RAPPORT VAN BEVINDINGEN DEFINITIEF FINANCIEEL CONTINUITEITSTOEZICHT bij Stichting voor Evangelische Scholen te Amsterdam Plaats Bestuursnummer Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling : Utrecht : 41661 : 273268/4468741 : 14 april 2014 tot 15 september 2014 : 30 september 2014
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 6 3 Toezichtarrangement financiële continuïteit 12 Bijlage 1 Zienswijze van het bestuur 14 Pagina 3 van 14
1 Inleiding De inspectie van het Onderwijs (hierna: de inspectie) heeft tussen 14 april 2014 en 15 september 2014 onderzoek verricht naar de financiële positie van de Stichting voor Evangelische Scholen te Amsterdam (bestuursnummer 41661) (hierna te noemen SvES). De aanleiding voor dit onderzoek was het onderzoek naar bestuurlijk handelen (vastgesteld 30 maart 2014). In het kader van dat onderzoek ontving de inspectie op 1 april 2014 een email van het bestuur met een actieplan en enkele financiële documenten. Uit de beoordeling van de ontvangen financiële documenten bleek dat deze onvoldoende zicht gaven op de feitelijke huidige en toekomstige financiële positie van het bestuur. Deze informatie is echter van groot belang in het kader van de (borging van de) financiële continuïteit van SvES en in het kader van de (gevolgen van de) eventuele overdracht of sluiting van de scholen die ressorteren onder het bestuur. Het bestuur van SvES geeft aan dat de scholen in Amsterdam en Utrecht in juni 2014 zijn overgedragen aan het nieuwe bestuur Christelijk Evangelische Vereniging voor Ouders (hierna: CEVO). Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: analyse van de jaarrekening 2012 en bij het bestuur en administratiekantoor ter aanvulling of verduidelijking opgevraagde financiële gegevens; analyse van de concept jaarrekening 2013 en bij het bestuur en administratiekantoor ter aanvulling of verduidelijking gevorderde financiële gegevens; een gesprek op 17 juli 2014 met de voorzitter van het bestuur, een lid van het bestuur belast met de portefeuille financiën en de accountant. Tijdens het onderzoek beoordeelden wij de financiële positie van het bestuur, met als leidende vraag of de financiële continuïteit van het onderwijs binnen afzienbare termijn in het geding is. Tevens is het onderzoek van groot belang in het kader van de (borging van) financiële continuïteit SvES en in het kader van de (gevolgen van de) eventuele overdracht of sluiting van de scholen die ressorteren onder het bestuur. Toezichtkader en afbakening onderzoek De inspectie is bij haar onderzoek uitgegaan van de Beleidsregel Financieel toezicht po en vo 2011 inclusief de aanpassingen toegelicht in de sectorale nieuwsbrieven (tevens vermeld op www.onderwijsinspectie.nl). Het onderzoek is niet te kwalificeren als een accountantsonderzoek. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de financiële positie. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. <In de bijlage is de zienswijze van het bestuur opgenomen.> Pagina 5 van 14
2 Bevindingen 2.1 Kengetallen Over de laatste 5 jaren (2008 t/m 2012) is de rentabiliteit sterk afgenomen. Van 34,5% in 2008 naar 0,4% in 2012. Bij gelijkblijvend financieel beleid zal de rentabiliteit in 2014 naar verwachting negatief worden. Het exploitatieresultaat zal verder negatief worden door de extra kosten als gevolg van de sluiting van basisschool Timon en de dreiging van sancties. De ontwikkeling van de leerlingaantallen (dalende trend) geeft ook geen uitzicht op een gezonde financiële positie op de middellange- en lange termijn. Dat er in het verleden niet eerder acute financiële problemen zijn ontstaan was vooral het gevolg van de aflopende startbekostiging in combinatie met de kleine scholentoeslagen. Dit maakt het bestuur echter kwetsbaar. 2.2 Overige bevindingen Het bestuur van SvES was in 2013 het bevoegd gezag van 7 scholen met 6 brinnummers (zie onderstaande tabel). Uit zowel prognoses van leerlingenaantallen van het Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs, DUO en de meerjarenbegroting 2014-2017 van SvES blijkt dat geen enkele school binnen de gestelde termijn van vijf jaar na de startdatum aan de vereiste stichtingsnorm zal voldoen. De aantallen tussen haakjes zijn afkomstig uit de meerjarenbegroting 2014-2017 van SvES. Naam Brinnr Gemeente Stichtings- Leerlingen Datum start Vijfde Opheffing Status school norm per 1-okt-13 vd school schooljaar per 30AM Toermalijn Tilburg 21 1 8 2009 2013/14 1-aug-14 Gesloten Overgedragen aan St. 30AN Tamar Den Haag 117(120) 1 8 2009 2013/14 1-aug-14 School met de Bijbel te Den Haag 30FN Talisha Hoofddorp 230 19 1 8 2010 2014/15 1-aug-15 SvES 30FR Timon Rotterdam 56(59) 1 8 2010 2014/15 1-jan-14 Gesloten Overgedragen 30FT Tanisha Amsterdam 323 47(48) 1 8 2010 2014/15 1-aug-15 aan CEVO 30PN Tabitha Apeldoorn 200 14(13) 1 8 2012 2016/17 1-aug-17 SvES Dislocatie van 30FT01 Talitha Utrecht 60(61) Tanisha 2.2.1 De jaarstukken 2013 De jaarstukken 2013 zijn niet bij DUO ingediend vóór 1 juli 2014. Op 13 september 2014 bleken deze stukken, ondanks diverse rappelbrieven en uitgevaardigde sancties, nog niet te zijn ingediend bij DUO. Het bestuur handelt daarmee in strijd met artikel 171 van de Wet op het primair onderwijs (Wpo) casu quo artikel 157 van de Wet op de expertisecentra (Wec). in samenhang met artikel 2, derde lid, van het Besluit informatievoorziening Wpo/Wec. DUO heeft daarover reeds geïnformeerd bij besluit van 14 augustus 2014 en heeft besloten tot opschorting van 5% van de maandelijkse bekostiging van de scholen aangesloten bij SvES. De inspectie stelt voorts het volgende vast. Het bestuur meldt tijdens een bestuursgesprek met de inspectie op 17 juli 2014 dat er wel een concept jaarrekening 2013 is opgesteld, maar dat er nog het nodige aan moet gebeuren. De accountant verwacht dat deze eind juli 2014 beschikbaar komt. Er wordt afgesproken dat deze dan direct aan de Inspectie en DUO wordt verstuurd. Het bestuur meldt dat de GMR akkoord is met de concept Pagina 6 van 14
jaarrekening 2013, maar dat dit ten tijde van het gesprek nog niet was geformaliseerd. De jaarstukken 2013 nog niet waren ontvangen, hetgeen bleek uit navraag op 25 augustus 2014 en 13 september 2014 bij DUO. 2.2.2. Analyse ontvangen stukken april 2014 Op 14, 15 en 17 april 2014 zijn diverse financiële documenten ontvangen. 1. Dump uit de financiële administratie 2014 2. Begroting 2014 (versie 14 februari 2014) 3. Balansoverzicht over het 1e kwartaal 2014 4. Exploitatieoverzicht over het 1e kwartaal 2014 5. Print screen van het saldo van ING Bankrekening SvES (15 april 2014) 6. Overzicht van loonkosten van sves over de periode januari tot en met april 2014. Op grond van de aangeleverde financiële informatie was het niet mogelijk een betrouwbaar beeld te verkrijgen van de actuele financiële situatie van SvES. Gesteld kan worden dat de ontvangen informatie onvolledig en onbetrouwbaar is. Diverse risico s, zoals de sluitingskosten van basisschool Timon, de kosten van de verwachte sluiting of overname van andere scholen van het bestuur, zijn niet of onvoldoende doorberekend, waardoor er geen getrouw beeld kon worden gegeven van de actuele financiële positie. De inspectie stelt voorts het volgende vast. Naar aanleiding van de sluiting van basisschool Timon is er eind 2013 een onderzoek bestuurlijk handelen ingesteld door de Inspectie. Het bestuurlijk handelen van het bestuur van SvES werd daarin als onvoldoende gekwalificeerd. Op 11 september 2013 is het bestuur door de Staatssecretaris van OCW op een lijst met (zeer) zwakke besturen geplaatst. Twee scholen moesten per 1 augustus 2014 worden gesloten. Het bestuur heeft te laat geanticipeerd op deze sluitingen. Zo bleek er geen bestuursformatieplan te zijn opgemaakt en was er geen personeel in het risicodragende deel van de formatie (rddf) geplaatst. Door de inspectie werden diverse vraagtekens geplaatst bij het ingediende verbeterplan van het bestuur van SvES, alsmede bij de relatie tussen de meerjarenbegroting en het verbeterplan. Uit het verbeterplan kon worden opgemaakt dat dit bestuur alle scholen per 1 augustus 2014 wil overdragen. Echter de meerjarenbegroting gaat alleen uit van sluiting van de basisschool Toermalijn (Tilburg). Ook werd er een verzoek ingediend om de basisschool Tamar (Den Haag) voort te zetten als nevenvestiging van basisschool Tanisha (Amsterdam), terwijl een sluiting van Tamar gepland stond voor 1 augustus 2014. Tamar is per 1 augustus 2014 overgenomen door een ander bestuur. Bij het participatiefonds waren op 16 april 2014 vier ontslagverzoeken bekend, waarvan één betrekking had op het personeel van basisschool Timon en drie overige verzoeken, waaronder twee kantonrechterprocedures. De financiële gevolgen zijn niet door het bestuur doorberekend. De sluitingskosten van basisschool Timon bleken niet te zijn doorberekend. Voor de bepaling van de sluitingskosten van basisschool Timon is de inspectie uitgegaan van de aangeleverde informatie van het externe administratiekantoor OSG. De totale sluitingskosten worden geraamd op ongeveer 289.000. Het gaat hierbij om kosten van de inhuur van deskundigen, personeelskosten die na 1 januari 2014 doorlopen, subsidie die terugbetaald moet worden aan de gemeente en kosten van doorlopende contracten die met leveranciers zijn afgesloten Bij opheffing van het bestuur en sluiting van alle scholen (met uitzondering van basisschool Tamar en de reeds gesloten basisschool Timon,) per 1 augustus 2014 worden de afvloeiingskosten voor het personeel in vaste dienst door de Pagina 7 van 14
inspectie geraamd op maximaal 1.017.676,86 Deze kosten zijn door het bestuur niet doorberekend. Uit het bestuurlijk document inzake de opheffing van basisschool Timon blijkt dat het personeel van de vestigingen in Den Haag (Tamar) en Tilburg (Toermalijn) niet in het rddf zijn geplaatst, waardoor het bestuur in 2014 geconfronteerd zal worden met afvloeiingskosten van het personeel van deze scholen. Deze kunnen oplopen tot 456.000. Het betreffen loonkosten bij sluiting van de twee scholen, uitgaande van de beschikbare gegevens uit het overzicht loonkosten van OSG over de periode januari 2014 t/m april 2014. Het aandeel van basisschool Tamar hierin bedroeg in totaal 325.825. Het is onduidelijke welke medewerkers van basisschool Tamar in dienst zijn getreden van het nieuwe bestuur. Er is geen stelpost opgenomen voor tijdelijke dienstverbanden welke zullen worden beëindigd na 1 augustus 2014. 2.2.3. Analyse ontvangen stukken juni 2014 Op 12 juni 2014 zijn diverse financiële documenten ontvangen, nadat deze door de inspectie bij brief van 23 mei 2014 waren gevorderd. 1. Concept jaarstukken 2013 2. Bestuursformatieplan 2014 3. Meerjarenbegroting (update) 4. Liquiditeitsplanning (kasstroom overzicht) 5. Leeswijzer bij MJB en liquiditeitsplanning inclusief middelen herfstakkoord. 6. Audit rapportage risicomanagement Pagina 8 van 14
Op grond van de aangeleverde financiële informatie was het niet mogelijk een betrouwbaar beeld te schetsen van de actuele financiële situatie van SvES. Tevens is er sprake van onvoldoende analyse van de risico s en de gevolgen voor de financiële continuïteit van de stichting. Het bestuur van SvES voldoet daardoor niet aan de administratieve verplichtingen en handelt daarmee in strijd met artikel 4, vierde lid, van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. De inspectie stelt voorts het volgende vast. In de concept jaarstukken 2013 is geen bestuursverslag 2013 (waaronder continuïteitsparagraaf) opgenomen. De verwachte leerlingaantallen zijn lager dan de stichtingsnorm, waardoor sluiting onvermijdelijk wordt (zie tabel). Het aangeboden bestuursformatie- plan voldoet niet geheel aan de vereisten. Het bestuur maakt onvoldoende inzichtelijk welke maatregelen zij heeft genomen of zal nemen om het personeelsbestand af te bouwen (bv. door een sociaal plan, de geplande uitstroom van personeel of plaatsing van personeel in het rddf). In een brief van het bestuur (d.d. 6 maart 2014) aan de MR staat vermeld dat het bestuur niet langer het bevoegd gezag van de SvES scholen zal voortzetten en het voornemen heeft de scholen over te dragen. Bij overdracht zal het personeel, volgens het bestuur, van rechtswege in dienst komen bij het overnemende schoolbestuur. Het betreft hier een onjuist uitgangspunt van het bestuur. De vermelde leerlingenaantallen wijken in een aantal gevallen fors af van de leerlingentelling per 1 oktober 2013. Hierdoor is de benodigde personele formatie te ruim voorgesteld. Verder is basisschool Timon per 1 januari 2014 gesloten. De kosten daarvan zijn geraamd op 289.000. De meerjarenbegroting sluit niet aan op de jaarrekeningen van 2012 en 2013. In de meerjarenbegroting worden tot en met 2015 oplopende rijksbijdragen begroot. Dat past niet bij de verwachting dat scholen worden overgedragen c.q. worden gesloten. Daarnaast nemen de personele lasten van het bestuurskantoor fors toe. Deze verhoging wordt niet nader toegelicht. Ook bleken de cijfers van de meerjarenbegroting niet aan sluiten bij de achterliggende specificaties. Zo bedragen bijvoorbeeld de rijksbijdragen OCW volgens de meerjarenbegroting 1.538.435 en volgens de achterliggende specificatie 1.224.945. Het bestuur gaat in de liquiditeitsbegroting uit van een periode van 8 maanden i.p.v. de gevraagde en gangbare 12 maanden. Hierdoor is er onvoldoende inzichtelijk gemaakt hoe de ontvangsten en uitgaven over het gehele jaar zijn verdeeld. De in de meerjarenbegroting opgenomen cijfers m.b.t. de rijksbijdragen wijken af van de cijfers zoals opgenomen in de liquiditeitsprognose. Er zijn kennelijk geen verbandscontroles toegepast. De risico-analyse betreft een PowerPoint presentatie over het proces van het uitvoeren van een risico-analyse. De feitelijke analyse van de geïdentificeerde risico s en de getroffen interne beheersingsmaatregelen ontbreekt. 2.2.4. Het bestuursgesprek van 17 juli 2014 Op 17 juli 2014 vond een gesprek plaats tussen de inspectie en het bestuur van sves en de accountant. Hieruit kon het volgende worden opgemaakt. Op grond van de tijdens het gesprek gegeven inlichtingen, financiële informatie en toelichtingen daarop was het niet mogelijk een betrouwbaar beeld te verkrijgen van de actuele financiële situatie van SvES. Het bestuur heeft geen rapportage kunnen overleggen waarin beschreven is voor welke risico s en onzekerheden hij zich in de komende jaren ziet geplaatst. Het bestuur heeft de risico s, financiële gevolgen en alternatieve scenario s onvoldoende uitgewerkt en kan niet aangeven op welke wijze zij passende maatregelen treft om aan deze risico s en onzekerheden het hoofd te bieden. Pagina 9 van 14
Het bestuur handelt daarmee in strijd met artikel 4, vierde lid, van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. Het bestuur geeft tijdens het gesprek aan dat de scholen in Amsterdam (Tanisha) en Utrecht (Talitha) eind juni 2014 zijn overgedragen aan het nieuwe bestuur CEVO. Echter, op 5 september 2014 bleek dat de aanvraag tot overname door CEVO geen werkgeversnummer bevatte. Dit is een vereiste voor een nieuw schoolbestuur. Zonder werkgeversnummer kan de overdracht nog niet worden geregistreerd. Er is toegezegd dat de aanvraag vóór 15 september 2014 zal worden gecompleteerd. Dat betekent dat de bekostiging voor de school in Amsterdam en de nevenvestiging in Utrecht vooralsnog naar sves blijft gaan. Het bestuur stelt dat de school in Apeldoorn (Tabitha) nog vóór 1 oktober 2014 zal worden overgedragen aan De Rots. De accountant geeft aan dat er per 1 oktober 2014 sprake is van nog slechts één school ressorterend onder het bevoegd gezag van de sves. De inspectie verzoekt om toezending van de getekende intentieverklaring van De Rots aan sves met betrekking tot de overname van de school in Apeldoorn. Echter op 5 september 2014 heeft het bestuur van De Rots de inspectie geïnformeerd dat besloten is om niet tot overname van basisschool Tabitha over te gaan. De Rots heeft onderzoek gedaan naar de financiële situatie van sves. Daaruit bleek o.a. dat er nietrealistische aannames (bijv. t.a.v. groei van leerlingenaantallen) waren gedaan en er te weinig (financiële) zekerheden zijn. Het bestuur van sves heeft geen inspanningen gedaan om de school over te dragen en ook van een draagvlak onder de ouders is niets gebleken. Het bestuur geeft als reden van geen rddf-plaatsingen aan dat zij een werkgelegenheids- in plaats van een ontslagbeleid hanteert. Echter, in het jaarverslag 2012 van SvES staat vermeld dat de stichting ontslagbeleid conform de cao-primair onderwijs hanteert. Ook de jaarverslagen 2010 en 2011 vermelden dit. Op basis van ontslagbeleid is er sprake van rddfplaatsing. Tevens geeft het bestuur aan dat bij de overdracht van scholen alle personeelsleden in vaste dienst mee gaan. Alle tijdelijke contracten lopen van rechtswege af op 31 juli 2014. Echter in het zelfde gesprek geeft het bestuur aan dat de drie medewerkers van de school in Apeldoorn in tijdelijke dienst zijn tot en met 31 december 2014. De inspectie informeert of het bestuur verwacht dat het exploitatieresultaat 2013 gehandhaafd blijft. De accountant neemt dat mee in zijn onderzoek. Ook de meerjarenbegroting zal aangepast worden op de nieuwe situatie. Dit impliceert dat het exploitatieresultaat 2013 ten tijde van het gesprek nog onzeker was. Pagina 10 van 14
Pagina 11 van 14
3 Toezichtarrangement financiële continuïteit Aangepast financieel continuïteitstoezicht De bevindingen in hoofdstuk 2 wijzen uit dat: 1. Het op grond van de aangeleverde financiële informatie niet mogelijk is een betrouwbaar beeld te verkrijgen van de actuele financiële situatie van SvES. 2. De financiële continuïteit van het bestuur binnen afzienbare termijn in het geding is. Op basis hiervan kent de inspectie het arrangement aangepast financieel continuïteitstoezicht toe aan het bestuur SvES en diens opvolger CEVO voor de scholen in Amsterdam en Utrecht. Afspraken Het bestuur informeert ons direct over belangrijke wijzigingen in zijn (financiële)positie en zendt ons de volgende informatie zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk vóór 1 oktober 2014, toe: Het ondertekende bestuursformatieplan en sociaal plan. De stand van zaken m.b.t. bekostiging van de vier ontslagverzoeken bij basisschool Timon. De getekende intentieverklaring van het bestuur van De Rots aan SvES met betrekking tot de overname van de school in Apeldoorn. De door de Raad van Toezicht vastgestelde meerjarenbegroting 2015 t/m 2018. De onderbouwingen voor de personele lasten en sociale premies voor 2013 en 2014. De derde kwartaalrapportage 2014 met een kopie dagafschrift van de bank die aansluit op het banksaldo ultimo september 2014. Een liquiditeitsplanning onderverdeeld in maanden met een horizon van tenminste één jaar, uitgaande van de realisatie van augustus 2014 (startpunt). De statuten van CEVO, alsmede de akte van oprichting. Het plan van afbouw, uiterlijk in te dienen op 8 oktober 2014 (zie ook onder). De informatie kan aanleiding zijn voor navraag of een vervolggesprek. Plan van afbouw De inspectie vraagt het bestuur om zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk binnen 3 weken na de datum van vaststelling van dit rapport, een plan van afbouw toe te zenden. Het plan stelt de inspectie in staat zo concreet en meetbaar mogelijk afspraken met het bestuur te maken over de te realiseren verbeteringen,afbouw en de voortgang daarvan te monitoren. De inspectie gaat er hierbij overigens van uit dat een dergelijk integraal plan van afbouw ook voor het bestuur onontbeerlijk is, wil het de problematiek effectief het hoofd kunnen bieden. In het plan van afbouw geeft het bestuur concreet alle te nemen en genomen acties weer om de financiële positie te verbeteren, inclusief een duidelijk tijdpad voor de afbouw van SvES. Het plan is niet gebonden aan een bepaald format, maar bevat minimaal de volgende punten: 1. een weergave van de huidige problematiek; 2. een analyse van deze problematiek, de oorza(a)k(en) en componenten ervan, zo mogelijk in onderlinge samenhang; 3. de actuele status van alle hierboven genoemde elementen; 4. de noodzakelijke concrete verbeteringen met betrekking tot de hierboven genoemde elementen; 5. een overzicht van de concrete acties, nodig om de verbeteringen te realiseren; 6. de momenten waarop de verschillende acties ondernomen/gereed moeten zijn; Pagina 12 van 14
7. een uitgesplitste raming van de verwachte kosten en opbrengsten van het plan van afbouw; 8. een bijgestelde liquiditeitsbegroting per maand voor (minimaal) de komende12 maanden waarin de ontvangsten en uitgaven van het plan van afbouw op een inzichtelijke manier zijn doorberekend; 9. een bijgestelde meerjarenbegroting van CEVO voor minimaal de komende 5 jaar waarin de kosten en opbrengsten van het plan van afbouw op een inzichtelijke manier zijn verwerkt. Het plan van afbouw dient voor akkoord te zijn ondertekend door het bestuur en het toezicht houdend bestuur. Pagina 13 van 14
Bijlage 1 Zienswijze van het bestuur [indien over de inhoud van het rapport geen overeenstemming is bereikt tussen het bestuur en de inspectie, nemen we hier de zienswijze van het bestuur op] Zienswijze Bestuur Stichting voor Evangelische Scholen Naar aanleiding van definitief rapport van bevindingen financieel continuïteitstoezicht (d.d. 30 september 2014) bij SVES door Inspectie van het Onderwijs. Onderzoeksnummer: 273268/4410528 Amsterdam, 31 oktober 2014 Aanleiding Op verzoek van de Inspectie van het Onderwijs heeft het bestuur een zienswijze opgesteld. Op voorhand geeft het bestuur van SVES aan dat er bij de inspectie weer duidelijk sprake is van vooringenomenheid. Dit heeft in onze visie geleid tot het feit dat er veel onjuistheden en achterhaalde informatie in het definitief rapport van bevindingen zijn opgenomen door de inspectie. Per bevinding wordt hier in het kort op ingegaan. Opmerkingen bij bevinding: kengetallen De bevinding dat de rentabiliteit negatief kan worden in 2014 is slecht onderbouwd. De rentabiliteit is in 2013 wellicht gedaald t.o.v. 2012, maar van een negatief exploitatieresultaat is absoluut geen sprake. Bovendien is de aangescherpte indicator voor financiële risicoanalyse, zoals dat gehanteerd moet worden door de inspectie vastgesteld op laatste 3 jaar negatief. De SVES heeft geen enkel jaar een negatieve rentabiliteit gehaald en dat zal ook niet in 2014 gebeuren! Verder zijn de andere financiële kengetallen, uit het definitief jaarverslag 2013, zoals solvabiliteit (0,68), weerstand vermogen (0,26), en kapitalisatiefactor (0,39) toegenomen in 2013 t.o.v. 2012 en zijn de kengetallen ruimschoots boven de, door het ministerie van OC&W gestelde normen 1. Het bestuur ziet weer vooringenomenheid in dit rapport van bevindingen. Opmerkingen bij overige bevindingen: jaarstukken 2013 Het jaarverslag 2013 van SVES is opgestuurd en eind september 2014 ontvangen door DUO. Hiermee is de stelling van de inspectie dat het bestuur handelt in strijd met art. 171 van de WPO, onjuist. Er zijn bijzondere omstandigheden waarin de SVES zich bevindt en met het indienen van een door een accountant goedgekeurd jaarverslag is voldaan aan de wettelijke plicht. 1 Bron: www.onderwijsinspectie.nl. De indicatoren voor de jaarlijkse risicoanalyse zijn per 1 september 2013 uitgebreid en aangescherpt. Deze indicatoren worden in het kader van het financieel continuïteitstoezicht door de inspectie gebruikt om besturen te selecteren voor een inhoudelijke analyse. De indicatoren PO zijn: liquiditeit norm: 1 (SVES=2,92), solvabiliteit2 norm: 0,30 (SVES=0.69), Rentabiliteit norm: laatste 3 jaar negatief (SVES = nooit negatief), personele lasten/rijksbijdrage norm: 0,95 (SVES=0,84), personele lasten/totale baten norm: 0,90 (SVES=0,77) en een financiële buffer norm: < 0 (SVES = liquide middelen per 31-12-2013: 852 k). Volgens dit kader had SVES nooit geselecteerd mogen zijn voor financieel toezicht. Pagina 14 van 14
De externe accountant Horlings heeft veel extra controles uitgevoerd, waardoor alle risico s van sluiting cq. overdracht van de scholen beoordeeld zijn. Bovenden zijn de nog te maken kosten goed ingeschat en zelfs gereserveerd in de Algemene Reserve. Dit heeft wellicht vertraging in het proces opgeleverd maar zeker ook meer inzicht in de achterliggende werkzaamheden en cijfers. Opmerkingen bij overige bevindingen: analyse 2014 (april/juni) Van alle vaste medewerkers van Timon, die niet meer in de organisatie geplaatst konden worden zijn de arbeidsovereenkomsten middels vaststellingsovereenkomsten of via het kantongerecht ontbonden. De door OSG Metrium ingeschatte extra kosten zijn voor een groot deel in 2013 gemaakt. Hierbij wordt nog opgemerkt dat het Ministerie van OC&W heeft aangedrongen op directe sluiting per 31-12- 2013 van EBS Timon, waardoor er overhaast gewerkt moest worden. Dit, terwijl het bestuur gewoon het schooljaar netjes had willen afmaken. Toch zijn de negatieve gevolgen van deze onnodige druk door OC&W op een behoorlijke manier opgevangen en afgehandeld door het bestuur, waardoor de financiële gevolgen in 2014 beperkt zijn gebleven. De door de inspectie benoemde risico s als: - te laat geanticipeerd op sluitingen, geen bestuursformatieplan, geen rddf- plaatsingen, geen doorberekende afvloeiingskosten, geen sluitingskosten Timon, etc. worden NIET door het bestuur herkend. De belangrijkste reden is dat SVES een werkgelegenheidsbeleid voert en geen ontslagbeleid. Ook hier werkt de inspectie met onjuiste uitgangspunten. De door de inspectie ingeschatte kosten voor het afvloeien van het personeel zijn daarom te hoog ingeschat. En er is ook geen onderbouwing daarvoor gegeven alleen een willekeurig bedrag. Verder heeft SVES verhoudingsgewijs veel tijdelijke medewerkers in dienst, die zich ook bewust zijn van de situatie waarin SVES zich bevindt door het plan om de scholen over te dragen. Verder is bij de totstandkoming van de continuïteitsparagraaf in het jaarverslag 2013 uitgebreid met het accountantskantoor Horlings overleg geweest en stukken overlegd die duidelijkheid geeft inzake de personele gevolgen van de overdracht van de scholen aan SsmB (EBS Tamar) en CEVO (EBS Tanisha/Talitha) en de sluiting van EBS Timon en EBS de Toermalijn. De overdrachtsaktes (inclusief bijlagen) zijn overigens ook al eerder verstrekt aan het Ministerie van OC&W en de Inspectie. Het is aan het Ministerie om dit intern te verspreiden. Bij overdracht is het personeel wel degelijk overgenomen en van rechtswege in dienst gekomen bij het overnemend schoolbestuur. Het is dan ook absoluut onjuist dat de inspectie stelt dat het bestuur een onjuist uitgangspunt hanteert, terwijl de feiten anders zijn. Het SVES bestuur is niet meer het bevoegd gezag van de overgenomen SVES scholen. Aansluitend hierop wilt het bestuur nogmaals opgemerkt hebben dat er nooit een reactie ontvangen is van de Inspectie op het ingediende verbeterplan. De door de inspectie geplaatste vraagtekens bij de relatie tussen de meerjarenbegroting en het verbeterplan zijn nooit gesteld aan het bestuur. Hierdoor is het bestuur ook nooit in de gelegenheid gesteld om te reageren. De inspectie gaat dan ook volledig voorbij aan korte- en lange termijn plannen die door het bestuur zijn uitgezet en uiteindelijk geëffectueerd na een bestuursbesluit. De sluiting van EBS de Toermalijn is pas doorgerekend in de meerjarenbegroting na een bestuursbesluit. Dit geldt ook voor alle andere bestuursbesluiten inzake overdracht/sluiting. De opmerkingen van de inspectie inzake de liquiditeitsbegroting, meerjarenbegroting, leerlingen aantallen en rijksbijdragen zijn duidelijk achterhaald door de feiten. Het SVES bestuur heeft dan ook een aantal relevante ontwikkelingen doorgerekend en opgenomen in de continuïteitsparagraaf, behorende bij het jaarverslag 2013. Pagina 15 van 14
De stelling van de inspectie dat het bestuur niet voldoet aan haar administratieve verplichtingen en dus in strijd handelt met artikel 4, vierde lid van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs 2 is dan ook in onze ogen wederom onjuist. Opmerkingen bij bestuursgesprek: d.d. 17 juli 2014 Ook hier is er sprake van een onjuiste voorstelling van zaken door de inspectie. Het bestuur van SVES is van mening dat er niet in strijd met art 4, 4 e lid van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs wordt gehandeld. Dit wetsartikel is onlangs van kracht voor het jaarverslag 2013. SVES heeft het jaarverslag 2013 opgesteld met continuïteitsparagraaf en dat is nu ingeleverd. Tevens heeft het administratiekantoor van SVES een tool beschikbaar sturen met inzicht waarmee maandelijks een actueel exploitatie overzicht opgemaakt kan worden. Dit geeft voldoende inzicht in de financiële situatie en de afwijkingen in kosten ten opzicht van de begroting. Het bestuur van SVES heeft het gesprek met de inspectie overigens ervaren als prematuur en onder druk zettend, omdat het toezichthoudend- en controleproces met de accountant volop gaande was. De accountant heeft tijdens het gesprek herhaaldelijk gevraagd om tijd en ruimte om zijn werk goed te kunnen doen. De vooraf toegestuurde vragenlijst had voor een groot gedeelte betrekking op nietfinanciële aspecten, waardoor het doel van het gesprek volkomen onduidelijk was. Bij het lezen van het gespreksverslag op blz. 10 van het rapport valt op dat bepaalde opmerkingen van het bestuur in het gesprek van 17 juli jl. in het definitief rapport van bevindingen d.d. 30 september jl. door de Inspectie bewust in twijfel worden getrokken. Hiervoor worden bevindingen gebruikt die later in de tijd liggen en normaal zijn in een lopend proces van overdracht van scholen en het voortschrijdend inzicht van de betrokken partijen. De inspectie insinueert in onze ogen dat er geen bestuurlijke inspanningen zijn gepleegd inzake de overdracht aan de Rots cq CEVO en doet onjuiste uitspraken over de mate van betrokkenheid van het bestuur en de ouders en het personeel. Dit geeft o.i. weer aan dat het doel van het gesprek gebaseerd was op onjuiste uitgangspunten en vooringenomenheid 3. Opmerkingen bij toezichtarrangement Het bestuur vraagt zich af of er enige (juridische) grond is voor de conclusies van de Inspectie om een aangepast financieel continuïteitstoezicht toe te kennen aan het bestuur van SVES. Ook wordt er ten onrechte gesteld dat CEVO de opvolger is van de SVES. CEVO is een oudervereniging die juridisch totaal onafhankelijk opereert van SVES. De inspectie is door het bestuur van SVES voorzien van relevante financiële informatie en is niet van plan onnodig administratief werk uit te voeren, die niet door het Ministerie van OC&W wordt vergoedt. Het bestuur onderzoekt welke juridische stappen genomen kunnen worden. Bezwaar openbaarmaking Tot slot stelt het SVES bestuur zich op het standpunt dat het onderhavige rapport feitelijke onjuistheden bevat en dat als het rapport in deze versie openbaar wordt gemaakt, het SVES bestuur door de openbaarmaking onredelijk hard in haar belangen wordt getroffen. Derhalve tekent het SVES bestuur dan ook bij deze bezwaar aan tegen openbaarmaking van dit rapport. 2 In het jaarverslag rapporteert het bevoegd gezag met gebruikmaking van de in bijlage 3 opgenomen set gegevens en de daarbij behorende toelichting over de resultaten van het financiële beleid over het verslagjaar. Daarnaast rapporteert het bevoegd gezag in meerjarenperspectief over de drie verslagjaren volgend op het verslagjaar. Deze rapportage betreft onder meer het risicomanagement en het interne toezicht. 3 Bron Onderwijsverslag 2012/2013: In totaal stonden op 1 augustus 2013 veertig besturen onder verscherpt financieel toezicht. Dit zijn besturen in alle onderwijssectoren, met uitzondering van het hoger onderwijs. Vergeleken met 2012 is het aantal besturen onder verscherpt financieel toezicht toegenomen, vooral onder besturen in het PO en VO. Die toename komt voor een deel doordat de inspectie bij twijfel eerder tot aangepast toezicht overgaat. Op voorhand wordt door de inspectie er vanuit gegaan dat er een relatie bestaat tussen onderwijskwaliteit en financiën en bestuurskracht. Pagina 16 van 14
Pagina 17 van 14