Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Agrarische en Voedselvoorzieningshandel Een betrouwbare en solidaire pensioenregeling, bestand tegen de elementen.
INHOUDSOPGAVE PAGINA Kengetallen en kerncijfers 4 Voorwoord 6 Verslag van het bestuur 7 1. Algemene informatie 7 - Een verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds 7 - Doelstelling en uitvoering 8 - Samenwerkingsverbanden en deelnemingen 8 - Aangesloten ondernemingen 8 - Bestuur en uitvoering 9 - Bestuur 9 - Dagelijks Bestuur 10 - Deelnemersraad 10 - Beleggingscommissie 11 - Verantwoordingsorgaan 12 - Visitatiecommissie 13 - Overige bestuurscommissies 13 - Commissie van Beroep en Klachtencommissie 14 - Uitvoeringsorganisatie 15 - Managementteam 15 - Actuaris en accountant 15 - Vergaderingen 16 2. Financiële informatie en ontwikkelingen 17 - Beleggingen 17 - Pensioenen 17 - Herstelplan 19 3. Risicoparagraaf t.a.v. doelstellingen, beleid en financiële instrumenten 22 - Risico s en balansmanagement 22 - Financiële sturingsmiddelen 26 4. Informatie over de verwachte gang van zaken 27 - Pensioenregelingen 27 - Beleggingen 27 - Ontwikkeling dekkingsgraad 27 - Verantwoord beleggen 28 - Ontwikkeling in de uitvoering 28 5. Bestuursaangelegenheden 30 - Deskundigheidsplan en opleiding 30 - Risicobeheer 30 - Naleving wet- en regelgeving 30 - Uitbesteding 30 - Toezicht 31 - Gedragscode en compliance 31 - Commissie van Beroep 32 - Communicatie 32 1
INHOUDSOPGAVE 6. Pensioenparagraaf 35 - De pensioenregelingen 35 - Samenvattend overzicht verplichgestelde basispensioenregeling 37 - Indexatiebeleid en indexatiematrix 38 - Premies en toegekende indexaties 39 7. Beleggingenparagraaf 40 - Economische ontwikkelingen 40 - Beleggingen van Bpf AVH 40 - Vooruitblik 2009 43 - Verantwoord beleggen 43 8. Actuariële paragraaf 44 - Actuariële analyse 44 - Beleid ten aanzien van toeslagverlening 44 - Premie 44 - Uitkomsten van solvabiliteitstoets 44 - Oordeel van de externe actuaris over de financiële positie 45 9. Rapportage over Pension Fund Governance 46 - Algemeen 46 - Intern toezicht; visitatiecommissie 46 - Compliance 46 - Verantwoordingsorgaan 46 Samenvattend oordeel Visitatie Bpf AVH 48 - Samenvatting Visitatierapport 48 - Reactie bestuur 53 Verslag van het verantwoordingsorgaan 54 - Verslag 54 - Reactie bestuur op verslag verantwoordingsorgaan 55 Jaarrekening 56 - Balans per 31 december 2008 58 - Staat van Baten en Lasten over 2008 60 - Kasstroomoverzicht over 2008 61 - Toelichting op balans en staat van baten en lasten 62 1. Algemene toelichting 62 2. Grondslagen van waardering Activa en Passiva 62 3. Grondslagen bepaling resultaat 65 4. Beleggingen voor risico van pensioenfonds 68 5. Deelneming 70 6. Immateriële vaste activa 71 7. Materiële vaste activa 72 8. Overige vorderingen 73 9. Stichtingskapitaal en reserves 73 10. Technische voorzieningen 75 11. Overige schulden en overlopende passiva 76 12. Risicobeheer en derivaten 76 13. Niet in de balans opgenomen activa en verlichtingen 85 14. Verbonden partijen 85 2
INHOUDSOPGAVE 15. Premiebijdragen 85 16. Beleggingsresultaten risico pensioenfonds 86 17. Pensioenuitkeringen 86 18. Pensioenuitvoeringskosten 87 19. Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds 87 20. Saldo overdracht van rechten 88 21. Overige lasten 89 22. Aantal personeelsleden 89 - Overige gegevens 90 Actuariële verklaring 91 Accountantsverklaring 92 Appendix A Afkortingen en begrippen 94 Nevenfuncties (plv.) bestuur en management 97 3
KENGETALLEN EN KERNCIJFERS Bedragen x 1000 2008 2007 2006 2005 2004 Aantal werkgevers 843 836 837 804 833 Aantal verzekerden Actieve deelnemers 17.641 15.019 14.672 14.517 14.341 Arbeidsongeschikten 388 429 462 459 474 Gewezen deelnemers ( slapers ) 41.653 40.405 38.659 37.364 36.612 Pensioentrekkenden 6.869 6.438 5.999 5.373 5.179 Pensioenen Kostendekkende premie 39.109 35.332 33.442 - - Gedempte premie 45.420 36.939 33.422 - - Feitelijke premie 45.420 36.939 33.422 0 0 Uitvoeringskosten 1908 2.014 1.682 1.543 1.404 Uitkeringen 12.409 9.285 8.870 8.051 7.606 Toeslagverlening 1 Actieve deelnemers 2,2 2,0 0,9 1,08 0 Inactieve deelnemers 1,2 1,0 0,9 1,00 0 Vermogen en solvabiliteit Aanwezig vermogen 519.228 429.218 364.721 332.779 295.726 Minimaal vereist eigen vermogen (PW art. 131) 23.672 17.440 16.454 0 0 Vereist eigen vermogen (PW art. 132) 75.485 55.846 59.234 0 0 Pensioenverplichtingen 502.928 348.802 329.075 309.013 276.924 Dekkingsgraad 103 123 111 108 107 Gemiddelde duration 19,9 17,0 17,8 - - Actieve deelnemers (+ arb.ongeschikten) 24,5 20,8 21,7 - - Gewezen deelnemers 22,0 19,6 21,1 - - Pensioengerechtigden 8,6 8,0 8,3 Beleggingen Balanswaarde 496.947 432.606 356.549 328.996 287.424 Beleggingsopbrengsten 42.959 4.937 10.738 23.971 18.240 1 De toeslagen zijn op 1 januari gegeven. Bpf AVH heeft een voorwaardelijk toeslagbeleid. 4
KENGETALLEN EN KERNCIJFERS Bedragen x 1000 2008 2007 2006 2005 2004 Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen 27.913 28.951 22.146 18.319 0 Aandelen 43.482 66.563 55.061 77.191 61.043 Vastrentende waarden 366.630 323.411 258.481 236.100 226.386 Derivaten 43.574 84 57-15 0 Overige beleggingen 15.348 13.597 20.611 0 0 Beleggingsrendement Totale portefeuille 9,03 1,33 3,63 7,65 6,90 Benchmarkrendement portefeuille 10,19 2,20 2,39 7,95 7,75 Z-score -1,01-0,46 1,14 0,19-0,23 Performancetoets -0,17 0,58-0,38-1,89-1,84 Performancetoets +1,28 *) 1,11 1,86 0,90-0,61-0,56 Gemiddeld rendement per jaar Afgelopen 5 jaar 5,71 4,75 4,12 3,33 2,87 Afgelopen 10 jaar 4,20 3.97 0 0 0 *) De performancetoets (5 jaars gemiddelde z-score) dient bij een verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds hoger uit te komen dan -1,28. Omdat het communicatietechnisch duidelijker is dat de uitkomst van de performancetoets nul of hoger moet zijn, is in 2007 besloten om bij de uitkomst van de performancetoets 1,28 op te tellen. Voor de vergelijkbaarheid hebben wij in het vijfjaarsoverzicht zowel de perfomancetoets opgenomen, zoals deze in het verleden berekend werd, als op de nieuwe methode (performancetoets +. 1,28). 5
VOORWOORD Bpf AVH verzorgt al meer dan 40 jaren een verplichtgestelde collectieve bedrijfstakpensioenregeling voor de werkgevers en werknemers die werkzaam zijn in de Groothandel Aardappelen, Groenten, Fruit, Kaas en Eieren. Het verslagjaar stond in het teken van de wereldwijde financiële crisis. Wat begon als een zogenoemde subprime hypotheek crisis ontaarde in een wereldwijde financiële crisis als gevolg van het omvallen van grote banken en verzekeraars. In de maand september 2008 informeerden wij alle belanghebbenden over deze crisis en de gevolgen ervan voor de financiële positie van Bpf AVH. De financiële positie van Bpf AVH in het verslagjaar verslechterd. Ondanks het goede rendement van ca 9% bedroeg de dekkingsgraad eind 2008 103,0%, waardoor er sprake is van dekkingstekort. Dit dekkingstekort is met name veroorzaakt door de sterke daling van de lange rente eind 2008. Bpf AVH heeft op 31 maart 2009 een herstelplan bij haar toezichthouder De Nederlandsche Bank ingediend, waarbij voor het korte termijn herstel is uitgegaan van een periode van vijf jaar. Informatie over dit herstelplan treft u aan op pagina 19 en 20 van dit verslag. Met dit verslag leggen wij verantwoording af aan aangesloten werkgevers, (gewezen) deelnemers, gepensioneerden en andere belanghebbenden in de maatschappij. Rijswijk, 18 juni 2009 Het bestuur van de Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Agrarische en Voedselvoorzieningshandel Mevr. J.A.M. Bergervoet, voorzitter drs. L.A.M. Welschen, vice-voorzitter 6
VERSLAG VAN HET BESTUUR Overeenkomstig artikel 29 van de statuten van de Stichting brengen wij hiermee verslag uit over het boekjaar 2008, alsmede voor zover van toepassing over de ontwikkelingen in 2009. 1. Algemene informatie Een verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds De Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Agrarische en Voedselvoorzieningshandel (Bpf AVH) is een verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds voor ondernemingen in de groothandel in aardappelen, groenten, fruit, eieren en kaas. Bpf AVH is opgericht op 1 januari 1963 en is statutair gevestigd te Den Haag. De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 41152268. De statuten zijn laatstelijk gewijzigd op 27 september 2007. De verplichtgestelde pensioenregeling betreft de zogenoemde basispensioenregeling, waarin voor elke deelnemer op basis van middelloon ouderdomspensioen kan worden opgebouwd in maximaal 44 jaar. In deze basispensioenregeling is voor bepaalde werknemers uit de sector groothandel in aardappelen, groenten en fruit en uit het partikulier kaaspakhuisbedrijf een 55-minregeling getroffen. Met deze regeling kunnen werknemers die op 1 januari 2005 jonger dan 55 jaar zijn en aan de voorwaarden voldoen, voorwaardelijk extra pensioen opbouwen over verstreken dienstjaren tot 2006. Voor werknemers uit het partikulier kaaspakhuisbedrijf is vanwege de beëindiging van de prepensioenregeling een zogenoemde 55-plusregeling als overgangsregeling getroffen. Werknemers die in de jaren 1945 tot en met 1949 zijn geboren en aan de overige voorwaarden voldoen kunnen op grond van deze regeling op 63 jaar of later uit het arbeidsproces treden. De regeling voorziet in een uitkering in aanvulling op het vervroegde middelloonpensioen en prepensioen (opgebouwd van 2003 t/m 2005). De 55- plusregeling heeft het karakter van een zogenoemde spaarvutregeling en voorziet in de mogelijkheid om gedeeltelijk uit te treden. Daarnaast kent Bpf AVH een aantal vrijwillige (aanvullende) pensioenregelingen, te weten: - een vaste bedragenregeling, waarbij de deelnemers wekelijks een vast bedrag aan pensioen opbouwen; - een aanvullende middelloon- of eindloonregeling. Daarmee kan een ouderdomspensioen van 70% van de gemiddelde pensioengrondslag of van de laatst vastgestelde pensioengrondslag worden verworven; - een aanvullende middelloon-plusregeling. Daarmee kan in aanvulling op het verplichtgestelde basispensioen een maximum fiscaal toelaatbaar ouderdomspensioen worden opgebouwd en - een regeling tijdelijk nabestaandenpensioen ter dekking van het zogenaamde Anwhiaat. De inhoud van de pensioenregelingen is het resultaat van het overleg tussen CAOpartijen. Bpf AVH draagt de verantwoordelijkheid voor een goede uitvoering van de pensioenregelingen voor (gewezen) deelnemers en gepensioneerden in overeenstemming met de bestaande wet- en regelgeving. 7
VERSLAG VAN HET BESTUUR Doelstelling en uitvoering Bpf AVH stelt zich daarom tot doel het, binnen de grenzen van haar middelen, statuten en reglementen ter beoordeling van het bestuur, verlenen of doen verlenen van (pensioen)aanspraken en (pensioen)rechten aan (gewezen) deelnemers, gepensioneerden alsmede aan hun nabestaanden, die daarvoor in aanmerking komen krachtens de bepalingen van de statuten en reglementen van Bpf AVH. Bpf AVH tracht haar doel te bereiken door het bijeenbrengen en beheren van de daarvoor benodigde middelen. De wijze waarop zij hieraan uitvoering geeft is vastgelegd in een uitvoeringsreglement voor de verplichtgestelde basispensioenregeling en in uitvoeringsovereenkomsten voor de vrijwillige aanvullende pensioenregelingen. Bpf AVH heeft een paritair samengesteld bestuur dat zich terzijde laat staan door een adviserende en certificerende actuaris, een externe accountant, enkele commissies, een deelnemersraad en een verantwoordingsorgaan. Voor de beleidsvoorbereiding, de secretariële ondersteuning, de advisering, het monitoren van het vermogensbeheer, dat in belangrijke mate is uitbesteed, en de uitvoering van de pensioenregelingen heeft Bpf AVH ca. 19 medewerkers in dienst, waaronder de statutair benoemde directeursecretaris en administrateur. Samenwerkingsverbanden en deelnemingen De sector AGF-groothandel heeft een 55-plusregeling ondergebracht in de Stichting VUGAARD, welke stichting in administratie is bij Syntrus Achmea. Bpf AVH betaalt de 55-plusuitkeringen uit in opdracht van de Stichting VUGAARD en in samenwerking met Syntrus Achmea. Een deel van het personeel verricht werkzaamheden voor de Stichting Servicekantoor Agrarische groothandel, welke stichting verantwoordelijk is voor de uitvoering van de zogenoemde 55-plusregeling van de Stichting VUT Vervroegde Uittreding voor de Groothandel in Eieren en Eiprodukten en de Eiproduktenindustrie en voor de uitvoering van de WGA-hiaatverzekering en WGA-hiaataanvullingsverzekering van CAO-partijen uit de AGF Groothandel. Bpf AVH heeft een deelneming van 12,5% in een levensloopfonds. Aangesloten ondernemingen Bpf AVH is, met inachtneming van de verplichtstellingsbeschikking, van toepassing op ondernemingen: - waarin wordt uitgeoefend de groothandel, het bedrijf van commissionair, of het bedrijf van tussenpersoon in aardappelen, groenten of fruit; - waarin wordt uitgeoefend de groothandel, respectievelijk het bedrijf van tussenpersoon in eieren in de zin van artikel 2 van het Instellingsbesluit Bedrijfschap Groothandel in Eieren, zoals dit artikel luidt op 1 maart 1965, met dien verstande, dat onder bedoelde groothandel en bedoeld bedrijf van tussenpersoon mede wordt verstaan de eiproductenfabricage; - waaronder niet wordt verstaan coöperatieve ondernemingen en waarin wordt uitgeoefend uitsluitend of in hoofdzaak de groothandel in kaas; - waarvan de werknemers werkzaam zijn in fustcentrales en transportploegen ten behoeve van de groothandel in aardappelen, groenten en fruit. 8
VERSLAG VAN HET BESTUUR Bestuur en uitvoering Het Bestuur Het bestuur van Bpf AVH bestaat uit twaalf leden. Zes leden worden benoemd door de werkgeversorganisaties en zes leden door de werknemersorganisaties, allen voor een periode van drie jaar met de mogelijkheid van herbenoeming. Op 18 juni 2009 was de samenstelling van het bestuur als volgt: BESTUUR Leden Plaatsvervangende leden Vertegenwoordigend drs. L.A.M. Welschen M.C.P.M. van der Smissen Frugi Venta P.A. Nijhuis P.L.M. Zuiderwijk Frugi Venta mr. R. van Diepen vacature Nederlandse Aardappel Organisatie T.J.C. van den Brekel vacature Nederlandse Aardappel Organisatie drs. ing. A. van Dijk ir. A. Mijs Algemene Nederlandse Vereniging van Eierhandelaren drs. O.F. Boersma A. Hess Vereniging Nederlandse Kaasgroothandelaren mevr. J.A.M. Bergervoet vacature FNV Bondgenoten A. in t Veld M.R. Klunder FNV Bondgenoten A. Sioua mevr. M. Hesper-de Haas FNV Bondgenoten N. Meijer J. Martens FNV Bondgenoten J. Bleeker Mevr.C.M.P. Huntjens CNV Dienstenbond G. Mastenbroek Mevr.C.M.P. Huntjens CNV Dienstenbond Volgens het door het bestuur vastgestelde rooster van aftreden traden ultimo 2008 af: Vertegenwoordigend Naam Frugi Venta Nederlandse Aardappel Organisatie CNV Dienstenbond B. Zuierveld P. Zuiderwijk Mr. R. van Diepen T.J.C. van den Brekel J. Bleeker C.M.P. Huntjens Alle aftredende (plv.) bestuursleden zijn herbenoemd. De heer B. Zuierveld is teruggetreden als bestuurslid. In de daardoor ontstane vacature is de heer P.A. Nijhuis benoemd door Frugi Venta. Ook teruggetreden is het plv. bestuurslid de heer J.C. Dwarswaard, omdat de Unie geen benoemende organisatie bij Bpf AVH meer is. Het bestuur bedankt de af- en teruggetreden (plv.) bestuursleden voor hun werkzaamheden 9
VERSLAG VAN HET BESTUUR en inzet ten behoeve van Bpf AVH en wenst de benoemde (plaatsvervangende) bestuursleden veel succes met hun bestuurswerkzaamheden. Het bestuur vertegenwoordigt het pensioenfonds en draagt de (eind)verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de pensioenregelingen en het daartoe behorende pensioen- en begeleidingsbeleid. Zij heeft uitsluitend bevoegdheden conform de statuten en reglementen van Bpf AVH, alsmede overeenkomstig de vastlegging in de actuariële en bedrijfstechnische nota ( ABTN ). Het bestuur vergadert minimaal twee keer per jaar. Besluitvorming vereist een volstrekte meerderheid van geldig uitgebrachte stemmen in een vergadering waarbij tenminste zeven bestuursleden (minimaal drie werkgevers- en drie werknemersleden) aanwezig zijn. Het Dagelijks Bestuur De voorzitter en vice-voorzitter van het bestuur zijn belast met het dagelijks bestuur van Bpf AVH. Hun bevoegdheden zijn vastgelegd in een bestuursbesluit. De invulling van de functies van voorzitter en vice-voorzitter wisselt elk jaar. Het ene jaar is de voorzitter afkomstig uit de werkgeversorganisaties, het andere jaar uit de werknemersorganisaties. Voor de vice-voorzitter geldt een zelfde wisselschema. Beide functionarissen hebben plaatsvervangers. De voorzitter geeft leiding aan de bestuursvergadering. Het dagelijks bestuur komt minimaal vier keer per jaar bijeen om samen met de directeur-secretaris de dagelijkse gang van zaken, de realisatie van de begrote uitvoeringskosten en de agenda van de komende bestuursvergadering te bespreken. Op 18 juni 2009 was de samenstelling van het dagelijks bestuur als volgt: DAGELIJKS BESTUUR Leden mevr. J.A.M. Bergervoet (voorzitter) drs. L.A.M. Welschen (vice-voorzitter) Plaatsvervangende leden N. Meijer drs. ing. A. van Dijk De deelnemersraad Op 18 juni 2009 was de samenstelling van de deelnemersraad als volgt: DEELNEMERSRAAD Leden Plv. leden Zetel Vertegenwoordigend J.H.C.Janssen (voorzitter) Vacature Gepensioneerde CSO J.H.M. Voorn Vacature Deelnemer FNV Bondgenoten F. van Erp Vacature Deelnemer FNV Bondgenoten R. Weststrate (vice-voorzitter) Vacature Deelnemer CNV Dienstenbond D.W. Blijleven Vacature Deelnemer CNV Dienstenbond 10
VERSLAG VAN HET BESTUUR Bpf AVH heeft een deelnemersraad, waarin de deelnemers en de uitkeringsgerechtigden van het pensioenfonds evenredig vertegenwoordigd zijn. De deelnemersraad geeft het bestuur gevraagd en ongevraagd advies bij haar besluitvorming inzake het beheren en uitvoeren van de pensioenregelingen. Door CNV Dienstenbond is de heer Blijleven benoemd als lid van de deelnemersraad. De heer Weststrate is herbenoemd door CNV Dienstenbond. Het bestuur wenst de benoemde deelnemersraadsleden veel succes met hun werkzaamheden ten behoeve van Bpf AVH. Beleggingscommissie De verantwoordelijkheid van de beleggingscommissie is het bestuur te adviseren over beleggingsaangelegenheden in brede zin. Dit betreft zowel advies over het algemene beleggingsbeleid als over meer specifieke zaken, waaronder het gebruik van derivaten en de afweging tussen actief en passief beleggen. De beleggingscommissie was op 18 juni 2009 als volgt samengesteld: BELEGGINGSCOMMISSIE drs. ing. A. van Dijk Voorzitter N. Meijer Vice-voorzitter drs. O.F. Boersma P.A. Nijhuis drs. M. de Gelder AAG Lid Lid Adviseur De commissie is samengesteld uit leden van het bestuur. De bevoegdheden van deze commissie zijn bij mandaat vastgesteld. De beleggingscommissie heeft de volgende taken: - het opstellen van het beleggingsplan; - het monitoren van de activiteiten van de vermogensbeheerders; - het voeren van een beleggingsbeleid ten opzichte van de strategische benchmark. De strategische benchmark vertaalt de beleidsuitgangspunten naar concrete beleggingsdoelstellingen en vergelijkingsmaatstaven voor het rendement. Bpf AVH heeft het vermogensbeheer voornamelijk uitbesteed. De asset managers en custodian worden aangetrokken volgens het door het bestuur vastgestelde uitbestedingsbeleid. Het vermogensbeheer wordt door Barclays Global Investors, State Street Global Advisors, F&C Netherlands B.V., Kempen Capital Management, Lombard Odier Darier Hentsch & Cie (Nederland) N.V., K2 Advisors, Man Group, Partners Group, ING Real Estate en Altera Vastgoed uitgevoerd. Sinds 1 januari 2004 is de portefeuille onderhandse geldleningen in eigen beheer genomen. 11
VERSLAG VAN HET BESTUUR Het is de bedoeling dat de portefeuille onderhandse geldleningen geleidelijk aan wordt verminderd door (vervroegde) aflossingen. Kas Bank N.V. te Amsterdam verricht de volgende diensten aan Bpf AVH: - de beleggingsadministratie; - de rapportages DNB; - performance measurement en risico-analyse; - compliance monitoring; - evt. custody en settlement alsmede securities lending; - currency overlay management; - duration overlay management. De vermogensbeheerders zijn verantwoordelijk voor de selectie en timing van de transacties in de door hen beheerde portefeuilles binnen de geldende mandaten. Het verantwoordingsorgaan Bpf AVH heeft een verantwoordingsorgaan dat bestaat uit zes leden, te weten twee leden namens werkgevers, twee leden namens werknemers en twee leden namens gepensioneerden. Het verantwoordingsorgaan is bevoegd jaarlijks een oordeel te geven over het handelen van het bestuur, het door het bestuur gevoerde beleid en de beleidskeuzes die betrekking hebben op lange(re) termijn, Op 18 juni 2009 was de samenstelling van het verantwoordingsorgaan als volgt: VERANTWOORDINGSORGAAN Leden J.J. Horn (voorzitter) Namens Werkgevers R. Peeters Werkgeversl F.G.L. Hagens Werknemers H. Vugs Werknemer H.J.I. Giesendorf Gepensioneerden G. Lodewijk Gepensioneerden De heer Lodewijk is per 1 maart 2009 in het verantwoordingsorgaan benoemd namens de gepensioneerden. De visitatiecommissie Het bestuur geeft de visitatiecommissie de opdracht om eenmaal per 3 jaar het functioneren van het bestuur kritisch te bezien. De visitatiecommissie bestaat uit drie onafhankelijke leden. 12
VERSLAG VAN HET BESTUUR Op 18 juni 2009 was de samenstelling van de visitatiecommissie als volgt: VISITATIECOMMISSIE Leden D. Wenting AAG, RBA H.J.P. Strang RA Drs. J. Groenewoud Overige bestuurscommissies De bestuurscommissie (pre)pensioen partikulier kaaspakhuisbedrijf is bij delegatiebesluit d.d. 5 december 2002 vanaf 1 januari 2003 bevoegd om toezicht te houden op en begeleiding te geven bij de uitvoering van de prepensioenregeling voor het Partikulier Kaaspakhuisbedrijf. Deze prepensioenregeling is per 1 januari 2006 voor verdere deelneming beëindigd. Per genoemde datum is er een zogenaamde 55-plusregeling voor het Partikulier Kaaspakhuis ingevoerd. De commissie houdt toezicht op de uitvoering van het voorwaardelijk indexatiebeleid m.b.t. prepensioenaanspraken en uitkeringen en 55- plusuitkeringen en adviseert het bestuur m.b.t. de uitvoering van de 55-plusregeling. De commissie legt per kwartaal schriftelijk en zonodig half jaarlijks mondeling verantwoording voor uitvoering van haar taken aan het bestuur af. De samenstelling van deze bestuurscommissie op 18 juni 2009 was als volgt: BESTUURSCOMMISSIE PARTIKULIER KAASPAKHUISBEDRIJF Leden Vertegenwoordigend M. Modderman Voorzitter Vereniging Nederlandse Kaasgroothandelaren A. van Mill Lid Vereniging Nederlandse Kaasgroothandelaren A. Hess Lid Vereniging Nederlandse Kaasgroothandelaren A. In t Veld Vice-voorzitter FNV Bondgenoten M.R. Klunder Lid FNV Bondgenoten L. Bons Lid CNV Bedrijvenbond De bestuurscommissie AGF Groothandel is bij delegatiebesluit d.d. 14 december 2006 vanaf 1 januari 2007 bevoegd om toezicht te houden op de vroegpensioenverplichtingen en bezittingen en de daarbij horende dekkingsgraad. Wanneer de dekkingsgraad voor de overgedragen vroegpensioenaanspraken en de dekkingsgraad voor de andere pensioenverplichtingen van Bpf AVH op een vergelijkbaar niveau zijn gekomen, zal het voeren van een separate administratie en een eigen indexatiebeleid worden beëindigd. Van een vergelijkbaar niveau in dekkingsgraden is sprake als er tussen de beide dekkingsgraden een verschil is van minder dan 5%. 13
VERSLAG VAN HET BESTUUR Nadat beide dekkingsgraden eind 2008 op een vergelijkbaar niveau waren gekomen, heeft de bestuurscommissie AGF Groothandel het bestuur geadviseerd de bestuurscommissie AGF Groothandel op te heffen. Het bestuur heeft de bestuurscommissie AGF Groothandel op 11 december 2008 opgeheven en ontslagen van haar taak. Het bestuur bedankt de (plaatsvervangende) leden van de bestuurscommissie AGF Groothandel voor hun werkzaamheden en inzet ten behoeve van Bpf AVH. Commissie van Beroep Belanghebbenden die van oordeel zijn dat hun belangen zijn geschonden door een beslissing van het bestuur kunnen, op grond van het reglement inzake de behandeling van geschillen, tegen deze beslissing beroep instellen bij de Commissie van Beroep. Deze commissie bestaat uit een werkgevers- en een werknemersvertegenwoordiger (niet zijnde bestuursleden) en een onafhankelijk voorzitter. De commissie wordt bijgestaan door een griffier. De commissie is in het verslagjaar niet bijeengekomen voor een beroepszaak. Op 18 juni 2009 was de samenstelling van de commissie als volgt: COMMISSIE VAN BEROEP Leden Plaatsvervanger drs. P.J. Poot J. van de Brink Onafhankelijk voorzitter mr. M. van Engelen vacature Werkgeverslid J. Verhey G.B. Rijzinga Werknemerslid De klachtencommissie Bpf AVH is in 2008 ingesteld. Deze commissie beoordeelt klachten over de uitvoering van de pensioenregeling. De commissie bestaat uit de voorzitter Bpf AVH, de vice-voorzitter Bpf AVH en de voorzitter Deelnemersraad Bpf AVH. Het bestuur van Bpf AVH heeft een klankbordgroep communicatie ingesteld, met als opdracht de communicatiemiddelen op leesbaarheid en begrijpelijkheid te beoordelen. Het bestuur kan een aantal ad hoc commissies instellen, met de opdracht om een actueel onderwerp te onderzoeken. 14
VERSLAG VAN HET BESTUUR Uitvoeringsorganisatie Bpf AVH is een zelfadministrerend bedrijfstakpensioenfonds. Het eigen personeel draagt zorg voor de beleidsvoorbereiding, de secretariële ondersteuning, de advisering, het monitoren van het vermogensbeheer, dat in belangrijke mate is uitbesteed, en de uitvoering van de pensioenregelingen. Het bestuur van Bpf AVH laat zich daarnaast terzijde laat staan door een adviserende en certificerende actuaris en een externe accountant. MANAGEMENTTEAM mr. E.W. Martens R.G.M. van Bergen Directeur-secretaris Administrateur E. Mateman Manager Vermogensbeheer Adviseurs Het pensioenfonds wordt voor actuariaat en risicobeheersing op lange termijn ondersteund door de externe adviserende actuaris/alm-adviseur. In samenwerking met Kasbank NV wordt per kwartaal ten behoeve van de beleggingscommissie een IRMmonitor vervaardigd waarin de effecten van balansmanagement inzichtelijk worden gemaakt. Het bestuur ontvangt hiervan per kwartaal een samenvatting (het zogenoemde dashboard). Interest en Currency Consultants te Utrecht verstrekt informatie over mogelijke rente- en currencyontwikkelingen. De Stichting Performance te Amsterdam adviseert over de customized benchmark voor de onderhandse leningen en over de z- score en de performancetoets. Ortec te Rotterdam begeleidt Bpf AVH bij het beoordelen van de financiële crisis en de wereldwijde economische ontwikkelingen. De compliance officers worden in hun werk ondersteund door Groenewegen-Haket- Ammerlaan te Den Haag. ACTUARIS EN ACCOUNTANT Drs. M. de Gelder AAG Advisererend Actuaris Hewitt Associates B.V. Amsterdam Ir. M.J.M. Pernot AAG Certificerend Actuaris Hewitt Associates B.V. Eindhoven M. van Ginkel RA Accountant PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Rotterdam Op pagina 97 is een overzicht van de nevenactiviteiten van bestuur en management opgenomen. 15
VERSLAG VAN HET BESTUUR Vergaderingen In het onderstaande overzicht is vermeld het aantal vergaderingen per bestuursorgaan. Bestuursorgaan Aantal vergaderingen 2008 Bestuur vier (waarvan 2 gezamenlijk met de deelnemersraad en verantwoordingsorgaan) Dagelijks Bestuur vier Deelnemersraad zes (waarvan 2 gezamenlijk met het bestuur) Beleggingscommissie zes Bestuurscommissie Prepensioenregeling twee Partikulier Kaaspakhuisbedrijf Bestuurscommissie AGF Groothandel twee Visitatie commissie twee Veranwoordingsorgaan vier (waarvan 2 gezamenlijk met het bestuur) Studiecommissie Modernisering - verplichtstellingsbeschikking Klachtencommissie - Commissie van Beroep - 16
VERSLAG VAN HET BESTUUR 2. Financiële informatie en ontwikkelingen Beleggingen In 2008 werd door Bpf AVH een totaal rendement behaald van 9,03% (benchmark: 10,19%). Dit beleggingsrendement is goed te noemen in relatie tot de turbulente ontwikkelingen op de financiële markten, ook wel genoemd een wereldwijde financiële crisis. Mede onder invloed van deze ontwikkelingen nam de beleggingsportefeuille in het verslagjaar van zo n 430, -- miljoen naar zo n 519, -- miljoen in waarde toe. De z- score 2007 is 1,01. De performancetoets 2004 2008 is 1,11. Pensioenen Europa Behalve Nederlandse regelgeving kan ook Europese regelgeving van invloed zijn op de positie van pensioenfondsen. Sinds 2007 wordt er in de Europese politiek gediscussieerd over de invoering van Solvency II voor (her)verzekeraars. De verwachting is dat Solvency II op zijn vroegst in 2013 tot een Europees toezichtkader voor (her)verzekeraars zal leiden. Vanuit de Europese politiek gaan ook stemmen op om Solvency II op pensioenfondsen toe te passen. Wanneer dit zou gebeuren dan wordt de door het nftk voorgeschreven zekerheidsmaat van 97,5% opgekrikt naar een zekerheidsmaat van 99,5%. Dit zal tot een aanzienlijke verhoging van de vereiste dekkingsgraad leiden. De pensioenkoepels stellen alles in het werk om de toepassing van het regime van Solvency II op de pensioenfondsen te voorkomen. In 2008 hebben het Europese Parlement en de Europese Raad gesproken over de solvabiliteitsrichtlijnen voor verzekeraars. De Europese Commissie heeft eind 2008 beslist dat de Solvency II richtlijn niet van toepassing is op pensioenfondsen die vallen onder de Europese pensioenfondsenrichtlijn. Bpf AVH valt ook onder deze Europese richtlijn. Het Europees parlement is het echter niet eens met het besluit van het Europees Parlement en heeft een amendement ingediend. Op Europees niveau heeft dit geleid tot het inventariseren en onderzoeken van de mogelijkheid om voor pensioenfondsen een specifiek toetsingskader te ontwikkelen. Medio 2009 worden de eerste uitkomsten van dit onderzoek verwacht. Nationaal Pensioenregister In de Pensioenwet is vastgelegd dat Nederland in 2011 moet beschikken over een Nationaal Pensioenregister. Het pensioenregister moet het voor alle inwoners in Nederland mogelijk maken om op één centraal punt een eenvoudig en volledig overzicht te krijgen van alle door hem of haar opgebouwde pensioenaanspraken en de AOWuitkering. Om ervoor te zorgen dat alle gegevens op de juiste wijze aangeleverd worden, zal dit de komende jaren in het bijzonder aandacht van het bestuur hebben. Goed Pensioenfondsbestuur Bpf AVH heeft Goed Pensioenfondsbestuur geïmplementeerd, waarbij onder andere een Visitatiecommissie en Verantwoordingsorgaan zijn ingesteld. 17
VERSLAG VAN HET BESTUUR In het verslagjaar heeft de Visitatiecommissie een rapport uitgebracht over de visitatie die is uitgevoerd in opdracht van Bpf AVH. Tijdens deze visitatie zijn de beleids- en bestuursprocedures beoordeeld, de wijze waarop het bestuur wordt aangestuurd en de wijze waarop door het bestuur wordt omgegaan met de risico s op de korte en lange termijn. Het oordeel van de Visitatiecommissie was op alle onderdelen positief. De Pensioenwet Per 1 januari 2007 is de Pensioenwet ingevoerd. Deze wet is bedoeld om werknemers en gepensioneerden meer zekerheid te geven over de uitbetaling van hun pensioen en hen beter te informeren. Op 1 augustus 2008 is de Wet enige wijzigingen in de Pensioenwet, de Wet verplichte beroepspensioenregeling en enige andere wetten, kortweg de Veegwet genoemd in werking getreden. Met deze Veegwet is een aantal tekstuele wijzigingen in de Pensioenwet doorgevoerd en zijn enkele bepalingen en begrippen verduidelijkt. Echter, niet alle wijzigingen zijn van invloed op de pensioenregeling van Bpf AVH. Naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Veegwet zijn de verschillende reglementen aangepast. Zo is in de Veegwet geregeld dat ook een klein wezenpensioen los van het partnerpensioen kan worden afgekocht. Bpf AVH heeft echter besloten kleine wezenpensioenen niet af te kopen. Voor deelnemers die na beëindiging van hun deelname recht hebben op een WWuitkering is in de Pensioenwet geregeld dat zij aanspraak houden op een partnerpensioen, ook al was dit partnerpensioen verzekerd op risicobasis. Dit betekent alleen een wijziging voor aspirant deelnemers van Bpf AVH, reguliere deelnemers hebben immers aanspraak op partnerpensioen opgebouwd. Aanvankelijk bepaalde de Pensioenwet dat een leeftijdsgrens met betrekking tot een lidmaatschap van het bestuur of een deelnemersraad niet was toegestaan. Deze bepaling is nu uitgebreid met het verbod op het stellen van een leeftijdsgrens aan het zitting nemen in een verantwoordingsorgaan en opgenomen in het reglement van het verantwoordingsorgaan. Verhoging AOW-leeftijd Het kabinet heeft het voornemen de AOW-leeftijd te verhogen tot 67 jaar. In de zomer van 2008 kwam het kabinet al tot het standpunt dat een verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd onvermijdelijk lijkt, onder meer vanwege de effecten van de financiële crisis. Het verhogen van de AOW-leeftijd is één van de onderdelen uit het crisisplan dat het kabinet begin 2009 bekend maakte. In het voorjaarsoverleg met sociale partners is afgesproken dat de SER wordt gevraagd advies uit te brengen over alternatieven in de plaats van het verhogen van de AOW-leeftijd naar 67 jaar. De SER zal uiterlijk 1 oktober 2009 zijn advies uitbrengen. Het Financiële Toetsingskader Om de zekerheid van pensioenen te waarborgen stelt de Pensioenwet solvabiliteitseisen ingevolge het financieel toetsingskader. Het nieuwe financiële toetsingskader voorziet in een solvabiliteitstoets, waarbij de verplichtingen van een pensioenfonds gewaardeerd moeten worden op de variabele marktrente in plaats van de vaste rekenrente van 4%. Daarnaast geldt voor een pensioenfonds met betrekking tot de solvabiliteit een minimumnorm van 97,5% zekerheid bij nominale pensioenaanspraken. 18
VERSLAG VAN HET BESTUUR Wanneer de dekkingsgraad onder de 105% komt heeft het pensioenfonds in beginsel drie jaar de tijd om van dit dekkingstekort te herstellen (korte termijn herstel). De Nederlandsche Bank (DNB) kan deze hersteltermijn inkorten. Ingeval de vereiste dekkingsgraad nog niet is bereikt geldt een hersteltermijn van 15 jaar. De Nederlandse overheid heeft met sociale partners een sociaal akkoord bereikt, waardoor voor het korte termijn herstel een termijn geldt van vijf jaar. Pensioenfondsen moeten ingeval van dekkingstekort voor 1 april 2009 een herstelplan bij DNB hebben ingediend. De ontwikkeling van de dekkingsgraad per jaareinde is als volgt: 2008 2007 2006 % % % Dekkingsgraad per jaareinde 103,0 123,1 110,8 Vereiste dekkingsgraad per jaareinde 115,0 116,0 118,0 Volgens de ABTN van Bpf AVH wordt de beoogde minimale omvang van het eigen vermogen en de solvabiliteitsopslag in de kostendekkende premie vastgesteld op basis van het vereiste eigen vermogen onder het FTK volgens het standaardmodel van DNB. De ABTN schrijft voor de dekkingsgraad een vereist vermogen van 115% voor. De dekkingsgraad van Bpf AVH ligt beneden dit vereist vermogen, waardoor er sprake. is van reservetekort. Daarnaast is per jaareinde 2008 ook sprake van dekkingstekort (< 105%). Gelet op de uitkomst van de solvabiliteitstoets oordeelt de actuaris dat de financiële positie van Bpf AVH onvoldoende te noemen is. Bpf AVH heeft op 31 maart 2009, na een zorgvuldig besluitvormingsproces, een herstelplan ingediend bij DNB, waarbij voor het korte termijn herstel is uitgegaan van een termijn van vijf jaar. Het dekkingstekort is ontstaan door de volgende factoren: Daling van de rentetermijnstructuur, waardoor de marktwaarde van de pensioen verplichtingen fors is toegenomen. Deze toename is uitgekomen op 28%. Door een gedeeltelijke afdekking van het renterisico is de toename van de waarde van de pensioenverplichtingen gedeeltelijk gecompenseerd. De renteafdekking heeft geresulteerd in een opbrengst ter grootte van afgerond 12% van het belegde vermogen. Daling van de marktwaarde van de beleggingen, waarbij met name de waarde van de aandelenportefeuille, de commodities en de hedgefunds zijn achteruitgegaan. Het rendement op de belegging, exclusief de opbrengst van de renteafdekking, bedroeg afgerond -3%. 19
VERSLAG VAN HET BESTUUR Beleid ten tijde van herstelperiode Beleggingsrendementen In het herstelplan is met een verlaagd gemiddeld rendement gerekend t.w. 4,5% over de periode 2009 tot 2024, waardoor rekening is gehouden met toekomstige economische hoogte- en dieptepunten. (Het gemiddelde rendement over de afgelopen vijf jaren en tien jaren bedroeg 5,71% resp. 4,20%). Toeslagverlening Indien de middelen van Bpf AVH volgens het bestuur toereikend zijn, wordt op de opgebouwde pensioenaanspraken van de deelnemers, de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken van de gewezen deelnemers jaarlijks per 1 januari een indexatie toegepast. De hoogte van de toeslagverlening is afhankelijk van de beschikbare premie en de overrendementen. Bij de jaarlijkse bestuursbeslissing inzake de aanpassing dient de een afgesproken staffel tot leidraad. Bpf AVH heeft geen geld gereserveerd om het opgebouwde pensioen in de toekomst te verhogen, maar zal de toekomstige verhoging betalen uit pensioenpremie en uit overrendementen. Er is een ambitie om te indexeren, maar de indexatie is nadrukkelijk voorwaardelijk. Uit de continuïteitsanalyse uitgevoerd in 2008 is het volgende gebleken. De actieve en gewezen deelnemers mogen over een prognose periode tot 2024 gemiddeld een indexatie van gemiddeld ca 45% van de maatstaf verwachten, startend vanuit de dekkingsgraad van ultimo 2008. De verwachte indexatie is t.o.v. de ALM-studie in 2007 gedaald. Per 1 januari 2009 zijn de ingegane pensioenen en de (premievrije) pensioenaanspraken niet geïndexeerd. In het herstelplan wordt ervan uitgegaan dat er tot 2016 niet dan gering wordt geïndexeerd. Nadien zullen er meerdere jaren zijn waarin wel volledig wordt geïndexeerd. Premie In het herstelplan wordt ervan uitgegaan, dat tot 2015 de premie op het huidige niveau zal worden gehandhaafd. Naar verwachting zal, als gevolg van de vergrijzing, in de periode van 2015 tot en met 2023 de premie in stapjes verhoogd moeten worden. Daardoor zal de premie in 2023 naar verwachting ruim 10% hoger liggen dan het huidige niveau. Uitvoering herstelplan In het plan wordt ervan uitgegaan dat Bpf AVH ultimo 2009 geen dekkingstekort meer heeft. Het reservetekort zal vervolgens worden ingelopen in een periode tot 2023. Indien gedurende de uitvoering van het herstelplan blijkt dat herstel in de resterende periode niet meer haalbaar is, dan zal het bestuur moeten besluiten tot andere maatregelen. Er zal dan onderzocht worden welke mogelijkheden er zijn om de pensioenpremie te verhogen. Indien een verhoging van de pensioenpremie niet of slechts beperkt mogelijk is, zal het bestuur moeten besluiten tot een kortingsmaatregel. 20
VERSLAG VAN HET BESTUUR De omvang van de korting van de pensioenaanspraken van de actieve en gewezen deelnemers en de ingegane pensioenen van pensioengerechtigden zal zodanig van omvang zijn dat het resterende herstel haalbaar wordt. De kortingsmaatregel zal een voorwaardelijk karakter hebben en niet eerder worden uitgevoerd dan 1 januari 2012. Ontwikkeling aantal werkgevers en deelnemers Bpf AVH Het aantal aangesloten werkgevers is in de afgelopen vijf jaren licht toegenomen. Het aantal deelnemers is sterk toegenomen. Deze toename in aantal werkgevers en deelnemers is een gevolg van: schaalvergroting in de aangesloten sectoren, een aantal ondernemingen dat heeft besloten om hun dispensatie te laten vervallen en verplicht aansluiting te zoeken bij Bpf AVH en de invoering van de verlaagde toetredingsleeftijd van 21 jaar. 21
VERSLAG VAN HET BESTUUR 3. Risicoparagraaf ten aanzien van doelstellingen, beleid en het gebruik van financiële instrumenten Bpf AVH is een vrijwel volledig eigen beheer bedrijfstakpensioenfonds; alleen enkele overlijdensrisico s worden herverzekerd. Het vermogensbeheer is in belangrijke mate uitbesteed evenals de interne actuariële aangelegenheden. Hierna volgt een beschrijving van de risico s die voortkomen uit de aangegane verplichtingen in eigen beheer, wordt ingegaan op beleid dienaangaande van Bpf AVH en het daarmee samenhangende gebruik van financiële instrumenten. Risico s en balansmanagement Vanaf 2007 wordt de beoordeling van de solvabiliteit van AVH gedaan aan de hand van de richtlijnen van het financieel toetsingskader (FTK). De solvabiliteitstoets wordt verricht volgens het standaardmodel van DNB. Het standaardmodel bepaalt per risicofactor de gewenste solvabiliteit. De solvabiliteit per risicofactor wordt aan de hand van een wortelformule gecombineerd tot een totaal vereiste solvabiliteit. Het vereiste eigen vermogen is zodanig bepaald dat met 97,5% zekerheid wordt voorkomen dat het fonds binnen een periode van één jaar over minder waarden beschikt dan de technische voorzieningen. Het standaardmodel onderscheidt de volgende risicocategorieën: Renterisico Het aandelen- en vastgoedrisico Het valutarisico Het grondstoffenrisico Het kredietrisico Het verzekeringstechnisch risico Het liquiditeitsrisico Het concentratierisico Het operationeel risico. Renterisico Het renterisico is het risico dat de dekkingsgraad zal fluctueren als gevolg van rente(curve)bewegingen. AVH is gevoelig voor een wijziging van de rentetermijnstructuur als gevolg van het verschil tussen de marktwaarde en het duration verschil tussen de verplichtingen en de vastrentende waarden (19.9 versus 16.4 ultimo 2008) Beheersing van het renterisico Het renterisico wordt beheerst door een consistente toepassing van de ALM-principes (continuïteitstoets). Het bestuur van Bpf AVH heeft besloten om m.b.t. het renterisico de durationmismatch in 2008 verder te verkleinen door de duration van de beleggingen in te verlengen naar 14 jaar. Op 24 september 2008 is hieraan uitvoering gegeven door 50% van het verschil tussen de beoogde en de bestaande duration van de vastrentende waarden in een keer te implementeren. De overige 50% zal in stappen worden geïmplementeerd. Elke stap is gekoppeld aan een bepaald renteniveau. 22
VERSLAG VAN HET BESTUUR Wanneer de rente ten opzichte van de Interest Rate Swap (IRS) 30 jaarsrente op 24 september 2008 (4,95%) met 0,25% zal toenemen, dan wordt de duration met een half jaar verlengd. Komt de rente op de genoemde rentestand plus een 0,5%, dan wordt de duration opnieuw met een half jaar verlengd. Door middel van deze aanpak wordt de beoogde durationverlenging volledig gerealiseerd als de rente ten opzichte van de op 24 september 2008 geldende rente met circa 2%-punt is gestegen. Afhankelijk van de marktomstandigheden het zal zonodig het neerwaartsrisico van de dekkingsgraad mede worden afgedekt met behulp van swaptions en/of LDI-pools. Daarnaast wordt het risico beperkt door diversificatie van de beleggingsportefeuille. Het aandelen- en vastgoedrisico Dit is het risico dat samenhangt met het beleggen in aandelen en vastgoed. Het gaat daarbij om wijzigingen (dalingen) in de koersen van deze zakelijke waarden die tot een ongewenste aantasting van de financiële positie van Bpf AVH kunnen leiden. Deze beleggingen, met een op de lange termijn hoger verwacht rendement dan op vastrentende waarden, worden nodig geacht om een zodanig extra rendement te kunnen realiseren dat daarmee onder meer ruimte ontstaat voor toeslagverlening. Voor het aandelen- en vastgoedrisico wordt een buffer, berekend met de volgende bufferpercentages, aangehouden: - aandelen ontwikkelde markets met buffer percentage van 25 - private equity & hedge funds met buffer percentage van 30 - aandelen opkomende markten met buffer percentage van 35 - vastgoed direct met een bufferpercentage van 15. Het valutarisico Het valutarisico is het risico dat de waarde van de beleggingen zullen fluctueren als gevolg van veranderingen in de valutawisselkoersen. Het valutarisico dat Bpf AVH loopt wordt beperkt omdat de koers van het merendeel van de beleggingen in euro genoteerd is. Daarnaast heeft Bpf AVH het valutarisico beperkt door de US Dollar strategisch voor 100% en de Britse Pond tactisch voor 50% af te dekken. Ten behoeve van het valutarisico moet een buffer worden aangehouden die 20% waardeveranderingen valuta s ten opzichte van de euro kan opvangen. De door forwards afgedekte valuta is hiervan vrijgesteld. Het grondstoffenrisico Voor de grondstoffenbeleggingen wordt de buffer bepaald met een bufferpercentage van 30. Het kredietrisico Kredietrisico is het risico dat voortvloeit uit het feit dat een specifieke tegenpartij tegenover Bpf AVH niet in staat is aan zijn verplichtingen jegens Bpf AVH te voldoen. Bpf AVH beperkt het kredietrisico door voor wat betreft onderhandse leningen zoveel mogelijk contracten aan te gaan met instellingen, waarbij beperkt tot gering tegenpartijrisico is, zoals bijvoorbeeld: Bank Nederlandse Gemeenten, Bouwfonds Nederlandse Gemeenten en diverse Nutsbedrijven. 23
VERSLAG VAN HET BESTUUR Daarnaast wordt er geparticipeerd in obligatiefondsen waarvan de rating van de obligaties in belangrijke mate AAA is. Investeringen in deposito s moesten worden aangegaan met een tegenpartij met minimaal een single A status. Vanaf september 2008 moet zo n tegenpartij minimaal AAA status danwel staatssteun hebben. Het verzekeringstechnisch risico Het verzekeringstechnisch risico omvat de risico s van negatieve resultaten op de actuariële grondslagen die worden gebruikt bij de vaststelling van de hoogte van de premie en de technische voorzieningen. Het belangrijkste risico in dit kader is de ontwikkeling van de levensverwachting. Ouderdoms- en nabestaandenpensioenen worden levenslang uitgekeerd. Daarom houdt Bpf AVH rekening met de levensverwachting van de populatie van deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden. De levensverwachting wordt gebaseerd op waarnemingen uit het verleden en verwachte verbeteringen in levensverwachting, de zogeheten langleventrend. De voorziening pensioenverplichtingen wordt gebaseerd op de grondslagen geldend voor Bpf AVH. Deze grondslagen moeten voldoende basis bieden om een prudente voorziening te kunnen vaststellen. Aanpassing van deze grondslagen (bijvoorbeeld het overgaan op nieuwe sterftetafels) is altijd aandachtspunt bij de vaststelling van de voorziening en de analyse van het verloop ervan. De risico s verbonden aan het vaststellen van de pensioenpremie liggen op het vlak van de inschatting van de actuariële lasten en de bronnen van financiering (waaronder ook de beleggingsrendementen), daarbij betrokken de premiesystematiek bekeken over een langere periode. Mocht een aangesloten onderneming de verplichting tot premiebetaling niet meer kunnen nakomen, dan komt daarmee de voortzetting van de pensioenopbouw voor betreffende werknemers in gevaar. Het bestuur van Bpf AVH zal dan moeten bekijken hoe op een dergelijke situatie moet worden ingespeeld. Gesteld kan worden dat de risico s die voortkomen uit de aangegane verplichtingen in eigen beheer niet onafhankelijk van elkaar zijn. De wisselwerking heeft veelal het effect van communicerende vaten. Vandaar dat een analyse van de risico s integraal wordt bekeken over alle beleidsgebieden. De daaruit voortvloeiende inzet van sturingsmiddelen wordt beschreven op pagina 26. Het liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is het risico dat Bpf AVH niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen die benodigd zijn om aan haar verplichtingen te kunnen voldoen. Het liquiditeitsrisico is beperkt, omdat nagenoeg uitsluitend in liquide effecten is belegd. Voor de berekening van het vereiste eigen vermogen worden het liquiditeitsrisico conform het standaardmodel op 0% gezet. Het concentratierisico Onder het FTK toezicht wordt er vanuit gegaan dat zich in de portefeuille geen concentratierisico bevindt. Voor aanwezigheid van concentratierisico s moet AVH een passende solvabiliteit aanhouden. 24
VERSLAG VAN HET BESTUUR Er zijn posities in de portefeuille welke een gewicht hebben van meer dan 5% gemeten in marktwaarde, maar dit zijn posities in beleggingsfondsen, dus die hebben indirecte exposures welke kleiner zullen zijn dan 5%. Er zijn een aantal posities met een exposure groter dan 5% van de marktwaarde. Hierbij kan gedacht worden aan forwardcontracten ter afdekking valutarisico en rente swaps. Het Operationeel risico De directeur-secretaris van Bpf AVH is verantwoordelijk voor de gang van zaken op het kantoor van Bpf AVH. Hij werkt conform een door het bestuur opgesteld mandaat waarin zijn opgelegde taken en bevoegdheden worden omschreven. De administratieve organisatie is beschreven in Mavim (softwarepakket). Bij het Pensioenfonds Coöp te Utrecht is een uitwijkserver geplaatst. Deze uitwijkserver wordt maandelijks met behulp van back-ups geactualiseerd en dient voor continuering van de administratie ingeval er calamiteiten zijn op het AVH-kantoor. Met betrekking tot de administratie van het fonds geldt dat de directeur-secretaris het grootste gedeelte hiervan heeft gedelegeerd aan de administrateur, die wederom werkt conform een door het bestuur opgesteld mandaat. De administratie omvat zowel de financiële administratie en de pensioenadministratie als administratie voor het personeel van het fonds. De directeur-secretaris en de administrateur worden ondersteund door een staf van ongeveer 17 personen. Dit team geeft uitvoering aan het door het bestuur vastgestelde uitvoeringsreglement en de vastgestelde uitvoeringsovereenkomsten. In het verslagjaar heeft het management de uitvoering van alle primaire processen van het Bpf AVH laten analyseren door Verschoot&Westenbrink. Op grond van de uitkomsten van deze analyse heeft het management aan het bestuur van Bpf AVH een in control statement afgegeven. Dit statement heeft betrekking op de beschreven organisatie-, hoofd- en ondersteunende processen van en de wijze waarop deze processen gemonitord worden door Bpf AVH. Eventuele aktiepunten die uit deze analyse voorkomen zijn en worden in 2009 en verder opgepakt. Het vermogensbeheer wordt door BGI, SSGA, F&C Netherlands B.V., Kempen Capital Management, Lehman, JP Morgan, Lombard Odier Darier Hentsch & Cie (Nederland) N.V., K2 Advisors, Man Group, Partners Group, ING Real Estate en Altera vastgoed uitgevoerd. De portefeuille onderhandse geldleningen is in eigen beheer. Maandelijks en per kwartaal rapporteren de externe managers aan Bpf AVH over de samenstelling van de portefeuille, de performancecijfers en de marktwaarde van het onder beheer zijnde vermogen alsmede de aan de klant in rekening gebrachte respectievelijk te brengen kosten van beheer en overige kosten. De beleggingsadministratie is ondergebracht bij Kasbank N.V.. Kasbank N.V. rapporteert eveneens maandelijks en per kwartaal over de performance van de genoemde vermogensbeheerders. Daarnaast monitoort Kasbank N.V. de compliance en rapporteert daarover. Verder verzorgt Kasbank N.V. de rapportages aan DNB, het currency overlay management, duration overlay management en voor zover aan de orde custody, settlement en securities lending. Voor de berekening van het vereiste eigen vermogen worden het operationeel risico conform het standaardmodel op 0% gezet. 25