Voorwoord BOEK I INLEIDING TOT DE BOEKHOUDING DEEL I BASISBEGRIPPEN Hoofdstuk I De onderneming in beweging 1. De stromen 31 2. Het bepalen van het vermogen d.m.v. de balans 32 3. Actief en passief 32 4. De opeenvolgende balansen 34 5. Welke inlichtingen geeft de balans? 36 Hoofdstuk II Het bepalen van het eindresultaat 1. Het resultaat uitgedrukt door twee opeenvolgende balansen 39 2. Het resultaat uitgedrukt door vergelijking van opbrengsten en kosten in de resultatenrekening 41 Hoofdstuk III Transacties noteren op rekeningen 1. Definitie en werking 43 2. De balansrekeningen 45 3. De bedrijfsrekeningen 48 4. Invloed van de voorraadwijziging op het resultaat 51 4.1. Grondstoffen en Handelsgoederen 51 4.2. Afgewerkte producten 52 5. Het dubbel boekhouden 53 6. Het inschrijven in het journaal 55 5
Hoofdstuk IV Belgische boekhoudrechtelijke bepalingen 1. Wetboek van Koophandel: Boek I. Koophandel in het algemeen 59 2. Wet van 17 juli 1975 met betrekking tot de boekhouding van ondernemingen 61 2.1. Inleiding 61 2.2. Verplichtingen van de eenmanszaak, de vennootschap onder firma en de gewone commanditaire vennootschap 61 2.3. Verplichtingen van de andere ondernemingen 67 3. Koninklijk besluit van 30 januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek van Vennootschappen 68 4. Koninklijk besluit van 12 september 1983: van het rekeningenstelsel naar de jaarrekening 69 DEEL II STUDIE VAN DE BASISBOEKHOUDINGSMECHANISMEN Hoofdstuk I Oprichting en inrichting van de onderneming 1. Oprichting van de onderneming 73 1.1. Kapitaalinbreng 73 1.2. De Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) 73 2. Materiële vaste activa 74 2.1. Aankoop van rollend materieel 74 2.2. Aanschaf van onroerende goederen (terreinen, gebouwen,...) 74 3. Overname van een bestaande handelszaak 76 4. Investeren in oprichtingskosten 78 5. Immateriële vaste activa 79 Hoofdstuk II Kopen en verkopen in de eengemaakte Europese markt (overgangsstelsel) 1. Algemene begrippen 81 1.1. Mechanisme van de btw 83 1.1.1. De belastingplichtige 84 1.1.2. Werkingssfeer 85 1.1.3. Maatstaf van heffing 89 1.1.4. Tarief van de belasting 90 6 Kluwer
1.1.5. Aftrek van belasting 90 1.1.6. Teruggaaf van belasting 91 1.1.7. De verplichtingen 92 1.2. De factuur 92 1.2.1. Verplicht uitreiken van facturen 92 1.2.2. Ontheffing 93 1.2.3. Ogenblik van de uitreiking van een factuur 94 1.2.4. Inhoud van de factuur 95 2. De belasting over de toegevoegde waarde en de boekhouding 97 2.1. Invloed van de btw op de boekhoudkundige verplichtingen 97 2.1.1. Het boek voor inkomende facturen 98 2.1.2. Tabel van de bedrijfsmiddelen 99 2.1.3. Het boek voor uitgaande facturen 99 2.1.4. Dagboek van ontvangsten 100 2.1.5. Het register van de teruggaven (art. 4 1 3 o KB nr. 4 20 december 1969) 101 2.1.6. Het register van het maakloonwerk en de daartoe ontvangen goederen 102 2.1.7. Het register van de niet-overbrengingen 103 2.1.8. De consignatie 104 2.1.9. Garagisten 104 2.2. Belastingprincipe 104 2.3. Principe van aftrekbaarheid 105 3. De aangifte 105 3.1. Inleiding 105 3.1.1. Gewoon regime: maandelijkse of trimestriële aangifte 105 3.1.2. Kleine ondernemingen onderworpen aan het forfaitair regime 106 3.1.3. Kleine ondernemingen met vrijstelling 107 3.2. Intervat 108 3.3. Richtlijnen per kader 109 3.3.1. KADER I: Algemene inlichtingen 109 3.3.2. KADER II: Uitgaande handelingen 110 3.3.3. KADER III: Inkomende handelingen 113 3.3.4. KADER IV: Verschuldigde belasting 118 3.3.5. KADER V: Aftrekbare belasting 120 3.3.6. KADER VI: Saldo 122 3.3.7. KADER VII: Voorschot (maandelijkse aangifte, aangifte neergelegd in december voor de maand november) 123 3.3.8. Kader VIII: «Nihil»-klantenlisting 124 3.3.9. KADER IX: Datum en handtekeningen 124 3.4. Rekenkundige en logische controles van de btw-aangifte 124 3.4.1. Bepaalde roosters zijn ten onrechte wel of niet ingevuld 125 7
3.4.2. Er is een wanverhouding tussen de bedragen ingevuld als verschuldigde of terug te vorderen btw en de bedragen ingevuld bij de omzet en de aankopen 125 3.5. Andere aangiftes 126 Hoofdstuk III De transacties 1. Aankoop 129 2. Verkoop 130 3. Bijkomende kosten 131 4. Kortingen, ristorno s en rabatten 133 4.1. Aankoop 134 4.2. Verkoop 136 5. Inkomende en uitgaande retouren 137 6. De bepaling van de verkoopmarge op grond van de rekeningen «Aankopen van handelsgoederen» en «Verkopen en dienstprestaties» 139 7. Toepassing 141 Hoofdstuk IV Relaties met derden 1. De cliënten 145 1.1. De individuele rekeningen per cliënt 145 1.2. De rekening «Handelsdebiteuren tegen contante betaling» (zie ook hfdst. VI, 2.1.) 146 1.3. De rekening «Handelsdebiteuren tegen betaling op termijn» 147 1.4. De «Dubieuze debiteuren» 148 1.5. Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 149 1.6. De rekening «Te innen opbrengsten» 151 2. De leveranciers 151 2.1. De individuele rekeningen per leverancier 151 2.2. De rekening «Leveranciers tegen contante betaling» 152 2.3. De rekening «Leveranciers tegen betaling op termijn» 152 2.4. De rekening «Te ontvangen facturen» 153 3. Het personeel (arbeiders en bedienden) 154 3.1. Inleiding 154 3.2. Basisboekhoudingsprincipe 154 3.3. Boekhouding in de praktijk 157 3.4. De andere personeelskosten 158 8 Kluwer
4. De administratie van de btw 160 4.1. Belastinggrondslag 160 4.2. De btw op het rollend materieel (voertuigen voor dubbel gebruik) 160 4.3. Te openen rekeningen 161 4.4. De medecontractant 162 4.4.1. Onderhoudsfactuur 162 4.4.2. Investeringsfactuur 162 4.4.3. De btw-eenheid (cf. Adv. CBN 2010/13) 163 5. De administratie van de directe belastingen 166 Hoofdstuk V De rekening van de ondernemer 1. Algemeen 169 2. Voorschotten en onttrekkingen 169 Hoofdstuk VI Boeking van ontvangsten en uitgaven 1. Het mechanisme van de boekingen 171 1.1. De transacties 171 1.2. De interne overboekingen 172 2. De kasverrichtingen 173 2.1. De ontvangsten 173 2.1.1. Verkopen tegen contante betaling met factuur 173 2.1.2. Verkopen tegen contante betaling met ontvangstborderel 174 2.2. De uitgaven 174 3. De verrichtingen via de postcheque- en -girodienst 174 3.1. De storting 175 3.2. De overschrijving 175 3.3. De postcheque/postgiro 176 4. De bankverrichtingen 176 4.1. De aanvulling van een bankrekening 177 4.2. De uitvoering van betaalopdrachten 177 4.2.1. Door uitschrijven van cheques 177 4.2.2. Door overschrijvingen 179 4.2.3. Door een permanente betalingsopdracht 179 4.3. De kredietopeningen 180 5. De vergelijkingsstaat 181 9
Hoofdstuk VII De schulden op meer dan één jaar 1. Principes 185 2. Boekhouding 185 Hoofdstuk VIII De financiële vaste activa en de vorderingen op meer dan één jaar 1. Vorderingen op meer dan één jaar 189 2. Financiële vaste activa 190 2.1. Participaties 190 2.2. Borgtochten betaald in contanten 191 Hoofdstuk IX Handelseffecten 1. Algemene begrippen betreffende de wisselbrief 193 2. Mechanismen en terminologie van de wisselbrief 195 3. Boekhoudkundige verwerking van de wisselbrief 195 3.1. Trekken van een wisselbrief 196 3.2. Endossement 196 3.3. Afgifte ter incasso op de vervaldag 197 3.4. Inning op de vervaldag 197 3.5. Afgifte ter discontering 198 3.6. Niet-betaling van de wisselbrief op vervaldag 200 3.6.1. De wisselbrief was niet verdisconteerd 200 3.6.2. De wisselbrief was verdisconteerd 201 4. Het discontokrediet 201 5. Kringloop van de wisselbrief 202 6. Orderbriefje 203 Hoofdstuk X Kosten 1. Bedrijfskosten 205 1.1. Algemeen 205 1.2. Registratie in de boekhouding 206 2. Financiële kosten 208 2.1. Interesten op schulden 208 2.2. Toegekende financiële kortingen 209 2.3. Wisselkoersverschillen 210 10 Kluwer
3. Uitzonderlijke kosten 210 Hoofdstuk XI Opbrengsten 1. Bedrijfsopbrengsten 213 1.1. «Omzet» en «Andere bedrijfsopbrengsten» 213 1.2. Voorraadwijzigingen 214 2. Financiële opbrengsten 215 2.1. Verworven financiële kortingen 215 2.2. Wisselkoersverschillen 216 2.3. Opbrengsten van vlottende activa 216 3. Uitzonderlijke opbrengsten 217 Hoofdstuk XII Werkzaamheden en boekingen bij het afsluiten van het boekjaar 1. Algemeenheden 219 1.1. Wettelijke bepalingen 219 1.2. Werkzaamheden die de onderneming moet verrichten 220 1.3. Basis van de werkzaamheden 221 1.4. Belang van de jaarrekening 221 2. Analyse van de werkzaamheden en boekingen 222 2.1. Klasse 1 222 2.2. Klasse 2 223 2.3. Klasse 3 224 2.4. Klasse 4 226 2.5. Klasse 5 228 2.6. Klasse 6 229 2.6.1. Afschrijvingen 230 2.6.2. Voorzieningen 233 2.6.3. Waardeverminderingen 234 2.6.4. Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen 238 2.6.5. Diensten en diverse goederen 239 2.6.6. Voorziening (1) voor vakantiegeld 240 2.6.7. Fiscale kosten 240 2.7. Klasse 7 241 2.8. Structuur van de balans en resultatenrekening 241 2.9. Toepassing 243 2.9.1. Voorlopige proef- en saldibalans 243 2.9.2. Journaal (boekingen bij het afsluiten van het boekjaar) 245 2.9.3. Grootboek 246 2.9.4. Definitieve proef- en saldibalans (voor toerekening van het resultaat) 248 11
2.9.5. Vaststelling van de resultaten (1) 250 2.9.6. Balans 252 2.9.7. Elementaire analyse van de balans en de resultatenrekening 254 Hoofdstuk XIII Vaststelling van de resultaten 1. Globale benadering 261 2. Resultatenrekening in staffelvorm (volledig model) 263 3. Resultatenrekening in staffelvorm (verkort model) 265 Hoofdstuk XIV De boekhoudtechniek 1. Inleiding 267 2. Dagelijkse methode met ongesplitst dagboek 267 2.1. Algemeen 267 2.2. Administratieve organisatie 267 2.3. Boekhoudregistratie 268 2.4. Samenvattend overzicht 269 2.5. Het «centraal boek» 269 3. Maandelijkse methode of centralisatiemethode met hulpdagboeken 270 3.1. Administratieve organisatie 270 3.2. Boekhoudregistratie 271 3.2.1. Werken met hulpdagboeken 271 3.2.2. Bankdagboek, kasdagboek en postgiroboek 272 3.2.3. Aankoopboek 276 3.2.4. Verkoopboek 277 3.2.5. Te innen en te betalen wisselbrievenboek 280 3.2.6. Diversepostenboek en/of centralisatieboek 280 3.3. Samenvattend overzicht 281 3.4. Het «centraal boek» 282 Hoofdstuk XV Boekhoudsystemen 1. Techniek van de doorschrijfmethode 283 1.1. Algemeen 283 1.2. Wettelijke bepalingen 284 1.3. De dagelijkse methode 284 1.3.1. Algemeen 284 1.3.2. Organisatie van de rekeningen journaalblad 284 1.3.3. Werking van het doorschrijfsysteem 285 12 Kluwer
1.4. De maandelijkse of centralisatiemethode 287 1.4.1. Algemeen 287 1.4.2. Onderverdeling per functie 287 2. Boekingen via de computer 288 2.1. Inleiding 288 2.2. Voordelen 288 2.3. Verschilpunten met de manuele methode 289 2.4. Boekhouding op computer: conceptueel 290 2.5. Boekhouding op computer: praktisch 291 2.5.1. Inleiding 291 2.5.2. Concreet 293 2.6. Voorbeeld 296 Hoofdstuk XVI Bijhouden en bewaren van de boeken 1. Algemeen geval: het dubbel boekhouden 299 1.1. Mogelijkheden 299 1.2. De inschrijving in het centraal boek 300 1.3. Periodiciteit van de inschrijving in het centraal boek 302 1.4. Vormen van inschrijving 302 1.5. Formaliteiten van nummer, visum en paraaf 303 1.6. Het bewaren van de boeken 304 2. De vereenvoudigde boekhouding voor de kleine ondernemingen (natuurlijke personen, V.O.F. of Comm.V) 305 2.1. Het bijhouden van de boeken 305 2.2. Het bewaren van de boeken 305 BOEK II GEDETAILLEERDE STUDIE VAN DE REKENINGEN Hoofdstuk I Studie van klasse 1: Eigen vermogen, voorzieningen voor risico s en kosten en schulden op meer dan één jaar 1. Rubriek 10.: Kapitaal 309 1.1. Geplaatst kapitaal 100 309 1.2. Niet-opgevraagd kapitaal 101 325 1.3. Rekening van de ondernemer 10.9 (1) 325 1.4. Boekhoudkundige verwerking van de uitgifte van winstbewijzen (NV) 326 2. Rubriek 11.: Uitgiftepremies 327 13
3. Rubriek 12.: Herwaarderingsmeerwaarden 329 3.1. Herwaardering overeenkomstig artikel 57 KB/W.Venn. 329 3.1.1. Vaststaand en duurzaam karakter 329 3.1.2. De rentabiliteitsvoorwaarde bij herwaarderingsmeerwaarden 330 3.1.3. Geherwaardeerde waarde gelimiteerd tot de marktwaarde 333 3.1.4. Boekhoudkundige verwerking 333 3.2. Terugnemingen van waardeverminderingen overeenkomstig artikel 100 KB/W.Venn. 335 3.2.1. Deelnemingen, effecten en andere waarden behorende tot de geldbeleggingen 335 3.2.2. Immateriële en materiële vaste activa met onbeperkte levensduur 336 3.3. Aanwending van herwaarderingsmeerwaarden 336 3.3.1. Omzetting in kapitaal 336 3.3.2. Aanrekenen van «14.1 Overgedragen verlies» op «12. Herwaarderingsmeerwaarden» 337 3.3.3. Incorporatie in het kapitaal van herwaarderingsmeerwaarden en latere minderwaarden van het geherwaardeerd actief 337 3.4. Verkoop van geherwaardeerde vaste activa 338 4. Rubriek 13.: Reserves 338 4.1. Wettelijke reserve 130 338 4.2. Onbeschikbare reserves 131 339 4.2.1. Reserves voor eigen aandelen 1310 339 4.2.2. Reserve tot aflossing van het kapitaal 1311.1 340 4.2.3. Kapitaalvermindering tot dekking van een voorzienbaar verlies 1311.2 340 4.2.4. De in hoofde van de bvba-starter aan te leggen onbeschikbare reserve 342 4.2.5. Andere onbeschikbare reserves 1311.0 343 4.3. Belastingvrije reserves 132 343 4.3.1. Monetaire meerwaarden 344 4.3.2. Gedwongen meerwaarden Niet-monetaire of weder te beleggen meerwaarden 345 4.3.3. Investeringsreserve 353 4.4. Beschikbare reserves 133 355 5. Rubriek 14.: Overgedragen winst (14.0) Overgedragen verlies (14.1) 356 6. Rubriek 15.: Kapitaalsubsidies 358 6.1. Definitie 358 6.2. Toelichting 359 6.3. Boekhoudkundige verwerking 360 6.3.1. Vaste en onvoorwaardelijke verbintenis 360 6.3.2. Eventuele rechten 364 6.4. Belastingsvrijstelling voor gewestelijke steunmaatregelen 370 6.5. Bijzondere gevallen 371 14 Kluwer
6.5.1. De investering is gebeurd vóór toezegging van de kapitaalsubsidies 371 6.5.2. Kapitaalsubsidies op activa met onbeperkte levensduur 372 6.5.3. Verkoop van een vast actief waarvoor kapitaalsubsidie werd verkregen 373 6.5.4. Herziening van kapitaalsubsidies 373 6.5.5. Wijziging van de belastingvoet 374 6.5.6. Terugbetaling van kapitaalsubsidie 375 6.5.7. Subsidies voor kosten van onderzoek en ontwikkeling die na verloop van tijd worden geactiveerd 376 6.6. Vermeldingen in de toelichting 376 6.7. Fiscaal recht 376 6.7.1. Stelsel van belastbaarheid 376 6.7.2. Stelsel van vrijstelling 377 7. Rubriek 16.: Voorzieningen en uitgestelde belastingen 378 7.1. Voorzieningen voor pensioenen en soortgelijke verplichtingen 160 378 7.2. Voorzieningen voor belastingen 161 381 7.3. Voorzieningen voor grote herstellings- en onderhoudswerken 162 382 7.3.1. Begrip 382 7.3.2. Boekhoudkundige verwerking 383 7.4. Voorzieningen voor overige risico s en kosten 163 165 385 7.4.1. Voorzieningen voor technische waarborgverplichtingen 386 7.4.2. Voorzieningen voor hangende geschillen 387 7.4.3. Andere voorzieningen 388 7.4.4. Voorziening voor lijfrente 388 7.5. Uitgestelde belastingen 168 389 8. Rubriek 17.: Schulden op meer dan één jaar 389 8.1. Algemeen: gewone schuldcontracten en gewone leningen op termijn 1730 389 8.1.1. Afsluiten van een leningcontract en ontvangst van het provenu 390 8.1.2. Kosten bij het afsluiten van het contract 390 8.1.3. Rente op leningen 391 8.1.4. Aanduiden einde boekjaar van het gedeelte van de lening dat volgend boekjaar vervalt 392 8.1.5. Aflossen van leningen 392 8.2. Obligatieleningen 170 en 171 393 8.2.1. Algemeen 393 8.2.2. Obligatieleningen 393 8.2.3. Uitgifte met terugbetalingspremie 399 8.3. Leasingschulden en soortgelijke 172 399 8.4. Kredietinstellingen 173 400 8.5. Handelsschulden 175 401 8.6. Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 176 401 8.7. Borgtochten ontvangen in contanten 178 403 8.8. Overige schulden 179 403 15
8.9. Schulden waarbij de nominale waarde de rente omvat 403 8.9.1. Omschrijving 403 8.9.2. Boekingen 404 8.10. Schulden op afbetaling 405 8.10.1. Algemeen 405 8.10.2. Boekhoudkundige verwerking 409 8.11. Renteloze schulden terugbetaalbaar na minstens één jaar of abnormaal laag rentende schulden 410 8.11.1. Betekenis 410 8.11.2. Boekingen 411 8.12. Leningen en interestsubsidies 412 8.13. De rekeningen van klasse 1 op de balans en in de toelichting 415 9. Rubriek 19.: Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het nettoactief 415 Hoofdstuk II Studie van klasse 2: Oprichtingskosten, vaste activa en vorderingen op meer dan één jaar 1. Rubriek 20.: Oprichtingskosten 419 1.1. Algemeen: boekhoudkundige verwerking en waardering 419 1.1.1. Verwerving 419 1.1.2. Waardedalingen 421 1.2. Kosten van oprichting en kapitaalverhoging 200 423 1.3. Kosten bij uitgifte van leningen 201 424 1.4. Overige oprichtingskosten 202 424 1.5. Herstructureringskosten 204 425 2. Rubriek 21.: Immateriële vaste activa 428 2.1. Algemeen 428 2.2. Boekhoudkundige verwerking en waardering 429 2.2.1. Verwerving 429 2.2.2. Waardestijgingen 432 2.2.3. Waardedalingen 433 2.2.4. Realisatie 435 3. Rubrieken 22.-27.: Materiële vaste activa 437 3.1. Waardering en boekhoudkundige verwerking 438 3.1.1. Verwerving 438 3.1.2. Waardestijgingen 443 3.1.3. Waardedalingen 444 3.1.4. Buitengebruikstelling en vervreemding te bezwarenden titel 458 3.2. Rubriek 22.: Terreinen en gebouwen 466 3.2.1. Waardering en boekhoudkundige verwerking: algemeen 467 3.2.2. Waardering en boekhoudkundige verwerking in geval van lijfrente 468 16 Kluwer
3.3. Rubriek 23.: Installaties, machines en uitrusting 472 3.4. Rubriek 24.: Meubilair en rollend materieel 472 3.5. Rubriek 25.: Leasing en soortgelijke rechten 472 3.5.1. Definities 472 3.5.2. Waardering en boekhoudkundige verwerking 474 3.5.3. «Sale and lease back» 480 3.6. Rubriek 26.: Overige materiële vaste activa 482 3.7. Rubriek 27.: Materiële vaste activa in aanbouw en vooruitbetalingen 482 4. Rubriek 28.: Financiële vaste activa 485 4.1. Definities volgens het boekhoudrecht 485 4.1.1. Deelnemingen (280 en 282) 485 4.1.2. Aandelen (284) 486 4.1.3. Vorderingen (281, 283, 285) 487 4.1.4. Verbonden ondernemingen (280 en 281) 487 4.1.5. Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat (282 en 283) 493 4.2. Waardering en boekhoudkundige verwerking 494 4.2.1. Waardering bij verwerving 494 4.2.2. Waardestijgingen 496 4.2.3. Waardedalingen 497 4.2.4. Realisatie 500 4.2.5. Enkele bijzondere problemen 501 5. Rubriek 29.: Vorderingen op meer dan een jaar 505 6. Rekeningen van klasse 2 in de balans en de toelichting 505 Hoofdstuk III Studie van klasse 3: Voorraden 1. Indeling van de voorraadrekeningen 509 1.1. Grondstoffen 30. en Hulpstoffen 31. 509 1.2. Goederen in bewerking 32. 513 1.3. Gereed product 33. en Handelsgoederen 34. 514 1.4. Onroerende goederen bestemd voor verkoop 35. 516 1.5. Vooruitbetalingen op voorraadinkopen 36. 517 1.6. Bestellingen in uitvoering 37. 518 2. Waardeverminderingen 3..9 519 3. Waardering van voorraden 520 3.1. Principes 520 3.2. Aanschaffingsprijs van activa met identieke kenmerken 522 3.3. Waardering tegen kostprijs 524 3.4. Boekhoudkundige verwerking van bestellingen in uitvoering 526 17
4. Permanente inventaris 531 5. Bijzondere aandachtspunten 532 5.1. Vlottende handelsgoederen en handelsgoederen opgeslagen buiten de onderneming 532 5.2. Handelsgoederen onder zichtzending verzonden 533 5.3. Goederen ontvangen onder zichtzending 535 5.4. Verpakking 535 5.4.1. Verpakkingsmaterieel en verpakkingsmateriaal 535 5.4.2. Verpakkingsmateriaal verstuurd naar klanten 535 5.4.3. Verpakkingsmateriaal ontvangen van leveranciers wegens aankoop van handelsgoederen 536 Hoofdstuk IV Studie van klasse 4: Vorderingen en schulden op ten hoogste één jaar 1. Vorderingen op ten hoogste één jaar 537 1.1. Begrip Soorten Algemene waarderingsregels 537 1.2. Bespreking van de handelsvorderingen 538 1.2.1. De rekeningen «Handelsdebiteuren» (400) en «Leveranciers» (440) 538 1.2.2. Te innen wissels (401), Te betalen wissels (441) en Wissels afgegeven ter incasso (54.0) 541 1.2.3. De dubieuze debiteuren (407) 545 1.2.4. Geboekte waardeverminderingen op handelsvorderingen (409) 545 1.2.5. Regularisatie btw bij verlies van de vordering Afwikkeling van dubieuze vorderingen 548 1.2.6. Vorderingen die verloren zijn zonder dat een waardevermindering werd geboekt 551 1.2.7. Te ontvangen opbrengsten (404) en Te ontvangen facturen (444) 552 1.2.8. De ontvangen (46) of gestorte (27 of 406) vooruitbetalingen en voorschotten 553 1.2.9. Handelsvorderingen afgestaan aan een factor 556 1.2.10. Advies 2011/3 Boekhoudrechtelijke verwerking van betwiste schulden 561 1.3. Bespreking van de overige vorderingen 562 1.3.1. Opgevraagd, niet-gestort kapitaal (410) 562 1.3.2. Terug te vorderen btw (411) 562 1.3.3. Terug te vorderen belastingen en voorheffingen (412) 563 1.3.4. Te innen opbrengsten (414) 563 1.3.5. Diverse vorderingen (416) 563 1.3.6. Dubieuze debiteuren (417) Geboekte waardeverminderingen (419) 563 1.3.7. Borgtochten betaald in contanten (418) 564 1.3.8. Diverse vorderingen (416) 565 1.4. Overlopende rekeningen van het actief 565 18 Kluwer
2. Schulden op ten hoogste een jaar 566 2.1. Begrip Soorten Algemene waarderingsregels 566 2.1.1. Soorten 567 2.1.2. Algemene waarderingsregels 568 2.2. Boekhoudkundige verwerking 568 2.2.1. Schulden op meer dan een jaar die binnen het boekjaar vervallen (42) 568 2.2.2. Financiële schulden 569 2.2.3. Handelsschulden (44) 574 2.2.4. Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten (45) 575 2.2.5. Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen (46) 584 2.2.6. Schulden uit de bestemming van het resultaat (47) 585 2.2.7. Diverse schulden (48) 586 2.2.8. Overlopende rekeningen (49) 587 3. Bijzondere aandachtspunten 593 3.1. Bijzondere bedingen 593 3.1.1. Ingehouden waarborgen 593 3.1.2. Beding van eigendomsvoorbehoud 594 3.1.3. Uitdrukkelijk ontbindend beding 594 3.2. Verrichtingen met landen die geen lid zijn van de Europese Muntunie: verkoop 594 3.2.1. Verrichtingen in euro 595 3.2.2. Verrichtingen in andere munteenheid 595 3.2.3. Dekking tegen wisselrisico s 596 3.3. Transacties met het buitenland Aankoop 596 3.3.1. Transacties afgesloten in euro 597 3.3.2. Transacties afgesloten in andere munteenheid 597 3.3.3. Dekking tegen wisselrisico s 598 3.4. Conversie op balansdatum van de vorderingen en schulden uitgedrukt in vreemde valuta 599 3.5. Persoonlijke rekeningen opgenomen onder (416) en (489) 599 3.6. Boekhoudkundige verwerking van het vakantiegeld 600 3.7. Commissiehandel 600 3.7.1. Algemeen 600 3.7.2. Boekingen bij de aankoopcommissionair 601 3.7.3. Boekingen bij de committent van de aankoopcommissionair 602 3.7.4. Boekingen bij de verkoopcommissionair 603 3.7.5. Boekingen bij de committent van de verkoopcommissionair 604 4. De rekeningen van klasse 4 op de balans en in de toelichting 604 19
Hoofdstuk V Studie van klasse 5: Financiële rekeningen 1. Rubriek 50.: Eigen aandelen 607 2. Rubriek 51.: Aandelen 614 2.1. Aandelen 614 2.2. Tax shelter, boekhouding in hoofde van de investeerder Analyse van CBN-advies 2010/7 2.3. CBN-advies 2011/6 Boekhoudkundige verwerking van de aankoop van goud en kunstwerken 620 3. Rubriek 52.: Vastrentende effecten 620 3.1. Effecten waarvan de verwervingswaarde gelijk is aan de terugbetalingswaarde 620 3.2. Effecten met interestkapitalisatie 621 3.3. Effecten waarvan de terugbetalingswaarde niet gelijk is aan de nominale waarde 623 3.4. Effecten van het type «zero-bond» 624 3.5. Voorbeeld m.b.t. obligatielening 624 3.5.1. Intekening op obligatielening 624 4. Rubriek 53.: Termijndeposito s 628 5. Rubriek 54.: Te incasseren vervallen waarden 628 6. Rubrieken 55., 56. en 57.: Kredietinstellingen, postcheques en kassen 629 6.1. Overschrijvingen 630 6.2. Cheques 630 6.3. Bancontact, Mister Cash, Postomat 631 6.4. Proton 631 6.5. Werken met kredietkaarten (Eurocard, Diners, American Express, Visa, enz.) 632 6.6. Kassen 633 7. Rubriek 58.: Interne overboekingen 634 Hoofdstuk VI Studie van klasse 6: Kostenrekeningen 1. Rubriek 60.: Aankopen 637 2. Rubriek 61.: Diensten en diverse goederen 639 20 Kluwer
3. Rubriek 62.: Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen 640 3.1. Bezoldigingen 620 640 3.2. Werkgeversbijdragen voor sociale verzekeringen 621 641 3.2.1. Inschrijving 641 3.2.2. Kwartaalaangiften 641 3.2.3. Betaling van de bijdragen 641 3.3. Werkgeverspremies voor buitenwettelijke verzekeringen 622 643 3.4. Andere personeelskosten 623 644 3.5. Boekhoudkundige verwerking van maaltijdcheques 644 3.6. Vakantiegeld 646 3.7. Wijzigingen aan rubrieken 61. en 62. met ingang van boekjaren die beginnen na 31 december 1995 646 3.8. Fiscale aspecten van personeelskosten (1) 648 3.8.1. Inleiding: fiscaal begrip van bezoldigingen 648 3.8.2. Vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing 649 3.8.3. Sociale en culturele vrijstellingen 651 3.8.4. Voordelen van alle aard 653 4. Rubriek 63.: Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen voor risico s en kosten 654 4.1. Principes 654 4.2. Te gebruiken rekeningen 655 5. Rubriek 64.: Andere bedrijfskosten 657 5.1. Bedrijfsbelastingen 640 657 5.1.1. Niet-aftrekbare btw 640.0 657 5.1.2. Onroerende voorheffing 640.2 658 5.1.3. Andere fiscale bedrijfskosten 658 5.1.4. Gewestelijke belastingen en boeten 659 5.2. Minderwaarden op de courante realisatie van vaste activa 641 660 5.3. Minderwaarden op de realisatie van handelsvorderingen 642 660 5.4. Diverse bedrijfskosten 643 tot 648 660 5.5. Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten 649 ( ) 661 6. Rubriek 65.: Financiële kosten 662 6.1. Kosten van schulden 650 662 6.1.1. Rente, commissies en kosten verbonden aan schulden 6500 662 6.1.2. Afschrijvingen van kosten bij uitgifte van leningen en disagio 6501 663 6.1.3. Geactiveerde intercalaire interesten 6503 ( ) 663 6.2. Waardeverminderingen op vlottende activa 651 663 6.3. Minderwaarden op de realisatie van vlottende activa 652 664 6.4. Wisselresultaten 654 665 6.5. Resultaten uit de omrekening van vreemde valuta 655 666 6.5.1. Waardering 666 6.5.2. Boeking van de omrekeningsverschillen 667 21
6.5.3. Voorbeeld 669 6.6. Voorzieningen van financiële aard 656 671 6.7. Diverse financiële kosten 657 tot 659 673 7. Rubriek 66.: Uitzonderlijke kosten 674 8. Rubriek 67.: Belastingen op het resultaat Rubriek 77.: Regularisatie van belastingen en terugnemingen van fiscale voorzieningen 675 8.1. Verrichtingen tijdens het boekjaar 676 8.2. Eindejaarsverrichtingen 677 8.3. Verrichtingen bij ontvangst van het aanslagbiljet 681 8.4. Betwiste belastingen 685 8.5. Fiscale voorzieningen 686 9. Rubriek 68.: Overboeking naar uitgestelde belastingen 687 10. De boekhouding aanpassen aan de fiscaliteit? 687 10.1. Autokosten 688 10.2. Beroepskledij 690 10.3. Restaurant- en onthaalkosten en zakengeschenken 690 10.4. Voordelen van allerlei aard 691 10.5. Herkwalificatie van huur of interesten 693 11. Boekhoudkundige verwerking van afval 693 11.1. Ondernemingen die afval «produceren» 693 11.1.1. De onderneming verwerkt haar afval niet zelf, maar besteedt de afvalverwerking uit aan derden 693 11.1.2. De onderneming verwerkt haar bedrijfsafval zelf 693 11.2. Dienstverlenende ondernemingen op het gebied van afval 694 11.2.1. De onderneming haalt afval op om het te vervoeren naar een stortplaats of te lozen in de staat waarin het zich bevindt, d.w.z. zonder voorraadvorming of verwerking 694 11.2.2. De onderneming haalt afval op en stockeert het in afwachting van de latere verkoop aan derden, die het zullen verwerken 694 11.2.3. De onderneming verkrijgt afval met het oog op de vernietiging, het verwerken in de eigen productiecyclus of de recyclage ervan 695 11.2.4. De onderneming waarvan het bedrijf het milieu aantast, wijzigt of vervuilt 696 11.3. Afvalondernemingen en de btw 696 11.4. Aanvaardingsplicht inzake afgedankte elektrische en elektronische apparaten 697 22 Kluwer
Hoofdstuk VII Studie van klasse 7: Opbrengstrekeningen 1. Rubriek 70.: Omzet 699 2. Rubriek 71.: Wijziging in de voorraden en in de bestellingen in uitvoering 703 2.1. Wijzigingen in de voorraad goederen in bewerking 712 Wijzigingen in de voorraad gereed product 713 703 2.2. Wijzigingen in de voorraad onroerende goederen bestemd voor verkoop 715 703 2.3. Wijzigingen in de voorraad bestellingen in uitvoering 717 703 3. Rubriek 72.: Geproduceerde vaste activa 703 4. Rubriek 74.: Andere bedrijfsopbrengsten 704 4.1. Bedrijfssubsidies en compenserende bedragen 740 704 4.2. Meerwaarden op de courante realisatie van materiële vaste activa 741 705 4.3. Meerwaarden op de realisatie van handelsvorderingen 742 705 4.4. Kmo-portefeuille 706 4.5. Diverse bedrijfsopbrengsten 743 tot 749 709 5. Rubriek 75.: Financiële opbrengsten 709 5.1. Opbrengsten uit financiële vaste activa 750 710 5.2. Opbrengsten uit vlottende activa 751 710 5.3. Meerwaarden op de realisatie van vlottende activa 752 710 5.4. Kapitaal- en interestsubsidies 753 711 5.5. Wisselresultaten 754 713 5.6. Resultaten uit de omrekening van vreemde valuta 755 713 5.7. Diverse financiële opbrengsten 756 tot 759 714 6. Rubriek 76.: Uitzonderlijke opbrengsten 714 Hoofdstuk VIII Resultaatverwerking 1. Rubrieken 69. en 79.: Resultaatverwerking 717 1.1. Resultatenrekening vóór toewijzing 718 1.2. Bestemming van de resultaten 722 1.3. Toestand van de klassen 6 en 7 na de bestemmingsboekingen 723 1.4. Berekening van de uitkeerbare winst 724 1.5. CBN-advies 2010/8 Financiële steunverlening 728 1.5.1. De onderneming stelt middelen ter beschikking van een derde 729 1.5.2. De onderneming stelt een zekerheid ten gunste van een derde 730 1.6. Boekhoudkundige verwerking interimdividend en tussentijds dividend 732 1.6.1. Interimdividend 732 23
1.6.2. Tussentijds dividend 733 1.7. Stockdividenden versus bonusaandelen 735 2. Verbetering van de voorstelling van de resultatenrekening 736 Hoofdstuk IX Studie van de klasse 0: Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 1. Begrip 741 2. Rechten en verplichtingen en de boekhoudkundige verwerking in de klasse 0 741 2.1. Rubriek 00.: Zekerheden door derden gesteld voor rekening van de onderneming 742 2.2. Rubriek 01.: Persoonlijke zekerheden gesteld voor rekening van derden 743 2.3. Rubriek 02.: Zakelijke zekerheden gesteld op eigen activa 745 2.4. Rubriek 03.: Ontvangen zekerheden 747 2.5. Rubriek 04.: Goederen en waarden gehouden door derden in hun naam, maar ten bate van en voor risico van de onderneming 748 2.6. Rubriek 05.: Verplichtingen tot aan- en verkoop van vaste activa 749 2.7. Rubriek 06.: Termijnovereenkomsten 750 2.8. Rubriek 07.: Goederen en waarden van derden gehouden door de onderneming 751 2.9. Rubriek 09.: Diverse verbintenissen, verhaalrechten en orderrekeningen 753 Hoofdstuk X Enkele basisopmerkingen inzake IFRS 1. Rubriek 10. Kapitaal en 11. Uitgiftepremies 756 2. Rubriek 12. Herwaarderingsmeerwaarden 757 2.1. Nieuw begrip: fair value 757 2.2. Wat is de fair value? 757 2.3. De fair-valuemethode 757 3. Rubriek 13. Reserves en 14. Overgedragen winst/verlies 757 4. Rubriek 15. Kapitaalsubsidies 758 5. Rubriek 16. Voorzieningen voor risico s en lasten (kosten) 759 6. Rubriek 17. Schulden op meer dan een jaar 760 7. Rubriek 20. Oprichtingskosten 760 8. Rubriek 21. Immateriële activa 761 9. Rubriek 22.-27. Materiële vaste activa 762 9.1. Materiële vaste activa 762 24 Kluwer
9.2. Bijzondere waardeverminderingen 763 9.3. Lease-overeenkomsten (huurovereenkomsten) 763 9.3.1. Financiële leasing 764 9.3.2. Operationele leasing 764 10. Rubriek 3. Voorraden en bestellingen in uitvoering 765 11. Rubriek 4. Vorderingen en schulden op ten hoogste één jaar 766 12. Rubriek 5. Geldbeleggingen en liquide middelen 766 13. Rubriek 6. Kosten en 7. Opbrengsten 766 13.1. Voorwaarden inzake de grondslagen van financiële verslaggeving 766 13.2. Verwerking van vrijwillige wijzigingen van boekhoudkundige methode 767 13.3. Schattingswijzigingen 767 13.4. Correcties van fouten 767 13.5. Belastingen 768 Trefwoordenregister 769 25