1 Bezoek aan een glastuinbouwbedrijf 1 Op interview Het bedrijf van Didier Algoet ligt op de grens van Duffel en Sint-Katelijne-Waver, in het hartje van de groentestreek. Hoeveel ha omvat je bedrijf en welke gewassen worden hier geteeld? Ik heb hier 2,2 ha onder glas staan. Ik heb paprika s in de vier courante kleuren: groen, geel, oranje en rood. Waar gaan je producten naartoe? Wat wordt ervan gemaakt? Ik lever driemaal in de week mijn versgeplukte paprika s aan de veiling van Sint-Katelijne-Waver. Elke bak groenten wordt voorzien van een label waarmee de herkomst van de groenten kan worden gevolgd. Hoe verloopt de teelt van deze paprika s? De paprikaplantjes worden geplant in steenwolmatten. Die liggen in goten, waardoor er geen water of voedsel verloren gaat. Ze worden geplant in november en dragen vrucht tot oktober van het daaropvolgende jaar. Dan wordt alles uitgeruimd en begint de teelt opnieuw. De plantjes groeien in steenwol en niet in de grond? Vroeger Paprikaplanten groeien in steenwolmatten. Door de witte buizen liet men de planten ook in serres in de grond groeien. Maar loopt warm water waarmee de serre wordt verwarmd. De witte dat is om diverse redenen niet meer gebruikelijk. De planten plasticfolie op de grond reflecteert zo veel mogelijk licht. hebben nu geen contact meer met de grond. Van waar komt het voedsel voor de planten? Water en voedsel worden met druppelaars aan elke plant afzonderlijk toegediend. Ze worden bevoorraad door leidingen die vanuit een centrale regelinstallatie komen. Die stuurt de samenstelling van het water. Wij laten de grond regelmatig ontleden en op basis van die resultaten passen we de samenstelling van het voedsel aan. Geogenie 2 i-pack.indd 1 20-10-2009 15:20:18
Waarom is er zoveel tuinbouw in deze streek? Traditioneel is de streek rond Mechelen een tuinbouwstreek, al eeuwenlang. Vroeger gebeurde de tuinbouw vooral op kleine bedrijven en in volle grond. Bloemkolen, prei worden nog steeds op deze manier geteeld. Maar geleidelijk aan zijn er overal serres bijgekomen, waarin tomaten, sla en paprika worden geteeld. In Sint-Katelijne-Waver is de tuinbouwveiling gevestigd. Daar gaan al onze producten naartoe. Glastuinbouw heeft dus niets meer met de kwaliteit van de grond te maken, maar wel met de mogelijkheid om hier snel en gemakkelijk de producten te kunnen verkopen. Hoe arbeidsintensief is de teelt van paprika s? Hier op het bedrijf werken we het hele jaar rond met drie personen. Je moet ongeveer rekenen op 4 000 uren arbeid per ha. Tomaten vragen nog meer arbeid dan de teelt van paprika! Het werk omvat o.m.: de paprika s planten, opbinden, de stengels verzorgen en als de paprika s klaar zijn, uiteraard de vruchten plukken en naar de veiling brengen. Vanaf mei begint de paprikaoogst. Dan schakelen we ook tijdelijke werkkrachten in. We plukken driemaal per week. Op ons bedrijf werken 5 Roemeense seizoenarbeiders. Die wonen in Antwerpen en komen met de bus naar hier. Ze hebben een contract voor 3 maanden. Na deze periode gaan ze terug naar Roemenië. Hier verdienen ze op 3 maanden wat ze anders op 9 maanden in Roemenië verdienen. Het plukken van paprika s gebeurt met een hoogtewerker. Ongedierte op de paprikaplanten wordt bestreden met natuurlijke vijanden: dit is een zgn. geïntegreerde teelt. Elke plant is voorzien van een druppelsysteem waarmee vocht en voedsel worden toegediend. Hommels worden ingezet om mooiere en betere vruchten te creëren. Hoe gebeurt de milieuzorg op je bedrijf? Onze paprika s worden omzeggens volledig biologisch geteeld. We bestrijden alle insecten met natuurlijke vijanden zoals zweefvliegen, sluipwespen, lieveheersbeestjes... Om goede vruchtzetting te hebben, gebruiken we in het koude voorjaar hommels. Chemische middelen komen aan de teelt niet te pas. De steenwolmatten worden op het einde van het groeiseizoen gerecupereerd en verwerkt tot bouwproducten zoals klinkers Het plastic dat op de grond ligt (wit plastic om zo veel mogelijk licht te weerkaatsen) wordt versnipperd en gebruikt als grondstof voor kunststofproducten. De stengels van de paprika s worden versnipperd en gebruikt in een ander bedrijf als grondstof voor warmterecuperatie. Hoe pak je de verwarmingskosten aan, in deze tijden van stijgende energieprijzen? Wij verwarmen de serres op een heel bijzondere manier. Sinds 2 jaar hebben we een zgn. warmtekrachtkoppelingsinstallatie geplaatst: dit is eigenlijk het neusje van de zalm of het ei van Colombus We produceren warmte doordat we elektriciteit produceren. Die elektriciteit verkopen we aan uw energieleverancier, zoals Electrabel, en met de warmte die vrijkomt bij de elektriciteitsproductie verwarmen we dan onze serres! We zijn dus ook elektriciteitsproducent geworden. De verkoopprijs van die elektriciteit helpt ons om de verwarmingskosten te beheersen. Bovendien dragen wij ook nog eens ons steentje bij aan het behalen van de Kyoto-norm, want de verbrandingsgassen van aardgas, die op zich al redelijk zuiver zijn, worden volledig gezuiverd en wat er over blijft is CO2 die we in de serres blazen: voor onze planten is dit voedsel, of meststof! Geogenie 2 i-pack.indd 2 20-10-2009 15:20:20
Machine waarmee elektriciteit wordt geproduceerd. De warmte wordt gebruikt om de serre te verwarmen. Een dergelijke serre met deze hoogtechnologische installaties vraagt heel wat investeringen? Glastuinbouw is inderdaad niet alleen arbeidsintensief, het is ook erg kapitaalintensief. Voor dit bedrijf ben je al snel aan een paar miljoen euro investeringen, en dat nog zonder de speciale verwarmingsinstallatie gerekend die we vorig jaar geplaatst hebben. Die heeft ook ongeveer 1 miljoen euro gekost! De prijs die wij krijgen van de groenten is eigenlijk te laag in vergelijking met de kosten die steeds maar hoger worden. Ook de hoge energieprijzen zijn er de oorzaak van dat veel tuinbouwers het de laatste tijd niet gemakkelijk hebben. Welke specifieke kennis moet je hebben om een bedrijf als dit te kunnen runnen? Ik heb zelf een graduaat (nu bachelor) in tuinbouw behaald. Daar deed ik heel wat technische kennis op die me nu goed van pas komt. Je moet risico durven nemen, een goed ondernemer zijn en een goed marktdoorzicht hebben. Het vele geïnvesteerde kapitaal moet immers renderen en we willen ook nog onze boterham verdienen! Moet je voortdurend bijscholen? Uiteraard! De installatie voor de warmtekrachtkoppeling is iets totaal nieuws, en daarmee worden we meteen ook medespeler op de energiemarkt. Van energieverbruiker ben ik een energieleverancier geworden. Mijn bedrijf heeft daardoor een extra dimensie gekregen. Hoe zie jij je toekomst als tuinbouwer? Ik ben hier in 1994 begonnen met 1,1 ha, in 1999 heb ik mijn oppervlakte serres verdubbeld, en twee jaar geleden heb ik de warmtekrachtkoppeling geplaatst. Daardoor heb ik mijn kosten kunnen drukken en zie ik de toekomst iets rooskleuriger dan de collega s die nog op de klassieke manier werken. Maar ik zei het al, de prijzen die wij krijgen van de groenten zijn te laag in vergelijking met de kostprijs van het product. Als je zelf je producten zou mogen aanprijzen in een reclamespot, hoe zou je dat dan doen? Eet het hele jaar door meer verse groenten uit eigen streek! Vlaamse groenten, boordevol vitamines, goed voor de gezondheid en voor het milieu! Geogenie 2 i-pack.indd 3 20-10-2009 15:20:22
2 Landbouwsteekkaart Lees het interview met de boer en doe een eigen onderzoekje! Stel een steekkaart op van dit bedrijf. 1 Waar ligt de boerderij? Je onderzoekt met behulp van je atlas: - de ligging van het bedrijf ten opzichte van de geografische streek en dichtstbijzijnde centrum of stad - het reliëf (hoogteligging, reliëfvorm) - de grondsoort - de kwaliteit van de grond (vruchtbaarheid en vochtigheid) - Zijn er in de buurt andere ruimtegebruikers die het voor de landbouwer niet gemakkelijk maken? Welke? 2 Wat wordt er op deze boerderij geproduceerd? Rangschik de verschillende gewassen in vier groepen en schrijf er telkens bij over welke gewassen het gaat. Bereken ook het percentage dat voor deze groep gewassen bestemd is. - plantaardige producten: - voedingsgewassen: TIP: om de juiste klassering te kunnen maken, raadpleeg je de begrippenlijst achteraan in het boek (p. 117). - voedergewassen: - grasland: - industriegewassen: - dierlijke producten: 3 Hoe wordt er geproduceerd? - Is dit een extensief of een intensief bedrijf? (Raadpleeg de begrippenlijst.) - Is dit een groot of een klein bedrijf? handenarbeid gemechaniseerd geautomatiseerd gespecialiseerd ecologisch bioteelt (meerdere mogelijkheden) TIP: de gemiddelde bedrijfsgrootte in Vlaanderen is 19 ha, in België 28 ha - Hoe gebeurt de milieuzorg op dit bedrijf? - Positieve milieueffecten: - Negatieve milieueffecten: 4 Voor wie wordt er geproduceerd: waar gaan de producten naartoe?
3 Een teeltdiagram Stel hieronder een teeltdiagram op van dit bedrijf. Kies voor de verschillende gewassen een gepaste kleur: grasland is groen, voedingsgewassen geel, voedergewassen bruin, industriegewassen paars. Kun je het gewas niet klasseren in een van deze groepen, dan noem je het andere en deze vakjes laat je wit. Legende... ha voedergewassen voedingsgewassen grasland industriegewassen Welk landbouwtype is dit? Maak je keuze uit: akkerbouw (intensieve) veeteelt runderteelt fruitteelt tuinbouw glastuinbouw tuinbouw in volle grond bosbouw sierteelt Hoe kun je dat uit het teeltdiagram afleiden? Is dat landbouwtype typisch voor die streek? Onderzoek dat met behulp van de landbouwkaarten in je atlas. Waarom daar? Welk verband heb je ontdekt tussen de grond (soort, kwaliteit, vochtigheid), de keuze van de gewassen en het landbouwtype? Met welke beperkingen moet deze landbouwer rekening houden?