Inhoud. DEEL I Het systeem van dubbel boekhouden 19. Inleiding 21

Transcriptie

1 Inhoud Woord vooraf 5 DEEL I Het systeem van dubbel boekhouden 19 Inleiding 21 Hoofdstuk 1 De balans 25 1 Inleiding 25 2 De balans: actief = passief 26 3 Indeling van de balans in rubrieken De indeling van de actiefzijde De indeling van de passiefzijde 30 4 Wettelijk schema van de balans 32 5 Wijzigingen in de werk- en financieringsmiddelen 34 6 Schematische samenvatting 36 7 Opgave voor zelfstudie 37 8 Oefeningen 40 Hoofdstuk 2 De balansrekeningen 45 1 Splitsing van de balans in rekeningen 45 2 Boekingsregels van balansrekeningen 46 3 Verschilpunten tussen balans en rekening 49 4 Het afsluiten van de balansrekeningen Het afsluiten van actiefrekeningen Het afsluiten van passiefrekeningen 50 5 Schematische samenvatting 52 6 Opgave voor zelfstudie 53 7 Oefeningen 57 Hoofdstuk 3 De resultatenrekeningen 59 1 Het resultaat van het boekjaar als verschil tussen opbrengsten en kosten 59 2 De bestemming van het resultaat 62 3 Wettelijk schema van de resultatenrekening 63 4 Boekingsregels van resultatenrekeningen 66 5 Schematische samenvatting 71 6 Opgave voor zelfstudie 72 7 Oefeningen 75 8 Meerkeuzetoets 77 INHOUD 7

2 Hoofdstuk 4 Het minimum algemeen rekeningenstelsel (het MAR) 79 1 Omschrijving 79 2 Structuur 80 3 Werking 83 4 Wenken bij het gebruik van het rekeningenstelsel 86 5 Schematische samenvatting 88 6 Opgave voor zelfstudie 91 7 Oefeningen 92 Hoofdstuk 5 Journaal en grootboek 95 1 Het grootboek 95 2 Het journaal 95 3 Schematische samenvatting 97 4 Opgave voor zelfstudie 98 5 Oefeningen Meerkeuzetoets 102 Hoofdstuk 6 De proef- en saldibalans De proefbalans De saldibalans Schematische samenvatting Opgave voor zelfstudie Oefeningen Meerkeuzetoets 113 Hoofdstuk 7 Van begin- naar eindbalans Het opstellen van de inventaris bij de afsluiting van het boekjaar De regularisatieboekingen bij de afsluiting van het boekjaar Registratie van de afschrijvingskosten Herklassering van schulden op meer dan één jaar Overboeking van de btw-rekeningen Het bepalen van het resultaat van het boekjaar De bestemming van het resultaat van het boekjaar in de eindbalans In geval van winst In geval van verlies Het opstellen van de jaarrekening Schematische samenvatting Opgave voor zelfstudie Oefeningen 133 8

3 DEEL II Registratie van de commerciële activiteiten en de financiële activiteiten in de handelsonderneming 135 Hoofdstuk 1 Commerciële activiteiten Registratie van aankoop- en verkoopdocumenten Aankoopfactuur Inleiding Situering in de resultatenrekening en het MAR Verkoopfactuur Inleiding Situering in de jaarrekening De belasting over de toegevoegde waarde Begrip Belasting over de toegevoegde waarde Belastingplichtige Werkingssfeer Maatstaf van heffing Btw-tarieven Vrijstellingen Aftrek van voorbelasting Bijzondere regelingen Btw-aangifte Boekhoudkundige verwerking van de btw op aankopen Boekhoudkundige verwerking van de btw op verkopen Boekhoudkundige verwerking van een ingaande creditnota Boekhoudkundige verwerking van een uitgaande creditnota Afrekening van de btw met de btw-administratie Speciale gevallen Boekhoudkundige verwerking van commerciële kortingen Boekhoudkundige verwerking van de directe aankoop- en verkoopkosten Boekhoudkundige verwerking van terugstuurbare verpakking Aankopen van diensten en diverse goederen Samenvatting Aankopen van handelsgoederen Verkopen van handelsgoederen Oefeningen Voorraadwijzigingen handelsgoederen Inleiding Boekhoudkundige verwerking Schematische samenvatting Oefeningen 176 INHOUD 9

4 Hoofdstuk 2 Financiële activiteiten Rekeningen van de beschikbare waarden Inleiding Situering in de balans en het MAR Boekhoudkundige verwerkingen betreffende beschikbare waarden Te incasseren vervallen waarden Kredietinstellingen Kassen Interne overboekingen Boekhoudkundige verwerking van ontvangen intresten op beleggingen en te betalen rente op leningen Boekhoudkundige verwerking van financiële kortingen Financiële kortingen ontvangen van leveranciers Financiële korting toegestaan aan klanten Aankopen en verkopen van goederen in het buitenland Aankopen van handelsgoederen in een lidstaat van de EU Aankopen van handelsgoederen in een land buiten de EU Verkopen van handelsgoederen aan een lidstaat van de EU Verkopen van handelsgoederen aan een land buiten de EU Schematische samenvatting Oefeningen Te innen en te betalen wisselbrieven Inleiding Bepaling van de wisselbrief Diverse vermeldingen op de wisselbrief De wisselbrief als betaal- en kredietinstrument Inning van de wissel door de trekker op de vervaldag Inning van de wissel op de vervaldag via een financiële instelling Endossering of rugtekening van de wisselbrief Verdiscontering van de wissel bij een financiële instelling Schematische samenvatting van de boekhoudkundige verwerking van een te innen wisselbrief Schematische samenvatting van de boekhoudkundige verwerking van te betalen wissels Oefeningen 209 Herhalingsoefeningen op commerciële en financiële verrichtingen 213 DEEL III Boekhouden in de praktijk 217 Hoofdstuk 1 De boekhoudwetgeving Algemene bepalingen Toepassingsgebied Aard en omvang van de boekhouding Wat moet geboekt worden?

5 1.4 Boekhoudmethode Bewijsstukken in de boekhouding De verplichte boekhouding naargelang de categorie van de onderneming De vereenvoudigde boekhouding van de zeer kleine onderneming Omschrijving van de zeer kleine ondernemingen Verplichte boeken Andere verplichtingen De dubbele boekhouding van de kleine en de grote vennootschappen Omschrijving van de kleine en grote vennootschappen Verplichte boeken Minimum Algemeen Rekeningenstelsel Inventaris en jaarrekening De dubbele boekhouding van de ondernemingen met speciaal regime Vormvoorschriften en bewaren van de boeken Sancties bij het niet-naleven van de wet van De doelstellingen Vermogensverantwoording Resultatenbepaling Beleidsinstrument Bondig overzicht Bondig overzicht van de verschillende categorieën ondernemingen Bondig overzicht van de toepassing van de wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening van de ondernemingen 232 Hoofdstuk 2 De centralisatiemethode Inleiding Case study bvba DATA DESIGN Voorstelling van de bvba DATA DESIGN Btw-bijzonderheden Aftrekbaarheid van de btw Btw te voldoen door de medecontractant Boekhoudkundige verwerking Bespreking van de btw-aangifte Verkorte toelichting omschrijving van de kaders en roosters Btw-aangifte: bvba DATA DESIGN Vragen en oefeningen 276 DEEL IV Studie van de activa 279 Hoofdstuk 1 Oprichtingskosten Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Kosten van oprichting kapitaalverhoging Indeling 282 INHOUD 11

6 3.2 Boekhoudkundige verwerking van de verwerving Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering Waardedalingen afschrijvingen Waardestijgingen herwaarderingen Kosten bij uitgifte van leningen Indeling Boekhoudkundige verwerking van de verwerving Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering Overige oprichtingskosten Indeling Boekhoudkundige verwerking van de verwerving Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering Herstructureringskosten Omschrijving Boekhoudkundige verwerking van de verwerving Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering Schematische voorstelling Oefeningen 290 Hoofdstuk 2 Immateriële vaste activa Inhoud van de rubriek Situering in de balans en het MAR Indeling van de immateriële vaste activa Boekhoudkundige verwerking van de verwerving Boekhoudkundige verwerking van de aanschaffing bij derden Boekhoudkundige verwerking bij aanschaffing door eigen werken Boekhoudkundige verwerking van de aanschaffing door inbreng Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering Waardeverminderingen Afschrijvingen Waardestijgingen Terugneming van waardeverminderingen Gewone herwaardering Boekhoudkundige verwerking van de realisatie van immateriële vaste activa Schematische samenvatting Oefeningen 308 Hoofdstuk 3 Materiële vaste activa Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Indeling van de materiële vaste activa Boekhoudkundige verwerking van de verwerving Boekhoudkundige verwerking van de aanschaffing bij derden Boekhoudkundige verwerking van de aanschaffing door eigen werken Boekhoudkundige verwerking bij aanschaffing door inbreng

7 5 Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering Waardeverminderingen Afschrijvingen Bepaling van het afschrijvingsbedrag Afschrijvingen en de boekhoudwetgeving Boekhoudkundige verwerking van afschrijvingen Herwaarderingen Inleiding Boekhoudkundige verwerking van een gewone herwaardering Boekhoudkundige verwerking van terugneming van waardeverminderingen Bepaling van de boekwaarde van een materieel actiefbestanddeel (schematisch) Buitengebruikstelling van materiële vaste activa Realisatie van materiële vaste activa Schematische samenvatting Oefeningen 331 Hoofdstuk 4 Financiële vaste activa Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Indeling van de financiële vaste activa Boekhoudkundige verwerking van de verwerving Deelnemingen en andere aandelen Vorderingen, vastrentende effecten en borgtochten Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering Waardedalingen Deelnemingen en aandelen Vorderingen en borgtochten in contanten Waardestijgingen Gewone herwaardering Terugneming van waardeverminderingen Realisatie van financiële vaste activa Schematische samenvatting Oefeningen 347 Hoofdstuk 5 Vorderingen op meer dan één jaar Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Indeling van de vorderingen op meer dan één jaar Handelsvorderingen Overige vorderingen Boekhoudkundige verwerkingen i.v.m. de vorderingen op meer dan één jaar Schematische samenvatting 351 Hoofdstuk 6 Voorraden en bestellingen in uitvoering Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR 353 INHOUD 13

8 3 Indeling van de rubriek Wetgeving m.b.t. de waardering van voorraden en bestellingen in uitvoering Begrip aanschaffingswaarde Waardeverminderingen, aanvullende waardeverminderingen, terugneming van waardeverminderingen Voorzieningen Waarderingstechnieken FIFO-methode LIFO-methode Methode van de gewogen gemiddelde prijzen Boekhoudkundige verwerking van waardeverminderingen op voorraden en bestellingen in uitvoering Schematische samenvatting Oefeningen 366 Hoofdstuk 7 Vorderingen op ten hoogste één jaar Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en in het MAR Indeling van de rubriek Boekhoudkundige verwerking bij het ontstaan van de vordering Boekhoudkundige verwerking van waardeverminderingen Niet-betaling van een wissel op de vervaldag Oefeningen 377 Hoofdstuk 8 Geldbeleggingen Inhoud van de rubriek Situering in de balans en het MAR Indeling van deze rubriek Boekhoudkundige verwerking van de verwerving Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering Realisatie van geldbeleggingen Schematische samenvatting 383 Hoofdstuk 9 Liquide middelen Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Indeling van de rubriek Boekhoudkundige verwerking van de aanschaffing Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering Schematische samenvatting Oefeningen 388 Herhalingsoefeningen op het actief 391 Lees- en invultekst

9 DEEL V Studie van de passiva 403 Hoofdstuk 1 Kapitaal Inhoud en indeling van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Betekenis Waardering Boekhoudkundige verwerking Oprichting van een eenmanszaak Oprichting van een vennootschap Kapitaalverhoging Kapitaalvermindering Oefeningen 415 Hoofdstuk 2 Uitgiftepremies Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Betekenis Boekhoudkundige verwerking 418 Hoofdstuk 3 Herwaarderingsmeerwaarden Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Boekhoudkundige verwerking Herwaardering materiële en financiële vaste activa Boeking van de meerwaarde Boeking van de afschrijving op de meerwaarde Behoud van de herwaarderingsmeerwaarde in de groep Herwaardering door terugname van geboekte waardeverminderingen De herwaardering in toepassing van art. 44, 4de lid Realisatie van een geherwaardeerd vast actief Voorbeeld Voorbeeld Oefeningen 435 Hoofdstuk 4 Reserves Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Indeling en boekhoudkundige verwerking De wettelijke reserve (rekening 130) De onbeschikbare reserves Reserve voor eigen aandelen (rekening 1310) Andere onbeschikbare reserves (rekening 1311) 440 INHOUD 15

10 3.3 De belastingvrije reserves (rekening 132) De beschikbare reserves (rekening 133) Oefeningen 442 Hoofdstuk 5 Overgedragen winst (overgedragen verlies) Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Boekhoudkundige verwerking Schematisch overzicht Oefeningen 449 Hoofdstuk 6 Kapitaalsubsidies Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Soorten overheidstussenkomsten Boekhoudkundige verwerking van kapitaalsubsidies Regeling t.o.v. investeringen verworven vóór aanslagjaar Regeling t.a.v. investeringen verworven sinds aanslagjaar Realisatie van een actiefbestanddeel met kapitaalsubsidie Regeling t.o.v. investeringen verworven vóór aanslagjaar Regeling t.o.v. investeringen verworven vanaf het aanslagjaar Overheidstussenkomst onafhankelijk van investeringen in vaste activa Oefeningen 460 Hoofdstuk 7 Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het netto-actief Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Boekhoudkundige verwerking 464 Hoofdstuk 8 Voorzieningen en uitgestelde belastingen Inhoud van deze rubriek Voorzieningen voor risico s en kosten (code 160/5) Uitgestelde belastingen (code 168) Situering in de balans en het MAR Wettelijk bepalingen m.b.t. de vorming van voorzieningen Verantwoordelijkheid Gestelde eisen Referentieperiode Toepassingsgebied Betekenis en boekhoudkundige verwerking van voorzieningen De vorming van voorzieningen De latere toevoeging of terugneming van voorzieningen De latere besteding van de voorziening

11 4.4 Uitgewerkt voorbeeld m.b.t. de voorziening voor grote herstellings- en grote onderhoudswerken Toelichting bij de overige voorzieningsrekeningen van de groep Voorzieningen voor pensioenen en soortgelijke verplichtingen (rek. 160) Voorzieningen voor belastingen (rekening 161) Voorzieningen voor overige risico s en kosten (rekeningen ) Uitgestelde belastingen Inleiding Voorbeeld Opmerking Vragen Oefeningen 488 Hoofdstuk 9 Schulden op meer dan één jaar Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Indeling Financiële schulden Achtergestelde leningen, al dan niet converteerbaar (rekeningen 1700 en 1701) Niet achtergestelde obligatieleningen, al dan niet converteerbaar (rekeningen 1710 en 1711) Leasingschulden en soortgelijke (rekening 172) Kredietinstellingen Overige leningen (rekening 174) Handelsschulden Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen Overige schulden Waardering en boekhoudkundige verwerking Waardering tegen nominale waarde Waardering verschillend van de nominale waarde Oefeningen 513 Hoofdstuk 10 Schulden op ten hoogste één jaar Inhoud van deze rubriek Situering in de balans en het MAR Indeling, waardering en boekhoudkundige verwerking Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen (rekeninggroep 42) Financiële schulden (rekeninggroep 43) Kredietinstellingen Overige leningen (rekening 439) 529 Oefeningen Handelsschulden (rekeninggroep 44) Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen (rekening 46) 534 INHOUD 17

12 3.5 Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten (rekeninggroep 45) Belastingen Bezoldigingen en sociale lasten 543 Oefeningen Overige schulden (rekeninggroepen 47 en 48) Schulden uit de bestemming van het resultaat (groep 47) Diverse schulden (groep 48) 553 Oefeningen 555 DEEL VI De regularisatie- en afsluitwerkzaamheden 559 Inleiding 561 Hoofdstuk 1 Soorten regularisatiewerkzaamheden De regularisatie van balansrekeningen Het verbeteren van fouten Het overboeken van wachtrekeningen Het registreren van de juiste waarde einde boekjaar Andere aanpassingen van balansrekeningen Meer dan 1 jaar naar ten hoogste 1 jaar Het overboeken van de btw Oefeningen De regularisatie van resultatenrekeningen Inleiding Bespreking voorbeeldsituaties Samenvatting Opmerking De overboeking van de (sub)rekeningen Vragen en oefeningen 585 Hoofdstuk 2 Slotoefeningen op regularisatie- en afsluitwerkzaamheden Uitgewerkt voorbeeld op regularisatie en afsluiting Van proefbalans naar saldibalans Vanuit de saldibalans de aanpassingen Boekingen in journaal en grootboek Uitgewerkte slotoefening Slotoefening Meerkeuzetoets Herhalingsoefeningen op het passief en afsluitwerkzaamheden 615 Leestekst 623 Bijlage Jaarrekening: volledig model voor ondernemingen Bibliografie Boeken en artikels Juridische bronnen 688