, implicaties en aanwijzingen voor verder onderzoek Dit laatste hoofdstuk geeft een samenvatting van de bevindingen uit dit proefschrift, bespreekt de implicaties van deze bevindingen en doet
Nadere informatieGenetische counseling Dementie
Genetische counseling Dementie Desiderius Erasmus Alois Alzheimer Erfelijkheid en Dementie Genen in Alzheimer en Frontotemporale Dementie Genetische counseling : waarom, wie, wat, wanneer, hoe? Welk nut
Nadere informatieNederlandse samenvatting
5 Nederlandse samenvatting FUNCTIONELE EN PERFUSIE MRI BIJ DEMENTIE Dementie kan worden veroorzaakt door een groot aantal verschillende ziekten. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende neurodegeneratieve
Nadere informatieGeheugenpolikliniek-Geriatrie
Geheugenpolikliniek-Geriatrie Geheugenpolikliniek Op onze geheugenpolikliniek zien wij mensen die klachten hebben van het geheugen. Het is belangrijk om te weten waar deze problemen vandaan komen. Geheugenklachten
Nadere informatieSummary Samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae
Summary Samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae 9 SAMENVATTING Hoofdstuk 1 bevat een korte inleiding over het diagnostische proces en er worden twee van de meest gebruikte diagnostische beeldvormende
Nadere informatie2. KOSTENEFFECTIVITEIT PET/CT IN STADIUM III/IV PATIËNTEN (met behulp van scenario analyses)
411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 2. KOSTENEFFECTIVITEIT
Nadere informatieTaalstoornissen bij de Ziekte van Alzheimer. Eva Louwersheimer, arts-onderzoeker Alzheimer Centrum, VUmc
Taalstoornissen bij de Ziekte van Alzheimer Eva Louwersheimer, arts-onderzoeker Alzheimer Centrum, VUmc Ziekte van Alzheimer Auguste D. Alzheimer Ziekte van Alzheimer ~ 260.000 patiënten in Nederland Belangrijkste
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Cha pter 6.0 Nederlandse samenvatting De neuropsychiatrie van de gedragsvariant frontotemporale dementie en psychiatrische stoornissen Gelijkenissen en verschillen. 6.1 Inleiding In de klinische praktijk
Nadere informatieVoorwoord. Nieuwsbrief VUmc Alzheimercentrum December Geachte heer, mevrouw,
1 Voorwoord Geachte heer, mevrouw, Hierbij ontvangt u de onderzoeks-nieuwsbrief van het VUmc Alzheimercentrum. Deze nieuwsbrief is speciaal opgezet voor mensen die mee doen aan wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieMeerwaarde van biomarkers in de klinische prak4jk. Ron Handels 6 maart 2013
Meerwaarde van biomarkers in de klinische prak4jk Ron Handels 6 maart 2013 1. Het proces van diagnose 2. Vernieuwingen in de diagnose: biomarkers 3. Gevolgen van deze vernieuwingen voor de pa>ent 4. Wel
Nadere informatieFTD lotgenotendag 15 november Congres Vancouver oktober 2014
FTD lotgenotendag 15 november 2014 Congres Vancouver 23-25 oktober 2014 Overzicht presentatie Introductie even voorstellen Alzheimercentrum zuidwest Nederland dementie en frontotemporale dementie (FTD)
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatieNieuwe criteria voor DLB en PSP: relevantie voor de praktijk
Nieuwe criteria voor DLB en PSP: relevantie voor de praktijk Dementie-update 22-03-2018 Jessica van der Zande Belangenverstrengeling The Alzheimer Center VUmc has received unrestricted funding from: Aegon,
Nadere informatieEEG tijdens geheugenactivatie een onderzoek naar vroege hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Huntington
EEG tijdens geheugenactivatie een onderzoek naar vroege hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Huntington In Nederland wordt het aantal patiënten met dementie geschat op meer
Nadere informatieFTD lotgenotendag 10 januari Congres Vancouver oktober 2014 Vervolg
FTD lotgenotendag 10 januari 2015 Congres Vancouver 23-25 oktober 2014 Vervolg Overzicht presentatie Even voorstellen Korte achtergrond FTD FTD congres Biomarkers Achtergrond overerving Behandelingen Ander
Nadere informatieSCAN studie: Screening op Adrenoleukodystrofie in Nederland
SCAN studie: Screening op Adrenoleukodystrofie in Nederland Opzet en inrichting Rinse Barendsen MD PhD-candidate Uitvoerend arts-onderzoeker SCAN-studie Klinische Chemie en Kindergeneeskunde Amsterdam
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) Vascular factors in dementia: prevention and pathology Richard, E. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Vascular factors in dementia: prevention and pathology Richard, E. Link to publication Citation for published version (APA): Richard, E. (2010). Vascular factors
Nadere informatieDe behandeling van LTSH op de SEH: Resultaten van de CENTER-TBI provider profiling study
De behandeling van LTSH op de SEH: Resultaten van de CENTER-TBI provider profiling study Dr. Maryse Cnossen Postdoc onderzoeker Erasmus MC Rotterdam m.c.cnossen@erasmusmc.nl www.marysecnossen.nl AZO Scholingsavond
Nadere informatieDementie Update maart 2017
Dementie Update 2017 23 maart 2017 De Dementie Update 2017 wordt mede mogelijk gemaakt door ABN AMRO. Beste collegae, De jaarlijkse Dementie Update, editie 2017 heeft weer een aantal actuele thema s bij
Nadere informatieMCDA methodiek in SELFIE: meten en wegen
MCDA methodiek in SELFIE: meten en wegen Maureen Rutten-van Mölken SELFIE tweede nationale workshop 29 maart 2018 Agenda 12:00 12:30u Inloop met koffie, thee en broodjes 12:30 12:45u Voorstelrondje 12:45
Nadere informatieSymposium SIG Dementie De nieuwe richtlijn Mild Cognitive Impairment
Symposium SIG Dementie De nieuwe richtlijn Mild Cognitive Impairment Jurgen Claassen Dineke Koek Geriatriedagen 09-02-2018 Behandeling en begeleiding Psychol beh Cogn revalidatie Leefstijladviezen Medicatie
Nadere informatie22-9-2014. Nieuwe MRI technieken in dementie diagnostiek Aad van der Lugt. Dementie MR imaging. Dementie Conventionele MR imaging
Nieuwe MI technieken in dementie diagnostiek Aad van der ugt Dementie M imaging MI > CT MI is geindiceerd tijdens diagnostische work-up Conventionele M imaging (Parelsnoer protocol) T1w (3D) FAI / T2w
Nadere informatieDe COGnitieve Training In Parkinson Studie
De COGnitieve Training In Parkinson Studie Een onderzoek naar een online training voor het denkvermogen Voor meer informatie of aanmelden gaat u naar www.cogtips.nl Dr. Chris Vriend, neurowetenschapper
Nadere informatie6 e mini symposium Ouderenzorg
6 e mini symposium Ouderenzorg Aanvullende diagnostiek bij dementie in de 1 e lijn Suzanne Boot, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts psychogeriatrie i.o. 28-09-2015 Pagina 1 6 e Mini symposium ouderenzorg
Nadere informatieBehandeling VTE bij de huisarts. Geert-Jan Geersing, MD PhD Huisarts Associate Professor
Behandeling VTE bij de huisarts. Geert-Jan Geersing, MD PhD Huisarts Associate Professor Disclosures Geen persoonlijke belangen Unrestricted institutional grants van Bayer, Boehringer- Ingelheim,BMS/Pfizer,
Nadere informatieEuropese en landelijke ontwikkelingen ter verbetering van medicijnonderzoek bij kinderen. Jos Gilissen. DCRF Jaarcongres-26Sep2018
Europese en landelijke ontwikkelingen ter verbetering van medicijnonderzoek bij kinderen. Jos Gilissen DCRF Jaarcongres-26Sep2018 This project has received funding from the Innovative Medicines Initiative
Nadere informatieLICHTE COGNITIEVE STOORNISSEN
LICHTE COGNITIEVE STOORNISSEN Wel of geen diagnostiek? Wel of geen diagnose? BrainAgingMonitor Hoe oud is jouw brein? Donderdag 26 april 2012 www.brainagingmonitor.nl Toelichting PAO Heyendael organiseert
Nadere informatieHartelijk welkom bij de Landelijke HCM dag Verleden, heden en de toekomst van Hypertrofe Hartspierziekte. 18 november
Hartelijk welkom bij de Landelijke HCM dag Verleden, heden en de toekomst van Hypertrofe Hartspierziekte 18 november 11.00-11.20 De ontwikkeling van het ziektebeeld Wie zijn wij? Michelle Michels, cardioloog
Nadere informatieInformatieblad voor deelnemers gedurende opvolging. De CENTER-TBI studie
Informatieblad voor deelnemers gedurende opvolging De CENTER-TBI studie Tijdens de acute fase na uw ongeval, heeft u deelgenomen aan een multicenter onderzoek, gefinancierd door de Europese unie (The Collaborative
Nadere informatieIII Identificatie van de geneesheer die verantwoordelijk is voor de behandeling (naam, voornaam, adres, RIZIV-nummer):
BIJLAGE A: Model van formulier voor eerste aanvraag: Formulier voor eerste aanvraag tot terugbetaling van EXELON pleisters voor transdermaal gebruik ( 4680000 van hoofdstuk IV van het K.B. van 21 december
Nadere informatieVoorspellende waarde van HE4 bij een complexe ovarium cyste ROELIEN VAN DE VRIE ARTS ONDERZOEKER
Voorspellende waarde van HE4 bij een complexe ovarium cyste ROELIEN VAN DE VRIE ARTS ONDERZOEKER 16-06-2016 INHOUD Achtergrond Ovarium carcinoom HE4 Retrospectieve studie AvL & AMC Opzet van prospectieve
Nadere informatieStand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer
Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,
Nadere informatieObstetrische nefrologie
ASN Review 2014 Obstetrische nefrologie Dr. A. van Tellingen Zaans Medisch Centrum Dr. A. van Tellingen Internist-nefroloog Disclosure potential conflicts of interest Research contracts: Geen Consulting:
Nadere informatieUpdate research LUMC en trials 20 mei 2017
Update research LUMC en trials 20 mei 2017 Erik Niks, kinderneuroloog Chiara Straathof, neuroloog Nathalie Doorenweerd, onderzoeker DUCHENNE CENTRUM NEDERLAND 2 30-mei-17 Projecten Zorg Leren en gedrag
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
amenvatting Het aantal mensen met dementie neemt toe. De huisarts speelt een sleutelrol in het (h)erkennen van signalen die op dementie kunnen wijzen en hiermee in het stellen van de diagnose dementie,
Nadere informatiePLASTIC Study Evaluation of PET and Laparoscopy in STagIng advanced gastric Cancer
PLASTIC Study Evaluation of PET and Laparoscopy in STagIng advanced gastric Cancer Hylke Brenkman, Erik Vegt, Peter Siersema, Jelle Ruurda h.j.f.brenkman@umcutrecht.nl / arts-onderzoeker Gereviseerde richtlijn
Nadere informatieDe studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2
De studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2 Robert-Jan Galjaard DB Kerngroep TRIDENT studies Klinisch geneticus Afdeling Klinische Genetica Erasmus MC, Rotterdam Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieBouwen aan vertrouwen: perspectief van de industrie
Symposium ter gelegenheid afscheid Ad van Dooren Zelfredzaamheid van patiënten bij gebruik van veilige medicatie. Bouwen aan vertrouwen: perspectief van de industrie Rudolf van Olden, arts Medisch Directeur
Nadere informatieVascular cognitive impairment
Vascular cognitive impairment De afbeelding kan niet worden weergegeven. Mogelijk is er onvoldoende geheugen beschikbaar om de Geert Jan Biessels VCI poli UMC Utrecht Stroke Centre eigen zaak in kantoormeubilair
Nadere informatieWorkshop dementie diagnostiek
Workshop dementie diagnostiek Bernard Prins, huisarts Medisch Centrum Gelderlandplein, lid Academisch Huisartsen Netwerk van het Vumc en Coöperatie Huisartsen in Amsterdam Zuid Karel Brühl, specialist
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/39720 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hafkemeijer, Anne Title: Brain networks in aging and dementia Issue Date: 2016-05-26
Nadere informatieThe clinical efficacy of chest computed tomography in trauma patients
Monique Brink AP CT TRACT-studie UMC anterior-posterior computed tomography TRauma CT-studie Universitair Medisch Centrum The clinical efficacy of chest computed tomography in trauma patients Dat multidetector
Nadere informatieVan klacht naar diagnose, therapie en nabehandeling. Dr J.C. Reijneveld Neuroloog VUmc / AMC, voorzitter Landelijke Werkgroep Neuro-oncologie (LWNO)
Van klacht naar diagnose, therapie en nabehandeling Dr J.C. Reijneveld Neuroloog VUmc / AMC, voorzitter Landelijke Werkgroep Neuro-oncologie (LWNO) Klachten mijn Ik man loop is de laatste ze...en laatste
Nadere informatieSummary in Dutch / Nederlandse Samenvatting
Summary in Dutch / Nederlandse Samenvatting 2 In dit proefschrift wordt met behulp van radiologische technieken de veroudering van de hersenen bestudeerd. Hierbij wordt in het bijzonder aandacht besteed
Nadere informatievan de huidige praktijk, de ontwikkeling van een communicatiemodel en de evaluatie van dit model.
Samenvatting 96 Samenvatting We wisten het al (ze lachte) maar tot dat je het zeker weet, hoop je op een andere verklaring voor zijn problemen, maar het was geen nieuws (mw. J. echtgenoot van Alzheimer
Nadere informatieCover Page. The following handle holds various files of this Leiden University dissertation:
Cover Page The following handle holds various files of this Leiden University dissertation: http://hdl.handle.net/1887/61127 Author: Hulle, T. van der Title: The diagnostic and therapeutic management of
Nadere informatieU Hasselt 2015-01-22. Neurodegeneratieve Hersenziekten: een wetenschappelijke benadering. Inhoud Lezing
Neurodegeneratieve Hersenziekten: een wetenschappelijke benadering. Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica,
Nadere informatieParkinson en Dementie
Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie
Nadere informatieDe studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2
De studies TRIDENT-1 & TRIDENT-2 Robert-Jan Galjaard DB Kerngroep TRIDENT studies Klinisch geneticus Afdeling Klinische Genetica Erasmus MC, Rotterdam Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieValidatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners
Validatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners van Somatische en Psychogeriatrische Afdelingen Validation of the Depression List (DL) and the Geriatric
Nadere informatieScholing Dementie: wees er vroeg bij!
Scholing Dementie: wees er vroeg bij! Anke Pril, huisarts Mariëlle van der Putten, spec. Ouderengeneeskunde Andrew Tan, geriater Hubertine van Bree, casemanager Dementie Casus mevrouw de R. 79 jaar Gehuwd,
Nadere informatieAandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Nadere informatieNederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose
Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische
Nadere informatieScreening op aneurysmata in families met subarachnoïdale bloedingen
Screening op aneurysmata in families met subarachnoïdale bloedingen Dr Y Ruigrok, neuroloog 29 november 2014 Belangenverstrengeling Geen - # 2 Inhoud Inleiding Onderzoek naar familiair voorkomen en screening?
Nadere informatieDIAGNOSTIEK. Shandra Bipat, klinisch epidemioloog Afd. Radiologie Academisch Medisch Centrum
DIAGNOSTIEK Shandra Bipat, klinisch epidemioloog Afd. Radiologie Academisch Medisch Centrum Test Evaluatie Meer aandacht voor de evaluatie van testen Snelle groei in aantal (kostbare) testen EBM: aantonen
Nadere informatieDementiediagnostiek bij migranten. Mw. Dr. C.K. Jurgens, neuropsycholoog HMC Bronovo Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde
Dementiediagnostiek bij migranten Mw. Dr. C.K. Jurgens, neuropsycholoog HMC Bronovo Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde Disclosure belangen sprekers Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatie