Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Wat is cultuureducatie?... 3 3 Doelen cultuureducatie... 3 4 Visie en uitgangspunten... 4 5 Inhoud cultuurbeleidsplan... 4 5.1. Cultuuraanbod... 4 5.2. Kunstmenu... 4 5.3. Culturele database... 4 5.4. Schoolspecifiek cultuurbeleidsplan... 5 5.5. Scholing en begeleiding cultuurcoördinatoren... 5 5.6. Organisatie... 6 Taken directies... 6 Taken secretaresse... 6 Taken CCV... 6 Taken van de schoolcultuurcoördinatoren... 6 Taken groepsleerkrachten... 6 5.7. Specifieke doelen voor de beleidsperiode... 6 6 Financiën... 7 7 Bijlagen... 8 Bijlage 1: Rol gemeente... 8 Bijlage 2: Programma 2011-2012... 9 Bijlage 3: Format schoolspecifiek cultuurbeleidsplan... 10 Bijlage 4: Begeleiding en scholing cultuurcoördinatoren 2011-2012... 11 Bijlage 5: Culturele database... 12 2
1 Inleiding De Commissie Culturele Vorming (CCV) in de gemeente Haaksbergen wordt gevormd door vijf leerkrachten van verschillende scholen in de gemeente, een secretaresse en een coördinator. De commissie vertegenwoordigt alle 14 basisscholen in de gemeente Haaksbergen en werkt in opdracht van het Directieoverleg Basisonderwijs (DOBO). Vanaf 1 augustus 2008 ontvangen scholen een bedrag per leerling voor versterking cultuureducatie. Een deel van dat bedrag wordt door de scholen betaald aan de CCV ten behoeve van het organiseren van cultuureducatieve activiteiten voor alle scholen. De scholen zetten de rest in voor culturele activiteiten binnen de eigen school. Scholen krijgen jaarlijks een overzicht toegestuurd door de coördinator welke bedragen zij ontvangen voor cultuur en wat de overdracht aan de CCV zal zijn. Ook de gemeente Haaksbergen stelt geld beschikbaar voor cultuuractiviteiten, deze komen deels uit eigen middelen en deels van de provincie. De voorwaarden waaronder de gemeente het geld beschikbaar stelt zijn opgenomen in bijlage 1. De onderbouwing van de keuzes voor cultuureducatieve activiteiten wordt door de CCV beschreven in een overkoepelend cultuurbeleidsplan en door de scholen afzonderlijk in hun schoolplan. 2 Wat is cultuureducatie? Onder cultuureducatie verstaan we alle educatieve activiteiten en vormen waarbij cultuur als doel of middel wordt ingezet. Deze beogen de leerlingen in contact te brengen met kunst, cultuur, erfgoed en media in actieve, receptieve dan wel reflectieve vorm. Activiteiten gericht op vergroting van deskundigheid van leraren of het onderwijsteam vallen ook onder het begrip cultuureducatie. Het is een kennismaking met en ervaren van allerlei vormen van kunst en cultuur, van dichtbij (eigen omgeving) tot veraf (theater of museum). Disciplines van kunst en cultuur zijn: beeldende kunst, dans, drama, audiovisuele vormgeving, muziek, cultureel erfgoed, literatuur en alle combinaties daarvan. 3 Doelen cultuureducatie Kerndoelen De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. Erfgoed valt zowel onder het leergebied Kunstzinnige oriëntatie als onder het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld. In dit laatste leergebied oriënteren leerlingen zich op hun omgeving, waarbij ze onder meer gebruik maken van cultureel erfgoed. Daarnaast is erfgoed nauw verbonden met geschiedenis en het ontwikkelen van historisch besef, dat ook onder laatstgenoemd leergebied valt. Kunst en cultuur dragen bij aan de persoonlijke ontwikkeling van kinderen. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de ontwikkeling van: sociale, emotionele en intellectuele vaardigheden; de eigen identiteit, smaak en oordeelsvermogen; creativiteit (verbeeldingskracht, scheppingskracht); gevoelsleven (schoonheid, expressie, zeggingskracht); gemeenschapszin (waardering van de omgeving); begrip voor anderen, andere culturen, andere dan vertrouwde uitingsvormen. Daarnaast kunnen kunst- en cultuureducatie: bijdragen aan een betere en rijkere leeromgeving; de betrokkenheid van leerlingen onderling vergroten; gevoel voor eigenwaarde vergroten; een tegenwicht vormen voor een eenzijdig cognitieve schoolcultuur; een beroep doen op meerdere intelligenties; bijdragen aan betere leerprestaties bij andere (niet) kunstvakken; bijdragen aan talentontwikkeling van leerlingen; een schakel vormen voor buitenschools kunstonderwijs; de identiteit van de school versterken. 3
4 Visie en uitgangspunten Visie Cultuureducatie (kunstzinnige oriëntatie) moet voor kinderen een samenhangend geheel vormen met hun leef- en belevingswereld en tevens de mogelijkheid bieden om hun eigen creatieve en kunstzinnige uitingen, kijk op en kennis van kunst en cultuur te verrijken. Het genieten van Kunst en Cultuur staat voorop. De CCV zal er zorg voor dragen dat kinderen op de basisscholen in de gemeente Haaksbergen in aanraking komen met professionele kunst. Daarnaast biedt de commissie de scholen mogelijkheden om eigen keuzes te maken ten behoeve van cultuureducatieve activiteiten die aansluiten bij de visie van de school en bij de specifieke leerbehoeften van de leerlingen. Scholen kunnen een vrije keuze maken uit cultuureducatieve activiteiten die beschreven staan in: de cultuurklapper van Kunst en Cultuur Overijssel; de culturele database van het plaatselijke aanbod; zie www.dobohaaksbergen.nl onder CCV; eigen bronnen m.b.t. cultuureducatie. We vinden het belangrijk dat onze kinderen in hun schoolloopbaan regelmatig in contact worden gebracht met kunst en cultuur van goede kwaliteit. Het cultuurbeleidsplan: garandeert een hoogwaardig en veelzijdig aanbod van kunst en cultuur waar alle scholen voor al hun groepen gebruik van kunnen maken; vertoont waar mogelijk inhoudelijke samenhang tussen de activiteiten in het aanbod; vertoont een evenwichtige spreiding over de verschillende cultuurdisciplines; biedt scholen ruimte voor eigen aanvulling en invulling. 5 Inhoud cultuurbeleidsplan Het cultuurbeleidsplan omvat: een cultuuraanbod voor alle scholen; een kunstmenu waaruit scholen individuele keuzes kunnen maken; culturele database; schoolspecifiek cultuurbeleidsplan; scholing en begeleiding cultuurcoördinatoren. 5.1. Cultuuraanbod Het cultuuraanbod, samengesteld door de CCV, omvat culturele activiteiten met een goede spreiding over de groepen en de diverse kunst- en cultuurdisciplines. Voor het programma: zie bijlage 2. Gestreefd wordt naar meer samenhang tussen de onderdelen van het cultuuraanbod. Dit biedt scholen de gelegenheid om in een vroeg stadium binnen reguliere lessen, ook binnen de niet-kunstvakken, aan te haken bij het thema. Een belangrijk aandachtspunt in dit verband is de aansluiting van het aanbod bij de creatieve vakken zoals handvaardigheid, tekenen, muziek, taal en wereldoriënterende vakken. 5.2. Kunstmenu Scholen kunnen individuele keuzes maken ter aanvulling van het cultuuraanbod. Ze kunnen zich daarmee profileren. Scholen zijn vrij in hun keuze van activiteiten, mits ze vallen binnen het kader van de kerndoelen voor cultuureducatie. In het kunstmenu is aanbod opgenomen van instellingen en verenigingen in Haaksbergen en omgeving. Zie voor informatie www.dobohaaksbergen.nl 5.3. Culturele database Voor het cultuuraanbod, maar nadrukkelijk ook voor de activiteiten op het kunstmenu wordt door de CCV een culturele database ontwikkeld. Deze omvat een overzicht van onder meer: kunstaccommodaties (musea, galeries, artotheek, beeldentuin etc.) kunst in de openbare ruimte podia (theater, muziek, dans,..) culturele instellingen filmpodia professionele kunstenaars (beeldend, theater, schrijvers, fotografen, ) 4
amateurkunstenaars professionele gezelschappen amateurgezelschappen verenigingen (VVV, festivals,..) erfgoed: landschappen (waterpark Lankheet etc.) standbeelden, gedenktekens (monumentale) gebouwen (kerken, boerderijen, molens, ) industrieel erfgoed (fabrieken, spoorwegen, bruggen) historische musea, tentoonstellingen erfgoedspecialisten (historici, kenners van ambachten etc.) archieven, verzamelingen, documenten historische verenigingen immaterieel erfgoed (gebruiken en gewoontes, taal, (streek)verhalen) sporen (archeologie, geologie, opschriften, symbolen etc.) Ontwikkeling en gebruik database Het bestand zal het volgende gaan omvatten: naast een korte omschrijving en de adresgegevens van personen en instellingen ook alle informatie die voor het onderwijs van belang kan zijn (zoals bezoekuren, max. groepsgrootte, tarieven etc.). De database is een dynamisch bestand dat voortdurend wordt aangevuld. Iedereen kan suggesties aanleveren voor aanvulling en uitbreiding. Het bestand is vanzelfsprekend ook een rijke bron voor onderwijs in de niet-kunstvakken als wereldoriëntatie en thematische projecten. 5.4. Schoolspecifiek cultuurbeleidsplan Een schoolspecifiek cultuurbeleidsplan biedt de school de gelegenheid om de eigen visie en profilering op het gebied van cultuureducatie vorm te geven. De school kan daardoor: gerichter keuzes maken uit het cultuuraanbod (zoals het kunstmenu of de culturele database); (meer) samenhang brengen in de binnen- en buitenschoolse lessen en activiteiten; meer samenhang brengen tussen de creatieve vakken en de andere vakken, bijvoorbeeld binnen thema s of erfgoedprojecten; de behoefte in kaart brengen voor verdere ontwikkeling. De CCV heeft een eenvoudig format ontwikkeld voor een schoolspecifiek cultuurbeleidsplan. Het format bevat een beleidsgedeelte waarin de school zijn visie op cultuureducatie kan verwoorden en een inhoudelijk gedeelte waarin de lesinhouden beschreven zijn. Het kunstaanbod van de CCV beslaat een belangrijk deel van de inhoud en wordt aangevuld door de overige lessen, activiteiten, projecten en evenementen die de school uitvoert, zoals de kunstmenu activiteiten. Zie format schoolspecifiek cultuurbeleidsplan (bijlage 3) 5.5. Scholing en begeleiding cultuurcoördinatoren De landelijke ICC-cursus (Interne cultuurcoördinator) wordt door de KCO of de PABO aangepast aan de situatie in Haaksbergen. De cursus bestaat uit zes bijeenkomsten, inclusief de afsluiting tijdens Cultuur in Zicht. Leidraad in de bijeenkomsten vormt dit overkoepelende cultuurbeleidsplan. Indien de cursus met goed gevolg wordt afgesloten, krijgt de cursist een landelijk erkend certificaat. Tijdpad (zie bijlage 4) 5
5.6. Organisatie Door met alle basisscholen samen te werken is het mogelijk een krachtig cultuuraanbod te realiseren. Ook de organisatie ervan is effectiever. Taken directies Zorg dragen voor de totstandkoming van het schoolgebonden cultuurbeleidsplan; Onderhouden en beheren van het schoolgebonden cultuurbeleidsplan. Taken coördinator Contactpersoon voor portefeuillehouder db DOBO; Contactpersoon voor directeurenoverleg; Woordvoerder van de Commissie; PR; Vaststellen vergaderdata en agenda; Voorzitten vergaderingen; Onderhouden externe contacten; Coördineren kunst- en cultuurprojecten; Bewaking uitvoering werkplan; Ondertekenen reserveringsovereenkomsten; Beschrijven schooloverstijgend kunst- en cultuurbeleid; Evaluatie en bijstelling schooloverstijgend kunst- en cultuurbeleid; Aansturen secretarieel medewerker t.b.v. kunst en cultuur; Beheren financiële middelen van de commissie; Verzorgen jaarevaluatie / verantwoording zowel inhoudelijk als financieel. Taken secretaresse Uitschrijven van vergaderingen en verzorgen uitnodigingen; Verspreiden van informatie; Contactpersoon voor gezelschappen en locaties; Verzorgen aanvragen subsidies; Verslaglegging vergaderingen; Opstellen inhoudelijk jaarverslag; Overige administratieve werkzaamheden. Taken CCV Maken en uitvoeren van het cultuurbeleidsplan Boeken en organiseren van voorstellingen en workshops voor alle groepen binnen het primair onderwijs in de gemeente Haaksbergen i.s.m. de aanbieders (o.a. impresariaten, KCO, Bibliotheek, muziekschool Haaksbergen, kunstenaars, Historische Kring). Samenstellen van projecten in het kader van cultureel erfgoed Contacten onderhouden met samenwerkingspartners, kunstenaars, culturele verenigingen en instellingen, enz. Taken van de schoolcultuurcoördinatoren Intermediair tussen CCV en team; Onderhouden van het schoolgebonden cultuurbeleidsplan; Coördineren van de keuze uit het kunstmenu. Taken groepsleerkrachten Meedenken in de keuzes uit het kunstmenu; Kinderen in de groep motiveren voor cultuureducatieve activiteiten; Groep begeleiden voor, tijdens en na de cultuureducatieve activiteiten. 5.7. Specifieke doelen voor de beleidsperiode Een werkend cultuurbeleidsplan op schoolniveau; Opleiden cultuurcoördinatoren; Organiseren van contacten met en tussen cultuurcoördinatoren; Goed functionerende cultuurdatabase; Samenwerking met het voortgezet onderwijs; Samenwerken culturele partners binnen en buiten de gemeente Haaksbergen. 6
6 Financiën Financiën cultuur BAO Haaksbergen Middelen die scholen ontvangen voor cultuureducatie worden deels gebundeld om een kwalitatief en gevarieerd aanbod voor scholen te kunnen realiseren. Tevens worden deze middelen ingezet voor het handhaven van de functie Coördinator Kunst en Cultuur en secretariële ondersteuning. Voor schooleigen activiteiten is ongeveer 30% van de beschikbare middelen gereserveerd. Naast de middelen van de scholen maakt de CVV gebruik van subsidieregelingen van de gemeente Haaksbergen. Incidenteel wordt gebruik gemaakt van sponsoring culturele activiteiten en projecten door bedrijven. Verantwoording van inzet van middelen wordt jaarlijks afgelegd aan het DOBO en de gemeente Haaksbergen. Hiertoe wordt per schooljaar een financieel jaarverslag opgesteld met daaraan gekoppeld een inhoudelijk jaarverslag. Financiën in overzicht Scholen ontvangen: Binnen de lumpsum een vast bedrag per school, per leerling. Via de regeling versterking cultuureducatie 2008-2011 een bedrag van 10.90 per leerling. Het is nog niet bekend of en hoe de regeling wordt voortgezet. Er zijn drie opties: Verlenging van de huidige regeling Behoud van middelen maar opgenomen in de lumpsum Wegbezuinigen Wegbezuinigen van deze middelen zal leiden tot een aanzienlijke inkrimping van beschikbare middelen en een heroverweging van beleid en organisatie noodzakelijk maken. De culturele commissie ontvangt: Van de scholen 2,05 per leerling vanuit de middelen opgenomen in de lumpsum. Van de scholen 8,40 per leerling vanuit de subsidie versterking cultuureducatie. Van de provincie Overijssel via de gemeente Haaksbergen jaarlijks 4,-, waarvan 2.20 structureel en 1,80 op basis van te realiseren projecten. Van de gemeente Haaksbergen een jaarlijkse subsidie van circa 4000,-. 7
7 Bijlagen Bijlage 1: Rol gemeente In het verleden kwamen de gelden ( 2,20 per leerling) voor voorstellingen en projecten van de provincie Overijssel terecht bij het KCO (Kunst en Cultuur Overijssel). In september 2010 is daarin verandering gekomen. De provincie wil de gemeenten meer betrekken bij het culturele aanbod en heeft daarom de financiën en de regie nu bij de gemeente neergelegd. De gemeente heeft met de provincie Overijssel een prestatieafspraak gemaakt. Om deze regierol goed te kunnen vervullen heeft de provincie naast de 2,20 een bedrag beschikbaar gesteld van 1,80. Deze bedragen gelden voor 4 jaar. Omdat de Commissie Culturele Vorming in Haaksbergen al een stevige basis heeft, heeft de gemeente besloten om de 2,20 te reserveren voor voorstellingen en de 1,80 in te zetten voor nieuwe projecten, die door de commissie worden georganiseerd. Met de voorwaarde, dat wordt samengewerkt met instellingen binnen de gemeente. De gemeentesubsidie blijft ook gehandhaafd voor deze 4 jaren. Van de scholen wordt gevraagd deel te nemen aan het culturele programma en mee te doen aan een ICC cursus op maat. Er wordt naar gestreefd om de toekomstig ICC'ers een plek te geven in de CCV om daarmee ook bovenschools een kwaliteitsslag te maken en tevens schoolniveau en bovenschools niveau met elkaar te verbinden en af te stemmen. Missie: de gemeente Haaksbergen wil dat alle jongeren van 4 tot 18 in aanraking komen met kunst en cultuur met een accent op de lokale culturele instellingen. De gemeente vindt het belangrijk dat de jeugd in aanraking komt met de lokale instellingen en verenigingen. Visie: de gemeente vindt het belangrijk dat er een sterke culturele infrastructuur ontstaat in Haaksbergen. Zichtbaarheid van lokale instellingen, samenwerking met het onderwijs. In deze structuur wil de gemeente zich actief opstellen en de structuur regisseren. Doelen voor 2010-2013: Behouden culturele programma; Een cursus ICC op maat voor alle basisscholen in Haaksbergen zodat elke school een eigen cultureel aandachtspunt ontwikkeld. (eventueel samenwerking met culturele instelling/vereniging); Contact met het VO en werken aan mogelijke afstemming. 8
Bijlage 2: Programma 2011-2012 Voorstellingen, projecten en workshops: - groep 1/2 muziektheater - groep 3 toneelvoorstelling - groep 4/5 schrijvers in de bibliotheek of podiumspektakel - groep 6 kunstproject Zien & Doen - groep 7/8 muziek of cabarettheater - groep 1,2,3 en 4 Sinterklaasvoorstelling Projecten: - Groep 1/2 erfgoedproject Van wie is de koffer. - Groep 7/8 erfgoedproject Wie is Jan. - Groep 7/8 erfgoedproject bij het veldcentrum waterpark Lankheet - Bovenbouw: Wandel je wijs 9
Bijlage 3: Format schoolspecifiek cultuurbeleidsplan Inleiding: verwijzing naar cultuurbeleidsplan PO Visie op cultuureducatie Algemeen doel Schoolspecifieke doelen; vrije keuze (speerpunten) De taken en bevoegdheden van de cultuurcoördinator op schoolniveau Meerjarenplan 10
Bijlage 4: Begeleiding en scholing cultuurcoördinatoren 2011-2012 De gemeente heeft bij de provincie 2 cursusplaatsen per jaar ingekocht, in 4 jaar is dat 8 plaatsen. In samenspraak met de gemeente en het KCO is besloten om in Haaksbergen een cursus op maat voor de leerkrachten aan te bieden. We gaan ervan uit, dat in ieder geval de leden van de CCV aan de cursus deelnemen en hopen op een deelname van één leerkracht per school. We hebben inbreng in het programma en er zal worden samengewerkt met culturele instellingen en verenigingen. De cursus bestaat uit 6 bijeenkomsten van 3 uur en wordt afgesloten met de uitreiking van een certificaat. De cursus kan gegeven worden door het KCO (vooral gericht op kunst en beleid) of door de PABO (gericht op kunst en didactiek). Tijdspad December 2010 Plan van aanpak bespreken met de beleidsambtenaar van de gemeente, een adviseur cultuureducatie van het KCO en de coördinator kunst en cultuur. Januari 2011 Plan van aanpak bespreken in de CCV en de DOBO. September 2011 Adviseur cultuureducatie en coördinator vragen informatie op bij KCO en PABO. November 2011 De CCV bekijkt beide plannen en maakt een keuze voor de uitvoerende instantie Januari 2012 Het DOBO wordt geïnformeerd over de keus en de verdere stappen. Februari 2012 Er gaat een brief naar de leerkrachten met informatie en een aanmeldingsformulier. September 2012 Start ICC-cursus. 11
Bijlage 5: Culturele database Zie: www.dobohaaksbergen.nl Plaatselijk Bibliotheek Taal- en leesbevorderingprojecten en themaprojecten De Kappen theater (jeugd)voorstellingen Muziekschool Haaksbergen Centrum voor muziek en dans Diverse musea: Museum Buurtspoorweg Museum Theeschenkerij Jordaan Galeries De Graanzolder Achterom Diverse muziek- en zangverenigingen Historische Kring Historisch archief Regionaal: KCO Zwolle Ondersteuning van o.a. onderwijsinstellingen Enschede Stichting Twentse Welle Natuur- en cultuurhistorisch museum Enkele educatieve programma s voor PO Stichting Rijksmuseum Twente Oude en moderne kunst verschillende educatieve programma s voor PO 12