HERSENSPINSELS Tijdschrift Psychologie Nijmegen December 2013 WHATS INTERVIEW MET WIGBOLDUS! APPEN met E llis t n e d u t s e D Wel eens afgevraagd hoe het zou zijn in een andere studentenstad? Studen volgroe ten en volwid assen? Dach het t niet! Welkom in LEIDEN! NIEUW: TRENDING TOPIC Discriminatie blijft een hot issue in Nederland! NOVEMBER 2012 1
9 Iedereen kent hem, prof. Wigboldus. Hij liet menig psychologenhart sneller slaan door zijn enthousiaste AIP-colleges. Daarom in deze editie een interview met deze Apple liefhebber. 20 Ook studenten hebben een nog niet volgroeid brein! HersenSPiNsels kwam erachter! 32 NIEUW NIEUW NIEUW: Trending topic! Check dit nieuwe artikel op pagina 32. Actueel nieuws in een psychologisch jasje. INHOUDSOPGAVE A PRIORI p. 3 SPIN-PAGINA p. 4 PERSOON p. 5 ELLIS p. 8 OP DE SOFA p. 9 REPORTAGE p. 16 HOTSPOT p. 18 BREIN p. 20 COLUMN p. 23 STRIP p. 24 GEDRAG p. 25 INTERVIEW p. 28 TRENDING TOPIC p. 32 HERSENSPINSELS p. 35 BREIN PERSOON GEDRAG INTERVIEWS COLUMNS 2 HERSENSPINSELS
ROOS ALINK Stu dent (de;m,v;meervoud:studenten), stu den te (de;v;meervoud:studentes,studen ten): iemand die studeert, m.n. aan een universiteit of hogeschool. Met zo n definitie van het woord komen we echter niet ver als we willen beschrijven wie of wat een student nou precies is. Zo voelt niet ieder die onder de noemer student valt zich aangetrokken tot de collegebanken. Menig student bevindt zich doordeweeks in de kroeg of op een borrel van een vereniging. Ik begon mijn eerste jaar bijvoorbeeld met twee keer per week de kroegen van Nijmegen te verkennen. Hierdoor viel ik regelmatig in slaap tijdens colleges en volgde ik het college van Psychologie in Actie slechts twee keer. Nee, ik was geen prototype van de ideale student, maar ik haalde het wel. Na mijn eerste jaar nam de feestfrequentie geleidelijk af en nam mijn studie-ijver toe. Nee, met twee dagen per week brak zijn red ik het nu niet meer. A PRIORI Maar om nou helemaal te stoppen met mijn onverantwoordelijke gedrag zie ik nog niet zitten. Nog even niet volwassen worden, want als je klaar bent met studeren begint het echte leven. Vaarwel feestjes, en hallo acht-tot-vijf ritme. Ineens moet men een verantwoordelijke burger worden. In de ontwikkeling van puber tot volwassene komt nogal wat kijken. Niet alleen maken we ons los van onze ouders en moeten we zelf verstandige keuzes maken, ook ontwikkelen onze hersenen zich nog door tot ons vijfentwintigste levensjaar waardoor we nog heel beïnvloedbaar zijn. Daarnaast komt het nog wel eens voor dat we het allemaal niet meer aankunnen en (zelfs wij toekomstig psychologen!) een psycholoog moeten raadplegen. Wat een zwaar leven hebben we toch. Over jouw ontwikkeling, gedrag en problemen als student lees je in deze HersenSPiNsels. Maar neem het maar niet al te serieus hoor, serieus zijn doen we later wel. A PRIORI Veel plezier met lezen! Roos Alink, voorzitter HersenSPiNsels COLOFON HERSENSPINSELS: Jaargang 6, nr. 1, december 2013. Dit tijdschrift is onderdeel van Studievereniging Psychologie in Nijmegen (SPiN) en verschijnt vijf keer per jaar. Hoofdredactie: Roos Alink Redactie: Lieke van den Boom, Yvette Kruse, Inge van Dam, Leroy Koch, Tanneke Meijers, Mark ten Wolde, Quinten van Kastel en Jody Geerts Voorpagina: Quinten van Kastel Achterpagina: Quinten van Kastel Lay-out: Jody Geerts, Quinten van Kastel Redactieadres: SPiN t.a.v. Hersenspinsels, Montessorilaan 3, A.00.05, 6525 HR, Nijmegen Telefoon: 024-3612588 E-mail: hersenspinsels@spin-nijmegen.com DECEMBER 2013 3
FENNA DEKKERS SPINPAGINA Lieve SPiN-ners, Ruim drie jaar geleden begon mijn avontuur als student. Daar stond ik dan op een zondagmiddag met mijn koffertje en fiets op station Nijmegen. Zenuwachtig zoekend naar de mensen die voor een week mijn nieuwe ouders zouden zijn en mij wegwijs gingen maken in de, voor een dorpsmeisje, grote stad. Dat ik niet gemaakt ben voor een grote stad (of enige andere plaats met meer dan drie straten) heb ik die eerste avond meteen bewezen door samen met mijn tijdelijke huisgenootje de afslag naar ons slaapadres te missen en gruwelijk te verdwalen. Gelukkig is het verder helemaal goed gekomen die week. Als snel besloot ik het dorp waar ik 19 jaar lang gewoond had te verruilen voor een kamertje in Nijmegen en inmiddels ben ik hier helemaal ingeburgerd. Althans, dat maak ik mezelf graag wijs. Dat ik zonder de navigatie op mijn telefoon nog steeds nergens kom en dat ik wekelijks in de kelder van het Spinozagebouw verdwaal zijn maar details. Gelukkig maakt de enorme berg afwas die op dit moment op mijn aanrecht staat en de stapel studieboeken die door mijn kamer slingert mijn beeld van mezelf als student weer een beetje goed. Een goed excuus om de afwas nog lekker even te laten staan en gezellig te gaan borrelen met wat medestudenten! Liefs, Fenna, voorzitter SPiN AANKOMENDE ACTIVITEITEN JANUARI: 8 jan: docent-student lunch 9 jan: bowlen 14 jan: Winterwonderland Gala FEBRUARI: 4 feb: Debat 7-16 feb: Skireis Andere leuke evenementen in februari zijn Psypop en de stedentrip. Van deze activiteiten staan de data nog niet helemaal vast. Houdtdus facebook, de spinsite en je mail in de gaten! 4 HERSENSPINSELS
INGE VAN DAM van PUBER naar VOLWASSENE PERSOON Als het goed is, is iedereen puber geweest. Zelfs psychologiestudenten. De eerstejaars zijn nog niet eens helemaal puber-af. Iedereen ervaart zijn of haar puberteit op hun eigen manier, sommigen zullen veel tegen hun ouders ingaan, anderen krijgen mood swings en weer anderen gaan ontdekken hoe het er op stap aan toegaat. De veranderingen die je tijdens je tienerjaren doorstaat zijn er nogal wat. De overgang van middelbare school naar universiteit en het op kamers wonen valt onder die veranderingen. Tijdens deze veranderingen ervaar je de overgang van puberteit naar volwassenheid. Hoe gaat deze overgang? Wat gebeurt er met je? Wat kan er misgaan? Ervaart iedereen deze ontwikkelingen hetzelfde of zijn er verschillen? Laten we bij het begin van de puberteit beginnen: de middelbare school. Als je als kind naar de middelbare school gaat, verandert er veel voor je. Een nieuwe school, nieuwe mensen, meerdere docenten en een stuk naar school fietsen. Soms raak je al je vrienden kwijt omdat je als enige naar deze nieuwe school gaat. Al deze veranderingen hebben gevolgen voor een kind. Tijdens deze periode kan je als kind leren zelfstandig te worden en kan je nieuwe vrienden leren maken. Ook vindt in deze periode de puberteit plaats, wat erg veel invloed heeft op hoe iemand groeit en verandert. Voorbeelden die je zelf waarschijnlijk hebt ervaren zijn dat je een eigen mening ontwikkelt en zelf wilt bepalen wat je doet. De relaties met leeftijdsgenoten kunnen soms intiemer worden en de relaties met de ouders kunnen moeizamer gaan. Echter Schaefer, Adams en Haas(2013) toonden dat er eenzaamheid kan ontstaan doordat een kind veel waarde hecht aan de meningen van leeftijdsgenootjes waardoor een kind moeite heeft met vrienden maken of zelfs helemaal geen vrienden heeft. Het ontwikkelen van vriendschappen is erg belangrijk om goed door de puberteit te komen en jezelf te ontwikkelen. Anderen beïnvloeden jou, wat invloed heeft op je zelfbeeld. Vrienden zijn een soort buffer (Chui, Hoppmann, Gerstorf, Walker en Luszcz(2013)): vrienden zijn er voor je in goede en slechte tijden. Zelfs in de puberteit zijn er sekseverschillen: meiden hechten waarde aan vriendschappen en hebben hechtere vriendschappen dan jongens (Moore en Boldero(1991)). DECEMBER 2013 5
PERSOON Dit komt doordat meiden interpersoonlijke problemen willen oplossen en jongens problemen die betrekking hebben op autonomie en ideologie willen oplossen. De middelbare school is voor sommige leerlingen een turbulente tijd, de mening van leeftijdsgenoten is erg belangrijk en het is zelfs belangrijker om goede vriendschappen te maken. Na een aantal jaar vriendschappen bemachtigen, populariteit vergaren, gek wordende ouders en denken dat je het zelf allemaal zó goed weet, is het tijd om het kippenhok (lees middelbare school) te verlaten en de rest van de wereld te ontdekken. Na de middelbare school, ga je meestal naar een hoge school of universiteit, zijn de puberjaren voorbij en betreed je de adolescentie. Dit zorgt voor nog meer veranderingen: opnieuw nieuwe mensen leren kennen, nieuwe vriendschappen maken, jezelf ontdekken, kijken waar je interesses liggen en natuurlijk op kamers gaan. De universiteit en hoge school is een geschikte plek om te ontdekken wat je wilt met je leven. Zit je wel op de goede opleiding? Is dit echt wat je met jouw leven wil? Dit soort vragen zorgen ervoor dat je gaat nadenken over je toekomst. De studententijd kan ook voor stress zorgen: uit onderzoek van de rijksoverheid blijkt dat bijna één op de drie studenten wisselt van studie of hun eerste studiejaar niet afrondt. Dit brengt zorgen met zich mee: je kan doordat je niet goed op je plek zit erg onzeker worden wat invloed heeft op je zelfbeeld en je ontwikkeling. Als je op kamers zit kun je de vrijheid ervaren van onafhankelijkheid: je mag zelf bepalen wat en wanneer je eet, wat
je doet de hele dag en wanneer je naar bed gaat: je doet je eigen ding zonder dat iemand je erin beperkt of tegenhoudt! Dit klinkt als de vrijheid waar je als puber van hebt gedroomd. Echter, voor sommige studenten is de droom beter dan de realiteit. Deze vrijheid kan voor studenten een probleem zijn: je moet opeens voor jezelf zorgen! Studenten gaan hun moeders vaak veel meer waarderen, nu ze zelf ervaren wat er allemaal gedaan moet worden, zoals boodschappen doen, koken, de was doen. Je had best een relaxed leventje bij je ouders als puberend kind! Meer vrijheid zorgt voor meer verantwoordelijkheid en zelfcontrole. Dit laatste is een ander probleem wat sommige studenten ervaren: er is veel afleiding, zoals uitgaan, waardoor er soms weinig voor de studie gedaan wordt en er studieproblemen kunnen ontstaan. Het op kamers gaan kan stress met zich meebrengen: je ouders moeten het goedkeuren, er moet huur betaald worden, er moeten nieuwe spulletjes worden gekocht voor in je kamer en er is de omgang met je huisgenoten. Vaak komen adolescenten er door hun tijd op de universiteit of hoge school achter hoe zij in elkaar zitten en leren ze zichzelf beter kennen. Vrienden en populariteit zijn vooral in de puberteit erg belangrijk, terwijl populariteit op de universiteit en hoge school vaak afneemt, maar je vriendschappen belangrijker worden. De ontwikkeling van pubertje op de middelbare school naar student op een hoge school of universiteit is voor iedereen verschillend, maar juist door deze ervaringen word jij hoe je bent. PERSOON DECEMBER 2011 7
JULES ELLIS Whatsappen Tijdens de terugreis na een etentje wilde ik typen u are so funny. Maar door mijn dikke vingers werd dat u ate so dummy. Snel wilde ik dit corrigeren met de backspace. Helaas zit de backspace pal boven de return, die ik had ingesteld als verzendtoets. Welke achterlijke mongool heeft dat toetsenbord ontworpen. Enfin, de verkeerde tekst werd dus verzonden. Groot probleem. De ontvanger was een knappe vrouw. Kans nul op spontane vergeving. Onder hoge stress typte ik stop. Om vervolgens te ontdekken dat dit tot Still was vervormd. Snel backspace... Oeps, alweer verzonden. Hierna typte ik snel no!. Dat lukte, en werd verzonden. Maar net op dat moment kwam haar eerste antwoord binnen: are u kidding?. Waarop ik nu dus het antwoord no! had gegeven. Aagh! Er volgde een lawine van berichten van haar kant. Geen speld meer tussen te krijgen. Ik noem dat: misbruik van kleine vingers. Mijn complete persoonlijkheid werd gefileerd, om te eindigen in de conclusie dat ik een vergissing ben. Enfin, op een bepaald moment tijdens deze whatsapp-experience dacht ik: hee, ik heb al best lang niet meer door de voorruit van mijn auto gekeken. Nu hebben onze snelwegen gelukkig geen 8 HERSENSPINSELS scherpe bochten, maar als je 160 rijdt is een minuut toch lang. En vervolgens dacht ik: als ik nu alsnog door de voorruit kijk, zie ik nog net hoe ik mezelf te pletter rijdt. Daar had ik geen zin in, daarom kneep ik mijn ogen dicht in afwachting van de klap. Die klap kwam niet, dus uiteindelijk keek ik toch maar weer eens op de weg. Net op tijd om met een ruk aan het stuur uit de berm te blijven. Wat rijd ik toch goed. Hieraan moest ik denken toen ik laatst in de krant las dat het college van bestuur stelde dat je 7 dagen per week 24 uur per dag wetenschapper bent, en dat wetenschappers een voorbeeldfunctie hebben. Maar wie wil mij nu als voorbeeld? En nog wel 24 uur per dag! Jakkes. Dan moet je welhaast toetsenbordontwerper zijn. Ik moet dat pertinent ontraden. Maar het college van bestuur heeft altijd gelijk; dus nu vraag ik me af of ik nog wel wetenschapper ben. Eigenlijk doe ik buiten statistiek niks waaraan wie dan ook een voorbeeld zou moeten nemen. Zeker niet tijdens het whatsappen. Disclaimer: Deze column is niet bestemd voor personen zonder humor, zonder relativeringsvermogen, onder de 27, volwassenen, Duitsers, vrouwen, studenten, medewerkers, of weldenkende mensen. Elke overeenkomst met bestaande personen is puur toeval.
Op de sofa met... Daniël Wigboldus Wat heeft uw keuze voor de studie psychologie bepaald? Op mijn middelbare school had ik geen duidelijk idee wat ik wilde doen na mijn examen. Door mijn twijfels, en omdat de meesten van mijn vrienden in VWO 5 waren blijven zitten, was ik eerst van plan om te zakken voor mijn examen zodat ik weer bij ze in de klas zou komen, maar uiteindelijk ben ik op het nippertje toch nog geslaagd. Toen ik geslaagd was had ik me nog niet ingeschreven voor een studie. Ik meen te herinneren dat mijn vader toen de VU (Vrije Universiteit Amsterdam) heeft gebeld om te vragen of er nog ergens een plek vrij was. Zo kwam ik terecht bij de studie Rechten. Na een tijdje kwam ik erachter dat de studie rechten niet helemaal mijn ding was. Ik ging naast mijn studie werken en bouwde op die manier een soort tussenjaar in. Daarnaast ben ik om me te oriënteren verschillende vakken bij verschillende studies gaan volgen, door gewoon bij de colleges te gaan kijken. Een van deze studies was psychologie. Ik merkte dat ik psychologie heel erg leuk vond en besloot om daar het volgende jaar mee te beginnen. Ik was daarna zeer gemotiveerd voor psychologie omdat het echt mijn eigen keuze was. Het eerste jaar was heel erg leuk, ik volgde bijvoorbeeld het vak Algemene Inleiding Psychologie en had een hele goede docent. Mijn enthousiasme voor de studie werd verder aangewakkerd. Als voormalig rechtenstudent (ik ging met een koffertje in de hand naar colleges), wilde ik graag Arbeids- en Or- OP DE SOFA DECEMBER 2013 9
OP DE SOFA ganisatiepsychologie doen. Na mijn tweede jaar ben ik zoals ik van plan was aan A&O begonnen, maar daar ben ik na een maand mee gestopt en overgestapt naar Sociale Psychologie, omdat ik merkte dat ik dit erg leuk vond. Samen met andere studenten zijn we in die tijd gaan klagen dat er geen cursus Programmeren was voor psychologen, wat ons meer zelfstandigheid zou geven bij het opzetten en uitvoeren van onze experimenten. Als reactie kreeg ik van de hoogleraar te horen dat ik samen met een studiegenoot een cursus programmeren mocht opzetten aangezien we al wat kennis van programmeren hadden. Zo zijn we in ons vierde jaar als studenten programmeren gaan doceren aan de nieuwe 3e-jaars sociale psychologiestudenten. MARK TEN WOLDE U doceerde het vak programmeren. Was u verder nog actief bezig met andere dingen naast uw studie? Sinds de middelbare school was ik al veel met muziek bezig en zat ik in een bandje. We besloten als middelbareschoolbandje allemaal in Amsterdam te gaan studeren en woonden met een aantal bevriende muzikanten bij elkaar in een appartement. Tijdens de hele studie is het bandje belangrijk gebleven en traden we soms wel 3 keer in de week op bij studentenverenigingen door het hele land. Daarnaast heb ik altijd baantjes gehad zoals afwashulp, ontbijtverzorger in een bejaardenhuis, nachtportier bij een hotel en ik heb achter de bar gestaan in hetzelfde hotel. Kortom ik was altijd wel bezig (en ben nooit goed geweest in stilzitten). 10 HERSENSPINSELS
INGE VAN DAM Wat voor student was u studie-inhoudelijk gezien? Ik ben nooit van half studeren geweest: Of ik deed bijna niks, als het niet mijn interesse had vond ik het moeilijk om mijn aandacht eraan te geven. Dan haalde ik een hele nacht door en stampte ik net zolang tot ik het voldoende kende voor het tentamen. Dit gaf me echter geen bevrediging. Of ik was heel erg enthousiast en dan deed ik alles en meer. Ik volgde elk college en las vaak meer dan nodig was. Dit was voor mij het leukste studeren. Gelukkig waren er voldoende vakken waar ik enthousiast van werd. Sommige vakken moesten ook gewoon en hadden minder mijn interesse. We hebben met name de leuke dingen van het studentenleven besproken, had het ook wel eens nadelen? Om eerlijk te zijn heb ik echt een hele leuke studententijd gehad. Ik ben geen lid van een studie- of studentenvereniging geweest, maar als ik zie hoe het er aan toe gaat bij SPiN, had ik dat wel erg leuk gevonden. Maar ik had mijn bandje en daar was ik veel mee bezig. Tijdens mijn studie heb ik niet het idee gehad dat ik een studentenvereniging gemist heb. We hadden een appartement in de Bijlmer, waar we met z n vieren woonden. En we hadden meestal weinig geld. Er was in huis altijd gezelligheid, maar als er gestudeerd moest worden, werd er gestudeerd. Het is denk ik wel goed geweest dat ik de tijd had om me te bedenken om zo uiteindelijk weloverwogen voor de studie psychologie te kiezen. Ik ben later naar mijn oude middelbare school teruggegaan om een les over psychologie te geven tijdens het vak maatschappijleer. Dit om scholieren te laten zien wat psychologie is. Iets leren is één ding, wat je geleerd hebt, proberen over te dragen aan anderen is weer iets heel anders en wellicht nog leerzamer. OP DE SOFA DECEMBER 2013 11
OP DE SOFA Het is voor ons als laatste jaar bachelorstudenten duidelijk dat het moeilijk is om een baan te vinden, hoe heeft u dat ervaren? Ik ben nooit van de universiteit afgekomen. Toen ik afstudeerde als sociaal psycholoog moest ik officieel in dienst. Als je gevraagd werd voor een promotieplek, kreeg je van het Ministerie van Defensie uitstel wegens wetenschappelijke onmisbaarheid, dat vond ik wel mooi. De hoogleraar sociale psychologie aan de VU zocht een persoon om vier jaar onderzoek mee te doen naar taal en stereotypen en vroeg of ik interesse had. Ik was erg enthousiast over sociale psychologie en kreeg zo de kans om onderzoek te doen. Het was deels zelf het wiel uitvinden en het is een erg leerzame periode voor mij geweest. Later kreeg ik een brief van het Ministerie van Defensie dat mijn uitstel wegens wetenschappelijke onmisbaarheid werd omgezet in buitengewoon dienstplichtig, wat inhield dat ik niet meer in dienst hoefde. De diensplicht was afgeschaft. Ik vond dat best een beetje jammer, want uitstel wegens wetenschappelijke onmisbaarheid klonk veel stoerder! Ik ben na mijn promotieonderzoek meteen doorgerold op de universiteit en werd onderzoeker-docent aan wat toen de Katholieke Universiteit Nijmegen heette. Ik was 24 toen ik afstudeerde, 28 toen ik promoveerde. Dan ga je al richting 30. Omdat ik steeds binnen universiteiten doorrolde, vroeg ik mijzelf wel eens af waar nou het moment is geweest dat ik zelf bewust had gekozen dat ik wilde werken aan de universiteit. Ik heb nooit buiten de universiteit gekeken bij andere werkvelden, maar heb uiteindelijk altijd mijn hart gevolgd en gedaan wat ik leuk vond. Dat is ook een keuze. Recentelijk had ik weer een twijfelmoment over wat ik nu wil. Ik heb namelijk altijd veel college gegeven en vind het geven van onderwijs erg leuk. Sinds kort ben ik decaan van de faculteit der sociale wetenschappen en dat is 100% bestuurlijk. Ik heb goed moeten nadenken of ik dit wel wilde. Ik ben nog steeds veel bezig met onderwijs en onderzoek, maar op een meer indirecte manier. Gelukkig geef ik dit jaar nog wel AIP, al is het voor de laatste keer. 12 HERSENSPINSELS
Veel studenten van onder andere geneeskunde en ook psychologie hebben studentenkoorts/ kandidatenziekte (het op jezelf betrekken van ziektebeelden), hebt u daar ooit mee te maken gehad? Nou, nee niet echt. Ik was door de sociale psychologie geïnteresseerd geraakt in stereotypen en door het wonen in de Bijlmer werd ik wel veel geconfronteerd met stereotypen juist ook in mijn eigen gedachten en gedrag. Ik herken wel dat je de dingen die je leert soms gaat toepassen op je eigen leven. Ik doe ook niet anders in mijn colleges. Dat is het leuke van psychologie studeren: Wat je bestudeert zie je deels ook om je heen gebeuren. Je hoort psychologen vaak zeggen dat ze werk en privé gescheiden houden, hoe ervaart u dat? Ik heb er thuis of bij vrienden denk ik weinig last van dat ik de hele tijd de psycholoog uithang. Maar dat zou je na kunnen vragen. Jullie hebben in college wel eens filmpjes gezien waarbij ik experimentjes met mijn zoons doe (bijvoorbeeld de inhoud van bekers vergelijken), maar ze zien dit gewoon als een spelletje. Ik heb wel heel veel moeite om te stoppen met werken. Er is altijd werk te doen zoals papers lezen, colleges voorbereiden en mails beantwoorden. Op een gegeven moment moet je zelf degene zijn die zegt: zo is het mooi geweest. Dat vind ik wel eens moeilijk. OP DE SOFA DECEMBER 2013 13
OP DE SOFA Waar komt die liefde voor Apple vandaan? Het is natuurlijk een beetje een running gag, maar er zit wel een verhaal achter. Toen ik in mijn derde jaar zat als student werd er net een computer lab voor psychologie gebouwd, dat was er op dat moment nog amper in Nederland. De VU heeft toen 12 Apple computers voor het sociale psychologielab aangeschaft, waarvan ik er eentje mee naar huis kreeg om uit te zoeken hoe alles werkte. Ik vond het meteen waanzinnig. Ik heb een keer een tijdje met een Windows computer gewerkt voor een onderzoek met virtual reality, maar was daarmee diep ongelukkig. Sindsdien heb ik altijd Apple producten gebruikt. Een man mag een afwijking hebben, en ik heb mijn Apple (en cola-) verslaving. (We moesten de heer Wigboldus wel gelijk geven dat zijn nieuwe Iphone 5s met vingerafdrukherkenning wel heel stoer is.) 14 HERSENSPINSELS
Tot slot: Heeft u nog een advies of tips voor ons als studenten? Als ik naar mijn eigen studententijd kijk, zou ik zeggen probeer van alles! Stel jezelf de vraag: Waar gaat mijn hart sneller van kloppen? Binnen je studie en buiten je studie, binnen Nederland en buiten Nederland. Doe dit en laat je niet uit het veld slaan door de vakken die je moet halen en die je niet zo leuk vindt. Er zijn zoveel mogelijkheden, ga dingen voor SPiN doen of ga iets met muziek of theater doen en ga daar ook helemaal voor. Je zit hier niet alleen om je studie te volgen, je zit er voor jezelf, om jezelf te ontwikkelen. Je moet je studie wel serieus nemen, maar de nadruk ligt op jou! OP DE SOFA DECEMBER 2013 15
ROOS ALINK REPORTAGE Leiden De SPiN-kamer: een toevluchtsoord voor SPiN-leden om koffie of thee te halen, boeken te kopen of te chillen. Ieder SPiN-lid is er wel eens geweest. Maar hoe zien de kamers van andere studieverenigingen van psychologie eruit? Wij gingen op onderzoek uit. Ons oog viel op de studievereniging psychologie van Leiden: Labyrint. Toen we contact met ze opnamen kregen we al snel een enthousiaste reactie en mochten we langskomen om eens te zien hoe het daar allemaal gaat. Dus gingen we op pad, twee uur en een kwartier met de trein welteverstaan. Leiden bleek een mooie oude stad, met veel grachtjes, bruggetjes en meeuwen. Op het eerste gezicht helemaal niet zo n typische studentenstad als Nijmegen. Het station staat niet vol met groepen studenten die wachten op de bus en een straat met kroegen vonden we ook niet. Toen we aankwamen bij de Labyrintkamer werden we ontvangen met thee. Jammer genoeg waren er geen speciale Labyrint-mokken aanwezig maar de welbekende roodgeruite bekertjes. Er werd ons van alles verteld over de gang van zaken bij Labyrint. Ze hebben bijvoorbeeld elke twee maanden een borrel voor alle leden. Daarnaast zijn er regelmatig lezingen en feestjes, en een paar keer per jaar 16 HERSENSPINSELS
INGE VAN DAM reisjes. Hun kamer is iets anders dan die van ons. Ten eerste hebben ze niet één maar vier kamers; een chillkamer, een boekenbalie, een bestuurskamer en een rommelhok. Daarnaast hangen in de chillkamer foto s van alle commissies en gaat langs de muur een scorebord met magneetjes van alle commissies om de score van de commissiebattle bij te houden. Ook hebben ze Labyrint kleding, waaronder joggingbroeken, truien, hemdjes, boxers, stropdassen en handdoeken. De laatste twee worden alleen niet verkocht. Wat ons tijdens het gesprek met Daan, de penningmeester, al snel duidelijk werd is dat het studentenleven in Leiden heel erg gebaseerd is op studentenverenigingen. Als je niet bij een vereniging zit blijkt het moeilijk te zijn om vrienden te maken. Actief lid zijn telt ook, maar wel minder. Dat het verenigingsleven groot is in Leiden, blijkt wel uit de grote gebouwen van vereniging Minerva, die behoort tot het corps. Als je lid bent, hoef je je bijna niet buiten Minerva-terrein te begeven. Leden betalen een behoorlijke prijs, maar krijgen daar wel een eigen sportschool, bibliotheek en bijles voor terug. Zulke dingen zien we niet in Nijmegen... REPORTAGE DECEMBER 2013 17
HOTSPOT 18 HERSENSPINSELS
LEROY KOCH HOTSPOT HOTSPOT Spannende date of gewoon een avondje chillen met een vriend/vriendin? Dan is cocktailbar Riva aan de prachtige Waalkade vooral geen locatie om over te slaan. Riva heeft een toch wel redelijk uitgebreide cocktailkaart, met cocktails variërend van mierzoet tot Oh, deze is toch best sterk. Daarnaast hebben ze goed voedsel voor weinig (3 tot 8) eurie, waar nog eens een studentenkorting bovenop komt, en is het er nog hartstikke sfeervol en gezellig ook. DECEMBER 2013 19
Jouw Studentenbrein BREIN Volgestampt met wetenschappelijke feitjes, doordrenkt met alcohol en op het punt van ontploffen door alle stress van het studentzijn: Het studentenbrein heeft veel te verduren. Maar kan ons brein dat wel aan? Ons brein is het controlekamertje van al ons doen en laten. Met een oppervlakte van 2090 vierkante centimeter (de grootte van een opengeslagen pizzadoos), een gewicht van slechts 1 tot 1,5 kilo en een energieverbruik van 20% van ons totale vermogen, kan je wel zeggen dat onze hersenen een grote rol bijdragen in ons dagelijks functioneren. Het ontwikkelen van dit orgaan vindt voor het grootste gedeelte al voor onze geboorte plaats, en op ons derde levensjaar heeft het al 90% van de volwassen grootte bereikt (Paus, 2013). Lang heeft men gedacht dat het brein volledig ontwikkeld was rond de pubertijd, maar uit onderzoek blijkt het brein in ontwikkeling te blijven tot ongeveer 25 jaar. De cortex (grijze stof van de hersenen) heeft zijn volwassen grootte tegen die tijd al bereikt. Maar de witte stof, die bestaat uit de axonen van zenuwcellen en over de informatieoverdracht gaat, is nog in ontwikkeling in o.a. de frontale kwabben. De myelinisatie van axonen zorgt normaal voor een snellere signalering en een effectievere transport van zenuwimpulsen, maar ontbreekt hier nog deels. Het betreft vooral de prefrontale cortex, het gebied in het brein verantwoordelijk voor onder andere planning, zelfbeheersing, sociaal gedrag en het beheersen van impulsen. 20 HERSENSPINSELS
YVETTE KRUSE Erg gunstig is dat niet, als je bedenkt dat juist in de periode van 18 tot 25 jaar, jongeren het meest op de proef gesteld worden wat betreft complexe keuzes maken. Zo zullen jongeren een studiekeuze moeten maken en zich leren vinden in hun sociale omgeving. In vergelijking met volwassenen maken adolescenten impulsievere keuzes die vaak zijn gebaseerd op korte termijn redenen en emotionele en sociale waarden. Hiermee onderscheiden zij zich echter ook van pubers. De pubertijd draait vooral om de hormonale, seksuele ontwikkeling. De adolescentie definieert zich naar de ontwikkeling van volwassen sociaal en cognitief gedrag (Paus, 2013). Studenten zitten eigenlijk tussen de pubertijd en de volwassenheid in, en zijn continu het middelpunt van de puberale seksuele ontwikkeling en volwassen sociale interactie. Hierdoor ontstaat een competitieve strijd om je eigen plaats te vinden in de maatschappij, welke gedachtegang je ook terugvindt in het onderwijs. Het zogenoemde competentiegericht onderwijs laat studenten de verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen studieloopbaan en doet een beroep op de keuzevaardigheden die eigenlijk nog in ontwikkeling zijn. Omdat jongeren ook nog eens worden gehaast zichzelf en hun keuzes zo snel en correct mogelijk te profileren, ontstaat het gevaar van overschatting (de Booys, 2008). Het is van belang dat jongeren zelf de leerweg kiezen die bij hen past, maar dat ze hier wel begeleiding bij krijgen. Docenten vinden dit vaak een extra belasting, terwijl ze alleen hun benadering naar studenten hoeven te veranderen. Marinka Kuipers, lector pedagogiek en beroepsvorming aan de Haagse Hogeschool, adviseert docenten hun studenten meer te stimuleren. In plaats van de focus te leggen op wat de student niet kan en het bijsturen van wat fout kan gaan, hebben studenten eigenlijk een extra duwtje in de goede richting nodig, om het beste uit zichzelf te kunnen halen. Een enkel extra gesprek over vervolgstudies of stage kan hierbij al werken. Natuurlijk komt er veel meer aan te pas in het studentenleven. Alcohol speelt hier vooral een grote rol in. Het tast ons geheugen aan, vertraagt ons reactievermogen en inhibeert de controle op impulsieve acties. Ook belemmert alcohol de ontwikkeling van het brein en kan het van invloed zijn op het karakter en gedrag van jongeren. Zware drinkers (meer dan 25 glazen per week, of dagelijks 6 glazen drinken) lopen al snel risico op permanente hersenbeschadiging. Of een avondje licht drinken ook zulke desastreuze gevolgen kan hebben, is echter nog de vraag. Een drankje nu en dan schijnt zelfs positie- BREIN DECEMBER 2013 21
BREIN ve gevolgen te hebben: het vermindert stress en verlaagt de kans op hart- en vaatziekten (Moore & Pearson, 1986). Stress kan ook een grote belasting zijn van studenten. Het beïnvloedt onze alertheid, concentratie, emoties en hoe effectief wij informatie kunnen opslaan en verwerken. Tijdens een stressvolle gebeurtenis wordt de amygdala activiteit verhoogd en domineert deze de activiteit van de hippocampus. Beide zijn van belang bij het vormen van een herinnering: de hippocampus gaat over het geheugen en de amygdala zorgt voor de emotionele koppeling. Bij stress domineert deze emotionele waarde echter en kan men de rationaliteit van een argument, verloren sleutel of tentamencijfer soms vergeten (Shonkoff, 2005). Bij jongeren komt ook sociale stress voor: het verlangen om bij leeftijdsgenoten te horen, het vinden van een romantische partner, het combineren van vriendengroepen aan het thuisfront en bij de studie en het contact met familie in stand houden. Oftewel, studenten hebben het maar lastig. Naast het uitvogelen van hun eigen identiteit, hoe ze de wereld zien en wat ze precies met hun leven willen doen, moeten zij zich ook nog redden in een wereld waar ze misschien nog niet eens klaar voor zijn, mentaal of fysiologisch. Wil je hier meer over weten? Lees dan Het Studentenbrein is nog niet af van Floor de Booys, of How environment and genes shape the adolescent brain van Thomás Paul, en vind uit voor jezelf of jouw brein al klaar is voor de volwassen wereld of dat je toch liever die lege pizzadoos even laat rusten. 22 HERSENSPINSELS
LEROY KOCH Column: Uitstel... gedrag Uitstelgedrag: of het nu gaat om het leren voor een tentamen, het schrijven van een paper of zelfs het schrijven van deze column, we kennen het allemaal. Uiteraard staan wij studenten het meest bekend als veelplegers wanneer het gaat om dit gedrag, vandaar dat ik nu vijf tips zal gaan geven om van je procrastinatie af te komen. COLUMN 1. Regel je zaken meteen Misschien wat kort door de bocht dit, maar het helpt. Ik snap dat het bij de wat grotere taken niet altijd toepasbaar is, maar kleine dingetjes als de afwas of het lezen van dat ene hoofdstuk voor dat irritante vak kun je beter meteen doen. Zo voorkom je dat de werkzaamheden zich opstapelen en je er steeds meer tegenop gaat zien. Daarnaast is zo n volgeladen aanrecht gewoon vies. Iel. 2.Weg met social media en je telefoon. Zet je telefoon en internet uit. En als je internet nodig hebt, gooi dan tijdelijk alle sociale media op een blokkade, je hebt geen facebook nodig om je taken te verrichten. Als je per se sociaal contact nodig hebt bij je taken, ga het dan samen met iemand doen in de UB ofzo. 3. Stel een ontspannende of leuke activiteit in het vooruitzicht Die film die je nog wilde zien? Genieten van een pilsje met wat vrienden? Pak dat als beloning voor jezelf als alles af is, maar dan ook alleen als alles af is. Wanneer je iets hebt om naar uit te kijken zul je merken dat het een stuk sneller gaat allemaal. 4. Weeg af wat belangrijk is en wat niet. Doe de belangrijke zaken eerst en daarna pas het andere. Op die manier zorg je er in ieder geval voor dat je niet in de problemen kunt komen met deadlines etc.. Ik weet dat dat ook niet altijd even leuk is, maar als je eenmaal bezig bent, gaat het vanzelf wel wat vlotter. 5. Besteed je uitsteltijd nuttig. Als je dan toch écht niet kunt voorkomen dat je eindeloos uitstelt, doe dan tenminste iets nuttigs met je tijd. Doe klusjes, ga werken of ga iets doen met vrienden. Zorg er in ieder geval voor dat je niet wéér een dag een beetje naar je facebookpagina zit te kijken. Als laatste wil ik nog zeggen: stop met uitstellen en ga iets nuttigs doen. DECEMBER 2013 23
STRIP MARK TEN WOLDE 24 HERSENSPINSELS
Samenwerken, ingewikkelder dan je denkt Je bent net nieuw op de opleiding, wordt overspoeld met allerlei leuke vakken, mensen, docenten en natuurlijk ook feestjes. Je voelt je goed, iedereen heeft het naar zijn zin, je doet je ding maar dan komt het: samenwerken. In eerste instantie is het geweldig, je hebt een groep leuke mensen om mee samen te werken, iedereen kan met elkaar lachen, maar dan komen de verplichtingen en deadlines. Plotseling botert het allemaal niet meer zo, je merkt dat de een liever achterover leunt terwijl de ander juist meer van het aanpakken is. De grapjes hebben plaats gemaakt voor ijzige stiltes en de onderlinge banden worden op de proef gesteld. Subgroepjes worden gevormd, sociale druk wordt uitgeoefend en voordat je het weet gaat het samenwerken voor geen meter. Maar hoe blijf je nu gemotiveerd? Welke factoren hebben nou echt invloed op jouw project? GEDRAG Maak je in eerste instantie maar geen zorgen, dit geschetste beeld zal voor velen van jullie niet aan de orde zijn, samenwerken is leuk, maar het brengt soms wel lastigheden met zich mee. Het is handig om alvast wat voorkennis te hebben van samenwerken en hoe je dit het beste kan doen en structureren. Om te beginnen is het handig om naar jezelf te kijken. Uit onderzoek van Stajkovic en Luthans (2003) blijkt dat een verhoogde motivatie DECEMBER 2013 25
GEDRAG samenhangt met een hoog gevoel van zelfeffectiviteit. Het is voor jezelf belangrijk om je effectief te voelen, alsof je een goede portie werk op je bord neemt maar het niet teveel wordt. Het gaat hierbij om het vertrouwen in je eigen kracht om invloed uit te kunnen oefenen op de situatie. Als je dit doortrekt naar groepswerk kan het volgende zeggen: als iedereen een goed gevoel heeft over zijn eigen effectiviteit in de groep, zal de motivatie hoger liggen. Het is dus van belang om het werk goed te verdelen. Als je iemand teveel geeft zal hij overweldigd worden met werk (controle verliezen over de situatie) wat de effectiviteit niet ten goede komt. Maar als iemand te weinig werk heeft (geen controle heeft over de situatie) zal deze ook een laag gevoel hebben van zelfeffectiviteit. Het is dus van belang dat het werk goed verdeeld wordt en iedereen zich nuttig voelt. Kijk vervolgens goed naar de samenstelling van de groep. Er zijn veel onderzoeken die kijken naar de effectiviteit van een groep en de mate van homogeniteit binnen een groep. Is het goed om met mensen samen te werken die van jou verschillen of juist beter samen te werken met mensen die hetzelfde zijn? 26 HERSENSPINSELS
QUINTEN VAN KASTEL Waar het op neer lijkt te komen is het volgende: personen in heterogene groepen kijken onderling anders tegen bepaalde beslissingen aan. Dit kan leiden tot meer strijd omdat iedereen in de groep zijn belangen wil behartigen. Dit terwijl personen in homogene groepen meer overeenkomsten hebben in het onderlinge denkpatroon. Beslissingen zullen dus minder snel bevochten worden door groepsgenoten. Heterogeniteit heeft natuurlijk ook zijn voordelen: zo zal een heterogene groep meer diversiteit hebben qua ideeën en input, er is misschien meer strijd over de te nemen beslissingen maar dat komt omdat iedereen andere kennis ter tafel brengt. Homogene groepen zullen echter niet snel komen tot nieuwe inzichten omdat ze het vaak met elkaar eens zullen zijn. Kijk dus goed naar de samenstelling van je groep: wil je meer strijd maar ook meer interessante inzichten, of wil je rustig samenwerken zonder strijd met het risico dat er geen nieuwe, interessante denkbeelden ontstaan. Het laatste dat ik wil bespreken is groepsdruk. Uit onderzoek naar groepsdruk bij de universiteit van Maastricht (Veul, Koopal, Goeij, Verwijnen, Scherpbier, Vleuten et al. z.d.) blijkt inderdaad dat mensen uit heterogene groepen veel van elkaar kunnen leren door de aanwezigheid van verschillende standpunten. Heterogene groepen zorgen echter ook voor meer strijd en groepsdruk. Deze groepsdruk hoeft niet per se negatief te zijn maar als de groepsdruk flink toeneemt, kan het zo zijn dat sommige studenten hun eigen interesses niet meer zullen volgen in de heterogene groepen, of dat er weinig aandacht is voor hiaten in hun eigen kennis bij de homogene groepen. Groepsdruk lijkt in eerste instantie een positieve invloed te hebben op het samenwerkend leren, maar teveel groepsdruk kan leiden tot onderdrukking van individuen in beide groepen. Kortom: Zorg dat je je nuttig kan voelen. Kijk goed naar je wensen en de groepssamenstelling en let op de mate van groepsdruk die wordt uitgeoefend. Als je dit in je achterhoofd houdt, zullen de groepsprojecten zowel leerzaam, als productief zijn! DECEMBER 2013 GEDRAG 27
INTERVIEW JODY GEERTS Studenten zijn ook mensen - Interview met een studentenpsycholoog - Al 25 jaar werkt Annemiek Godefrooy bij dienst studentenzaken als studentenpsycholoog. In deze 25 jaar heeft ze al veel studenten geholpen. Over dit werk zegt ze zelf: ik vind het heel leuk om steeds nieuwe mensen te treffen, nieuwe verhalen te horen met nieuwe zorgen en nieuwe perspectieven. Toen we haar vroegen naar een hoogtepunt in haar werk, zei ze daarom ook: ik kan niet echt een hoogtepunt noemen, eigenlijk is elke dag erg leuk omdat je elke dag mensen kunt helpen. Ik kreeg ooit een ontzettend leuk mailtje van een studente die ooit in een joggingbroek en pet binnenkwam. Zij heeft hier wel ontdekt wat ze kan en wie ze is. Ze heeft nu een hoge functie in Den Haag. Dat geeft wel heel veel voldoening. We vroegen Annemiek waarom het leuk is om met studenten te werken. Ze vindt dit vooral erg leuk omdat studenten mensen met mogelijkheden zijn en nog veel perspectief hebben; ze hebben nog een leven voor zich. Ook is het prettig met studenten te werken omdat (de meeste) studenten intelligent zijn. Ze kunnen allemaal zelf goed nadenken en zijn snel van 28 HERSENSPINSELS
LIEKE VAN DEN BOOM begrip, daarom hebben ze minder uitleg nodig. Echter, een nadeel van dat nadenken is dat het kan doorslaan in piekeren. Te veel nadenken is ook niet goed. Je zou je kunnen afvragen wat het verschil is tussen een studentenpsycholoog en een gewone psycholoog (behalve de doelgroep). Annemiek legt ons uit dat ze eigenlijk hetzelfde doen, maar de studentenpsycholoog is gespecialiseerd in studiegerelateerde problemen. Ook hebben zij kennis van de gang van zaken in de universiteit en de eisen van de universiteit. Verder hebben ze contacten met studieadviseurs en andere begeleiders zoals studentendecanen. bij de studentenpsycholoog terecht met alle problemen die invloed hebben op de studie. We vroegen Annemiek of het niet saai werd om steeds dezelfde verhalen te horen. Haar antwoord was: elk jaar komen 550 studenten op intakegesprek en 300 studenten komen op spreekuurgesprek (een gesprek voor een bepaalde cursus). Je hoort eigenlijk 550 keer een ander verhaal, de symptomen zijn misschien hetzelfde, maar ieder mens beleeft het anders. Het omgaan met klachten is voor iedereen anders, daarom wordt het nooit saai. Ik kan de hele kamer wel volhangen met smoesjes die ik heb gehoord van mensen met uitstelgedrag, het is interessant hoe iemand zichzelf eigenlijk voor de gek kan houden. INTERVIEW Wat zouden deze studiegerelateerde klachten kunnen zijn? Je kunt denken aan uitstelgedrag, faalangst, depressieve klachten, perfectionisme, stemmingsproblemen, angst en paniek, relatie gerelateerde problemen (bijvoorbeeld heimwee), ADHD, autisme, dyslexie en trauma s. Kortom, je kunt Je kunt niet altijd aan de buitenkant zien dat iemand problemen heeft. De diversiteit van de problematiek van de wereldbevolking is hetzelfde op de universiteit. Ook bij studenten kunnen bijvoorbeeld narcisme, borderline, depressie en autisme voorkomen maar er moeten niet te snel conclusies wor-
INTERVIEW den getrokken tijdens de diagnostische fase; In deze leeftijdscategorie kun je kenmerken van een bepaalde stoornis vertonen, maar het hoeft nog niet per se een psychische stoornis te zijn. Sommige klachten horen ook gewoon bij bepaalde leeftijdsfasen. Sommige mensen vertonen misschien een aantal kenmerken van borderline in de puberteit, dit wil niet meteen zeggen dat ze deze persoonlijkheidsstoornis hebben. Echter, als ze dat tot hun 25/30ste nog hebben, moet je je wel gaan afvragen of er niet iets aan de hand is. Ik kan de muur volhangen met smoesjes die ik heb gehoord van studenten met uitstelgedrag We vroegen Annemiek over studenten die zelf al een psychische stoornis denken te hebben, door het lezen en leren over psychologische stoornissen of gewoon door klachten op te zoeken op internet. Dit wordt ook wel de assistentenziekte genoemd. Vooral psychologiestudenten en geneeskundestudenten kunnen hier gevoelig voor zijn; ze denken zich te herkennen in de stoornissen en ziektes waarover ze lezen. Annemiek krijgt soms ook te maken met zogenoemde kant-en-klare problemen. Ze zegt hierover dat sommige studenten er met hun ideeën nog niet eens ver vanaf zitten, maar ze kunnen het soms ook helemaal mis hebben. Wanneer ze het niet eens is met het voorgestelde probleem van de student, geeft ze hier argumenten voor. Annemiek vindt het belangrijk om transparant te blijven tijdens het intakegesprek. Ze vindt openheid belangrijk. Ik heb ooit geleerd: je mag alles vragen, je mag alles zeggen, maar hoe iemand dingen oppakt, is het belangrijkste, dat zegt ook heel veel over een cliënt. Dat de cliënt ervan uitgaat dat hij of zij een bepaalde stoornis heeft, zegt ook al veel over die cliënt. Je moet daarmee verder in de behandeling, er is interactie. Als voorbeeld hierbij noemt Annemiek iemand met Borderline, het zou kunnen dat diegene zich daar niet in herkent, ze houdt die diagnose dan wel in haar achterhoofd; ze blijft er wel van overtuigd dat het een goede diagnose is totdat eventueel het tegendeel bewezen wordt. Verdere behandeling kan dan acceptatie van de diagnose inhouden en het behandelen van die gediagnosticeerde stoornis. Na een intakegesprek hebben de studentenpsychologen een intakevergadering waarin ze de cliënten bespreken. 30 HERSENSPINSELS
Ga altijd met plezier naar je werk, houdt het gevoel dat je het fijn vindt om er voor mensen te zijn en blijf goed voor jezelf zorgen. Per cliënt kijken ze welke studentenpsycholoog hem of haar het beste kan helpen. Elke studentenpsycholoog heeft zijn eigen interesses, ervaringen en opleidingen. Bijvoorbeeld, Annemiek vindt het leuk om met tweelingen te werken, omdat ze zelf een deel van een tweeling is en een collega is meer gericht op de lichamelijke kant van psychologische klachten; de lichamelijke manier van het uitwerken van psychische problemen. Er wordt ook per cliënt een behandelplan opgesteld. ten. Als je het los kunt laten, verrijkt dit werk je leven enorm, het is een mooi beroep met mooie verhalen. Ook moet je er voor zorgen dat je zelf op orde bent en blijft. Als dit niet zo is, gaat de behandeling ook niet goed. Blijf goed aan jezelf werken, zodat je het kunt verdragen om met de klachten van mensen om te Annemiek had nog een paar tips voor toekomstige studentenpsychologen: je moet houden van het omgaan met mensen met problemen, maar ga er niet mee naar huis. Het is goed om betrokken te zijn, maar je moet het wel kunnen loslaten, je moet verder kunnen gaan met je eigen leven en met de volgende cliëngaan. Het is belangrijk dat je altijd met plezier naar je werk gaat en dat je altijd het gevoel houdt dat je het fijn vindt om er voor mensen te zijn. Verder is het belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt. Het telefonisch spreekuur van de studentenpsycholoog is elke werkdag van 12:00 tot 12:30u. Je kunt via de Centrale Balie een afspraak maken met één van de studentenpsychologen. Je kunt je ook opgeven voor cursussen en trainingen die daar gegeven worden. Meer informatie kun je vinden in de volgende website: http://www.ru.nl/ studenten/begeleiding/waar/vm/ studentenpsychologen/ INTERVIEW DECEMBER 2013 31
TRENDING TOPIC TRENDING TOPIC Ik vind het discriminerend als jij mijn gewoontes als discriminerend bestempelt! Er is veel beroering in ons tolerante kikkerlandje. Mensen voelen zich gediscrimineerd door de Nederlandse tradities. Nederlandse mensen vinden het discriminerend en tolereren het niet dat andere mensen hun tradities niet tolereren omdat ze deze als discriminerend beschouwen. En sommige mensen kan het geen reet schelen dat mensen hun tradities als discriminerend ervaren, dan moeten ze maar niet zo zeiken en lekker naar hun eigen land gaan. Dat dit eigen land vaak gewoon Nederland is lijkt niet veel uit te maken... HERSENSPIN- 32 HERSENSPINSELS De vurige zwarte pieten discussie is iets wat niet van de televisie af te slaan is, iets waar iedereen een mening over heeft en zich eindeloos druk over lijkt te maken. Discriminatie is een issue dat speelt in Nederland. Maar wat discriminatie nu eigenlijk inhoudt, is wat minder duidelijk. Ik ging op pad om uit te zoeken wat het precies betekent. Mijn collega verwoordt het als volgt: het onjuist bejegenen van mensen op basis van geloof of achtergrond.. ja het kan eigenlijk van alles zijn... Een van mijn trouwste intelligente vrienden, Wikipedia, vertelt mij het volgende: het maken
TANNEKE MEIJERS van onderscheid. Maarja of we daar nu iets mee kunnen. Mijn vriendinnen zijn wat praktischer ingesteld en komen meteen met een plan van aanpak: Ik vind dat discriminatie afgeschaft moet worden en iedereen kleurenblind gemaakt moet worden door de dokter. Het wordt er dus niet veel duidelijker op, maar een ding weten we zeker: mensen vinden het niet leuk als ze er iets mee te maken hebben en daarom mag het niet! We kunnen nu speculeren over waarom mensen het vervelend vinden om gediscrimineerd te worden en ik kan jullie heel veel vertellen over dat het eigenlijk gaat over buitensluiten en een theoretisch verhaal vertellen over dat dit zelfs fysieke pijn kan veroorzaken. Sterker nog, ik kan er overtuigende plaatjes van het brein bij halen waarop te zien is hoe de pijngebieden actief worden naar aanleiding van ervaren buitensluiting. Maar laten we even eerlijk zijn: jullie zijn niet dom, kunnen deze plaatjes al bijna natekenen en hebben dit allang in de heilige Gleitman bijbel gelezen (indien je nu niet instemmend mee aan het knikken bent: schaam je en lees je literatuur!). Ik ga dus over tot de spannendere zaken. Kippen die kippen eten, oftewel minority groepen die zichzelf discrimineren. Hoe kan het nu dat er in deze moderne samenleving geaccepteerd wordt dat er mensen op basis van irrelevante kenmerken worden achtergesteld? Waarom is de meerderheidsgroep zo passief en, mogelijk raarder, ontketenen de minderheidsgroepen geen revolutie? Een theorie die deze vraagstelling probeert te beantwoorden is de system justification theory. Kort door de bocht zegt deze theorie eigenlijk dat iedereen graag de status quo steunt. Praktisch houdt dit in dat mensen verandering over het algemeen zien als een eng vies ding, liever behoudt de mens stabiliteit en orde in het leven. Dit zorgt ervoor dat als je zelf in een minderheidsgroep zit, je desondanks toch meer fan bent van mensen uit de meerderheidsgroep. Dit verklaart waarom mensen TRENDING TOPIC DECEMBER 2013 33
TRENDING TOPIC uit minderheidsgroepen vaak zelf ook meedoen aan de discriminatie van hun eigen groep. Dit zit dik in onze samenleving ingebakken, zelfs kleuters nemen al deel aan dit proces. Uitkomsten van dit proces worden pijnlijk helder geïllustreerd in o.a. het onderzoek van Clarks (1947) waar kleuters gevraagd worden naar hun mening over een blanke en een zwarte pop. Ongeacht de huidskleur van de kleuters kennen de kindjes allemaal de blanke pop de goede eigenschappen en de zwarte pop de slechte eigenschappen toe. Wanneer zwarte kindjes uiteindelijk gevraagd wordt op welke pop zij het meeste lijken wijzen ze allen opnieuw de zwarte pop aan. Vaak discrimineer je dus onbewust en niet eens altijd in het voordeel van jezelf. Wil je dit soort rare procedures zichtbaar maken dan moet je het creatief aanpakken. Recent roerde BNN zich in het grote discriminatie debat door het bruine ogen, blauwe ogen experiment op televisie uit te voeren. Dit experiment was geïnspireerd op het Amerikaanse sociaal racisme experiment van Jane Elliott (1968). De boodschap was duidelijk: er schuilt een racist in ons allemaal! In het experiment werd er onderscheid gemaakt op basis van oogkleur. De ene groep kreeg privileges en de andere groep werd benadeeld. Binnen korte tijd gedroeg de bruinogige groep zich al dominant over de blauwogigen. Aan het einde van het experiment konden de bruinogigen zich vooral de zwakke eigenschappen van de blauwogigen herinneren. Het doorzettingsvermogen en de dappere acties van de blauwogigen, waarin ze vochten voor hun rechten, werden door de dominante groep niet opgemerkt. Het besef dat mensen al snel discrimineren en hoe onbewust dit eigenlijk gebeurt leek hard aan te komen en de deelnemers erg te ontroeren en aan het denken te zetten. Wat vooral duidelijk wordt uit de onderzoeken die ik heb beschreven is dat iedereen discrimineert en meestal niet eens bewust. Misschien kan dit wat nieuw licht schijnen op het huidige debat over discriminatie in Nederland. Lelijk TL-licht weliswaar want iedereen discrimineert blijkbaar en dat was nu net wat we niet prettig vonden. Aan de andere kant is bewustzijn van dit proces misschien wel de eerste stap om beter om te gaan met deze kwesties. Hebben jullie ook weer wat te vertellen in de trein als je voor de zoveelste keer ongevraagd in de zwarte pieten discussie gesleurd wordt. 34 HERSENSPINSELS